|
سون ورنا سپنا
مھڙ
رات جو وقت، وڄ جو چمڪو. ھڪ پيچرو روشن ٿي وري
اونداھو ٿي وڃي ٿو. ڪيميرا تيز آنڌي، مينھن ۽
طوفان ۾ ھڪ نوجوان عورت (مارل) سندس ڏھن سالن جي
ڌيءُ (شمع) ۽ اٺن سالن جي پٽ (مراد) کي پيچري تان
برسات ۾ پسندو، ويندي ڏيکاري ٿي. مارل بيمار ۽ بي
حال ٿي نظر اچي. سندس ٻئي بار ڊنل ۽ پريشان ٿا
لڳن. ٻئي ٻار ماءُ کي سھارو ڏيندا، ٿڙندا ٿاٻڙندا
پيا اچن.
وج جي ھڪ وڏي ڪڙڪي سان ٽائيٽل ختم ٿئي ٿو. ٻئي ٻار
حراسجي ماءُ کي چنبڙي ٿا وڃن.
ڌيءَ (ڊڄندي): ”امان، پاڻ ڪيڏانھن پيا وڃون؟ مون
کي ڊڄ ٿو ٿئي.“
ماءُ (دلگيري ڏيندي): ”ڇا جو ڊڄ، آئون جو اوھان
سان گڏ آھيان – ھان ھي ڏھاڳ ختم ٿي ويندا. ھو
سامھون اوھان جي پيءُ جو ڳوٺ آھي.“
ٻئي ٻار پري وڄ جي چمڪي سان روشن ٿيندڙ ڳوٺ ڏانھن
نھارين ٿا. ماءُ جون اکيون ڪنھن اڃاتل خوشيءَ مان
ڀرجي ٿيون اچن. ٽيئي وري ٿڙندا ٿاٻڙندا ڳوٺ ڏانھن
وڌڻ لڳن ٿا.
پھريون ڏيک
وسندي پسنديءَ ۾ مارول ٻنھي ٻارن سوڌو صوبدار خان
(مڙس) جي عاليشان محل نما سنڌي اسٽائيل جاءِ جي
آڏو اچي ٿي. محل جي در جي وڏي گيٽ تي ٻھ شمعدان
ٻري رھيا آھن ۽ اندران خونخوار ڪتن جا آواز پيا
اچن. محل جي در اڳيان ٻھ پھريدار بندوقون کنيو
بيٺل آھن. مارل چوڪيدار آڏو اچي ٿي.
مارل: ”رئيس صوبدار خان جو گھر ڪھڙو آھي؟“
چوڪيدار (بيزاريءَ مان): ”اھو ئي گھر آھي، ڇو ڪھڙو
ڪم اٿئي؟“
چوڪيدار (ٽوڪ مان): ”واھ، رئيس کي ٻيو ڪم ئي ڪونھي
جو ھن وقت توسان ملندو. صبح جو اچجانءِ، ھينئر
رئيس آرامي ھوندو.“
مارل: ”نھ نھ، تون رڳو منھنجو نالو وڃي وٺ، رئيس
پاڻھي ڊوڙندو ايندو. ائون ھن جي ٻارن جي ماءُ
آھيان.“
چوڪيدار (ٽوڪ مان): ”ڇا تھ ھي صوبدار خان جا ٻار
آھن!“
مارل (بيچينيءَ مان): ”ھا ھا، تون وڃي کيس ٻڌاءِ
تھ سھي.“
چوڪيدار (ڪاوڙ مان): ”مائي، اھي ٻيا ٺڳيا
ھوندءِ....... ھل تکي تھ ڪرايائين نھ ڪتن جي بڇ.“
مارل ڪجھھ وائڙي ٿي سندس منھن ۾ نھاري ٿي. چوڪيدار
کيس دڙڪو ڏئي ٿو.
چوڪيدار: ”ٻڌئي ڪونھ ڇا؟ ڇوليان ڪتا تھ ڊوڙائي
ڪنئي ڏينھن – ھونھ....... جيڪارن گھران ڀڄي سا چوي
تھ صوبدار خان جي گھر واري آھيان – او مائي ٻيو ڪو
غريب غربو وڃي تاڻ.“
مارل وائڙي ٿي حيرت مان ڏانھس نھاري ٿي ۽ ٻنھي
ٻارن کي وٺي مايوس ٿي موٽي ٿي – ماءُ ۽ ٻنھي ٻارن
جو ري ايڪشن.
ڏيک ٻيو
تيز برسات، آنڌي ۽ طوفان. ڪيميرا مارل ۽ سندس ٻنھي
ٻارن کي ھڪ ڀونگي (چؤنري) جي اوڍر ۾ ويٺل ڏيکاري
ٿي. ٻنھي ٻارن جا ڪنڌ ماءُ جي ڪلھن تي ڍرڪيل آھن.
ٽيئي سيءَ کان ڏڪي رھيا آھن.
ماءُ: ”الائي ڇو، اڄ تھ ھيءَ مئي برسات بس ئي ڪانھ
ٿي ڪري.“
مراد: ”امان، مون کي سيءُ ٿو ٿئي.“
ماءُ: ”ھا پٽ، پر ڇا ڪجي؟ مئا نوڪر اسان کي سڃاڻن
ڪونھ – صبح ٿئي تھ تنھنجي پيءُ کي چئي آئون انھيءَ
مئي مڇوءَ کي نوڪريءَ مان ڪڍرائيندس.“
ڌيءُ (وائڙي ٿي محل ڏانھن نھاريندي): ”امان، بابو
انھيءَ گھر ۾ رھندو آھي؟“
ماءُ: ”ھا پٽ، اھو پنھنجو گھر آھي. ڏسجو، اوھان جو
پيءُ اوھان کي ڏسي ڪيئن ٿو ڀاڪر پائي.“
ڌيءَ (شمع) سندس محل ڏانھن نھاري ٿي – مک ڪنھن
اڄاتل خوشيءَ مان ٽڙي ٿو پويس. ھوءَ وري ماءُ جي
ڪلھن تي سري ڍرڪايو ڇڏي.
ڪٽ
ڏيک ٽيون
صبح جو وقت، ڪيمرا پين ڪري صوبدار خان جي محل نما
خوبصورت ٽھ ماڙ گھر جو منظر ڏيکاري ٿي. محل جي
اندران ٻنھي پاسن کان وڻ ۽ گلن جا ٻوٽا ڇانيل آھن.
گيٽ جي اڳيان ٻھ نوڪر ھڪ اڇي ڀلي سينگاريل گھوڙي
کي ٻوچڪارا ڏئي جھليو بيٺا آھن. ڪجھھ ٻانھيون ڪم
ڪار سان ڏاڪڻين تان ھيٺ مٿي اچن ۽ وڦن ٿيون. ڪيمرا
پين ڪري رئيس صوبدار خان جي محل جو خوبصورت
ڊرائننگ ھال ڏيکاري ٿي. ڊرائننگ ٽيبل تي صوبدار
خان جا ماءُ ۽ پيءُ امھون سامھون ويٺل آھن. ھڪ
پاسي کان صوبدار خان ۽ سندس وڏو ڀاءُ ويٺل آھن.
ٻئي طرف کان صوبدار خان جي ڀاڄائي ۽ سندس ٻھ ننڍڙا
ٻار نون سالن جو پٽ ۽ ستن سالن جي ڌيءَ ۽ خاندان
جون ڪجھھ نينگريون ڇوڪر ويٺل آھن. صوبدار خان
پنھنجي پيءُ جيان تمام رعب وارو ماڻھو ٿو لڳي. ھو
قداور ۽ نھايت ئي جانٺو جوان ٿو لڳي. سندس ڪنن ۾
ھيرن جا والا پيل آھن. اڇي سلوار قميص ۽ سونھري
ماڊرن ڪوٽ ۾ ھو انتھائي خوبصورت ٿو لڳي.
وڏو رئيس (پيءُ): ”صوبدار، ھو سونھري ديھھ جي زمين
جي ٽڪر جو ڇا ٿيو؟“
صوبدار: ”اھو مون پنجاھ ھزار روپين ۾ خريد ڪري
ڇڏيو آھي.“
وڏو رئيس: ”تمام سٺو.“
صوبدار: ”چڱو ھاڻ آئون ھلندڙ. مون کي ڪنھن ضروري
ڪم سان وڃڻو آھي.“
کاڌي جي ميز تان اٿي ٿو ۽ ڏاڪڻن تان ھيٺ اچي ٿو.
ھيٺ ڪجھھ نوڪر ۽ ڪمدار بيٺل آھن. ڪمدار کيس سلام
ڪري ٿو.
ڪمدار: ”سائين اڄ پاڻيءَ جو وارو آھي.“
صوبدار: ”ھون.... ڏھ خون ٿي وڃن، تڏھن بھ وارو نھ
ڏجو. جو ڪجھھ ٿيندو، ڏٺو ويندو – سمجھين؟“
ڪمدار: ”سائين اوھان بي فڪر رھو.“
صوبدار خان لڪڻ لھرائيندو گھوڙي تي لانگ ورائي ٿو.
سندس تيز رفتار گھوڙو جھڙو ئي ھڻڪار ڪري نرا کڻي
تيزيءَ سان گيٽ ڏانھن ڌي ٿو تھ مارل ۽ سندس ٻئي
ٻار سندس اڳيان اچيو وڃن.
مارل (رڙ ڪري): ”صوبدار گھوڙو جھل.“
صوبدار (گھوڙي کي قابو ۾ آڻيندي حيرت مان):
”تون......!“
مارل: ”ھا ھا، آئون اچي وئي آھيان.“
صوبدار (ڪاوڙ مان رڙ ڪري): ”ڇو آئي آھين؟“
مارل: ”آئون تنھنجا ٻار وٺي آئي آھيان – تون
منھنجي گھر جو در ڀلجي وئين تھ آئون پاڻ تنھنجي
گھر ھلي آئي آھيان. حيف اٿئي، ڪڏھن ڀلجي سار بھ نھ
لڌيئي.،
صوبدار: ”توکي ھتي نھ اچڻ گھرجي ھا – توکي جي پئسن
جي ضرورت ھئي تھ گھرائي وٺين ھا.“
مارل (وائڙي ٿيندي): ”پئسا! آئون پئسن کي ڇا
ڪنديس؟ مون کي توکان سواءِ ڪجھھ نھ گھرجي.“
صوبدار: ”بڪ نھ، محلن ۾ مھاڻيون ۽ ماڇاڻيون ڪونھ
ويھاربيون آھن.“
مارل (رڙ ڪري): ”صوبدار.“
صوبدار: ”آئون چوان ٿو منھنجو نالو نھ وٺ.“
مارل (رڙ ڪري): ”آئون سؤ ڀيرا تنھنجو نالو وٺنديس
– تون مون کان منھنجو حق نٿو ڦري سگھين. صوبدار،
تون ڄام تماچيءَ کان وڏو بادشاھ تھ ڪونھ آھين.
تماچيءَ کي بھ ڪو خراب ڪونھ ٿو چوي. ننگ سڃاڻ،
ميري آھيان، مندي آھيان – تنھنجي آھيان.“
صوبدار تپي باھ ٿي گھوڙي تان لھي ٿو.
صوبدار: ”اوھ، بدڪار عورت تھ تون ائين ڪونھ
سمجھندينءَ، ھاڻ متان سر مان تتي آھين.“
صوبدار نيٽ جي لڪڻ سان مٿس وار ڪري ٿو. سڀ گھر جا
ڀاتي، نوڪرياڻيون ھل تي ڏانھن نھاريندا رھن ٿا.
صوبدار جو سمورو خاندان مٿان گيلريءَ تان اھو منظر
ڏسندو رھي ٿو. مارل جي مٿي مان رت جون ٺينڊيون وھڻ
لڳن ٿيون. ھوءَ ڌڪن جو تاءُ نھ جھلي ڪري پوي ٿي.
ٻئي ٻار امان امان ڪري کيس بچائڻ لاءِ مٿس ڪري پون
ٿا. صوبدار جو ھڪ ڌڪ ننڍڙي کي لڳي وڃي ٿو. پٽ ماءُ
جي منھن کي ڏسي، ڪنڌ کڻي پيءُ ڏي نھاري ٿو. صوبدار
خان جو روح ڄڻ ڏڪي وڃي ٿو. سندس ھٿ از خود روڪجيو
وڃي.
صوبدار زال ڏانھن نھاري، ڪاوڙ مان ڏڪندي: ”ٻڌ،
موٽڻ ويل جي توکي ھن ڳوٺ ۾ ڏٺم تھ ٻنھي ٻارن سان
گڏ قتل ڪندوسانءِ.“
ڪاوڙ مان گھوڙي ڏانھن وڌي ٿو ۽ ڪجھھ سوچي ڪمدار
ڏانھن نھاري چوي ٿو:
صوبدار: ”ڪمدار، ھن عورت کي ٻھ اڍائي ھزار روپيا
ڏئي روانو ڪري ڇڏجانءِ. موٽڻ ويل آئون ھن کي ھتي
نھ ڏسان. سمجھين؟“
گھوڙي تي لانگ ورائي ٿو. سندس ڀلو گھوڙو وڏي ھڻڪار
سان نرا کڻي تيزيءَ سان محل جي گيٽ کان ٻاھر ڊوڙي
ٿو، ننڍڙو پٽ نھايت ئي جوش ۽ ڪاوڙ مان ڏانھس نھاري
ٿو. پٽ جو ري ايڪشن. ڪيميرا صوبدار خان جي ماءُ،
پيءُ، ڀاءُ، ڀاڄائي ۽ ننڍڙي ڀائٽيئي ۽ ڀائٽيءَ جو
ري ايڪشن ڏيکاري ٿي.
گئلريءَ تان غور سان مارل ۽ سندس ٻارن ڏانھن
نھاريندي.
وڏو رئيس: ”سومار، انھيءَ عورت کي منھنجي ڪمري ۾
وٺي اچ.“
ڪيميرا مارل کي ڏيکاري ٿي. سندس ٻئي ٻار مٿانھس
جھڪيل آھن. ھوءَ ڀواٽيون کائيندي اٿڻ جي ڪوشش ڪري
ٿي.
ڪٽ
ڏيک چوٿون
وڏي رئيس (صوبدار خان جي پيءُ) جو خوبصورت وڏو ۽
ويڪرو ڪمرو – ھو پريشانيءَ جي عالم ۾ اچ وڃ ڪري
رھيو آھي تھ ايتري ۾ ھڪ نوڪر، مارل ۽ سندس ٻنھي
ٻارن کي اندر وٺي اچي ٿو. وڏي رئيس کي ڏسي مارل ۽
سندس ٻنھي ٻارن تي خوف طاري ٿي وڃي ٿو. وڏو رئيس
مارل ۽ ٻنھي ٻارن ۾ غور سان نھاريندي رعب مان:
وڏو رئيس: ”ڇوڪري، ڊڄ نھ – ڪير آھين تون؟“
مارل (خوف وچان): ”آئون صوبدار خان جي نڪاح ٻڌي
زال آھيان. ھي ٻئي ٻار اوھان جا آھن.“
وڏو رئيس (غور سان ٻنھي ۾ نھاريندي): ”ھون.......
رئيسن جي ٻارن کان اڪثر اھي غلطيون ٿي وينديون
آھن. آئون صوبدار خان جو پيءُ اھيان – ٻڌاءِ ھاڻ
تون ڇا ٿي چاھين؟“
مارل (گندي سولي ڪري سندس پيرن ۾ ڪرندي): ”مون کي
ڪجھھ نھ گھرجي. الله ۽ اوھان کان سواءِ منھنجو
ڪوبھ اوھي واھي ڪونھي. مون کي پنھنجي پيرن ۾ جڳھھ
ڏيو – آئون پنھنجن ٻارن ۽ اوھان جي خدمت ڪنديس.“
رئيس (رڙ ڪري): ”اھو ناممڪن آھي.“
مارل: ”نھ نھ، مون تي رحم کائو – ائون ھنن ٻارڙن
کي وٺي ڪٿي ڌڪا کائينديس – اھي اوھان جو رت آھن.“
وڏو رئيس: ”ڇوڪري، رئيسن ۽ رئيس جي اولاد جي سوچ ۾
تمام گھٽ فرق ٿيندو آھي. اسان توتي فقط ايترو رحم
کائي سگھون ٿا تھ تنھنجي ننڍڙي ڌيءَ کي پناھ ڏيون
– ان لاءِ تھ اھا ڇوڪري اسان جو رت ۽ لڄ آھي.“
مارل (حيرت مان): ”ڇا.....!“
وڏو رئيس: ”ڇوڪري ڊڄ نھ، رئيس پنھنجي اولاد جي
ويھاريل عورتن کي پورو پورو خرچ ڏيندا آھن. مون تي
ڀروسو رک، آئون تنھنجي پٽ لاءِ توکي پورو خرچ
موڪليندو رھندس.“
وڏي ٽجوڙيءَ مان ڪجھھ نوٽن جون دستيون ڪڍندي ڏانھس
وڌائي ٿو. مارل پئسا ڏسي ڪنھن اڄاتل خوف کان ڏڪي
ٿي.
وڏو رئيس: ”ھان...... ھي وٺ. اڄ کان تنھنجي ڌيءُ
اسان وٽ رھندي. اسين شھر ۾ تنھنجي رھڻ جو بندوبست
ڪري ڇڏينداسين.“
مارل: ”نھ نھ، مون کي پئسا نھ گھرجن – آئون سڀ
سمجھان ٿي – آئون پنھنجي ڌيءَ کان جدا ڪيئن رھي
سگھنديس؟“
وڏو رئيس: ”پر اھو اسان جي غيرت جو سوال آھي. ھيءَ
ڇوڪري اسان جي لڄ آھي – اسان ھن کي تو وٽ اڪيلي نھ
ٿا ڇڏي سگھون.“
مارل (باھ ٿيندي – ٽوڪ مان): ”آئون بھ تھ اوھان جي
لڄ آھيان – مون تي اوھان کي غيرت ڇو نٿي اچي؟“
وڏو رئيس (رڙ ڪري): ”ڇوڪري.“
مارل: ”رئيس، پنھنجا اھي نوٽ پنھنجي ٽجوڙي ۾ رکي
ڇڏ، ڪم اچي ويندءِ- پنھنجا ٻار تھ جھرڪي بھ پالي
ويندي آھي – آئون تھ عورت آھيان.“
ٻنھي ٻارن ڏانھن خوف مان نھاري کين ٻانھن کان
جھلي:
مارل: ”ھلو پٽ، ھي ماڻھو تھ ڏونگر کان بھ ڏاڍا
آھن.“
ٻار وٺي وڃڻ لاءِ اڳتي وڌي ٿي. وڏو رئيس سٽ ڏئي
ديوار تي ٽنگيل بندوق ۾ ھٿ وجھي ٿو ۽ پوري طاقت
سان گجگوڙ ڪري ٿو.
وڏو رئيس: ”ڇوڪري تھ پوءِ ٻڌ! تون ھتان ڌيءَ جو
لاش کڻي ويندينءَ.“
مارل جو روح ڄڻ ڪنبي وڃي ٿو. ھوءَ ڏڪڻيءَ مان رئيس
ڏانھن نھاريندي ٿي رھي.
مارل (دانھن ڪري): ”نھ نھ، اھو نسورو ناحق آھي،
ظلم آھي، انياءَ آھي.“
ڪاوڙ ۽ ڏکويل ڀرايل آواز سان ڏڪندي.
وڏو رئيس: ”ھا، اھو ناھق آ، ظلم آ، انياءُ آ – پر
آئون صدين جي ھلندڙ دستور اڳيان بي وس آھيان،
معاشري اڳيان مجبور آھيان. جي تون ڌيءَ کي جيئرو
ڏسڻ چاھين ٿي تھ پوءِ چپ چاپ پٽ وٺي ھلي وڃ.“
مارل ڪنھن اڻڄاتل خوف کان ڪنبڻي مان ڏانھنس
نھاريندي ٿي رھي.
وڏو رئيس (ڪاوڙ پيئندي، ڪجھھ نرميءَ سان): ”ڇوڪري،
منھنجو رئيساڻو قول آھي. اھا ڇوڪري ھن مھل ۾
شھزادين جيان رھندي ۽ منھنجي جائداد مان کيس
منھنجي پٽن جيترو ئي حصو ملندو.“
مارل: ”اسان کي جائداد نھ گھرجي.“
وڏو رئيس (تپندي): ”پر مون کي اھا ڇوڪري ھر قيمت
تي گھرجي. (بندوق جو ٽرائيگر دٻائيندي) ٻڌاءِ، تون
ڌيءَ کي جيئرو ڏسڻ ٿي چاھين يا مئل؟“
مارل ڊوڙندي ڌيءَ کي چنبڙي ٿي وڃي.
مارل: ”نھ نھ، منھنجي ڌيءَ کي نھ مار، آئون ڌيءُ
اوھان وٽ ڇڏي وينديس، آئون اھو سور پي وينديس.“
مارل ڌيءُ کي ڀائر پائي رانڀاٽ ڪري روئي ٿي. وڏو
رئيس ڪجھھ دير کين ڏسندو ٿو رھي ۽ پوءِ وڌي کيس
ڌيءُ کان جدا ڪري ڇڏي ٿو.
ڪٽ
پڄاڻي
ڪيميرا مارل ۽ سندس پٽ کي محل جي ڏاڪن تان ڏڪندي،
گھوماٽيون کائيندي، لھندي ڏيکاري ٿي. مارل جي نست
ھٿن مان ھٽ ھڪ ھڪ ٿيندا اڏامندا سڄي محل ۾ پکڙندا
ٿا وڃن.
مارل (لڇندي لھندي): ”يا حسين! مون سان قھر ٿي
ويو، آئون لٽجي ويس، تباھ ٿي ويس.“
نينگر (مراد) جي اکين ۾ ڳوڙھا، ڪروڌ ۽ نفرت آھي.
محل جا ڪتا ڀونڪندا ٿا رھن. ٻئي ماءُ پٽ ھڄندا،
رنڀندا محل مان نڪري وڃن ٿا.
سونا پڙ ۽ ڪارا جھڙ
ڇوريءَ ۾ اونھين گھور سان نھاري ٿو ۽ تکين تيز
اکين سان ڇوري جي ماءُ نوران ٻائي ۾ نھاريندي،
وسڪيءَ جو وڏو ڍڪ ڀريندي، نئون سگريٽ دکائي ٿو.
سندس چپن تي ڄڻ ڪوڙاڻ جا سوين تھھ چڙھيو ٿا وڃن.
”پيش سون! ڪڏھن ڏٺو بھ اٿئي پيش سون؟....... ھتي
تھ لوڻ ۾ ملاوٽ آھي، مون کي ڪيئن يقين اچي؟ ٻڌاءِ،
ڪنھن جي ڌيءَ آھي؟ ڪھڙي لٺ سردار، پير، شھزادي يا
نواب جي؟.....“
”تو واري سردار جي، وڏو پارکو آھين، مھانڊا نٿو
سڃاڻينس.“ نوران ٻائي اھا ڳالھھ خوف کان ڄڻ ڌيءَ
کي بھ لڪائيندي، ڀڻڪن سان ڊڄندي ٿي ڪري ۽ پوءِ ھٿ
جي سٽ سان ڇوري جي اڌ اگھاڙين ڇاتين کي ويتر
اگھاڙو ڪريو ڇڏي. اڌ اگھاڙا ارھ، چوٿ جي چنڊ جيان
تجلا ٿا ڏين، تيج ٿا ھڻن.
”ھا، اکيون کولي ڏس، ھيءَ تھ راڄن جي راڻي، ڪيئن
نھ پڙن مٿان سونا پڙ چڙھيا پيا اٿس. اڃان تھ ٻارھن
سالن جي مس آھي. اھي پڙ ايئن ڪونھ چڙھيا اٿس.
بڻيائتي ۽ پيڙھيائتي آھي. رڳو ارھ تي ھٿ رکي ڏسينس
تھ ڪيئن نھ رڳ رڳ رباب بڻجي وڄي ٿي پويس.“
”ھٿ رکي؟......“ فنڪار، نوران ٻائيءَ جي ڳالھھ اڌ
۾ ڪاٽي ٿو ڇڏي:
”ٻائي، چيم تھ منھنجي ھٿ ۾ ڪامڻ آھي، جادو آھي،
ڪشش ثقل آھي، چقمق. اھو ھٿ جي آئون تو کڙپيل
پوڙھيءَ جي ڪنھن بھ سنڌ تي رکان تھ نھنجي نھائينءَ
جو ئي ڇا، نانھن جو تار تار تنبير جيان وڄي پوندو.
نيٺ تو مون کي سمجھيو ڇا آھي؟ ڪو وڏيرو يا نواب،
جو نوٽن کان سواءِ ڪنھن جي اندر ۾ پاڻ لاءِ ھلڪو
موھ بھ پئدا نھ ڪري سگھان.“
فنڪار جي تکي ٿي وڃڻ تي نوران ٻائي ڪي دھلجي، سندس
ھيٺاھيون ٿي وٺي:
”تڏھن ئي تھ تنھنجي پيرن ۾ پيا آھيون. ڪيو ٿس ڪو
ميڪ اپ، تون سمجھين نھ پيو. منھنجي چوڻ جو مطلب
اھو ھو تھ قرآن جو قسم تھ ڇوري سڄي ساري سون کاڻ
آھي. توکان ڪيھي لک، الله جو سنھن تھ اڃان
ڪنوارپڻي جو ڪو ڌاڳو بھ نھ ڇڳو اٿس. اعتبار نھ
اچئي تھ سڄي رات پيو تنبير جيان وڄايو ٺڪيو ٺوڪيو
جانچي ڏسجانس. مون ھن کي وڏيرن ۽ سؤ روپين وارن
گراھڪن لاءِ تاتيو ناھي. آواز ٻڌئي، ناچ ڏٺئي.
ٻڌاءِ، آھيس ڪا ڪاڻ؟ ڪيئن بھ ڪري مون کي ڇوري چوٽ
چاڙھي ڏي.“
”ڪاڻ ڪانھيس تھ پوءِ منھنجو مٿو ڇو پئي کائين؟“
”نھ، تون رڳو سڃينس تھ سون ٿي پوي؟“
”تھ پوءِ اھا سودي بازي ڇو پئي ڪرين؟ چيم نھ تھ
ڇوريءَ کي فنڪار بڻائڻو اٿئي تھ پوءِ ڇوڪريءَ تان
ھٿ کڻي ڇڏ، آھو پلي ڇڏ. ھاڻ ھيءَ چڪلي ۾ نھ
رھندي.“
”ڇا مطلب؟!.....“ نوران ٻائي جي ڄن ديھ ڌبي ٿي
پوي. ھوءَ اکيون ڇنڀڻ کان سواءِ فنڪار ۾ نھاريندي
رھجي ٿي وڃي.
”ايئن سمجھھ تھ جيڪو نواب يا سردار، چڪلي ۾
عياشيءَ لاءِ قوم جو رت ست چوسي، ڌيءَ کي سون جي
کاڻ سمجھي، سدا لاءِ پان سان گڏ ويڙھين ۽ ولھارن
ڏانھن وٺي وڃڻ لاءِ آيو آھيان. ٻڌاءِ، منظور
اٿئي؟....“
”نھ نھ!.....“ ٻائي وڏي ٻوڏار ۾ اچي حيرت مان بي
پرواھ فنڪار ۾ نھاريندي ٿي رھي.
۽ آسانت، اسڌ، اسرت، اٻاڻڪي ڇوريءَ ڪڏھن ماءُ ۽
ڪڏھن ان اڄاتل ماڻھو ڏانھن اوس ٿيو نھاريندي ٿي
رھي. کيس ننڊ کان اوٻاسيون پيون اچن، پر مجال آ جو
کن پل ننڊ جھوٽو ھڻي. ننڊ بھ پرائي وس. کيس تھ اھا
بھ ڪل ڪانھين تھ سون کاڻ ڇا ٿيندي آھي؟ ڪير ڪنھن
کي چڪلي ۾ گروي رکي ويو، مامرو ڪھڙي ڳالھھ تان متو
آھي؟ ماڻس تھ ڪنھن ۾ اک ڪانھ ٻوڙي، پر ھن اڄاتل
ماڻھوءَ آڏو ايڏو جھيڻو ڇو پئي ٻولي؟ ھن ماڻھوءَ
وٽ آھي ڇا!....... کن لاءِ ھوءَ ان ماڻھوءَ م
نھاريندي ٿي رھي. ننڊاکڙن نيڻن ۾ ٻالاپڻ جي ٻوڪ
سان ۽ پوءِ جيئن ھوءَ سدائين گراھڪن آڏو نچي نچي،
ننڊ کان چور ٿي سمھي پوندي آھي، تيئن ھوءَ سراڻو
کڻي، وچ ۾ پيل غاليچي تي سيراندي رکي، ليٽي ٿي پوي
۽ ننڊاکڙن نيڻن سان ڪڏھن ڪڏھن ان ماڻھوءَ ۾ چور
نيڻ سان نھاري ٿي وٺي.
”ٻائي، گڍڙين ۾ ڇو پئجي وئي آھين، جواب ڇو نٿي
ڏين؟“
”ڇا سدا لاءِ؟“
کن لاءِ فنڪار اسڌ، اسرت ڇوريءَ جي ڍڪيل ليٽيل
ديھھ ۽ ننڊاکڙن نينن تان نيڻ ھٽائي ڏاڍي ارڏائي ۽
گھرائي مان نورا ٻائيءَ ڏانھن نھاري ٿو ۽ ڪروڌ مان
نئون سگريٽ دکائي تيلي وسائي ٿو:
”ھا – سدا لاءِ.“
”نھ..... اھا تھ ڏاڍي ڏکي ڳالھھ آھي.“
”ٻيو تون ڇا ٿي سمجھين؟ فنڪار ٿيڻ سولي ڳالھھ آھي.
ٻڌاءِ ٻائي، تون ڇا ٿي سمجھين تھ ڪالو خان تبلو
وڄائيندو، راڻي نچندي، اھو فن يا آرٽ ٿي ويندو؟ جي
اھو فن آھي تھ پوءِ وڏن وڏن ميڙن ۾، سرگسن جي
اسٽيج مٿان زنانا ڪپڙا پائي سڀ ناچو ڇورا فنڪار
ٿيا يا نھ؟ ٻڌاءِ، ان ناچو ڇوري ۽ پاڪستاني
ايڪٽريسن جي ناچ ۾ ڪھڙو فرق آھي؟..... ٻائي، جيئن
اھي ڇوڪرا ڇوريون ناھن، تيئن اھو فن بھ فن نھ آھي.
سمجھيئي؟ ٻڌاءِ ڪھڙو تبلائي آھي، ڪھڙي راڻي ٻائي
آھي، جنھن جو آواز ڪنور ڀڳت يا جيوڻي ٻائيءَ جي
آوازن جيان لکين پابندين کان پوءِ بھ ڄڻ آواگون جي
پولارن پاتارن مان ايندا ھڪن. اڄ تائين ڪير روڪي
سگھيو آھي انھن ازلي آوازن کي؟ موت تھ ڪا شيءِ
ڪانھين. فنڪار...... فنڪار ٿيڻ ڪا ٻارن جي راند
ڪانھين.“
”تھ پوءِ ٻڌءِ تھ ڇا ڪريان؟“
”چيم نھ، ڇوري تان آھلو پلي ڇڏ. آئون ھن کي پاڻ
سان گڏ کيرٿر، ھارھو، مڻي، ھنگلاج، ڀڳو ٺوڙھو، پٻ،
چوھڙ، ھالار، ڪانڀو ۽ ڪارونجھر جا پنڌ ڪرائيندس.
آئون ھن جي ھٿن م چمٽو ڏئي، ھن کي بيراڳڻ بڻائي،
وستي وستي، واھڻ واھڻ، ٿر بر گھمائيندس. ھيءَ نگري
نگري، واھڻ واھڻ ڳائيندي، نچندي، ناٽڪ ڪندي،
منڊليون رچائيندي ويندي. ريڊيو، ٽيليويزن ۽ فلمن
جون مشينون پانمرادو ھن جي ڪشش ۾ ڊوڙنديون
اينديون. آئون ھن کي انھن پھارن مٿان، ايترو مٿي
اڇلائيندس جو ھي ڪئميرائن ڏانھن مڙي نھاريندي بھ
ڪانھ. سمجھيئي؟....“
ٻائي جي اکين ۾ چمڪو اچي ويو:
”پر جھنگلن جا ايڏا رولاپڙا ۽ ڪشالا ڇو؟ اھا سکيا
تھ تون ھن کي حيدرآباد يا ڪراچيءَ جي ڪنھن وڏي
بنگلي ۾ بھ ڏئي سگھين ٿو.“
”ٻائي، ڳالھائين ڪنھن سان پئي، ڇا سمجھيو ٿئي مون
کي؟ ڇا ڀڙوو؟؟.....“
فنڪار جي اوچتيءَ رڙ سان ٻائي جي لئون لئون ڪنبي
ٿي وڃي. ڪچي ننڊ ۾ وھاٽيل ڇوري بھ جاڳيو پوي. ڪروڌ
۾ آيل فنڪار کن لاءِ وسڪيءَ جا وڏا ڍڪ ڀريندو،
ھوريان ھوريان ماٺو ٿيندو ٿو وڃي: ”سھونھن بنگلو،
ٻڌاءِ نھ، پوءِ ھيءَ ڏڪاريل ڍاٽڻ عورت جو ڪردار
ڪيئن نڀاھي سگھندي؟ ٻڌاءِ، سڪارئي ڪارونجھر ۾ مورن
جا ازلي ناچ ڏسڻ کان سواءِ، ھيءَ نرت ڪلا کي ڪيئن
پرکي سگھندي؟ ڏڪارين ڀٽن ۾ ڀٽڪڻ کان سواءِ ھن جي
نڙي ۾ اڃايل مورن واري رڙ جي پيڙا ڪيئن گھلي
سگھندي؟ ڪيئن نڪرندي سندس نڙي مان ڪوئل جي ڪوڪ؟
ٻائي، فن ڌرتي جي امانت ھوندو آھي. ان لاءِ تھ فن
کي ڌرتي جا ڏک ۽ ڏولا ئي جنم ڏيندا آھن، نھ تبلا ۽
گھنگھرو. فنڪار ٿيڻ لاءِ تھ وڏا چلا ڪڍڻا پوندا
آھن. ٻڌاءِ ڌيڻھين ميران ديويءَ کان ڪا وڌيڪ پاڪ
پوتر، حسين، ڪومل ۽ نازڪ آھي ڇا؟.....“
ٻائيءَ جا واڄٽ وڄي ٿا وڃن. ھن جي ٻڌڻ جي شڪستي
ڀسم ٿيو وڃي:
”پر اھو تھ ڏاڍو جان جوکم جو ڪم آھي، اسين چڪلي جا
ماڻھو ڇا ڄاڻون انھن ڪمن مان!“
”تھ پوءِ سڪڻ جون سڌون ڇو ٿي ڪرين؟ چڪلي جي آھين
تھ چڪلي ۾ رھ، حدون اورھانگڻ جي ڪوشش نھ ڪر.“
کن لاءِ بنھي جي وچ ۾ موت جي ماٺار پئدا ٿيو وڃي،
پر ان کان پھرين جو فنڪار گلاس خالي ڪري، اٿي ھليو
وڃي، ٻائي ڏاڍي چالاڪيءَ سان سندس ڪلاس ۾ وسڪيءَ
جا ٻيڻا ٻاڻ ڀري ٿي ڇڏي ۽ فنڪار جي چپن ۾ آيل نئين
سگريٽ کي لائيٽر سان دکايو ڇڏي ٿي ۽ پاڻ بھ مقابلي
لاءِ وسڪيءَ جون ننڍڙيون ننڍڙيون چسڪيون ڀريندي ٿي
رھي. فنڪار وڏي ڪڙيءَ ڳيت سان ڍڪ ڏوگھي ٿو وڃي ۽
جادوھاڻين اکين سان ٻائيءَ ۾ نھاريندو اونھو ٿڌو
ساھ ڀري ٿو.
”ٻائي، ڏاڍي اٻوجھھ آھين جو چڪلي ۾ رھي بھ نيري
ستارن ڀريل سرڳڌام ۾ جايون جوڙڻ ٿي گھرين ۽ آئون
بھ وڏو گڏھ آھيان..... چڪلي ۾ فن ڳولھڻ آيو
آھيان.... چڪلي ۾!........ چڪلي ۾ سرگسي پنڊالن تي
نچندڙن ڇورن جي ناچ واري دلبي جيان، ڪوڙي سونھن
کان سواءِ ٻيو آھي ڇا؟.......“
ٻائي واساما کائيندي فنڪار ۾ نھاريندي ٿي وڃي تھ
ڪھڙي ماڻھو سان پلئھ اڙيو اٿس. فنڪار جي اکين جي
جوھر جو تيج جيئن پوءِ تيئن تکو ٿيندو ٿو وڃي.
چڪلي ۾ ڄائي ھئي ٻائي، تنھن کان ڇوري ڇڏائي وڃي،
اھو تھ ڪنھن ڪتاب ۾ لکيل ڪونھي. ٻائي پنھنجي اکين
جا ڪامڻ تکا ڪندي ٿي وڃي.
وڏي ڳيت سان فنڪار وري ڀڻڪي ٿو:
”ٻائي، تون بھ تھ وڏي کڙپيل آھين، ساري ڄمار چڪلي
کي ڏني اٿئي، ٻڌائي سگھين ٿين تھ سونھن آھي
ڇا؟....“
ٻائي رڳو فنڪار ۾ نھاريندي رھجي ٿي وڃي. ھوءَ ان
سوال جي جواب کان ڪوري ۽ ڪوجھي آھي. فنڪار وري
ڀڻڪي ٿو:
”ڇا ٻھڪندڙ ڳورا ڳورا لڱ؟ سون سمان تجلا ڏيندڙ گول
گول ارھن جا قبا؟ ڀنؤر اکيون؟ ڳاڙھا ڳل، اڀريل
پولھھ، لسڙا ٿڙھا يا ڪين ڊگھيون ڊھيون ملين ڊالر
ڄنگھون؟ آخر سونھن آھي ڇا؟ جيڪا ماڻھن کي ايئن
پاڳل بڻايو، منجھايو، ماريو ڇڏي!....“
ٻائي لاجواب ٿيو فنڪار ۾ نھاريندي رھجي ٿي وڃي.
ھوءَ محسوس ڪري ٿي تھ ھوءَ بنھھ کوکلي آھي، ڪوري
مٽ جيان ٺٺ خالي:
”ڇو، منھن ڇو لاٿو اٿئي؟ اڃان تھ تون جوپ لڳي پئي
آھين. اٿي، آئون توکي ٻڌايان تھ سونھن ڇا آھي، ڪٿي
آھي؟......“
ٻائي سچي بھ ڄڻ سندس ڪشش ۾ اچيو وڃي. فنڪار جي
شاھد آنڱر سندس پيٽ تان، گول دائرا بڻائيندي، سندس
امدر مان ٿڌڙا ڪڍندي، اوچتو برف جيان سندس دن ۾
پيھي سندر اندر ۾ باھيون پئدا ڪري ٿي ڇڏي.
”ٻائي، ھانو تي ھٿ رکي سچ سچ ٻڌاءِ تھ تون سونھن
وڃائي آھي؟“
”نھ....... نھ......“ ٻائي کان دانھن نڪريو وڃي.
”ٻڌاءِ، پوءِ ڇو مانھو توکي ڇڏي، تنھنجي اڻ سمايل
ڌيءَ پٺيان ڇتن ڪتن جيان پيا ڊوڙون پائن؟“
مون کي خبر ڪانھين!......“ ٻائي وگھرجي روئڻھارڪي
ٿيو وڃي.
”ٻائي، آئون توکي ٻڌايان سونھن ڇا آھي. مٺو آواز
ڇا ۾ آھي، حسين عورت جي ڊگھي ڊگھي ڳچيءَ ۾، نڙي ۾
يا ڪاني جي نڙانڍيءَ ۾، نڙي، نڙ، نڙانڍي، ھٿ،
ڪرايون، آنڱريون، سڀ جدا جدا شيون آھن. تو ڪڏھن
پرھ ويلا ۾ چنڊ جو آواز ٻڌو آھي؟ فن جي دنيا ۾ ھي
ويلا ڪنھن حسين رنڊيءَ جي نھ، مائي ڀاڳيءَ جي آھي،
جنھن جا آواز پرڏيھي پکين جيان ڍٽن ۽ ڀٽن مان
ايندا آھن. ھي ويلا تو نوران ٻائي جي نھ، مائي نور
بانو جي آھي، جيڪا واھڻن جي ڄائي ۽ ٿوھرن جي نپائي
آھي. ڪڏھن اھا سٽ ٻڌي اٿئي: ”منھنجي مٺڙن مارن
تان، ڪڪر ڇانءُ ڪجان، جھڙ جي جھول ڪجان“ ٻائي
تنھنجي يا تنھنجي ڌيءَ جي آواز ۾ اھا جڳن جي اسات
لوڇ، ٻلڪار ۽ پيڙا ڪٿي، جا ڪڪرن جا ڪنڌ ڌوڻي،
آسمانن کي روئاري ڇڏي. ان امرتا آڏو سونھن ڪا شيءِ
ناھي. سونھن تھ ٻرندڙ گھرندڙ ميڻ آھي، جا ڀسم ٿي
ويندي آھي. ٻائي، يقين ڄاڻ تھ تون جسماني طرھ
ھينئر بھ اوتري ئي حسين آھين، جيتري ڏھ سال اڳي.
تو ويچاري کي ڪھڙي خبر تھ آئون جي ھينئر توکي ننگو
ڪري تنھنجو پورٽريٽ ٺاھيان تھ اھو موناليزا جي
تصوير جيان سدا لاءِ امر ٿي وڃي، پر تون...... تون
ڏھن روپين جي نوٽ ۾ ڏھ ڀيرا ننگو ٿي سگھين ٿي، پر
پورٽريٽ لاءِ ڪنھن ملھھ ڪنھن قيمت تي بھ نھ. ان
لاءِ تھ تون تھ ويچاري سڌڙي سادڙي سٻاجھڙي رنڊي
آھين، توکي ڪھڙي خبر تھ پورٽريٽ ڪھڙي بلا جو نالو
آھي؟.....“ کن لاءِ فنڪار ڏاڍو دکي ٿي وڃي ٿو ۽
ٻائي جو سڄو اندر ڄڻ فنڪار جي آنڱر جي ڇھاو سان
سراپجندو، ٿوٿرجندو، انگھندو ٿو وڃي. ھوءَ فنڪار
جي اکين جو تاءُ نھ جھلي، سندس ٻانھن ۾ ڍرڪندي،
انھلندي ٿي وڃي.
”مھڻا ڇو پيو ڏين؟ ڪنھن جھليو آ توکي تھ مون کي
ننگو نھ ڪر؟....“
”ننگو!....“ فنڪار ڇرڪي ويتر دکي ٿي، ٻائيءَ ۾
نھاريندو ٿو رھي. لڳاتار نھاريندو.
”نھ..... نھ...... اڳي گھٽ ماڻھو توکي ننگو ڪندا
رھيا آھن جو ھاڻ ائون بھ توکي ننگو ڪريان؟.... مون
۾ ڪنھن عورت جي ديھھ تي ٻولي لڳائڻ جي شڪتي ڪانھي،
ان لاءِ تھ مون کي خبر آھي تھ عورت جي ديھھ جي
نيلام جي قيمت چڪائڻ لاءِ ڌي چڪلي ۾ ڳھي رکڻي
پوندي آھي. ٻائي ٻڌاءِ، ايئن آھي يا نھ؟ ٻڌاءِ
ھيءَ ڇوري انھيءَ ڏي وٺ، خريد فروخت جو ڦل آھي يا
نھ؟.....“
ڀائي ڍڪرن ۾ اچي پھرين فنڪار ۽ پوءِ ننڊ ۾ الوٽ
ڌيءَ ڏانھن نھاري ٿي ۽ لڳاتار نھاريندي ٿي وڃي:
”ھا ائين آھي.....“ ٻائي روئڻھارڪي ٿيو وڃي ۽
فنڪار ھڪ ئي ڳيت سان گلاس خالي ڪريو ڇڏي.
”ٻائي، شايد...... مون تنھنجو الاھي وقت برباد ۽
پنھنجو سجايو ڪيو. شايد منھنجو وڙاؤ توکي اڳرو
لڳيو ھجي. ڀل لڳو ھجي، آئون ان جي پرواھ نھ ڪندو
آھيان. ان لاءِ تھ آئون ماڻھن جي اندر جي پولارن
پاتارن جا ڳجھھ ڳوھھ ڳوليندو ۽ کوليندو آھيان. تون
ڇا، تنھنجي ڌيءَ ڇا، تنھنجي ايندڙ زمانن واريون پڙ
پوٽيون، ڏھٽيون بھ پيار ڪنديون. پوءِ ڀل اھي چڪلن
۾ نپجن ڪين محلن ۾، نيٺ ھي چڪلائي، ڪڏھن تھ چڪلا
ختم ڪندا.... چڱو، موڪلاڻي.“
فنڪار اونھي گھري ڏکويل ساھ سان اٿي کڙو ٿئي ٿو ۽
کن لاءِ غاليچي مٿان اسڌ، اسرت، ٻالاپڻ جي ٻوڪ ۾
ستل ڇوري ڏانھن نھاري ٿو. کن لاءِ کيس سچي بھ ائين
ٿو ڀاسي، ڄڻ سندس سامھون ننڍڙي لاڪي وارن ديون
پرين وارين ڪھاڻين واري، سون ولات جي شھزادي ستي
پئي آھي. پڙن مٿان، سونا پڙ چڙھيل. کن لاءِ ھو
ڏانوڻجيو وڃي. پوءِ ھو تڪڙو نڪري وڃڻ لاءِ ھيٺ
ڏاڪڻ ڏانھن وڌي ٿو.
”رات رھي پوين ھا......“ نوران ٻائيءَ جي آواز ۾
ڪنھن بھ قسم جو فريب يا دولاپ ڪينھي.
”نھ، مھرباني.....“
”ڀلا ڪڏھن اچڻ جو وڙ ڪندين ڪين؟.....“
”الائي، مون کي ڪابھ خبر ڪانھي تھ ھاڻ آئون
ڪيڏانھن پيو وڃان؟“
”ٻڌ، دليان پئي چوانءِ، منھنجو تن من تو لاءِ آھي.
آئون تھ تنھنجي پرپٺ جي عاشق آھيان. جڏھن دل چوئي،
ھليو اچجانءِ، اصل بي ڌڙڪ......“
فنڪار ھڪ ٻھ ڏاڪا لھي ويندي، مڙي ڏاڍي ڏکويل مرڪ
سان نوران ٻائي ۾ نھاري ٿو ۽ ڏاڪڻ ھيٺ لھي، چڪلي
جي گھٽين ۾ گم ٿي وڃي ٿو.
|
