سيڪشن؛ ڪهاڻيون

ڪتاب: منهنجون ڪهاڻيون

باب: --

صفحو :32

 

دور آڪاسن مان

ھو ٻئي ھلندا ٿا وڃن.

ڄڻ آتما پرماتما جو سفر ھڪ ڇوڪرو آھي ۽ ٻي ڇوڪري. گلن ڇانيل نيريءَ ساڙھي سان، نيرو تلک لڳل ڇوڪري نماشام ويلا ۾. ٻئي وڏي ماٺار سان ھلندا ٿا وڃن. پساھن جيترو گڏ ھوندي بھ ٻنھي جو پنھنجو پنھنجو منھن آھي. اندر ۾ ڄڻ دوزخ جا دونھان ٿا ڌڳن ۽ ڌاڌا ڪن. ٻئي گاھن ۽ ولڙين ڇانيل پھاڙي پيچرن تان ھلندا ٿا وڃن. ايل ايس ڊي جيھن کيپن سان. جبل وٺو آھي. جيڏانھن ڪيڏانھن پھاڙن مٿان ڄڻ ڪنھن کورواھيءَ جٽڻ چوڙيلڻ جا ٺاھيل ساوا ساوا فراس پھاڙن مٿان ڦھلائي ڇڏيا آھن. ڌرتيءَ جي ساواڻ ڄڻ نڀ ۾ چڳھھ وجھندي، سنڌيا کي لڄائيندي ٿي رھي ۽ الھندي جي ڦاڪ ۾، جتي سڄ وڏي ڌيمي ٺوٻار سان، پرٿويءَ ۽ پولار جي ڦاڪ ۾ سونا سمونڊ ڇڏي ويو آھي، جيڪي ڄڻ پلاٽينم جھڙيون ڇوليون ھڻندا، پرٿويءَ ڏانھن ڏاڍي موھ ڀريل ٻاڦن سان پالوٽجندا ٿا اچن. پينٽ ۾ ھٿ گديو ڇوڪرو ڳالھائي ٿو:

”۽ ھا، ياد آيو. ٻيو شرط...... ٻيو شرط اھو آھي تھ منھنجي موت تي تون منھنجو منھن ڏسڻ نھ ايندينءَ.“

”منظور.“ ڇوڪري ڇلندڙ ڪوسن ڪوسن لڙڪن کي سنڌيا جي ٿڌاڻ سان اکين ۾ ئي سڪائي ٿي ڇڏي ۽ ڏاڍي سيڪسي ٿي ڇوڪري جي چپن مان خارج ٿيندڙ ٽرپل فائيو جي وڻندڙ دونھين کي ڄڻ ساھن ۾ سموئي ٿي ڇڏي ۽ چھري تي آيل ڪروڌ ڀڃي ٿي ڳالھائي:

”اھو ڇو؟!“

”الائي، متان لاش مٿان اچي بيھين. آئون مرڻ کان پوءِ بھ توکي ڏسڻ نٿو چاھيان. سمجھينءَ؟ آءِ ايم ساري.“ ڇوڪرو ڏاڍو لڄيندو ٿي ٿو ڳالھائي.

۽ ھوائن ۾ گھلي ٿو وڃي ٽھڪڙن جو آواز. ائين جيئن ڪو ڪماچھار، اندر جي روڄ ۽ ٽھڪڙن کي ڳنڌي ڳتي، ڪماچ جي تارن کي ھوائڻ ۾ ڌوڻا ڏئي ٿو ڇڏي.

”ڀلا تو وٽ اھڙي ڪھڙي خاطري آھي تھ اڳ ۾ تون مرندين؟ ٿي سگھي ٿو تھ پھرين آئون مران.“

”نھ، جيئڻ لاءِ تھ تو وٽ ڪوڙين بھانا آھن.“

”اوڪي، نھ اينديس. تنھنجي وطن جو سونھن، نھ اينديس.“

”نھ، اھو ڪوڙو قسم آھي. مان وطن ۾ وشواس نھ رکندو آھيان. تر جيترو بھ نھ، ان لاءِ تھ منھنجو ڪو وطن ئي ڪونھي.“ ڇوڪرو ڇوڪريءَ جي ڳل تان نيڻ ھٽائي، دور آڪاسن ۾ پکڙيل سون ۽ پلاٽينم ۾ ڄڻ لڙھندو ٿو وڃي.

”ڇو... تون تھ ڪٽر نيشنلسٽ آھين. تون اِھو ڪنگال آھيم جنھن وٽ وطن کان سواءِ ٻيو ڪجھھ بھ ڪينھي.“ ڇوڪري مرڪي ٽوڪيس ٿي.

”ھا، ڪڏھن ھئس. مون نيشنلزم کي آڱر ۾ اڙندڙ منڊيءَ جيان بَن ۾ اڇلائي ڇڏيو آھي. الائي ڪڏھن اڇلائي ڇڏيو ھو مانس. ڪنھن ھلڪڙي سينڌيءَ جي نشانيءَ جيان.“ ڇوڪرو نئون سگريٽ ٿو دکائي.

۽ ڇوڪري سندس ساڄي ٻاچ ۾ تجرا ڏيندڙ ڇلو ۽ ڏھن ئي آڱرين ۾ واچيندي ٿي رھي. ھن کي ڇوڪري جا ھٿ آرٽسٽن جيھا ٿا لڳن. ڊگھين ڊگھين متوازن آڱرين ساڻ. پوءِ بھ ھوءَ ڏاڍو ڪروڌ ٿي ڪري:

”تون پاڻ کي سمجھين ڪوھ پيو؟ ھڪ ڀيرو جنھن شيءِ تان منھنجو آرو کڄي وڃي، اھا شيءِ جي ٻيھر منھنجي آڏو اچي وڃي تھ مان گھٽجڻ لڳندي آھيان. منھنجو ساھ منجھڻ لڳندو آھي.“ ڇوڪري ساھت ۾ مونجھھ ٿي محسوس ڪري.

”تھ ڇا آئون پاڻ کي اھڙي شيءِ سمجھان؟“

”آئون تھ ھڪڙي ڳالھھ ڪري رھي آھيان. پر تون پاڻ کي وچ ۾ ڇو پيو آڻين؟ مون تھ ڪڏھن بھ تو مٿان آرو ڪين ڪيو ھو. الائي تون پاڻ کي..... تون پاڻ کي ڪھڙا دلبا ۽ فريب پيو ڏين؟“ اھا ڳالھھ چوندي ڇوڪري ساھن ۾ مونجھھ ٿي محسوس ڪري.

”دلبو! ھا.... مان ڪڏھن ڪڏھن الائي ڇا ڇا سوچيندو آھيان. دل تان لھي وڃڻ جي ڳالھھ! مون کي رڳو ان ڳالھھ جي خبر آھي تھ مان ناتر ڊيم جو ڪٻڙو نھ آھيان جو جيڪا عورت مون کي پسند ئي نھ ڪندي ھجي، ان جي لاش سان وڃي سمھي رھان، موت جي ننڊ. اھڙي ڪنھن سونھن جو دلبو پاڻ کي ڏئي نٿو سگھان.“

”تون تھ رڳو لاشن جون ڳالھيون ٿو ڪرين! توکي تھ ڳالھائڻ بھ ڪين ٿو اچي. اھي آھن لکڻ ۽ آداب اوھان جي ڳالھائن جا. ائين ڳالھائبو آھي ڇوڪرين سان؟ مان..... مان ٽريڊيشنل لائيف گذاريندڙ آھيان. ڪم الون، گو الون. ڪنھن سان مطلب ئي نھ. ما۾ھو پنھنجو پاڻ ۾ سٺو لڳندو آھي. مان تھ فقط پنھنجو پاڻ سان پيار ڪندي آھيان.“

ڇوڪري ڳالھائيندي اچانڪ ڇوڪري جون موھ ڀريل اکيون پنھنجي ارھن جي اڀار مٿان ڏسي، حياءَ کان ھيڊي ٿي وڃي ٿي. ھوءِ جلدي ساڙھيءَ جي پلو سان ڍڪ ٿي ڪري ۽ روئڻ جھڙي ٿيو ٿي وڃي.

”تو منھنجي ڳالھين مان انسلٽ محسوس ڪئي آھي؟“

”ٻيو ڇا!....“ ڇوڪريءَ جي اکين ۾ لڙڪ لرزي ٿا وڃن.

”ساري، باءِ گاڊ ويري ساري.“

ماٺار

ھن دشا کان بھ ماٺار، ھن دشا کان بھ ماٺار ۽ دور ڪو ڳنوھار، گايون ڪاھيو، ولڙو ڳائيندو ٿو وڃي.

”ٻي ڳالھھ...... ڊڄان ٿو متان خراب لڳئي.“

”اڄ جو ڪجھھ چوڻو آکڻو اٿئي، کلي چئو.“

”مون پئي چيو، يورپيئن سوسائٽيءَ ۾ ڪي جوڙا ھڪ ٻئي کي طلاق ڏيڻ ويل وڇوڙي جي ڪس ڪندا آھن. ھڪ ٻئي کي ڏاڍي موھ سان چمي الوداع ڪندا آھن. الائي ڇو، مون کي يورپيئنز جي اھا ڳالھھ ڏاڍي وڻندي آھي. الاھين آمريڪينز ۾ تھ ائين نھ ڪرڻ آئوٽ آف ايٽيڪيٽ آھي.“

”چوڻ ڇا ٿو گھرين!“ ڇوڪري گھوماٽين ۾ اچي ٿي وڃي.

”آئون ڊڄان پيو. تنھنجي من ۾ تھ اھڙي چاھنا ڪانھين نھ.“

”اوھ سنڀال....“ ڇوڪري اچانڪ ٿيلھو ٿي ڏئيس. ڇوڪرو حيرت مان ڏسيس ٿو.

”ساري، تنھنجي پيرن ھيٺان مينھن وساڙو ٿي آيو. ڏس نھ، جھڙو ڪنھن ول جو ڳاڙھو رتو گل.“ ڇوڪري مينھن وساڙي کي تري تي کڻي، ڏاڍي موھ مان نھاريندي وري ھوريان ھوريان گاھ مٿان ڇڏي ٿي ڏئيس.

”ٿئنڪ يو..... مون الائي ڇا پئي چيو؟...... ھون – او ھا – چاھنا...... آئون ان ڳالھھ کان ڊنس پئي.“ سندس ڳالھھ تي ڇوڪريءَ جو مک ڳاڙھو، سائو، ھيڊو ٿيندو ٿو وڃي ۽ ھوءَ زوريان ٿي ڳالھائي:

”واٽ آر يو ٽاڪنگ؟!......“

”مون..... مون ان لاءِ پئي چيو، متان تنھنجي من ۾ اھڙي ڪا چاھنا نھ پئدا ٿي وڃي.“

”ڇا ڇا ڇا!....... متان ڪا اھڙي چاھنا تون ڪرين. منھنجي ڪا تو سان شادي ٿيل آھي يا اڳواٽ اسان ۾ اھرو ڪو سرسلو ھو بھ ڇا؟ مون آرسيءَ ۾ پاڻ کان سواءِ ڪنھن کي بھ ڪس نھ ڪئي آھي. جينٽل مين، پنھنجا اکر واپس وٺ.“

”ساري، ٿئنڪز.“

ماٺار

آدجڳاد جون پيڙائون

۽ دور پھاڙيءَ مٿان ڪبوترن جو جوڙو، آڪاس ۾ ڄن ڪٿڪ نچندو انڊلٺ جيھن پولارن ۾ اڏندو ٿو وڃي.

”موٽون؟“

”ھا موٽن گھرجي.“ ٻئي ٽرن ڪن ٿا. اوڀر ۾ گگن نيرو نيرو آھي. ڪيپسين سمونڊ جھڙو نيرو. دور ھل اسٽيشن ڏانھن مسيت جو اڀو منارو ڄڻ انسان جي عظمت جي ساک ڏئي رھيو آھي. ڇوڪرو اٿاھ اونھون ساھ ڀري، لوٺين اکين سان آڪاس جي نيري ۽ ڌرتي جي ڪاري ڦاڪ جو سنگم ڏسندو ٿو رھي.

”شھلا.“ ڇوڪرو موٽندي، وري نئون سگريٽ ٿو دکائي.

”چئھ.“

”ڪڏھن ڪڏھن کل اچي ويندي آھي.“

”ڇا تي؟“ ڇوڪري ڪاوڙ مان پينٽ جي پانچن ۾ نھاريندي ٿي وڃينس.

”سوسائٽي تي، شادين ۽ طلاقن تي!...... ڇا توکي اھو سڀ ڪجھھ اچرج جوڳو نھ لڳندو آھي؟“

”ڇو نھ – شاديءَ جي اھميت خبر ملان کي نھ گھوٽ ڪنوار کي ھوندي آھي.“

”ھا – مان سوچيان پيو، ماڻھو پنھنجي زالن کي طلاق ڪيئن ڏئي ڇڏيندا آھن؟“

”ڇو؟...... طلاق ڏاڍو نيچرل سسٽم آھي ۽ انساني تاريخ ۾ گھڻي کان گھڻيون طلاقون مردن ڏنيون آھن. ڪاري ڪاريءَ جي تھ ڳالھھ ئي پري آھي.“

”شايد فيوچر ۾ ميجورٽي عورتن جي ٿي وڃي.“ ھو سگريٽ مان سگريٽ دکائي ٿو.

”فيوچر ڇا، ڌرتيءَ تي سدائين عورتون گھڻائيءَ ۾ آھن.“

”ھو ڏس، سمونڊ مٿان ڏکڻ ۾ ڪارونڀار آھي. اٺي جي ھوا، مينھن کي اڏايو کڻيو پئي اچي.“

”ھا – تنھنجي ساڙھي پسي ويندي.“ ھو ڏاڍو ڏکوئڻو ٿي وڃي ٿو.

”ڇو نھ، مون وٽ جوڙا ئي ٻھ آھن.“

”سچ ٻڌاءِ، مون توکي ڏکوئيو تھ ڪينھين؟ سچ مون کي نھ ٿو اچي تھ رسبو ڪيئن آھي؟ سدا لاءِ ڪنھن ساٿي کان وڇڙي وڃڻ لاءِ ڇا چئبو آھي؟ اسان وٽ تھ ڪي مينرز ئي ڪينھن.“

”ھا – مون پاڻ تو لاءِ ائين پئي سوچيو. سچ ٻڌاءِ، دکوئجي تھ نھ ويو آھين؟“

”نھ نھ، مان وڃان پيو، الائي ڪيڏانھن، ڏاڍو ڏور، ڇا چمي ڏئي موڪلايون؟......“

”نو سر، ٿئنڪيو.“

”گڊ باءِ.“ ڇوڪرو ڇڄي ٿو وڃي، ٻئي وڇڙي ٿا وڃن.

۽ سنھڙي سنھڙي گاھ مٿان ھيکل مينھن وساڙو سرندو ٿو وڃي، اڄاتل انڌين ڏسائن ڏانھن.

  

وڻ ويڙھي

اڄ ٻن سالن کان پوءِ مان وري ان ساڳئي بينچ تي اچي ويٺو آھيان. اڄ کان ٻھ سال پھرين مان صبح جو نوين وڳي کان رات جو ڏھين وڳي تائين ريلوي مال گودام ۾ ڪم ڪرڻ کان پوءِ ٿڪي ٽٽي اچي انھيءَ بينچ تي ويھي ڪوٽڙيءَ وڃڻ واري گاڏيءَ جو انتظار ڪندو ھئس. سڀ ڪجھھ پھرينءَ وانگر ساڳيو پيو لڳي، ڪٿي بھ ڪا ڦير ڦار نھ آئي آ. حيدرآباد اسٽيشن جو اھو ئي ساڳيو ماحول آھي، اھا ئي ساڳي پليٽ فارم جي بلبن جي اداس ۽ افسردھ روشني. گڊس ٽرين جا ريڪ ساڳيءَ طرح ڏڪار جي ماريل مال وانگي پاسراٽيون ڪڍيو بيٺا آھن. اسٽيم شنٽنگ اجڻيون ساڳيءَ طرح ڪاريءَ اجگر بلا وانگر وات مان چڻنگون ڪڍي ڦوڪارا ھڻيو اچي ۽ وڃي رھيون آھن. مسافر ساڳيءَ طرح ٽرينن جو انتظار ڪري رھيا آھن ۽ پپر جو وڻ ويڙھي لڳل وڻ بھ ساڳيءَ طرح بيٺو آھي. سڀ ڪجھھ پھرينءَ وانگر ٿو لڳي. مون ۾ بھ تھ ڪا تبديلي نھ آئي آھي. ساڳي ٻين رپئي واري اڌوراڻي قميص، ساڳيو ٻن سالن وارو پراڻو سوئيٽر ۽ ساڳئي مارڪي وارو سگريٽ ڇڪي رھيو آھيان. پر پوءِ بھ مان پاڻ کي پھرينءَ کان ڪجھھ مطمئن محسوس ڪري رھيو آھيان. ڀلا ڇا اھا گھٽ ڳالھھ آھي تھ پھرين جيترا پئسا مون کي سورنھن ڪلاڪن جي ڪم ڪرڻ جي باوجود ناجائز طريقي سان ملندا ھئا، ھاڻ اوترا پئسا مون کي اٺ ڪلاڪ ڪم ڪرڻ جي عيوض جائز طريقي سان ملي ويندا آھن. مان سمجھان ٿو تھ اھا منھنجي لاءِ وڏي ڳالھھ آھي. پر پوءِ بھ پاڻ کي مطمئن نٿو محسوس ڪيان. ماڻھو پنھنجي زندگيءَ ۾ ڪڏھن بھ پاڻ ئي مطمئن نٿو سمجھي سگھي. پوءِ ڀل ھو پنھنجي ملڪ جو راجا بڻجي وڃي، صدر يا وزيراعظم. ڪٿي نھ ڪٿي ڪا ڳالھھ اڻپوري رھجي ويندي آھي ۽ اڻپوري ڳالھھ ڪڏھن بھ پوري نھ ٿيندي آھي.

ھينئر مان ھن بينچ تي ويٺو، ھر ايندڙ ويندڙ، بيٺل ويٺل، ليٽيل ماڻھوءَ کي غور سان ڏسي رھيو آھيان. ائين ڏسڻ ۾ تھ ھرڪو ماڻھو مطمئن ٿو نظر اچي. ڪي وقت گذارڻ لاءِ پاڻ ۾ فلمي ڳالھيون ڪري رھيا آھن، ڪي سياست تي بحث ڪري رھيا آھن، ڪي واپار جون ڳالھيون پيا ڪن، ڪي تاس پيا ڪڏن، ڪي گپ شپ ھڻي ٽھڪ ڏئي رھيا آھن، ڪي اخبارون ۽ رسالا جانچڻ ۾ مصروف آھن تھ ڪي ائين ئي پرائين زالن کي تاڻڻ لاءِ پسار پيا ڪن. ڏسڻ ۾ ڪجھھ ائين ئي اچي رھيو آھي. پر پوءِ بھ مان محسوس ڪيان ٿو، اھو نظرن جو دوکو آھي، سراب آھي. ھرڪا منڌ، ھرڪو ماڻھو بيچين آھي. ھڪ عجيب ڪشمڪش ۾ آيل آھي. اک جو ڪجھھ ڏسي ٿي ۽ ڪن جو ڪجھھ ٻڌن ٿا، تيئن ناھي، ھوندو ڪجھھ ٻيو آھي.

اوھان ڀلي مون کي چريو چئو، پر مان اوھان کي يقين سان چوان ٿو تھ منھنجي بينچ کان ٿورو ئي پري ھوءَ سيرانديءَ کان ٿيلھو ڏئي ليٽيل، پيٽ واري ڪاٺياواڙي عورت اتي موجود ڪانھي ۽ نھ ئي پاسي کان پيتيءَ تي مفلر ويڙھيو ويٺل سندس مڙس اتي موجود آھي. ھن جو مڙس تھ ھن کان سؤ ميل پري ڪراچيءَ جي شھر مان واپار لاءِ ڪٽ پيس جا ٽڪرا وٺي رھيو آھي، جن مان گھھٽ ۾ گھٽ ھن کي ٻن ھزار رپين جي فائدي جو امڪان آھي ۽ ھوءَ پاڻ بھ تھ اتي ڪانھي، ھوءَ پاڻ بھ سال اڳ مستقبل ۾ وڃي پنھنجي پيٽ واري پٽ کي پرڻائي رھي آھي ۽ گھٽ ڏيج ملڻ تي ڪنوار جي مائٽن سان وڙھي رھي آھي. ھوءَ الائي پٽ ڄڻيندي يا ڌيءَ، پر ھن وقت ھن کي پٽ پرڻائڻ کان اوھان ڪنھن طرح بھ روڪي نھ ٿا سگھو ۽ نھ ئي خيالي ڪنوار جي مائٽن کي اوھان ھن جي جھيڙي ۽ ڌانڌليءَ کان بچائي سگھو ٿا ۽ ھي ڀڳل چوڙيءَ جھڙو چنڊ...... اوھان يقين ڪيو تھ اھو ڀڳل چوڙيءَ جھڙو چنڊ بھ آسمان ۾ انھيءَ ھنڌ موجود نھ آھي. ھاڻي تھ شايد اوھان کي يقين ٿي ويو ھجي تھ مان پورا سئو پئسا چريو آھيان. پر مان يقين سان چوان ٿو تھ اھو چنڊ اتي موجود نھ آھي. ھو گنجو پوڙھو بابو ڏسو ٿا، جيڪو مال گاڏن جا نمبر نوٽ ڪري رھيو آھي، مان ان کي چڱيءَ طرح سڃاڻان. ان جي پاسي ۾ وڃي اڙدوءَ ۾ ايترو تھ چئو: ”چاچا، چاند چمڪ رھا ھي.“ جيتوڻيڪ اوھان ھن کي گار نھ ڏني آھي، پر مان يقين سان چوان ٿو تھ ھو اوھان تي ڪاوڙبو، اکيون ڦوٽاريندو. اوھان کي کائڻ لاءِ ايندو، پر چوندو ڪجھھ بھ ڪونھ. بس دل ۾ ٻھ چار گاريون ڏيندو ۽ وري مال گاڏن جا نمبر نوٽ ڪرڻ ۾ لڳي ويندو. ان لاءِ تھ چنڊ جي نالي کان ھن کي چڙ آھي. چنڊ جو نالو ٻڌي ھن کي رڳو پنھنجي گنجي ٽڪڻ ياد ايندي آھي. آسمان وارو چنڊ ڪڏھن بھ نھ. ٿي سگھي ٿو، ھن ڪڏھن راتين جون راتيون چنڊ کي تڪيندي گذاريون ھجن. شاھ عبداللطيف وانگي ڪڏھن چنڊ سان پنھنجي پرينءَ ڏي نياپا موڪليا ھجن، پر ھاڻي تھ چنڊ جھڙي واھيات ۽ بيڪار شيءَ جو ھن لاءِ ڪوبھ وجود ڪونھي. جيڪڏھن آھي تھ ھن جي واھيات گنجي ٽڪڻ، جنھن تان مفلر ھينئر ھيٺ لڙڪي ويو آھي.

بس مان چوان ٿو جيڪڏھن ھتي ڪا شيءِ پنھنجي جڳھھ تي موجود آھي تھ اھو وڻ ويڙھي لڳل پپر جو وڻ آھي ۽ جيڪڏھن ڪو مطمئن آھي تھ ان وڻ جي ھيٺان ستل اگھارو عليل چريو آھي. اوھان ڇا ٿا سمجھو تھ ھو چريو آھي ۽ اگھاڙو ولھھ ۾ پپر جي وڻ ھيٺان ستو پيو آھي؟ پر اوھان يقين ڪريو خيالن ۾ ھن وقت ھو پنھنجي ايئر ڪنڊيشنڊ ڪمري ۾ پيٺو پنھنجي مل جي مئنيجر ۽ ڪلارڪن کي دٻائي رھيو آھي. اوھان کي منھنجي ڳالھھ تي يقين ڪرڻو ئي پوندو. اوھان ڪنھن طرح بھ منھنجي ڳالھھ کي غلط ثابت نھ ٿا ڪري سگھو. اک جو ڪجھھ ڏسي ٿي، تيئن نھ آھي. ڏسبو ڪجھھ آھي ۽ ھوندو ڪجھھ ٻيو آھي.

توھان ھينئر ھن وڻ ۾ ڏسو. بلڪل وڻن جھڙو وڻ آھي. پر اوھان صبح جو وڻ ۾ اچي ڏسجو، اوھان کي ان وڻ جي ٽارين ۽ پنن مٿان ھڪ ول ڪوريئڙي جي ڄار وانگي وچڙيل نظر ايندي ۽ جتان جتان اھا وچڙيل ھوندي، اتان وڻ جا پن يرقان جي مريض وانگي ھيڊا ٿي پيا ھوندا ۽ اھا ول جنھن بھ وڻ کي لڳندي آھي، اھو وڻ ٽي بيءَ جي مريض وانگي سڪندو ويندو آھي ۽ نيٺ سڪي ٺوٺ ٿي ڪري پوندو آھي. مان ان وڻ سڪائيندڙ ول جي باري ۾ گھڻو ڪجھ ڄاڻان ٿو، پر ائين چوڻ مناسب ٿيندو تھ ان جي باري ۾ مون گھڻو ڪجھھ ٻڌو آھي.

اڄ کان بھ سال پھرين، جڏھن رات جو تمام دير سان ڪم ختم ڪرڻ کان پوءِ اسان سڀ رشوت جي پئسن جو حساب ڪرڻ لاءِ اسٽيشن روڊ تي ھڪ حلوائيءَ جي دڪان تي کير پيئڻ لاءِ ويندا ھئاسين تھ سدائين اسان کي ان وڻ وٽان گذرڻو پوندو ھو. مان جڏھن بھ ڪنھن وڻ جي ھيٺان گذرندو آھيان تھ سٽ ڏئي وڻ جو ھڪ اڌ پن پٽي وٺڻ جي ڪوشش ضرور ڪندو آھيان. جيتوڻيڪ اھو سڀ ڪجھھ اڻڄاڻائيءَ ۾ ٿيندو آھي ۽ مان سمجھان ٿو تھ اھا ڪا سٺي ڳالھھ نھ آھي. جنھن وڻ جي ڇانو ۾ ويھجي، ان کي ڪڏھن بھ نھ وڍجي. پر ماڻھو اڻڄاڻائيءَ ۾ الائي ڇا ڇا ڪري ويندو آھي ۽ مان پنھنجي فطرت کان مجبور آھيان. ھا تھ اسان جو پنجابي چيف گڊس ڪلارڪ منھنجي انھيءَ حرڪت تي مون کي ضرور ٽوڪيندو ھو ۽ چوندو ھو: ”اوئي علي محمدا، مين تينو ھزار وار ڪھيائي، رات دي ويلي پيڙ دي ٿلي نھ جائين، پر تون مندا ئي نھين.“ پر مان ڪڏھن بھ ڪونھ مڃيندو ھئس. ھو ڪيترا ئي ڀيرا مون کي ٻڌائي چڪو ھو تھ رات جي وڳڙي ۾ ان وڻ جي ھيٺان ڪڏھن بھ نھ وڃجانءِ ڇو تھ وڻ ويڙھي لڳل وڻ مان رات جو ڪاربن ڊاءِ آڪسائيڊ تمام گھڻي انداز ۾ نڪرندي آھي ۽ ماڻھوءَ جي دماع تي ان جو اثر ھڪدم ٿي ويندو آھي. اڪثر ماڻھو مري پوندا آھن، چريا ٿي پوندا آھن، ننڍي ٻار لاءِ تھ اھو وڻ رات جي وقت ھئين ڪاني آھي ۽ ھن مون کي اھو بھ ٻڌايو تھ پنجاب ۾ جڏھن ھو ننڍڙو ھو، تڏھن ھنن جي گھر اڳيان بھ ھڪ وڻ ھو، جنھن کي وڻ ويڙھي لڳي وئي ھئي. مان سخت بيمار ٿي پيس ۽ منھنجي ڏاڏي ان ون کي ھڪدم وڍائي ڇڏيو. پر مون کي ڪڏھن بھ اعتبار نھ آيو. ھونءَ بھ چيف صاحب پراڻن دقيانوسي خيالن جو ماڻھو ھو. سدائين بيمار. جڏھن ڊاڪٽرن کان علاج ڪرائيندو ھو تھ حڪيمن کي گاريون ڏيندو ھو، ڪڏھن وري ڊاڪٽرن کي گاريون ڏيندو ھو تھ حڪيمن جي ساراھ ڪندو ھو تھ ڪڏھن وري پير جي تعويز جي تعريف ئي ھلندي ھئي. ڊاڪٽر ۽ حڪيمن ٻنھي لاءِ وئل. ڀلا اھڙي ماڻھوءَ جي ڪھڙي ڳالھھ تي اعتبار ڪجي؟ اسين ھر مھيني فلم جو پروگرام ٺاھيندا ھئاسين ۽ رات جو ھوٽل ۾ ويھي پئسن جو حساب ڪندا ھئاسين. مھيني ۾ ٻھ اڍائي ھزار رپيا ٺھي ويندا ھئا، ڇو تھ اسين ھر مقادم يا واپاريءَ کان ھڪ ڳوڻ جي بوڪ ڪرڻ جو ھڪ آنو وٺندا ھئاسين. پوري گاڏي بوڪ ڪرڻ لاءِ ويھھ پنجويھھ روپين کان پنجاھ روپين تائين ھليا ويندا ھئاسين ۽ ٻيو تھ ننڍي مال گودام جي لوڊنگ جو ڪم ٺيڪي تي ڏنل ھو ۽ ٺيڪيدار مزور اھي ئي رکي سگھندو ھو، جي اسان پسند ڪندا ھئاسين. تنھنڪري مزورن جي بل مان بھ ليبر جمعدار کي اسان کي ڪجھھ ڏيڻو پوندو ھو. پر ائين چوڻ مناسب ٿيندو تھ اسين سندن پئسن مان پھرين ئي پنھنجو حساب ڪاٽي وٺندا ھئاسين. تنھن ڪري مھيني سر ڪافي رقم جڙي ويندي ھئي. پر منھنجي حصي ۾ سدائين پنجاھ رپيا يا پنجونجاھ رپيا ايندا ھئا. ھيترا پئسا اسٽيشن ماستر کي ڏنا ويا، ھيترن پئسن جو ٽي – سيٽ خريد ڪري فلاڻي آفيسر کي ڏنو ويو، ھيترا پئسا يارڊ سپروائيزر کي ڏنا ويا، ھيترا پئسا واچ انسپيڪٽر ۽ ھيترا پئسا وي مينٽ انسپيڪٽر جي ھوٽل جو بل ادا ڪيو ويو، ھيترا پئسا سيل – مين ۽ منھنجي حصي ۾. پورو مھينو، روز اٺ ڪلاڪ وڌيڪ ڪم ڪرڻ جي باوجود رڳو پنجاھ رپيا. جيڪڏھن ايترن ڪلاڪن جو ڪٿي پارٽ ٽائيم ڪجي تھ ھوند ٻي پگھار جڙي پوي ۽ جنھن ڏينھن بھ اسان اھڙو ماھوار حساب ڪتاب ڪندا ھئاسين تھ ٻئي ڏينھن مزورن ۾ رڙ مچي ويندي ھئي. ”بابو ھي ڇا! صبح کان ڳوڻيون ۽ لوھ جا ننگ ڍويو ڍويو اسان جي بيک نڪريو وڃي، رات جو ڏھين يارھين وڳي ٿا ڪم تان لھون ۽ حصي ۾ رڳو پنجاھ رپيا مھيني جا! ڀيڻسان ظلم ٿيو، بغداد ٿيو. اسان جي حصي ۾ گھٽ ۾ گھٽ سؤ رپيا اچڻ گھرجن. ڀيڻسان ٽيون حصو کائو، اڌ کائو، سڄي جو سڄو بل چٽ. سڀاڻ اسان مان ڪوبھ مزور ڪم تي ڪونھ ايندو.“ پر ھو اھڙي ڳالھھ رڳو مون سان ڪندا ھئا. شايد ان ڪري جو مان سنڌي ھئس. ھو مون کي پنھنجو سمجھندا ھئا. ٻئي ڪنھن بابوءَ سان ھو اھڙي ڳالھھ ڪري نھ سگھندا ھئا. مان چپ چاپ سندن ڳالھيون ٻڌندو ھئس. ڀلا مون کي ھنن سان ڪھڙي ھمدردي ٿي سگھي ٿي؟ جڏھن منھنجي پنھنجي حصي ۾ رڳو پنجاھ رپيا ايندا ھئا. البت جڏھن مزورن کي سڪا جوئر ۽ ٻاجھر جا ٽڪر چٻاڙيندو ڏسندو ھئس، تڏھن احساس ٿيندو ھئم تھ پنجابي بابُن سان گڏ رات جيڪا مون پنجابي فلم ڏٺي ھئي ۽ جيڪا سنڌ زميندار ھوٽل ۾ ماني کاڌي ھئي، انھيءَ جو اثر ھنن غريب ماڻھن جي مانيءَ تي ضرور پيو آھي، جو ڳيتون ڏيندي بھ ھنن جي نڙيءَ تان نھ ٿي لھي.

اڄ ٻن سالن کان مان ريلوي جي سروس ڇڏي چڪو آھيان. مون وري ڪڏھن بھ مڙي مال گودام ڏانھن نھاريو نھ آھي. رڳو ايترو سو ٻڌو اٿم تھ اھي سڀ بابو بدلي ٿي ويا آھن ۽ ھاڻي ڇوٽي لائين جو مال گودام بند ٿي ويو آھي ڇو تھ ھاڻ ميرپورخاص تائين وڏي لائين جاري ٿي چڪي آھي.

ڪاش اڄ اھو پنجابي چيف گڊس ڪلارڪ مون کي ملي تھ مان کيس ٻڌايان تھ صبح جو وڻن مان آڪسيجن نڪرندي آھي جا صحت لاءِ تمام ضروري ھوندي آھي. اھا ڀيانڪ وڻ ويڙھي تھ اسان کي ڄر وانگي رات ڏينھن چھٽي پئي آھي. اھي اسين آھيون جن جي ڇايا ۾ ڪوبھ ٿڪل ماڻھو آسيس نٿو ماڻي سگھي. اھا خوفناڪ وڻ ويڙھي تھ اسان کي لڳل آھي، مون کي لڳل آھي، توکي، اسان مان ھر ٻئي ماڻھوءَ کي لڳل آھي. اڄ مون کي ٻڌاءِ تھ مان ڪنھن کي وڍيان؟ پاڻ کي وڍيان، توکي وڍيان، ڪنھن کي وڍي ڪنھن کي وڍيان؟

 

* پورو ٿيو *

 

نئون صفحو --  ڪتاب جو ٽائيٽل صفحو

ٻيا صفحا 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32
هوم پيج - - لائبريري ڪئٽلاگ

© Copy Right 2007
Sindhi Adabi Board (Jamshoro),
Ph: 022-2633679 Email: bookinfo@sindhiadabiboard.com