سيڪشن؛  تاريخ

ڪتاب: تذڪره امير خاني

باب؛ --

صفحو ؛ 22

 

عشق اب ڊول هي زليخا ڪا
اس سون آگي هـي چاه ۾ يوسف
---

گـَـل گـَـل پگل پگل ڪي محبت راه مين
پاني هوئي زليخا يوسف ڪي چاه مين
---

دوست بخشيگا دوست سب ڪي سب
گرچه عاصي هون اس ڪا آسي هون
---

ڪه ديا جسڪي داغ ڇاتي هي
اسڪي مرهم ڪي بات باقي هي (1)
---

زلفان ڪي اگر ساٿ اڙاؤ تو اڙونگا
سو بار اگر مار لڙاؤ تو لڙونگا
”ڪامل“ هي غني ٿيڪر (؟) هي هر لاکه لکاوي
ڪيون ٿوٿا (؟) ڪهرا ڪهراوي تو ڪهرونگا
---

درين هون تيري خال ڪي پرڇائين هري هين
يا از تپِ خورشيد رخت چائين هري هين
---

زلف انکيان په آن لٽڪي هين
دام با دام دو دو اٽڪي هين
---

تيريــ واصل مين دوجي تات نهين
سب هوا ڦول ايڪ بات نهين
---

درد هي دال موه ڀات هي يه
مجهي ڪجهه درد دال ڀات نهين
---

پهر سجن پاڪ سج چلي هين ڪون
بات هي بيچ مين بتانا ڪيا
يو جلا کيل مين بوجاتا هون
اي شمع رو پتنگ ارلا ڪيا
(1)
يار جانا ڪي بات جانـي مين
 به نه جاني ٿو پهر جانا ڪيا
دلبري مين سڪچه سو ڪچهه ناهين
دل چرانــ مين دل چرانا ڪيا
---

شمع ڪهتي جلي جلي بتيان
ڪٽنا سر جلا جلانا ڪيا
تيغ غمزي ڪي زود ‘ڪامل’ پر
جو بهانا، تو پهر بهانا ڪيا
---

پياري لڙڪي همين ستانا ڪيا
هر گهڙي لڙڪي روس جانا ڪيا
---

ڪيون نه وه دل اڙن کٽولي هئي
شوق سون جس ني چار پر پائي
(1)
---

وعده هوئي دروغ جو اس لب سون هم سني
به لعل قيمتي ديکو جهوٺا نڪل گيا
---

پيو تو ڪهتي هو و ليڪن هو ڪهان
ڪيا ڪرون پيا لب ڪون جب پيارا نهين
---

خط تيري ڪا شوق اکيان ڪا لکا
هرن ڪون سبزي بنا چارا نهين
---

وه الف قامت جو ميرا رام هوئي
رام ڪي سومجه الف آرام هوئي
(2)
---

عشق ڪي آگ جگمگاتي هي
يه ديا تيل بات باتي هي
(1)
---

هيٺيون منقبت67 بندن جو آهي،ڪيترو نه صاف ۽ سٺيءَ زبان ۾ آهي:

اي شهه دوسرا مين چيرا هون
نام تيرا مدام تيرا هون
بهوت نديان دکون ڪي تيراهون
آ مدد ڪر لهر ني گهيرا هون
يا علي مين غلام تيرا هون
تج ڪي سب اور تيرا آياهون
سب طرف ڇوڙ تيري آياهون
سب سيتي توڙ تيري آياهون
چاه سين دوڙ تيري آياهون
يا علي مين غلام تيرا هون
اس جگت ڪي دبير سب ديکي
خان و سلطان امير سب ديکي
شاه و مير و وزير سب ديکي
پير ديکي فقير سب ديکي
يا علي مي غلام تيرا هون
ذره ڪه مهر سون لگي هي بيت
شمع ڪي درس ڪا پتنگ اتيت
باغ مون بلبلان ڪا گل هي ميت
سڀ ڪون اپني هي ميت اپني ريت
يا علي مين غلام تيرا هون
يا علي عمر هاست حيرالم
دربدر هون بهت پريشانم
دي مجهي ساز بخش سامانم
رحم ڪن رحم از غلامانم
يا علي مين غلام تيرا هون
سب امم ڪا امام تون هي تون
خواجه خاص و عام تون هي تون
حق ڪي گهر مين تمام تون هي تون
درو ديوار و بام تون هي تون
يا علي مين غلام تيرا هون
سب امامون مين پيشوا تون هـي
اوليائون ڪا رهنما تون هي
انبيا تون هي اصفيان تون هي
ثم بالله شهه هداتون هي
يا علي مين غلام تيرا هون
سب ڪوئي ايڪ امام رکتا هي
ايڪ سين ايڪ ڪام رکتا هي
بندگي اس ڪي نام رکتا هي
سر بسجده سلام رکتا هي
يا علي مين غلام تيرا هون
تون هي يا شاهِ دين آدهار ميرا
يارو غمخوار و غمگسار ميرا
نهين دو جگ مين ڪوئي ڪار ميرا
تون هي ايڪ سو هزار بار ميرا
يا علي مين تيرا غلام هون
ديا هي صدق سين مين دل مين قرار
بر زبان ڪردم آشڪار اقرار
سب سنا مين ڪها نصيري وار
تون هي مولا ميرا بـَـهتر بار
يا علي مين غلام تيرا هون
تون ڪرم پيشه هي ڪريم هي تون
مخلصا اپني پر رحيم هـي تون
روزي و رزق ڪا قسيم هي تون
حق ڪي نعمت هي تون نعيم هي تون
يا علي مين غلام تيرا هون
لحظه لحظه نفس دن رات
جو نفس آنا من مون ”يا هي لات“
جي ڪي برتن مين اوناهي سماعت
مو به مو مين ميري ياهي هي بات
يا علي مين غلام تيرا هون
علي الله مين نصيري وار
بنده شاه حيدرِ ڪرار
سيس ڪاٽو دگر چڙهائو وار
الله الله ڪهون هزاران بار
يا علي مين غلام تيرا هون
مين نصيري صفت هون شيعه پاڪ
سيس ڪٽني ڪا نائي رکتا باڪ
ٽڪري ٽڪري ڪر و اگر صد چاڪ
”انت ربي“ ڪهيگي ميري خاڪ
يا علي مين غلام تيرا هون
تيري اعدا ڪي ڇاتي ڦارونگا
سب مين گن گن ڪر پڇاڙونگا
جو اڪيلا هي ان ڪو تاڙونگا
تيري بد خواه ڪون لتاڙونگا
يا علي مين غلام تيرا هون
ڪوئي ڦسلاهي ڪوئي کسڪاهـي
ڪوئي ڪڌرهي ڪوئي ڪس ڪا هـي
ڪوئي اس ڪا هي ڪوئي اس کا هـي
ڪوئي جسڪا هي ڪوئي تس ڪا هـي
يا علي مين غلام تيرا هون

 

اي خدا ڪي ولي تجهي هي لاج
شاهه شاهان علي تجهي هي لاج
مصطفيٰ ڪي وصي تجهي هي لاج
سب خفي و جلي تجهي هي لاج
يا علي مين غلام تيرا هون
تون خدا ڪا ولي برحق هي
مصطفيٰ ڪا وحي برحق هي
تون خفي و جلي بر حق هي
مرتبي مين علي برحق هي
يا علي مين غلام تيرا هون
تجهي بنا ڪون سين ڪهون مين راز
ڪون تجه بن اٺاوي ميرا ناز
اپني بندي ڪا ڪر قبول نياز
ڪر نوازش مجهي غريب نواز
يا علي مين غلام تيرا هون.
تيري هجرت مين جن ڪرونگا آه
جل ڪي ماهي ڪا داغ هوگا ماه
اور فلڪ تاز مين هو ويگا سياه
آ گدا تين نواز شاهنشاهه
يا علي مين غلام تيرا هون
باشڪسته فتاده ام در چاهه
مين پرا هون مجهي اٺها يا شاه
ڪر ميري هال پر ڪرم ڪي نگاه
بحق لا الــٰـه الا الله
يا علي مين غلام تيرا هون
جب تيري دوري مين ڪرونگا پڪار

 

تپينگي آسمان تپينگي بهار
اُلينگي بحر اُڇل پڙينگي بجار
زود آ زود ديي مجهي ديدار
يا علي مين غلام تيرا هون
يا علي تون هي شير يزداني
شاهه شجعان هڙبر يزداني
تج سين روشن سبهي مسلماني
تين نه بخشاهي دين تئين پاني
يا علي مين غلام تيرا هون
يا علي ميري پر تون احسان ڪر
يا علي ميرا ساز و سامان ڪر
يا علي دل ميري تون شادان ڪر
يا علي ميري مشڪل آسان ڪر
يا علي مين غلام تيرا هون
حـَـب لـَـنا وَلــِـي مقـُـصـُـودي
دي مجهي يا امام بهبودي
گويمت حمد زانڪه محمودي
آري آري تو منبع جودي
يا علي مين غلام تيرا هون
بولي ٿولي جگت ڪي سهتا هون
بندگي ڪي گلي مين رهتا هون
نس دنا هون سبب سين ڪهتا هون
بيتي ايتي بـي؟ يا هي ڪهتان هون
يا علي مين غلام تيرا هون
مين تماري مدد سون تو رون ڪوٽ
نه ٿڪون از بلا نجاون اوٽ
جب ڪمان هاٿه لي چلاون چوٽ
ايڪ دو تين ڪون ڪرونگا لوٽ
يا علي مين غلام تيرا هون
تون بحق هي امام امت ڪا
تون هي قاسم تمام خلقت ڪا
ابر هي تو دا ڪي رحمت ڪا
ڌو مـِـٽا داع ميري زحمت ڪا
يا علي مين غلام تيرا هون
آب غم سون هواهون مالامال
عمرها شد پڙا هون بي پر و بال
تم په روشن هي ميرا جمله حال
رحم ڪر ڪر پڪردکون سين نڪال
يا علي مين غلام تيرا هون
يا علي تون ڪرم ڪا دريا هي
مين پياسا هون تون پلاتا هي
شڪر حق ميري دل دلاسا هي
تيري مخلص ڪا بول بالا هي
يا علي مين غلام تيرا هون
يا علي توه ڪس سين پاون مين
تيري پر وار بير جاؤن مين
آ تون غم ڪي اڳن بجهاؤن مين
مکه تيرا ديکه غم مٽاؤن مين
يا علي مين غلام تيرا هون
يا علي تون هي ميري سر ڪا تاج
ڪال ڪيا هي پرسونڪيا صبا ڪيا آج
تون بناويگا ميرا جمله ڪاج
هي تيري پر تمام ميري لاج
يا علي مين غلام تيرا هون
حق ڪي بيشي ڪا شير تون هي تون
حق ڪهتا ٿا نصير تون هي تون
ڪهتا هون هير ڦري توهي تون
لڪي رسنا مين ٽير تون هي تون
يا علي مين غلام تيرا هون
شهر مين تون هي دشت صحرا تون
به زمين تون هي بحر دريا تون
حق هي ارض و سما مين مولا تون
صورتا تو هي هم به معنيٰ تون
يا علي مين غلام تيرا هون
تون هي پيرون ڪا پير شاهه نجف
جمله جگ ڪا امير شاهه نجف
تون هي مجهه دستگير شاهه نجف
دور ڪر ميري پير شاهه نجف
يا علي مين تيرا غلام هون
تجهي سن ڪر ڪريم آيا هون
مين تجهي سن رحيم آيا هون
دکه سين هو ڪر دونيم آيا هون
بنده مسڪين يتيم آيا هون
يا علي مين غلام تيرا هون
تيري حضرت سين ڪون هي محروم
جانتا هون مجهي بهي هي معلوم
آ مدد ڪر ميري تو چون قدوم
ڪٽ مرا غم نپٽ هوا مغموم
يا علي مين غلام تيرا هون
ڪن ني حـُـورو قصورو خلد برين
ڪن ني دنيا قبولي ڪن ني دين
ڪن ني ڪوئي ڪيش ڪن ني ڪوئي آئين
مين نه پهچانن اُن نه جانون اين
يا علي مين غلام تيرا هون
دور منزل نپٽ ڪٺن هي راه
نه ڪوئي ساٿي هي نه ڪوئي همراه
چاهتا هون تيري ڪرم ڪي نگاه
ڪر مدد اپني اس گدا پر شاه
يا علي مين غلام تيرا هون
ذات تو لعل ڪان سبحاني
گوهر پاڪ بحر حقاني
مين هون ذره تون مهر درخشاني
ڪيا ڪرون مين تيري ثناخواني
يا علي مين غلام تيرا هون
مين هون اور صبح و شام ناد علي
مين هون اور تيري بات تيري گلي
سب حڪايت مين تيري بات ڀلي
واه وه دل جو تيري ساتهه چلي
يا علي مين غلام تيرا هون
مين گنهگار هون توبخشنهار
مين پڙا هون گرا تهاري ٺار
سب ندي لانگ ڪي هوي به ڪناري
ڪر ڪرم موهـي بهي اتار ديي پار
يا علي مين غلام تيرا هون
هي سراپائي ڪام ميرا زشت
رها هون دائما به زير ڪنشت
جانتا هون مري بري هي ڪشت
تون کلاويگا ميوو باغ بهشت
يا علي مين غلام تيرا هون
ميري سنگ تون هي روز شبها تون
ميري گهر بار ڪا اجالا تون
ميري تي دين تون هي دنيا تون
نهين ڪوئي اور يار اِلا تون
هه تيري ساتهه ميري دل ڪي لگن
تون ميري من مون جيسي تل بچمن
تون ميرا جان تون ميرا تن من
تون هي ظاهر ميرا تون هي باطن
يا علي مين غلام تيرا هون
صد هزاران درود سو تسليم
رسد از من به توبصد تعظيم
هي تجهي جان يا شفيع ڪريم
ڪه تيرا هون دعاگوي قديم
يا علي مين غلام تيرا هون
تيري پر تن من اپنا وارا مين
ڪيا قربان شرير سارا مين
يا علي وار وار ڊارا مين
ڪب ديکونگا درس تهارا مين
يا علي مين غلام تيرا هون
شير حق مصطقفيٰ ڪا ڀائي تون
خانه دين ڪي روشنائي تون
يار تون جان آشنائي تون
آشنا يار در خدائي تون
يا علي مين غلام تيرا هون
از تقيه طبق ڪا ڪانچا هون
ورنه مين حرف عشق بانچا هون
آپ تين خوب طرز جانچاهون
شڪر لله مريد سانچا هون
يا علي مين غلام تيرا هون
ڪها مين بارها ڪهونگا مين
درد مين دک سين دل دونگا مين
ڪيتا دوري ڪا دک سهونگا مين
ڪان تلڪ هجر مين رهونگا مين
يا علي مين غلام تيرا هون
تيري فرقت ني موه مارا هي
درد دوري ني مار ڊارا هي
هر نفس نالي ڪا نقارا هي
هر زمان درد ڪا پڪارا هي
يا علي مين غلام تيرا هون
اي خدا ڪي ولي خدا ڪي نان
رک ميري آنکون پر تو اپني بان
بس ميريي دل مين آ بسا يه کان
دل ترا ڪام انکيان تيرا شان
يا علي مين غلام تيرا هون
زود آ زود ديد بخش مجهي
تيري قربان مين عيد بخش مجهي
لي ميرا دل رسيد بخش مجهي
شوق اپنا مزيد بخش مجهي
يا علي مين غلام تيرا هون
مين تيري آل ڪا هون قرباني
جن ڪا نائين جگت مين ڪوئي ثاني
اول ان ڪي ڪرون ثناخواني
تسب کاؤنگا تب پيون پاني
يا علي مين غلام تيرا هون
اول ان مين حسن جو هي احسن
کلون انڪي صفت مين جيون گلشن
وارون اس ڪي شڪل اوپر تن من
پڙهون مدحش چو بلبلانِ چمن
يا علي مين غلام تيرا هون
دويم آن شاه دين حسين شهيد
نه هوا ويسا ڪوئي جهان مين پديد
ڪس چنين شير مرد را ڪم ديد
ديد يعني چه بلڪ ڪس نه شنيد
يا علي مين غلام تيرا هون
ثالث آن نور ديده زين عباد
ڪرون مين اس ڪي ياد سين دل شاد
ديا جس حق ڪي بندگي ڪا داد
بيت ربي ڪون ڦر ڪيا آباد
يا علي مين غلام تيرا هون
چارم اين باقر امام هـُـدا
جس ني بخشا نبي ڪي ڪين ڪون ضيا
ڪيا روشن جگت مين نور خدا
ميرا سر اس ڪي پائون پر فدا
يا علي مين غلام تيرا هون
پنجمين شاهه جعفر صادق
جانچ ديکها مين سانچ ڪا ناطق
سب صفت ڪا سزا هي سب لائق
ثمه حقا و جگ مين هي فائق
يا علي مين غلام تيرا هون
ششمين شاه موسيٰ ڪاظم
دين حق ڪا وه ٿا به حق عالم
جن ني جگ مين اٺايا سب ظالم
دين احمد ڪا ڦر ڪيا قائم
يا علي مين غلام تيرا هون
هفتم آن شاه دين علي رضا
جس ني راضي ڪيا نبي و خدا
دين ڪي آئيني ڪون بخشا جلا
اس ڪي پگ پر مين سرڪون صدقه ڪيا
ياعلي مين غلام تيرا هون
هشتمين شاه دين امام تقي
پارسا متقي و پاڪ زڪي
نور چشمِ محمد عربي
اس سين روشن چراغ دين نبي
ياعلي مين غلام تيرا هون
نهمين شاه دين امام نقي
جس ني دين تي ڪيا جگت مون جلي
مومنو تين ڪيا بـُـري سي بري
سب ڪون دکلايا باغ دين ڪي ڪلي
ياعلي مين غلام تيرا هون
دهم آن عسڪر امام هدا
وو نه ٿا ايڪ دم خدا سون جدا
جس ثنا ڪا ڪهون مين اس ڪا سزا
وه ميرا شاه مين هون اس ڪا گدا
يا علي مين غلام تيرا هون
يازدهم امام مهدي دين
ڦر ڀي قائم ڪريگا دين متين
مجهه دکا يا رب آن دو شاه مبين
ڪرد گارا قبول ڪن آمين
يا علي مين غلام تيرا هون
اي اخ مصطفيٰ شه ڪونين
زوج خيرالنسا ابوالحسنين
بخش دولت مجهه ڇڙا از دين
بحق ميم وفا دو حاؤ عين
يا علي مين غلام تيرا هون
پير ڪامل علي ولي الله
حال ميرا هوا هه غم سون تباه
دين و دنيا مين هو مجهي همراه
فم فعجل شفيعنا لله
ياعلي مين غلام تيرا هون. (1)

وفات:

جيئن مٿي ڄاڻايو ويو آهي، مير صاحب جي سموري زندگي تجرد، ۾ گذري، تنهنڪري جسماني اولاد کان قطعي فارغ البال رهيو، البت روحاني اولاد (شاگرد) گهڻو ئي ڇڏيائين، جنهن جو ڪجهه ذڪر مٿين سٽن ۾ اچي چڪو آهي.

سندس انتقال 1164 هه ۾ ٿيو، مير ”قانع“ هيٺين تاريخ ڪڍي-

”ان للمتقين جنــٰـت“ (2)

1164 هه


(1)  هي سڀ شعر ”مقالات“ مان ورتا ويا آهن، ص. 254.

(1) هي اشتعار ”قانع“ جي بياض نمبر2، ص. 248، تان ورتل آهن.

(1)  هي اشعار ”قانع“ جي بياض نمبر 2، ص. 248، تان ورتل آهن.

(2)  هي سڀ اشعار ”بياض قانع“، نمبر 2، ص. 248 تان نقل ڪيا ويا آهن. اهو بياض سنڌي ادبي بورڊ جي ملڪيت آهي.

(1)  ”قانع“ جي بياض نمبر 2، ص. 258 تان ورتل.

(1)  انهيءَ تتبع تي مابعد جي شاعرن گهڻو چيو آهي، مير صاحب جي دور ۾ ٺٽي اندر فارسيءَ سان گڏ اردو  جو جيد شاعر ملا عبدالحڪيم ”عطا“ به هو، جنهن جو ديوان سنڌي ادبي بورڊ شايع ڪيو آهي.

(2) ”مقالات“ ص. 354.

نئون صفحو --  ڪتاب جو ٽائيٽل صفحو
ٻيا صفحا 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40

هوم پيج - - لائبريري ڪئٽلاگ

© Copy Right 2007
Sindhi Adabi Board (Jamshoro),
Ph: 022-2633679 Email: bookinfo@sindhiadabiboard.org