|
آيل ڙي اولاڻا
وماس جي ڪاريھر جيھي رات آھي ۽ ھوائن ۾ ھنياءُ ڦاڙ
ڦوڪارا. اسرت ۽ اسڌ عورت جو ھيٺيون ڌڙ ۽ ڪپڙا رت
پت سان ٻڏاڻا ۽ بوءِ ھاڻا آھن. ھو عورت کي بچائڻ
لاءِ سندس ڳاٽ ۽ پولھھ ھيٺان پوري طاقت سان ھٿ
ڏيو، پنھنجي سيني سان ڦٻايو، جھر جھنگ، ٻنين ۽
واھڻن مان رات جي انڌوڪار ۾ وڏي سھڪي سان وکاريندو
ٿو وڃي. پر ڳچ پنڌ پٽڻ کان پوءِ، ھر واري نست ٿيو،
گھاٽن وڻن ۽ ڄارين جي جھنڊ ۾ کيس لڪايو، واري واري
سان کيس سرت ۽ ھونش ۾ آڻڻ لاءِ حيلا ٿو ڪري. ھن جا
پنھنجا ھٿ بھ رت ٻڏاڻل آھن. رت، جنھن ۾ اھي پت جو
سڻڀ. ھو ھر واري عورت جي دل کي پمپ ڪري ٿو، سندس
ناڙي اندران ھٿ وجھي، تازي رت پت جون لپون ڀري،
عورت جي تارونءَ تي زور سان مالش ڪري ٿو. کيس سرت
۾ آڻڻ لاءِ مٿي ۾ تِري ٿو ھڻي تھ من ڪو ايترو سامت
۾ اچي جو کيس ڪلھي تي ھٿ رکي، سندس سھاري سان
گھرجندي ھلي، پر ھر واري ھو ناڪام ٿي وري عورت کي
ڳاٽ ۽ پولھھ ھيٺان ھٿ ڏئي، وري کيس کنڀي ٿو کڻي ۽
وري ساڳيءَ طرح وڏا وڏا گام ڀريندو، کانٽن، کيڙين،
ٻنين ۽ جھرن جھنگن مان وکاريندو ھلندو ٿو وڃي. ھو
جلدي کان جلدي ڪاري ڪاري رات جي ڪک مان، تمام پري
نڪري، ڪنھن انساني وسنديءَ م پھچڻ لاءِ واجھائيندو
ٿو وڃي. رات جي انڌوڪار ڇڄڻ کان اڳ، ھن کي ايتري
بھ ڪل آھي تھ ٻروچ وڏي نگري ذات آھي. پيرا کڻي بھ
سؤ ڪوھن تي پھچي ويندس. ٿي سگھي ٿو آڏوھيو، ھو پاڻ
بھ ڪھاڙين جي وڄ وراڪا ڌڪن سان خونا خون ٿي ڪري
پوي ۽ جيستائين پوليس پنھنجي شان سان، رشوتن سان
جاءِ واردات تي پھچي، تيستائين سندس پنھنجو لاش بھ
ٿوٿرجي ڦاٽي پوي ۽ کيس ڏيوالٽيءَ ۾ لاھڻ لاءِ ڀنگي
بھ نڪن تي ڪپڙا ٻڌا پورڻ کان پڙ ڪڍي بيھن. کن لاءِ
کيس واساما اچن ٿا:
”الائي ھيءَ اڄاتل خونا خون عورت مري ڪين بچي،
آئون ڇو پنھنجي جان جوکي ۾ وجھان؟“ ڪئين ڀيرا عورت
کي ڇڏي ڀاڄ لاءِ سندس من ۾ واساما اچن ٿا، پر وري
عورت جا اڻلکا ساڻا کاڻا، ليڙاٽيل، اوراٽيل،
چِنگھھ جا آواز ٻڌي ھو ڏانوڻجيو وڃي. ھو عورت جي
دل کي پمپ ڪري، وري سندس دل جي حرڪت جا آواز ڪنائي
ٿو. کيس عورت جي دل جي ڌڪ ڌڪ جا اڻلکا، ٻڏاڻا آواز
ٻڌڻ ۾ اچن ٿا. ھو عورت کي سڌير ڪرڻ لاءِ وري ھٿ
پير ھڻي ٿو، پر عورت جيئن پوءِ تيئن نست ۽ ھيڻي،
اساھ ٿيندي ٿي وڃي. رکي رکي ھلڪي ٻڙ ٻڙ سان، جيئن
ڀريل گھاگھر اونڌي ڪجي، دنان ھيٺان رت پت جا ڍارا
ٿي ڇڏي. ھو کن لاءِ سن ۾ اچيو، وات ۾ ھٿ وجھيو،
روئڻ جھڙو ٿيو وڃي:
”توبھن، آخر ھنن بي غيرتن ھن عورت جي ڌڙ کي ڪيو ڇا
آھي؟ شايد ڪاري ٿيڻ ڪري مڙس غيرت ۾ اچي ڪھاڙيءَ جو
ڳن يا ڪو ٿلھو ڏنڊو عورت جي وجود ۾ پيھي ڇڏيو
ھجي!..... اٿاھ غيرتن ۽ باھين مان يا ڪي ڪنواري
آھي، کيس ڪاري ڪري مارڻ کان اڳ ڪکين ۾ لتون ھڻي
سندس ڪچو ٻار ڪيرايو ھجين. پيٽ جي نرماڻ مان تھ
ڪجھھ ائين ٿو ڀاسي. آخر ايڏو رت پت ۽ مرا
ڇو؟.....“
اچانک کيس ڀاسي ٿو تھ سندس وات زھر جھڙو ڪسارو ٿي
ويو آھي. اچانک کيس ياد اچي وو تھ اچرج کان وات ۾
وڌل ھٿ عورت جي رت پت ۽ مرن سان ڀريل آھي. اوچتو
کيس اٻڪايون اچن ٿيون. الٽيءَ جيھا اوراٽا اچن ٿا.
ساھي پٽيندي ھو ڏاڍيءَ پيڙا مان عورت ۾ نھاري ٿو.
کيس محسوس ٿئي ٿو تھ ھاڻي ھو ان عورت جو ٻوجھھ کڻڻ
کان لاچار آھي. ھو وري عورت کي ھونش ۾ آڻڻ لاءِ
کيس ڌونڌاڙون ٿو ڏئي، کيس منھن ۾ لپاٽون ٿو ھڻي،
گھٽيل سھڪي سان، عورت جون اکيون کولڻ جي ڪوشش ڪري،
سندس دل کي پمپ ڪندي، بانھن ۽ ڇاتين کي زور زور
سان مھٽي ليلائي ٿو:
”ڊڄ نھ ھونش ڪر، مڙس ماڻھو ٿي. رڳو پير جھل، نھ تھ
سر ويندءِ. آئون انھن قاتلن کان توکي تمام پري کڻي
ويندس.“
عورت وراڻيءَ ۾ چنگھي ٿي ۽ سندس اکيون وري ٻوٽجيو
ٿيون وڃن، جھڙو لاش، سندس ھيٺئين ڌڙ مان رڳو ٻڙ ٻڙ
جا آواز اچن ٿا. ڄڻ ڪنھن گھيڙي جي نڙگھٽ کي سير
ڏئي ڇڏي ھجي.
کن لاءِ سندس من ۾ اچي ٿو تھ ان عورت کي ڇڏي ھليو
وڃي. ھن جي پنھنجي پٺيان پوليس آھي.
ڪاري ڪاري رات، ڀونءِ مٿان لاش جيان پيل خونا خون
عورت جي ڀرپور ديھھ، جھڙ تازي ويم ڪيل چنگھندڙ
وڦلندڙ ڪاري ڪاري اپڇرا. اچانڪ سندس اندر مان
ڪھڪاءُ ڀريل آواز اچن ٿا:
”نھ نھ.... عورت جي ھي ڦوھ ڪامڻ ڪايا، ھي ديھھ
مايا، اڀين ڪھاڙين سان ڳڀا ڳڀا ڪرڻ لاءِ ناھي. نھ
ئي سندس ماس ڳجھن ۽ جھنگلي جانورن ۽ مڇين جي ڇن پٽ
لاءِ آھي. ھيءُ تھ جيئري جاڳندي آھي! آئون ڪيئن
ايئن کيس روھ ۾ رلائي ھليو ويندس؟“
ھن کي خبر آھي تھ سنڌ جا ماڻھو، پوءِ ڀل ٻروچ ھجن
ڪين سماٽ، پنھنجي عورتن کي ڪاري ڪري ماري، گھاٽن
وڻن جي جھنڊن ۾ ڇڏي ويندا آھن يا درياھ ۾ لوڙھي
ڇڏيندا آھن! ھو خوف ۽ ڏھڪاءُ کان عورت کي وري ڳٽ ۽
پولھھ ھيٺان ھٿ ڦٻائي، پوري طاقت سان کنڀي ٿو کڻي
۽ اونداھين مان واکاريندو ھلڻ جي ٿو ڪري.
۽ عورت – بور ۽ ڀرپور آھي. سندس ڊگھا ڊگھا وار پٽ
سان لرڪندا ٿا ھلن. جيئن جيئن ھو وکاريندو ٿو وڃي،
تيئن تيئن سندس ساھ اڀامندا ٿا وڃن. ھونئن بھ لاش
جيان لڙڪيل جسم کي کڻڻ ڏاڍو ڏکيو لڳندو آھي. تڏھن،
جڏھن ساھ ۾ ڪھڪاءُ سان گڏ ڏھڪاءُ بھ ھجن ۽ ماڻھو
اھو بھ محسوس ڪندو ھجي تھ پٺيان ڪھاڙين سان ماڻھو
پيڇو ڪندا ھوندا. تڏھن تھ ماڻھو متيون وڃائي
ويھندو آھي جو ويلا ۽ پھر اتر اولھھ جي ڪابھ ڪل
ڪانھ پوندي آھي.
ھو کانٽن مان، کيڙين مان، ٻنين ۽ جھرن جھنگلن مان
مڙھ سان عورت کي ٻانھن ۾ کنيو وکاريندو ٿو وڃي. ھن
کي اھا بھ ڪل ڪانھ ٿي پوي تھ اڳيان مانجھند آھي،
سن آھي، کماڻ آھي ڪين ٻڍاپور؟ ھن کي رڳو ايتري سڌ
آھي تھ جي وھائو تارو نڪتو تھ پوءِ سندس بھ خير
ڪينھي. ھن کي ايتري بھ پڪ آھي تھ ھو عورت جي
پيرين، ويرين يا واھرن کان گھڻو پنڌ ڪونھ نڪري آيو
آھي. ٻروچ تھ ڪاري عورت کي سؤ ڪوھن تي ڳولي
ماريندا آھن ۽ ھو پاڻ ايڏو ٿڪائو ۽ ھيڻو ٿي ويو
آھي جو ھاڻ ھو ان عورت جو ٻوجھھ کڻڻ کان لاچار
ٿيندو ٿو وڃي، بنھھ لاچار. کيس ساھ پٽڻ لاءِ
ساھيون ٿيون ڪرڻيون پون، ڄنگھن ۾ ساھ نھ ساري
لاچار ھو عورت کي وڻن جي جھنڊ تائين لڙڪائيندو
پھچائي ٿو.
اچانڪ وري کيس واساما اچن ٿا:
”توبھن، اڄ جي وارتا کيس پيش نھ اچي ھا تھ ڪھڙو
آسمان ڏري پوي ھا يا سنڌ سڳوريءَ کي لوڏو اچي وڃي
ھا. اھڙا خون تھ سنڌ ۾ روز پيا ٿين. سيڪس کي ھنن
ماڻھن سمجھيو ڇا آھي؟ جنھن مھل پاڻ سيڪس انجواءِ
ڪرڻ لاءِ چڪلي ۾ پوليس وارن ۽ ڀڙون جا جوتا ٿا
جھلين، ان مھل سندس غيرت ڪٿي ھوندي آھي؟ جنھن مھل
پنھنجو ٻج چڪلي ۾ ٿا ڇڏي اچن، ان مھل کين غيرت
ڪانھ ٿي اچي تھ پنجن ڏھن روپين تي شھواني بک لاھڻ
کان پوءِ ان رنڊيءَ جو ڇا ٿيندو؟ پٽ ڄڻيندي يا
ڌيءَ؟ باقي عورت ويچاري جي انتھائي سيڪس کان ڇتي
ڪتي ٿي ڪنھن سان ٻکئين پئي تھ ڪھاڙيون ھلي
وينديون!......“
کن لاءِ اھو انڌوڪار وارو ڏھڪائيندڙ چھچٽو سندس
اکين آڏو اچيو وڃي. اونداھيون، ڪيڪراٽون ۽ ٽارچ جي
روشنيءَ ۾ ڪھاڙين جا زپازپ وراڪا. بھادر بھ ايترا
جو پستول جا ٻھ ٽي فائر ٻڌي اھڙي ڀاڄ کاڌائون جو
اھو بھ وسري وين تھ باقي ھڪ کي جيئرو جاڳندو ڇڏيو
پيا وڃن. ڄڻ پوليس وري وئي ھجين. يا عيسيٰ خان
ترخان جو لشڪر اچي ڪڙڪيو ھجي. خون ڪري، ٻڌائڻ لاءِ
ڪوبھ تيار ڪينھي تھ اھو خون مون ڪيو آھي. کن لاءِ
سندس آڏو ٻيءَ عورت جا ڳڀا ڳڀا، سريءَ لٿل لاش
اچيو وڃي ۽ ھن جي سموري ديھھ ۾ دڌڙيون اچيو وڃن ۽
مٿي ۾ ڀنواٽيون.
اچانڪ پري کان ھيٺاھين ڏي سندس اکين آڏو چانديءَ
جيھي اڇان نظر اچي ٿي. ھو محسوس ڪري ٿو تھ ھو
درياھ ڪناري آھي. ھو ڊوڙي درياھ ڪناري اچي ٿو. پري
درياھ ڪناري کيس انڌوڪار ۾ مھاين جي وسنديءَ جا
اھڃاڻ نظر اچن ٿا. ڀونگن مان اڻ لکي روشنيءَ جا
ترورا. اچانڪ سندس ذھن ۾ ڪئين خيال، ڪئين سوال
اڀريو ٿا اچن:
”ڇا مھاين کان مدد وٺان؟ يا چپ چپات سان مھاين جي
ٻيڙي ھاڪاري، عورت کي ٻيڙيءَ ۾ وجھي نڪري وڃان؟ ڇا
مھاين کان مدد وٺڻ ۽ عورت کي موت جي منھن ۾ ڏيڻ
ساڳي ڳالھھ ناھي؟ اسان جي ملڪ ۾ اھڙي ٻانھن لاءِ
تھ وڏيون وڙولون ھلنديون آھن. مجال آ جو ڪاريءَ
عورت کي ڪو سڄيءَ سنڌ ۾ پناھ ڏئي. سنھن ساک ڏئي
وٺي ويندا، باقي سنڌ ۾ قران آھي ڇا لاءِ. بس جي
ٿوري مڙسي ڪريان تھ پتڻ تاڻ ٻيڙي ڪيري مان ڪڍي،
عورت کي ٻيڙي ۾ وجھي، درياھ جي پور تي پاڻ کي ڇڏي
ڏيان.“
وھائو چڙھيو آھي، ھو ٻيڙي ھٿ ڪرڻ لاءِ لڪندو پوري
طاقت سان مھاين جي وسنديءَ ڏانھن ڊوڙي ٿو ۽ وڻن
ٻوٽن جون اوڍرون وٺندو، ٻيڙيءَ تائين رسي ٿو وڃي ۽
ٻيڙيءَ جو ڪلو ڪڍي، ٻيڙيءَ کي درياھ ۾ ھوريان
ھوريان وڏي بانس جي زور سان ڪپر ڇڏائي ھلندو ٿو
وڃي.
جيئن ئي ھو ان پڙ جي ويجھو اچي ٿو، اچانڪ ڪھاڙين
جي زپڪاٽن سان کيس عورت جون گھٽيل دانھون ٻڌڻ ۾
اچن ٿيون ۽ پوءِ درياھ ۾ ڦٿڪندڙ لاش جي ڪرڻ جو
شپڪو.
ٽي چار ماڻھو، ڪھاڙين جي تجلن سان، ڪاري جھنگ مان
ڊوڙندا گم ٿي وڃن ٿا.
درياھ جي وھڪ، ٻيڙيءَ کي لاش جي ويجھو آڻي ٿي.
ٽارچ جي روشنيءَ ۾ رت ٻڏاڻا ڊگھا ڊگھا وار، پاڻيءَ
۾ بُڙڪاٽن سان لڙھندا، ٽوٻار ۾ گم ٿيندا ٿا وڃن.
۽ ھو اوندھ ۾ اچي، ڊگھي ڊگھي بانس کي اڀ ڪپري جي
ڪاپ ۾ ڏئي، پوري طاقت سان ٻيڙيءَ کي لھرن جي تيک ۾
آڻي، ساڻو ٿي، ڀنواٽيون کائيندڙ مٿي سان ٻيڙيءَ ۾
ڊھي پوي ٿو.
۽ بيڙي سنڌوءَ جي وھڪ ۾ اچي، لھرن مٿان ٽلڪندي ڪک
پن جيان وھندي ٿي وڃي.
ھڪ کن ۽ ھيءَ صدي
رات آھي ۽ سنگم، ھڪ ڇوري ۽ ڇوريءَ جو.
جيئن ھر پرھ کي پنھنجو ڪامڻ آھي، تيئن ھر رات کي
بھ پنھنجو ڪامڻ، پنھنجا تر تروکڙيون ھونديون آھن ۽
ھو ٻئي ڀاڳين مڙيا آھن. ٽن چئن مھينن کان پوءِ
ٻنھي وٽ پنھنجا رساما ۽ واساما آھن:
”ٻڌاءِ نھ، ڏٺو ڇا اٿئي مون ۾؟..... ڇا........
ڀلا ائين دڳ جھلڻ مان ڇا ملندءِ؟......
ھان!....... ٻڌاءِ نھ، ملندءِ ڇا؟.....“
”دڳ؟ مان تھ پنھنجو دڳ وٺيو پئي ويس! ڀلا مون کي
ڪھڙي خبر تھ تون ڪا ان پار کان ٽيلار ڪندي
ايندينءَ!..... ائين اوچتو مڙي وينداسين!........
سچ جي مون کي خبر ھجي ھا، تون آھين تھ آئون واٽ
مٽائي ھليو وڃان ھا.“
”ڇو؟..... ان جو مطلب تھ تون ڪانشيئس آھين، تو ۾
گلٽ آھي، ائين آھي نھ؟“
”نھ، ڪڏھن مون ۾ سون ڀريل ھو ۽ ھاڻي!........ ھاڻي
تھ شيھو بھ ڪينھي. مون تو ڏانھن نھاريو بھ ڪين.“
”نھ، منھنجي ڀر مان گذرندي تون منجھي بيھي ويو
ھئين.“
”آئون چوان ٿو نھ ڇا؟ ائين ٿيو ھوندو. ڀلا تو جيھي
ناريءَ کي ڏسندي کن لاءِ جي ماڻھو سونھن ۾ جڪڙجي
ٿٿان وٿان ٿي وڃي تھ ڏوھ ٿيو لين ڊوھ؟!......
مان...... مان تھ ڪڏھن ڪڏھن گھوڙيل ڦلڙي ڏسي بھ ان
جي ھيڊاڻ ۾ پيھي ويندو آھيان.“
”ڏس، ٻڌي ڇڏ، مان نھ اڪ ڦلڙي آھيان نھ گھوڙيل
ڦلڙي.“
”ھا، تون تون آھي.“ ھو اونھون ساھ ڀري ھن جي وارن
۾ نھاري ٿو. ڇڙواڳ جٽائون، ڄڻ ڪڪر ڪارونڀار اڏندا
ٿا وڃن ۽ رات، رات شام جي سرھيل وڻ جي ڇايا جيان
وڌندي، ٿڌيري ٿيندي ٿي وڃي.
”ٻڌ، ڏينھن ڏٺي سپنا ڏسڻ ڇڏي ڏي، ڪجھھ نھ ملندءِ.“
ڇوري ڪروڌ مان ھن ڏانھن نھاري ٿي ۽ ھو، ھو چوٽ
کائي مرڪي ٿو پوي. ٻئي وڇڙي وڃڻ ٿا چاھين پر وڇڙن
ڪين ٿا. واٽ ساڳي آھي ۽ ٻنھي جي ٽيلار ڪرڻ جي
رفتار بھ ساڳي آھي ۽ تھڻ ٻئي ڪين ڄاڻن. نھ ڊپ نھ
ڊاءُ، نھ ڳالھھ نھ ٻولھھ. کن لاءِ ويجھا پئي، وري
ٻئي ھڪ ٻئي کان جدا ٿي، ڏامر جي سڙڪ جون ڪناريون
وٺي ٿا ھلن. ھو سڙڪ جي ھن پار ۾، ھوءَ ھن پار، وچ
۾ ڪاري ڪاري ڏامر جا پٽا دڙڳ دڙڳ سڙڪ ۽ چانڊوڻيءَ
رات ۾ سڙڪ جي ٻنھي پاسي لڳل سرھيل وڻن ۾ ھلورا
کائيندڙ سرھاڻين ڀريل ھوائن جا جھوٽا، ھندورا
ھندورا جھوٽا. ھو ڇوڪريءَ ۾ نھارڻ کان سواءِ پري
پھاڙيءَ مٿان وڏي انگاس بلڊنگ جي روشنين ۾ نھاري
ٿو. بلڊنگ کيس ڏاڍي وڻندي آھي، الائي ڇو، شايد ان
ڪري تھ ان سڄي بلڊنگ ڇا، سڄي ايريا جو انچارج سندس
يار آھي، پراڻو ساٿاري. ھو وري ڇوڪريءَ ۾ نھاري
ٿو. سادن ڪپڙن ۾ بھ ھوءَ کيس موناليزا، وينس،
ڪلوپيٽرا، ڪرائيسيا، مومل جيان ٿي لڳي، پر نھ انھن
کان بھ سھڻي. ھلندي کوئجي، ھو پاڻمرادي ڀڻڪي ٿو:
”توبھن، سمون آھي ڪين ويد ڪال کان بھ ڪنھن پراڻي
ڪال جي چوڏھين چٽاڻي رات!“ ميل کن پري، بلڊنگ جي
روشنين ۾ الائي ڪھڙو وندر ووڙيندي ھو ڇرڪي ڇوڪريءَ
۾ نھاري ٿو، ڏاڍي پيڙا مان آواز. ڪوئل جيھو، پر
ڏنڀ ڏيندڙ، تڙپائيندڙ.
”ڪٿي تون ڄاڻين ٻجھي پنھنجي وٽ اِنگھائين تھ نھ
پيو؟ تون تھ سدائين ھن موڙ تان واڪ ڪندو، مڙي
ويندو آھين. جي ائين آھي تھ مون کي خبر آھي تھ ڇو
آھي؟“
”تون جيئن سمجھھ. منھنجي واٽن جي تھ مون کي بھ خبر
نھ ھوندي آھي. مون انساني سوسائٽيءَ کان پاڻ کي
الاھي ڪٽيو آھي. منھنجي واٽ بنھھ جدا آھي. منھنجي
واٽ منھنجي پنھنجي واٽ آھي، ڪٿي نھ ختم ٿيندڙ
واٽ.“
ھو جھڪيل ڳاٽ ۽ ڦاٽ کاڌل آواز سان وراڻي ٿو ۽
اوچتو وري ڦاٽ ٿو کائي، ڪجھھ تکاڻ، ڪجھھ نرماڻ
مان:
”ڀلا جيئن تو سمجھيو بھ آھي، جي ائين آھي بھ تھ
توکي گھاٽو ڪھڙو آھي؟ ائين ئي سمجھھ تھ تنھنجي
قدمن جي آواز تي آئون ڏاڍي آسيس پيو ماڻيان. کيپ
چڙھندا ٿا وڃن سپنن جيھا. ڄڻ ٻانھن مٿي کڻڻ سان
چنڊ تريءَ تي اچي ويندو. ٻڌاءِ نھ، توکي ڪھڙو ڇيھو
آھي؟ توکي ڪھڙي خبر، ماڻھو تھ توکي الائي ڪٿان
ڪٿان، ڪيئن ڪيئن ڏسندا ھوندا. ڪالھھ تنھنجي
پٽيوالي پئي چيو تھ سائين قرآن، وڏي شان مان واري
راڄاڻ عورت آھي.“
”ھون تھ ھاڻ تون منھنجي پٽيوالي تائين بھ پھچي
وئين.“ ھو اڀامندڙ ڪروڌ پئندي ٿي وڃي.
”اڙي ڀائي، تون تھ اجايو پئي وڦلين، اھو پٽيوالو
منھنجو پراڻو يار آھي. تڏھن تو حيدرآباد بھ نھ ڏٺي
ھوندي. اسان جي ڏاڍي سٺي ياري آھي، سگريٽ جي
ياري.“
”چرس جي نھ؟“
”نھ، الا..... مون کي خبر ناھي تھ ھو چرس بھ
پيئندو آھي ڪين نھ. مان بھ عجيب ڀوڪ آھيان. مان تھ
پنھنجي سنگت جي ڪا خبر ئي ڪانھ رکان.“
”ھا، ويچارن پٽيوالن جي خبر ڪيئن رکبي. خبر رکبي
آھي پنھنجي اسٽئنڊرڊ واري سنگت جي. سچ ٻڌاءِ، گھڻا
ڀيرا چرس پيتو اٿئي؟“
”آئون ڀانيان ٿو تھ موجودھ امريڪن پريزيڊنٽ کان ٻھ
چار ڀيرا وڌيڪ پيتو ھوندم. ھڪ گولي ۾ يوڪلپٽس جي
پنن جي ملاوت ھئي. مون کي تھ ذرو مزو نھ آيو. مان
ڏاڍي ڪوشش ڪئي. ان کان تھ گولڊ فئلڪ سٺو ھوندو ھو.
آھ، ڪيڏو نھ شاندار پيڪٽ ھوندو ھو. بوسڪيءَ جي
گيدن مان ڏسڻ ۾ ايندڙ ھيڊو ھيدو پيڪيٽ. مون تھ
ھزارن جي حساب سان ڇڪيا ھوندا گولڊ فلئڪ!......
ھا، مون کي منھنجي ننڍڙي لاڪي جي گرل فرينڊ ڇوڪري
سپلاءِ ڪندي ھئي. گروسن جي حساب سان. خبر ٿئي ڇا
چوندي ھئي؟“
”ڇا؟!.....“
”آ، سگريٽ مون ۾ لائي، ٿو مني جِدي فلم رو ديو
آڻند لاڳي ھي.“ ھو روئڻ جيھو ٿي وڃي ٿو.
”پر تون مون کي ھپي لڳندو آھين.“ ھوءَ اڃا وڌ
روسامو ٿي ڪري.
”ريئلي، آئون توکي ھپين جيھو ٿو لڳان. ھپي تھ
شاندار ماڻھو ٿيندا آھن، شاھ جيان وستي وستي
ووڙيندڙ.“
”ڇا تون ھپي ناھين؟!....“
”نھ.... پر اڄ تون اھڙا سوال ڇو پئي ڪرين؟ تون تھ
اھڙيون آڏيون پڇائون پئي ڪرين، جيئن ڇوڪريون شادي
ڪرڻ کان اڳ پنھنجي بـواءِ فرينڊ جا سمورا ڳجھھ
ڳوھھ لھنديون آھن، گڊ ۽ بئڊ جا.“
”مسٽر، سنڀالي ڳالھاءِ، منھنجي شادي ٿيل آھي.“
”آئون بھ ڪو ڇڙو ڇانڊ نھ آھيان. گھر ۾ جوان ڪي
پوڙھي، ڇڄ ٻارن سان مڌوبالا جيھي زال ويٺي آھي.
ھينئر ڏکڻ ھير ۾ ننڊون پئي ڪندي ھوندي.“
”۽ تون ھتي ڇا ڪرڻ ايندو آھين؟“
”مان پنھنجي مرضيءَ جو مالڪ آھيان، ٻالاپڻ کان
زوراور. ڇو تھ سنڌوءَ ۾ تڙڳي تڙڳي وڏو ٿيو آھيان.
اڄ شام جيڪڏھن مون کي ڪٿان سؤ رپيا ملي وڃن ھا تھ
ھينئر آئون سنڌوءَ ۾ ونجھھ سان کيڏي رھيو ھجان ھا.
ونجھھ ھلائڻ ۾ ڏاڍو مزو ايندو آھي.“ اچانڪ ٻئي
ڪلھو ڪلھي ڇھاءُ سان بجليءَ جھڙي ڪرنٽ سان ھڪ ٻئي
کان وٿيرجي ٿا وڃن.
”تون ائين ڄاڻي ٻجھي ڪيو آھي.“
”نھ، اسين ڳالھائيندي پاڻ مرادي ھڪ ٻئي جي ويجھو
اچي ويا ھئاسين. ڳالھائڻ ڪي وڙھڻ ويل ائين ٿيندو
آھي.“
”ٿيندو ھوندو.“ ھو وري سرڪ جي ھن ڪناري سان پنھنجو
منھن ڪري چپ چپات سان ھلڻ ٿي لڳي، سوڻل منھن سان ۽
ڪارائي سان نرڙ تان پگھر ٿي سگھي ۽ ڇوڪرو، ڇوڪرو
وڏو ڪر موڙي اونھون ساھ ٿو کڻي.
۽ آھي کن پل لاءِ ٻنھي جي وچ ۾ گھٽيندڙ تڙپائيندڙ
ماٺار.
”تون ڪيستائين واڪ ڪندين؟“
”تون چوين تھ آئون واڪ ڪرڻ بدران ھن وستيءَ مان
واڪ آئوٽ ڪري وڃان سدا لاءِ؟..... چئھ نھ.“
”مان ڇو چوان؟“ وري کن لاءِ ٻئي سانت سان سڙڪ جي
ڪنارين سان ھلندا ٿا رھن. ٻنھي جا وڏا وڏا پانچا
ھوائن ۾ ڦڙڪاٽ وجھندا ٿا وڃن. رکي رکي ڇوڪري رکائي
مان ڳالھائي ٿي:
”مان سڀ سمجھان پئي. مان جادوگراڻين جيان ماڻھوءَ
جي اندر جو اکر اکر پڙھي وٺندي آھيان. مان بولڊ
عورت آھيان. توکي جو ڪجھھ چوڻو اھي، چئي ڇو نٿو
ڏين. يا رڳو مون کي بدنام ڪرڻ لاءِ ايڏا ڪشالا
ڪڍيا اٿئي؟ اھا تھ سستي شھرت ٿي. ھا نھ......؟“
ڇوڪريءَ جي ڳالھھ تي ڇوڪري کان ٽھڪ نڪري ٿو وڃي.
”ھوڏانھن بولڊ، ھوڏانھن وري بدناميءَ جو ڀؤ. مان
تھ توکي ايڏو ھيڻو ڪڏھن بھ نھ سمجھيو ھو. قرآن، تو
اجايو پئي وڦلين. تون رولڊ گولڊ نھ، نسوري ھڏ چم
ماھ جي سچي پچي جيئري جاڳندي عورت ھين. جھڙيون
قديم يگن جون ديويون ٿينديون ھونديون. جي توکي
ڪرشن مھاراج بھ ڏسي ھا تھ پنڊ پھڻ ٿي وڃي. ڪڏھن
ڪرشن مھاراج جي مورتيءَ تي غور ڪيو ٿئي؟“
”نو.... نو جينٽلمين، گھڻي تعريف ڪرڻ جي ضرورت
ڪانھي. سڀ ڪجھھ اجايو آھي. تون ڀل پاڻ کي ڪرشن
سمجھندو ھج.“
”نھ، سڀ ڪجھھٿ سجايو آھي. رڳو ماڻھو پاڻ اجايو نھ
ھجي.“
.ھون، ھا. اھا ڳالھھ تھ تو شانائتي ڪئي آھي.“
”ٿئنڪز..... ٻڌ، ھڪ منٿ ڪريان؟“
”کلي ڳالھاءِ، سي اوپنلي. مون ۾ ٻڌڻ جي سگھھ آھي.“
”تون ھن پاسي کان، منھنجو مطلب آھي، چنڊ واري پاسي
کان ھل نھ..... پليز؟......“
”چنڊ واري پاسي کان؟!...... ڇو....... مان نھ
سمجھيس.“
”ڏس نھ، ھن پاسي چنڊ آھي. تون سڙڪ جو کاٻو ڪنارو
ڏئي ھل ۽ آئون ساڄي. ٻھ فرلانگ تھ رھجي ويا آھن.“
”پر ڇو؟!..... عجيب چريائپ آھي!......“
”سياڻپ آھي. اڄ تو پرفيوم ڏاڍو وڻندڙ لڳايو آھي.
چنڊ جي ڌيمي جوت، جھومندڙ وڻ ۽ سڳنڌ. قرآن، آئون
ڪجھھ ڪين ڳالھائيندس، نھ حدون اورانگھيندس. بس رڳو
محسوس ڪندس تھ چوڏھينءَ چانڊوڻي رات ۾ ڪو پاڇو
سرھاڻيون ڦھلائيندو پيو وڃي. ٿي سگھي ٿو، اڄ رات
منھنجو پينٽنگ ٺاھڻ جو موڊ جڙي پوي ۽ مان کي ڪٿان
سؤ رپيا ملي وڃن. سؤ رپين وڪامندي آھي ھڪ پينٽنگ.“
”مون کي ڪھڙو لاچار پيو آھي.“
”پوءِ اھو ايٽيڪيٽز ۽ مينرز جو جن ڇو؟ ھپي ڇوڪريون
۽ ڇوڪرا تھ ھلندا ئي ھوائن جي اوڀار آھن، بنان
ڪنھن جي چوڻ آکڻ جي، جيئن ايندڙ ويندڙ ٿڪاڻا ٽٽاڻا
ماڻھو سندن ديھھ جي سڳنڌ ۾ آس ماڻيندا وڃن. دنيا ۾
وڃي واس ئي تھ رھڻو آھي.“
”او – ڪي“ ھوءَ ڪاوڙ مان سڙڪ جي ھن ڪناري ھلي ٿي
وڃي ۽ ھو چنڊ ۾ نھاريندو سڙڪ جي ھن ڪناريءَ،
سرھاڻين جي ڪنھن جھوٽي ۾ الوپجندو مگن ھلندو ٿو
ھلي.
۽ ٻھ پاڇا چانڊوڻيءَ ۾ ھلندا ٿا وڃن، ھڪ ٻئي کان
وٿيرڪا. رٺاڻا، کويل، اٻاٽيل، اجھاڻل ۽ تارا
ٽونڪلنگ ڪندا ٿا رھن ۽ وڇوڙي جو موڙ ويجھو پوندو
ٿو وڃي. ڳچ پنڌ ھلندي ڇوڪري اچانڪ ٽرن ٿي ڪري.
”تون مون کي روڳي ٿو لڳين، سائيڪولاجي جو مريض. تو
منھنجي نائيٽ واڪ ۾ رنڊڪ وڌي آھي. مون کي مٿي ۾
سور پوڻ لڳو آھي.“
”اسين سڀ روڳي آھيون. آئون دل ۾ پير پيو محسوس
ڪريان. سڄي انساني سوسائٽي بيمار ۽ روڳي موڳي آھي.
تڇ آھي، نفرتنھاڻي.“
”ڪيئن؟..... ڪجھھ سوچيو بھ اٿئي. تو سڄي انساني
سوسائٽي مٿان لفظن جو گند اڇلايو آھي!“
”ھا، مان سوچي سمجھي ڳالھائيندو آھيان. جي
سوسائٽيءَ کي يگن کان ايئن ئي ھلڻو آھي تھ آئون
اھڙي سوسائٽي مٿان ٿڪيان ٿو. جي منھنجي ھٿ ۾ گند
جو کارو ڪڏھن اچي بھ ويو تھ آئون وڏي واڪ
اڇلائيندس. آئون بھتري سوپر ليڊر آھيان. تو ڪڏھن
ڀنگين جي وڏن وڏن، سيڙھ جي ڪنڊن کان تکن ٻھارن جو
سوچيو آھي، جن سان ھو اسان جون سڙڪون، گھر ۽ گند
صاف ڪندا آھن؟ ان ٻھاري سان ماڻھو ماڻھوءَ سان ڇا،
افريڪا جي شينھن سان وڙھي سگھجي ٿو. انھيءَ کي
نچائي سگھجي ٿو.“
”اھو ٻھارو وري وچ ۾ ڪٿان اچي ويو؟......“
”ان لاءِ تھ گڊ ھيومن سوسائٽي کي ان ٻھاري جنم ڏنو
آھي.“
”تنھنجي خيال ۾ گڊ ھيومن سوسائٽي بھ آھي ڇا؟ جي
آھي تھ ڪٿي آھي؟“
”ھر ھنڌ آھي. پاڻ ٻئي گڏ پيا ھلون. ڇا پاڻ سٺيون
ڳالھيون نھ پيا ڪندا ھلون. ڇا اھا گھٽ ڳالھھ آھي
تھ تو مون لاءِ سرھاڻين جا سڀ در کولي ڇڏيا. مون
کي خبر ھئي تھ تون شاندار عورت آھين، تڏھن ئي تھ
مون توکي منٿ ڪئي. سچ، اڄ تھ مون کي سپنن ھاڻي ننڊ
ايندي. الائي ڪيترن سالن کان مون ڪو سپنو ئي ناھي
ڏٺو!.....“ ھو روئڻھارڪو ٿي، گھرو اونھون ساھ ٿو
کڻي ۽ ان کان پھريون جو ھو روئي پوي، ھو بھي ٿو
وڃي ۽ ويندر ڇوڪريءَ ۾ نھاريندو ٿو رھي. ڇوڪري
پوئتي مڙي نٿي نھاري، جيئن نھ نھاريندي آھي ۽ ھو
موٽ ٿو کائي. منجھي ٿو وڃي. وري اوچتو ٽرن ڪري چار
پنج وکون ڊوڙ پائي رڙ ٿو ڪري:
”ٻڌ تھ، مون کي تنھنجي گھرج آھي، ڏاڍي وڏي گھرج
آھي، ڌرتيءَ جي گولي کان وڏي گھرج.“ ماٺار – سيتجي
پنڊ پھڻ ٿي ويل بوتا. برف جيان ڄمي چڪا ٿي ويل
نيڻ.
(ٻئي ڄڻ وڏن ڏوجھرن ۾ آھن ۽ پوءِ ھوريان ھوريان
ڇوڪريءَ جو چھرو ٽامي جي ڏاٽي جيان ٻرندڙ سواليھ
نشان بڻجي ٿو وڃي)
”تون مون کي گھرجين. ھن پرٿوي تي تون منھنجي سڀ
کان وڏي گھرج آھين. ڇا تون اسان جي ڪنھن ڪارج ۾
نٿي اچي سگھين؟“
”ڪھڙي ڪارج؟“ ڇوڪري اڳيانئس چپ ٿيو، بيھجيو وڃي.
”ڏس نھ، پرٿوي سٺن ۽ گندن ماڻھن سان ڀري پئي آھي.
يگن کان ھڪڙا ماڻھو جنگيون ۽ فساد کڙا ڪندا اچن ۽
ٻيا ماڻھو پرٿويءَ کي سرڳ بنائڻ لاءِ زھر جا وٽا
ڏوگھيندا پيا اچن. ھن ڌرتيءَ کي سرڳ بنائڻ لاءِ تھ
ٻالاپڻ جي راند جيھو ڪم آھي. ھيءَ صدي سائنس جي
دنيا جي سڀ کان وڌ مھاڀاري صدي آھي. ھن ئي صدي ۾
اسان کي خبر پيئي آھي تھ موت تي قبضو پائڻ ناممڪن
آھي، ڪنھن پر بھ نھ. اٽ از ناٽ اين امپاسيبل مشن ۽
اھڙي سوچ رکندڙ ماڻھن مان آئون بھ ھڪ پتڪڙو ماڻھو
آھيان.“
”يو مين، ڪنٽرول آن ڊيٿ از پاسيبل مشن.“
”يس، ويري ويري پاسيبل مشن. ويري ويري ايزي ائنڊ
پاسيبل. آءِ نيڊ يو. بڪاز يو آر جينئس، يو ڪانٽ
اميجن، وچ ڪائينڊ ليڊي يو آر.“ ھو ڏاڍي سڪ، ڏاڍي
آس، ڏاڍي نرماڻ مان ٿو ايلاز ڪريس.
”.....!......!.......“ ۽ ھوءَ ڳاٽ اوچو ڪيو منجھس
نھاريندي ٿي رھي.
”ڇا توکي اعتبار نٿو اچي؟ سچ، موت تي قبضو مون
لاءِ ھنڊريڊ پرسينٽ شؤر آھي. پر...... پر منھنجو ۽
تنھنجو وري ايئن اتفاق سان ڀاڳين ملڻ بھ ڏاڍو اوکو
آھي. مان...... مان تھ ان ڳالھھ لاءِ سپني جي آس
بھ نٿو رکي سگھان ۽ سپنا...... سپنا نرواڻڪ ماڻھو
پسند ڪندا آھن. مون کي تھ ھر گھڙي ايئن ٿو ڀاسي ڄڻ
منھنجي بنواس جي پڄاڻي موت تي قبضي کان پوءِ بھ
ڪانھي.“
”او – ڪي، گڊ نائيٽ، ماءِ لؤ ٽو يؤر لتل ڪڊس،
باءِ.“ ۽ ھو ھن ۾ نھارڻ کان سواءِ وڻ مان پن پٽي
وات ۾ وجھي، تڪڙو ٽرن ٿو ڪري ۽ وکاريندو سينڍ
وڄائيندو ٿو وڃي. نيڻن ۽ چپن ۾ دٻيل مرڪن ساڻ ۽
چانڊوڻي رات ۾ سرھاڻين سمويل عورت ۽ وڻ ٿڌيرا ساھ
کڻندا ٿا رھن.
چار ڏسائون چارئي ڪاريون
آئون ھڪ نعرو آھيان،
جنھن کي ڏاڍ ۽ ڏمر تھ ڇا، موت بھ ختم نٿو ڪري
سگھي.
سج لھي ويو آھي. ھو درياھ جو بچاءُ بند ڏيو،
مائوزي تنگ جو ڪتاب ڏاڍي موج سان سٿر سان ٺپيندو،
ڏاڍي شان سان ھلندو وڃي ۽ وماس جي رات جي ٻاٽ جو
گھيرٽ ڦلارجندو ٿو وڃي، ائين ئي جيئن ھن جي ذھن تي
مائوزي تنگ جون سدا روشن سٽون:
مون کي موت بھ ختم نھ ٿو ڪري سگھي.....
- ڪيڏي نھ ڪاري ٻاٽ آھي. جڏھن بھ وماس جون
اونداھيون ٿرن ۽ برن کي وڪوڙي وينديون آھن تھ
روشنيون ڪيترو نھ پري ھونديون آھن؟.......
ھو ڏوجھرا کائيندو، سوچيندو ھلندو ٿو وڃي، مانجھند
جي پراڻي سنسان مندر ڏانھن.
اڃا دريا جو بچاءُ بند نئون نئون پيو ٻڌجي. درياھ
مٿان مير بحرن جو ٻيڙياتو ڳوٺ آھي. ويچارا ميربحر
ڄمن بھ ٻيڙين ۾، مرن بھ ٻيڙين ۾! ۽ باگڙين جا ڇنا
۽ منھن آھن، جي درياھ جي پيٽ ۾ پيدا ٿيندڙ لئي جي
لاڪڙ مان کارا ٺاھي پيٽ گذر ڪندا آھن. اھو
زميندارن جو مال ٿي ويندو آھي ان ڪري تھ لاڪڙ جا
ڌڻي زميندار ھوندا آھن نھ باگڙي. ويچارا باگڙي تھ
رڳو ايترو ڄاڻندا آھن تھ لاڪڙ مان ڇا ڇا ٺاھي
سگھجي ٿو؟
ويچارا مير بحر بھ سدائين ڊناڻا.
ويچارا باگڙي بھ سدائين ڊناڻا.
درياھ ساھ ۾ ڏينھن ڏٺي بھ بلائون اينديون آھن.
وڏيون وڏيون اجگر بلائن کان بھ وڏيون. ڪھاڙين سان،
پوليس جي ورديءَ سان، چيلھھ سان ٻڌل ٻن ٻن پستولن
سان، ڪي ڦل ماڇيءَ جي روپ ۾ تھ ڪي رئيس گلڻ ڪاڇيءَ
جي شڪل ۾. بلائون ڪھڙيون بھ ھجن، بلائون بلائون
آھن. پر سڀ کان وڏي ويڌن تھ ھن سان آھي. ھو نئون
نئون آھي. مھمان آھي ۽ وڏي مونجھاري ۾ آھي. وڏي
ڀوڳنا ڀوڳي رھيو آھي ۽ اڃا دادو ضلعي جو پھريون
ڏاڪو آھي ۽ ھو وڏي ذھني پيڙا پيو ڀوڳي:
سائين انھيءَ ويران مندر ۾ متان ويو آھين. انھيءَ
۾ رڳو ھندن جا ڍيڍ اٿئي. ٽنگن ٻانھن کان سڪي
پوندين. اھڙا تھ پليت اٿئي جو ماڻھو ڪلمو مبارڪ
پڙھندئي تھ رام رام ڪندي. الله نھ ڪنھن کي ڍيڍ جي
منھن چاڙھي، ويندي جي ويرم.
ماڻھن جا وات بھ وڏا آھن ۽ ڳالھيون بھ!.....
درياھ شاھ ۾ وڏي لاٺار آھي. ڪير چوندو تھ منجھس
مستي بھ ايندي.
-
درياھ سڪي ٻيلاٽيون ٿي ويندا آھن. درياھ شھرن
جا شھر ٻوڙي ميدان ڪري ڇڏي ويندا آھن.
-
ماڻھو تھ آھن ئي ماڻھو.
ماڻھوءَ ۽ درياھ کي ڪا جھل پل بھ آھي ڇا؟......
ھو سوچي ٿو:
- ھيڏو حسناڪ مندر، جنھن ۾ شري ڪنور ڀڳت ڀڳتيون
ڪري وڏو ٿيو ھجي، جنھن ۾ علڻ فقير جھڙو سنت ماڻھو
ٻھاريون ۽ ڏيئا ٻاري وڏو ٿيو ھجي، ان کان ماڻھو
ايڏا ڊناڻا، ايڏا جو ويندا تھ ڄنگھون سڪي ويندين!
شايد ماڻھن جون دليون دڪي ٺوٺ ٿي ويون آھن. تمام
ننڍڙيون ٿي ويون آھن.
- ڀلا ھي سڀ آھي ڇا؟!...... سوچن جي لڙاٽ
- ھون....... مندر تھ کڻي ھندن جو ٿيو، پر شاھ
اويس قرنيءَ جو مزار ويران ٿي ويو. اڳي گھڻو اڳي،
انگريزن جي زماني ۾ اتان تھ شاھ اويس قرنيءَ جو
واھڙ وھندو ھو، ٻنيءَ ٻاري لاءِ. اھو بھ سڪي ويو.
وڏو سوال تھ شاھ اويس قرنيءَ تي لائيش ڇو ڪينھي.
شاھ اويس قرني تھ سنڌ سڳوريءَ جو پھريون ۽ سچو
مسلمان ھو، پوءِ سندس شھر مٿان اوندھ جو اڇلائي
وئي آھي؟......!.......؟
- ڪارڻ؟......
- ....... ! .......
ھو ھلندو سوچيندو ٿو وڃي، ڏوجھرا کائيندو ٿو وڃي.
- ھون، مندر جو ڪارڻ تھ آھي. درياھ شاھ مانجھند جي
پراڻي شھر کي پنھنجي مستيءَ ۾ اچي ايئن کڻي ويو جو
ھان انھن پڊن تي رڳو لئيءَ جا کيت آھن، ٻيو نالو
الله جو. بس رڳو ھڪ ھيکل ويران سنسان مندر جيئن جو
تيئن رھجي ويو آھي. ان ڪري تھ مندر جون پيڙھيون ۽
پنڊال ڏاڍا اونھان ٻڌا ويا ھئا، نھ تھ ڪو جادوءَ
جي زور سان ڪين بچي ويو ۽ شاھ اويس قرني ٽڪرين تي
آھي.
- باقي ماڻھو؟
- ڇا اھي ماڻھو ماڻھو آھن؟
- ڇا اھي ڍور ڍور آھن!......
کن لاءِ ھو پريشان ٿي وڃي ٿو. کن لاءِ ڇا، گھڙيءَ
گھڙيءَ پريشان ٿي وڃي ٿو. اھو تھ سنڌ سڳوري جو
ڏاڍو ڀلاسو پاسو آھي. اڳيان سن سڳورو، پوءِ لڪي
ڌارا تيرٿ، پوءِ سيوھڻ شريف، قلندر جي نگري، سوني
دروازي ساڻ، پوءِ دادو ضلعي جو سڀ کان وڏو شھر
دادو.
ھو ڏوجھرا کائيندو، وڌندڙ اونداھيءَ ۾ اوجھڙ ٿيندڙ
درياھ شاھ تان نھار ڦھلائيندو ٿو وڃي. مير بحرن وٽ
گاسليٽ ڪينھي، تنھن ڪري ٻيڙين ۾ اوندھ آھي. پري
پري لاڪڙ جي مھاڄار جيھي کيت مان ڪٿان ڪٿان ڪا
دونھين ڌوندي ٿي نظر اچي ۽ پارو پلٽي پيو آھي. پوھ
لائا لوھ آيو ڪين آيو. سياري جي مھاڙ مچي پئي پر
پوءِ بھ درياھ پھرئين پھر جي سونھن کي پنھنجا ڏاوڻ
ھوندا آھن. رڳو ڏسندڙ جي اکين ۾ موتئي جو پاڻي نھ
پئجي ويو ھجي.
ھو ڏسائن ۾ ٿو نھاري.
اتر،
ڏکڻ،
اڀرندو،
الھندو،
چار ڏسائون
وري آڪاس ۾ ٽيڙو.
وڇون، ڪتيون، کير ڌارا سڀ اوجھڙ اوجھڙ آھن، ڌنڌلا
ڌنڌلا آھن، درياھ شاھ جيان. رڳو آڪاس ۾ ڪارا ڪڪر
ھاٿين جيان ھلندا ٿا وڃن.
ھو اجرڪ ويڙھي ٿو ڇڏي. ان ڪري تھ اڄ ھن وٽ وقت
ڪينھي، نھ تھ ويچارا مير بحر چوندا:
- او مسافر، اڄ ڏاڍي سٺي مڇي آھي. اسان جو بھ ڪڏھن
مانيءَ ڳڀو کائي وڃ، ذات ڪانھ گھٽ ٿي پونديئھ.
آواز
تانگھھ
اتساھھ
اڪير
پيار جي پالوٽ – پوءِ ڪير ڀيرو ڀڃندو
ڪڏھن وري باگڙين جون مايون چونديون:
- او سائين، ڪشمور ۾ وڏا وڏا ھنر ھلائي آيا آھيون،
ھھڙي سڌي لاڪڙ تھ اسان قيام نھ ڏٺي. رئيس کي اسان
جي پارت ڪر تھ ڌوڙ مان ڌن ٺاھي ڏيونس.
پر ويچارن باگڙين کي ڪيھي خبر تھ رئيس کي سون نھ،
اڌ تولو آفيم، پنجاھ کن پراڻي نوڙيءَ وٽيل چرس جون
سلفيون کپن. پوءِ ڏوڏيءَ جو گلاس ۽ مٿان پاءُ کن
ڪچڙي ڀنگ. ويچارن ٻڙن کي آفيم ڳارڻ اچي ڪٿي. تڏا،
تؤنريون، لاڪڙ جون خوبصورت چڪون، موڙا ۽ ڀنگا ٺاھڻ
کان سواءِ اچين ڇا ٿو. رئيس روز کانئن موچڙا ھڻي
اڌ تولي آفيم جي رقم نھ ڇڏائي تھ ٻيو ڇا ڪري؟ ڪٿان
آڻي آفيم لاءِ پئسا؟ باقي پستول ڪو نانيءَ جي قبر
تي ڊيڪوريشن پيس ڪري ٺوڪڻ لاءِ ورتو اٿس ڇا!
ھو ڪرو جھنگ لتاڙي ويران وندر ۾ آيو آھي. قديم سنڌ
جي اڏاوتي ڪم جيان، ھر ڪا شيءِ سندس آڏو ٻھڪندي ٿي
رھي. ٻاروچي ٽوپيءَ جيان سونھري ٽائيلز ڄڻ ڏيئن جو
ڪم ٿا ڏين. ھيڏي ساري مندر ۾ ڪٿي بھ بت جو ڪوئي
نشان ڪينھي. جي ڪو بت آھي تھ ھو پاڻ آھي. جي ڪٿي
ڪو ڏيئو ٻري پيو تھ اھا سندس سگريٽ جي لاٽ آھي. ھو
ھڪدم موٽ ٿو کائي ۽ نڀ مان تارا ڪتيون ڪڪرن جي
ڪارونڀار ۾ ائين لڙھي ويا آھن، ڄڻ ڪنھن ھندو سنت
روھڙيءَ جي پراڻي پل متان ٻڪ ٽڪن جا درياھ شاھ ۾
اڇلائي ڇڏيا ھجن.
خون خون...... وارو ڪريو مڙس مئو پيو آھي.
صبح جو سويري امام جي الم ھيٺان وڏو چؤٻول آھي.
- ادا مڙس، مڙسان مڙسيءَ ماريل آھي. مجال آھي جو
ڪو لاش سڃاڻي سگھي.
لاش سچي بھ سڃاڻڻ کان ٻاھر آھي. لاش جي سري آھي ئي
ڪانھ. رڳو ڳچيءَ وڍيل، ھنداڻي جيان ڳاڙھي، رتو ڇاڻ
آھي. ڪلھي تي قلندر جي پائلي جو نشان اٿس. ڪي چون
ٿا ڪير آھي، ڪي چون ٿا ڪير آھي. ڪير ٿو ٿي سگھي؟
گھڻا وات آھن، گھڻيون ڳالھيون آھن. پوليس بھ
پنھنجي آھي.
۽ ھو صبح جو سويري امام جي پڙ مان ٿيلھو کڻي اڳتي
اسرڻ جي ٿو ڪري ۽ سوچي ٿو:
- ڀلا ويھھ ميل بھ ڪو پنڌ آھي. ٻيلو ٻھ وکون ۽ ھو
بنان سوچڻ سمجھڻ جي پيرن تي زور ٿو ڏئي.
ڪنڊيون ۽ ٻٻڙن جا جھنگ لتاڙيندو ھو ھلندو ٿو وڃي.
جيتوڻيڪ ھن کي خبر آھي تھ ھو ھزارين ماڻھن جي ھشام
۾ رھيو آھي، جتي کيس چڱيءَ ريت سڃاتو وڃي ٿو ۽ ھن
کي اتي وڃي جلسي لاءِ اسٽيج سجائڻو آھي، سيٽ
لڳائڻو آھي، اتي ھن جا پنھنجا راڄ آھن، باقي ڀاڳن
جي خبر کيس ڪانھي، ان ڪري تھ ھو نجومي نھ آھي.
- ۽ ھي ٻيو تڙ آھي.
۽ ٻيڙياتا آھن.
- ۽ ڌوٻي سندس دوست آھي. ساندھ ٻھ ڏھاڙا تھ ھو
اسٽيج پنڊال جي سجاوٽ تي سوچيندو رھي ٿو. اھو
سمورو ڪم کيس چئن ڏھاڙن ۾ مڪت ڪرڻو آھي.
اڃا پھريون ڏھاڙو مس گذريو اٿس. مھمانن جي ڌوم
شروع ٿي وئي آھي. الائي ڪھڙين ڪھڙين ڏسائن جا
ماڻھو. ھو پنھنجي ڪمن ڪارين سان ھلندو درياھ جي
بچاءُ بند تي آسيس ماڻڻ لاءِ اچي ٿو ۽ ھن کي ڀاسي
ٿو تھ مير بحرن ۾ ڪاري قيام متل آھي. ميربحرن جي
ٿڃ پياڪ ٻار سان ستل ٻانھن، ڪي شاھينگ بندوق
پستولن سان راتو واھ کڻي ويا آھن. عورتن، ٻارڙين
پوڙھن، پوڙھين ۾ روڄ راڙو آھي.
- آواز.....
- دل کي چيڀاٽيندڙ آواز، نفرتن جا طوفان. ھو ڪروڌ
مان اٿي درياھ جي بند کان لھي وڏي پنڊال ڏانھن
ھليو ٿو وڃي جو ڪڏھن ھندن جو ٽڪاڻو ھوندو ھو.
ڀلا ھي سڀ آھي ڇا؟!...... ؟!...... ۽ سياري جو سج
شرم کان ڄڻ نڪري ئي نٿو. ھو پوڙھي فلاسافر ڏانھن
ڪچھريءَ لاءِ ھليو ٿو وڃي ۽ ھو پوڙھي فلاسافر جي
ماٺار کي سمجھي نٿو سگھي. م ڀانءِ اڀري رھيو آھي م
ڀانءِ الھي رھيو آھي!
پوڙھو فلاسافر ڄڻ ڀڻ ٿو ڪري:
”تنھنجو ڪم ڏاڍو سست آھي.“
”نھ، اسان جا ماڻھو ڪم چور آھن. ڇو؟ مان ان جو سبب
سمجھي نھ سگھيو آھيان.“
ھن جي ڳالھھ تي پوڙھي فلاسافر جي پيشانيءَ تي سوچن
جا ھزارين تھھ چڙھي ٿا وڃن. ھو مرڪي ٿو پوي. (ھن ۾
سچ ٻڌڻ جي سگھھ آھي يا نھ؟ ھو ڪوبھ جواب نھ ٻڌي،
اٿڻ جي ٿو ڪري.
”ٻيو بھ ڪجھھ چوڻو اٿئي؟“
”ھا، پراڻي ٽڪاڻي ۾ ٻھ سؤ کن ڪتا آھن سبحان شاھ
جا، اھي تھ ايندڙ مھمانن کي ڦاڙي ڇڏيندا.“ ۽ ھو
ڪجھھ ڪجھھ وڌيڪ ڳالھائڻ بدران وڏي ادب سان اٿي
ھليو وڃي ٿو، پنھنجي ڪمري ڏانھن.
۽ ھو پنھنجي ڪمري ۾ اچي سوچي ٿو:
- ھر ماڻھو پنھنجي گھر جي ڀاتين ھٿان ڪتي جو موت
مرڻو آھي ۽ اھا سنڌ جي پراڻي ريت آھي.
اچانڪ گولين جا ڌوڙيا ٿي وڃن ٿا. ڪتن جا ڪوڪاٽ ڄن
ستين آسمان تائين پڙالجندا ٿا وڃن. ھو ڊوڙندو ٻاھر
نڪري ٿو. سندس آڏو پنجن پونگڙن واري مادي ڪتي مئي
پئي آھي، جيڪا بيحد کھري ھئڻ جي باوجود ساڻس بھ
ھري وئي ھئي.
ڳارھيون ڪتا مار جيپون، ھٿياربند ماڻھن سان ڊوڙن
پيون. ھو ڊوڙندو پوڙھي فلاسافر وٽ وڃي ٿو:
”سائين، ھيءَ انقلاب ۾ بدديانتي آھي، ويساھ گھاتي
آھي.“
”ڪيئن؟“
”وائيلڊ لائيف ۾ ڪتو بھ ايڏو ئي ڪارائتو جانور
آھي، ڪيترو اٺ، گھوڙو، ٻڪري. الاھين ملڪن ۾ ڪتو
کاڌو ويندو آھي ۽ ايڪسپورٽ بھ ڪري سگھجي ٿو. سوئرن
کان ڪتن کي ۽ ڪتن کان سوئرن کي ڦاڙائڻ بدران اوھين
عيسائي ڌنار رکي انھن جي افزائش نسل بھ ڪري سگھو
ٿا. آخر ايڏي جھالت ڇو؟“
۽ ھو محسوس ڪري ٿو، دکي پوڙھو فلاسافر ڄڻ دم ٽوڙي
رھيو آھي.
مھاڀاري ماٺار...... ماٺار........
”ساري سر، منھنجو خيال آھي، مون کي الاھي ڏھاڙا ٿي
ويا آھن. منھنجي عينڪ ۽ گرم ڪپڙا ڪٿي وسري ويا
آھن. مان واپس پنھنجي ڳوٺ موٽندس.“
ماٺار...... گھٽيندڙ ماٺار...... ڄڻ سڀني مري ويل
ڪتن جي بدبوءِ حويليءَ ۾ ڪاھي پئي ھئي ۽ ھو چپ
چپات ۾ نڪري ٿو وڃي ۽ ٿيلھو کڻي رومال نڪ تي ڏئي
رتو رت گھٽين مان جلدي کان جلدي نڪرڻ لاءِ ڌڪيندو
ٿو وڃي.
”ڪنھن تو سان بد شد ڳالھايو آھي؟“ ھڪ ساٿي سندس
رسي وڃڻ تي ڪروڌ مان ڊوڙندو ٿو اچي.
”ڪنھن کي ڄڀ پٽائڻي آھي پيارا سائين! ٿئنڪز.“ ۽ ھو
محسوس ڪري ٿو تھ ھي سڀ ماڻھو انھيءَ پوڙھي فيلسوف
سان ڪلاپ ڪري رھيا آھن، دوکو ڪري رھيا آھن! سنڌ جا
نعرا ھڻي ۽ ھو ڌارا تيرٿ ۾ وھنجڻ ۽ قلندر شھباز جو
سونو دروازو ڏسڻ کان اڳ ويگن ۾ ويھي جلدي کان جلدي
انھيءَ اونداھي ٽڪري مان نڪري ٿو وڃي.
بلئڪ ائنڊ وائيٽ
مان حيران آھيان تھ ٻيھر، ٻيو ڀيرو، اوچتو ئي
اوچتو، مان سندس جيون ۾ ڪيئن آيس، ڪھڙي سانگ، نيٺ
ڇو؟!...... جڏھن تھ اسان ٻنھي جي وات ساڳي ھوندي
بھ اسان ٻنھي ۾ وڏاندري نظرياتي جنگ آھي. ايڏي ئي
وڏي، جيڏي چين ۽ روس جي وچ ۾ ٿي سگھي ٿي. جيئن
موجودھ حالتن ۾ آھي، جيئن جتي ڪٿي ذھني توڙي
ھٿيارن واري جنگ جاري آھي. اسان ٻنھي جي وچ ۾ بھ
ڪڏھن ڪڏھن ايڏا ويڇا پئجي ويندا آھن. مان کانئس
رسي ھليو ويندو آھيان، وڏن گھاٽن جھنگن، کيٽن،
ڍنڍن، درياھن ۽ سمونڊن ڏانھن. ڪڏھن مير بحرن سان
ميربحر ٿي، ھارين سان ھاري ٿي ۽ ڪڏھن جوڳين،
سامين، ڪاپڙين سان پيو پنھنجا ويچار لڙائيندو
آھيان. مان پٺيان مڙي نھارڻ جو عادي نھ آھيان.
دنيا ڏاڍي وڏي ۽ ڪشادي آھي. وري ڪڏھن ڪڏھن ڪٿي نھ
ڪٿي ايئن بھ ٿيندو آھي جو واٽون ويھھ وڃي، ھڪ وڏي
شاھراھ سان ملي ھڪ ٿي وينديون آھن ۽ حيران پريشان
ٿي سوچيندو آھيان تھ ساڳين ڄاتل سڃاتل سڙڪن ۽ موڙن
تان نھ چاھيندي ڇو ھلندو ويندو آھيان؟ مان پاڻ
چاھيندو آھيان تھ ساڻس ڪڏھن بھ نھ ملان. مون پاڻ
تي وڏن فنڪشنن، ميڙن، منڊلين جا سڀ دروازا ڄاڻي
ٻجھي بند ڪري ڇڏيا آھن. پر الائي ڪھڙي يگ، جنب،
ڪال، اڪال جا ڦيرا آھن جو اسان ٻئي، ڪٿي نھ ڪٿي،
ڪنھن نھ ڪنھن موڙ تي ملي ويندا اھيون. ان ساڳئي
پراڻي ڀرپور انداز سان، لک ئي نھ پوندي اھي تھ
اسان ٻنھي جي وچ ۾ ڪي وڏا ويڇا آھن. مون کي ڏسي
ھوءَ ڇا محسوس ڪندي آھي؟ ان جو اندازو آئون نھ
لڳائي سگھندو آھيان. پر مان کيس ڏسي سک ئي سک
ماڻيندو آھيان. مون کي رڳو ايتري خبر پئي ھئي تھ
سوريھ گرھڻ جي ڪري ھوءَ ڪلر بلائينڊ ٿي وئي آھي ۽
ڪلر بلائينڊ سان گڏ ڪڏھن رڙيون ڪري بيھوش ٿي ويندي
آھي. ھونئن بھ اسان جي ميلاپ تي ڪا پابندي ڪانھي،
سندس ماءُ مون کي پٽن جيترو پيار ڪندي آھي.
ان ڏھاڙي ٻھ سؤ ميلن جي سفر، منھنجو سنڌ سنڌ الوڙي
ڇڏيو ھو. ڪينٽ اسٽيشن تان ٿيلھو لڙڪائيندو وڏي ٿڪ
سان ھڪ ٽانگي واري کي چيم:
- يار، منھنجي طبيعت ٺيڪ ڪانھي. مون کي فريئر ھال
پھچاءِ ۽ جڏھن فريئر ھال جي گھاٽن وڻن جي ڇايا ھيٺ
ڪجھھ وسرام ڪري مون کي تؤنس لڳي تھ پراڻا ٽٽل
پاڻيءَ جا نلڪا ڳولڻ لڳس. الائي ڇو، انھن نلڪن جو
شفاف پاڻي مون کي وڻندو آھي ۽ ٺيڪ جڏھن مان نلڪي
مان ھٿ منھن پير ڌوئي رھيو ھئس تھ منھنجي نھار
امريڪن ايمبسيءَ سامھون گيٽ وٽ، ساوتري تي پيئي.
ان کي ھڪ نرس سان ڏسي، کن لاءِ مون کي ائين لڳو ڄڻ
نيچر مون سان وڏي جنگ لڙي رھي آھي، جيڪا شايد مون
کي مارڻ کان سواءِ بازي کٽي ڪانھ سگھندي.
- ھان، ٽن چئن سالن کان پو؟ اڀھو بھ ساڳي فريئر
ھال ۾!.....
ويچارو اندر جو ماڻھو!......
۽ ھوءَ.... ھوءَ مون کي سڃاڻي، کن لاءِ ٽڪ ٻڌي
نھاري ٿي. نرس کي مون ڏانھن اشارو ڪري ڪجھھ چوي ٿي
۽ وري سرجان مارشل جي گھوڙي جي پاڻي پيئڻ واري
پئماني نما ٺھيل رڪاھين ھاڏر ۾ الاھي ڇا ووڙيندي،
منھنجي قدمن جي آواز تي، آڌر ڀاءُ لاءِ اڳتي ٿي
وڌي.
- سچ ٻڌاءِ، تنھنجي گمان ۾ ھو تھ آئون صبح سويري
فريئر پارڪ ۾ ھونديس. جڏھن تھ آئون سڀ رنگ وائي
چڪي آھيان. ھاڻي تھ باغن ۾ ڪجھھ بھ نھ رھيو آھي.
کن لاءِ مان گھور ٻڌي منجھس نھاريندو رھيس، ڏسندو
رھيس.
- رنگ..... ھونئن بھ رنگ آھن ڪٿي؟ ماڻھو ڏينھن
ڏٺي، انڌا بھ ٿي ويندا آھن. ان سان ڇا ٿو
ٿئي......
- ھوندو.... ۽ ائين آھي بھ. ھا..... ممي توکي ڏاڍو
ياد ڪندي آھي. چڱو ٿيو تون اچي وئين. مون ھڪ وڏو
فيصلو ڪيو آھي. خبر اٿئي، ھينئر تون مون کي ڪيئن
پيو ڏسڻ ۾ اچين؟ جھڙوڪر پاڪستاني بلئڪ اينڊ وائيٽ
فلمن جو ڪو ڪردار. اھا ڪيڏي نھ ڏکوئيندڙ ڳالھھ
آھي. پر اندر چيڀاٽ سان گڏ مون محسوس ڪيو تھ باغن
۾ ھلندي اڄ بھ ھوءَ اڏامندڙ نازڪ پوپٽيءَ جيان
رنگا رنگ آھي ۽ ائين ڀاسندو آھي، ڄن ڇھاءُ سان
سندس رنگ ھٿن ۽ چپن تي چڙھي ويندا، پوپٽ جي پرن جي
رنگ سمان.
گھر ۾ ساوتري جي ممي جي امٽ سدا سوڀياوان مرڪ ڏسي،
کن لاءِ محسوس ڪيم ڄڻ سارا سور مٽجي ويا، ڄڻ گھر
پھچي ويس، ان ماءُ وٽ جنھن ڄڻيو ھئم. پر وري
مرڪندڙ اٿاھ خوش نيڻن ۾ لڙڪ ڏسي ڀانيم تھ ڀڄي
وڃان. سک، چين، سانت ڪٿي بھ ڪانھي ۽ اڳي جڏھن اھڙي
حالت ٿيندي ھيم تھ ميران ديوي وانگي رڳو پيو پرڀو
شانتي.... پرڀو شانتي پڙھندو ھئس ۽ پوءِ جلدي
محسوس ڪري ويس تھ اھي ھندو ٽوٽڪا آھن. مان نھ ٻڌ
آھيان، نھ ميران. منھنجي پنھنجي ڊگر آھي ۽ منھنجي
...... منھنجي پنھنجي جدا واٽ آھي. ووڙواند ڏڦير
واٽ – جنھن مٿان مون کي گذري وڃڻو آھي، ڏاڍي
شانائتي مانائتي انداز سان.
سنجھا سنجھا رات
ڪوھيڙو.
تاڙي جي لات. سڀ آواز نڀ جي ماٺار ۾ ماٺار ٿيندا
ٿا وڃن. مون کي خبر بھ ڪانھ پئي تھ ساوتري منھنجي
ڪمري ۾ ڪيئن پيھي آئي؟
آئون...... ٻري اجھامي ۽ اجھامي ٻرڻ لاءِ جٿن ٿو
ڪريان ۽ سوچيان ٿو مان ميڻ بتي بھ ناھيان. الائي
ڇو، ڪڏھن ڪڏھن پنھنجي شڪست جو احساس وجود ۾ ڪرٽ
وھائيندو ويندو آھي. آئون حيرت ۾ آھيان تھ ھوءَ
اسان سڀني کي ھيکل شڪست ڏيندي ٿي وڃي. بنان ٻنين
ٻارن ۾ ڍرڻ جي. بنان ڪنھن ڏڪاريءَ لاھياريءَ جي
ٻار مٿان ھٿ ڦيرائڻ جي. ڇا ھوءَ اسان کان اڳاھين
نھ لڳندي آھي.... تمام وڏي. تمام......
-
ڪمري ۾ توکي ڪا شيءِ خراب تھ نھ پئي لڳي؟
-
نھ..... مان ڏانھس نھارڻ کان سواءِ وراڻيان
ٿو.
-
سچ ٻڌاءِ، ڪھڙي ڪارج سان آيو آھين؟
-
توکي وٺڻ آيو آھيان.
-
ڪيڏانھن وٺي ويندين مون کي؟ منھنجو علاج ھتي
آھي ئي ڪونھ ۽ ٻاھر، پرڏيھھ...... جي ڪڏھن پنھنجي
ڏيھھ ۾ ئي ڪي ڪين آھي تھ پرڏيھھ ۾ ڇا ھوندو؟
-
پرڏيھھ جي ڳالھھ ڪير ٿو ڪري؟ مان ٿرن برن ولين
۽ واڙين جون ڳالھيون ٿو ڪريان، ڳوٺن جون ڳالھيون.
-
ڇو؟......
-
تون اسان جي ملڪ جي وڏار ھاري ليڊر عورت آھين.
- ائين ڇو نٿو چئين تھ اوھان سڀ ٿڪي ٽٽي ساڻا ٿي پيا آھيو.
اوھان کي واھڻن ۾ وڃڻ لاءِ حسناڪ ڇوڪرين ۽ عورتن
جو ساٿ گھرجي.
- ساٿ نھ ھوندو آھي ڇا؟ جي انقلاب ۾ عورت حصو نھ
وٺي تھ دنيا جو ڪوئي مرد ھيکل يا سڀ مرد گڏجي ڪوئي
بھ ڪنھن بھ قسم جو انقلاب نٿا آڻي سگھن. آئون سچ
پيو چوان نھ؟.....
- ڏس مان ڪلر بلائينڊ آھيان ۽ ڏاڍي پيڙا مان گذري
رھي آھيان. پوءِ بھ پنھنجي گھر جو رستو سونھون ٿي
ويندي آھيان. اوھان بلئڪ اينڊ وائيٽ جا ٻھ پيگ پي
بتال ڇو ٿي ويندا آھيو؟
مان ڪجھھ محسوس ڪريان ٿو.
-
ڇا توکي مٿي ۾ سور آھي؟
-
نھ، برين ٽيومر ٿيو اٿم......
-
ائين ڇو نٿي چئين تھ تو مان اھا سگھھ ڇڏائي
وئي آھي.
-
جيئن وڻئي تيئن سجھھ.
-
پوءِ مان.... ڇا مان موٽي وڃان؟
- اوھان ڪڏھن مون کي اڌ واٽ ۾ نھ ڇڏيو آھي؟!...... ٻڌاءِ نھ،
ڪڏھن؟...... اوھان سڀ سدائين مون کي اڌ واٽ ۾ ھيکل
ڇڏي ھليا ويندا آھيو.
۽ کن لاءِ مون کي سمجھھ ۾ نھ پئي آيو تھ منجھس
نھاريندو رھان، منھن ٻئي پاسي ڦيرائي ڇڏيان يا سيس
نمايان ۽ ھوءَ....... ھوءَ ڀت تي ٽنگيل پينٽنگ ۾
نھاريندي ٿي رھي. سنڌ جي پھاڙن ۾ کاٽي کڻندڙ، پگھر
ڳاڙيندڙ، سگھارن مزورن جا ڌمڪ، پاھوڙا، ھٿوڙا ۽
سيولون ٽيڪم ۽ ڪڏھن نھ ختم ٿيندر ڪم ڪاريون ۽
محنت.
- تون ھاڻ ڀلي پنھنجي پينٽنگ کڻي وڃ. پينٽنگ جو تھ
سڄو مزو رنگن سان آھي. سچ ٻڌاءِ، ڪنھن لاءِ ٺاھي
ھيئي اھا پينٽنگ؟
- مزورن لاءِ، نھ تھ اڄ ڪنھن آرٽ گيلريءَ ۾ ٽنگيل
ھجي ھا. مان بھ تپي ويس تھ نيٺ ھوءَ پاڻ کي سمجھي
ڇا ٿي؟ آئون چئي سگھان ٿو تھ مان ڪينسر جو مريض
آھيان.
پوءِ ....... ٻڌاءِ تھ ....... مون کي ڇا ڪرڻ
گھرجي؟ پھرين ٻڌاءِ، اسين پنھنجي اسپتالن ۾ گھڻن
قسمن جون بيماريون چڱيءَ ريت ڊائيگنوز ڪري سگھيا
آھيون؟ ڪنھن ھڪ اسپتال، ڪنھن ھڪ ڊاڪٽر جو نالو کڻ.
- ھون...... ڳالھھ تھ تون ٺيڪ پيو ڪرين. ان ڪري تھ
ھاڻ اسان وٽ ڳالھين کان سواءِ ڪجھھ باقي بھ تھ نھ
بچيو آھي، پاڇي بھ نھ. چئھ ھا..... ھا نھ؟
ايتري م ممي پليٽ ۾ ڪجھھ کڻي اندر اچي ٿي. ائين
جيئن ڳوٺاڻيون مائرون اينديون آھن.
-
اچي من.....
-
جيجي توکي خبر آھي. ھوءَ منھنجي ڳالھھ اڌ گيدي
ڪريو ڇڏي.
-
اڙي چريا، لاڙڪاڻي جي اٿئي، پڻھين موڪلي آھي.
-
پوءِ کائيندس.
- نھ، پھرين ٻڌاءِ تھ اوھان ٻنھي جو جھڳڙو اڃا
گھڻيون صديون ھلندو؟ ۽ آئون سندس ڳالھين تي ٿڌو ٿي
چمچي سان ھوريان ھوريان مٺائي کائڻ ٿو لڳان.
- ”چڱو پٽ، آئون ھلان ٿي، ڏاڍو ٿڪ پئي محسوس
ڪريان.“ ۽ پوءِ ممي ھلي ٿي وڃي ٿي ۽ ساوتري
بھ......
۽ ننڊ...... ننڊ ڪرڻ لاءِ مان پنھنجي پسند جي ڪيسٽ
پنھنجي بيگ مان ڪڍي، ريڊيو ڪيسٽ ۾ لڳائي سمھڻ لاءِ
پاسا ٿو ورايان.
ننڊ نٿي اچي. کن لاءِ آئون ڄڻ جاڳ جي خواب ۾ کوئجي
ٿو وڃان.
نھ توکي ھلڻو پوندو...... اڄ چئي ڏيندوسانس تھ
پوءِ عورتون ٻار ڇو ڄڻينديون آھن؟ ھر عورت مرڻ
گھڙيءَ تائين ٻار ڄڻڻ جي آشائن ۾ ڇو ھوندي آھي؟ ڇا
ان لاءِ تھ ٿرن برن ۾ اھي ٻار ويلا ڪڍن؟
اوچتو ئي اوچتو ڪمري جو در کلي ٿو.......
-
تون، ھن وقت!
-
ھينئر نرس انجيڪٽ ڪيو آھي. ننڊ ئي نيڻن ۾
ڪانھي. سنگيت جو پڙلاءُ ٻڌي ھلي آيس.
-
مون کي بھ ننڊ ڪانھي. پوريون ٻھ گوريون ننڊ
جون کاڌيون اٿم.
-
تون درديلا گيت ڇو ٻڌندو آھين؟
-
ان ڪري تھ اسين سڀ وڏي پيڙھندڙ دور مان گذري
رھيا آھيون.
-
۽ تون انھيءَ دور جي چاڪيءَجي گھاڻي جو ڏاند آھين.
سچ سندس ڳالھھ تي منھنجو من جلي ٿو وڃي.
- ڇو ڀلا، جھرن جھنگن ۾ ڪلھي تي ڪاٺي رکي ولڙو
ڳائيندڙ ڌنارن جا ٻارڙا لاڏاڻا ڪري ويا آھن ڇا؟ ڪا
نئين پارٽيشن ٿي آھي ڇا؟
- پارٽيشن، منھنجي ملڪ ۾ پارٽيشن ڪرڻ جي سگھھ ڪنھن
۾ آھي؟ ڪن کولي ٻڌي ڇڏ. ٻيھر مون سان اھڙي ڳالھھ
نھ ڪجان. اھو منھنجي برداشت کان ٻاھر آھي.
- مون کي ڪھڙي خبر تھ انقلابي ماڻھو ايڏا حساس بھ
ھوندا آھن.
- نھ، تو چوٽ ڪئي ھئي.
- تھ ڇا منھنجو ايترو بھ حق ناھي؟
- نھ، ان ڪري تھ تون اڄ تائين ٿرڊ ورلڊ ۾ ٿي رھين
۽ آئون سپر پاور ملڪن تي پيو سوچيان، جتي ڌراڙن جا
ٻار ننڍڙن رنگا رنگ فوڪر جھازن سان پنھنجي وطن جا
ولر واريندا آھن.
- ھا، باقي سڀ ٿرڊ ورلڊ وارا ڄٽ آھن. ھا نھ....
ھوءَ مرڪي ٿي ۽ وڃڻ ٿي لڳي.
- ٻڌ، آئون صبح جو پنجين وڳي واريءَ گاڏيءَ سان
ھليو ويندس.
- وري ڪڏھن ايندين؟
- مون کي ڪھڙي خبر.
صبح مان ڏاڍو دير سان اٿنديس. سچ ڏاڍو سور آھي. ڄڻ
دماغ جي وساڻن ڪوئلن کي ڪو لوھر ڌمڻ سان ھوائون
ڏيندو ٿو وڃي. ھينئر ئي موڪلائي ٿا ڇڏيون. ھوءَ
اٿڙندي، نراڙ تي ھٿ ڏئي ھڪيءَ کان ايندڙ رڙ
گھٽيندي نڪري ٿي وڃي.
۽ آئون ڪيسٽ بند ڪري ھنڌ تي ڪري ٿو پوان جلدي جاڳڻ
لاءِ!
ان ڪري تھ مون کي خبر آھي تھ اسين جيئن چوندا
آھيون، ائين ئي ڪندا آھيون.
|
