|
گرڀ جو تيج
ھو ميٽروپول مان پي کائي ڌت ٿي نڪتو آھي.
وايو منڊل ۾ ڄڻ تارا، ترورا ڪندا، تر ٿيندا، ڪڻيون
ڪڻيون ٿي ھيٺ ڇڻي آيا آھن ۽ ڌرتي تي، ھوائن ۾
چانديءَ ھاڻي دز پئي اڏي.
ھو ڪنھن جي کوج ۾ چوڏس نھار ڦھلائي ٿو. سندس نيڻ
ڦرندا، سامھون بيٺل ڪارن ڏانھن کڄي ٿا وڃن. سامھون
سڙڪ جي ھن پار، اھا گرڀ وتي منڌ کيس ھئنڊ بئگ کنيو
بيٺل نظر اچي ٿي، جيڪا ٿوري دير اڳ بار ۾ ھڪ کڙپيل
امير پوڙھي سان ويٺل ھئي.
ھو گھريءَ اونھين گھور سان عورت جي گھڙاو، رنگ،
روپن، ساروپن ۾ نھاري ٿو. سندس واڄٽ وڄيو وڃن.
عورت ڇا ھئي، بور ھئي بور. ڊگھي ڊگھي جھڙو ونجھھ،
بُبا ڄڻ ڪنھن مسيت جا قبا. مٿن اٺن مھينن جي گرڀ
ٿوٿر ھوندي بھ دن جي اونھاڻ اھڙي جھڙي ڌبڻ. ڄڻ
ٻارن ڄڻڻ لاءِ قدرت کيس ٻٽا ٻر ڏنا ھجن. ٻٽيون
شڪتيون ڀاري ڀاري ھيس. چيلھھ ۾ چاٻين جو ڇڳو
لڙڪيل. نيري ساڙھيءَ مٿان نرڙ تي نيرو گھرو تلڪ،
اشانت مک، جھڙي نيل گوپي. ساروپا اھڙا جو ھڪ وار
ڏسڻ کان پوءِ سدا لاءِ اکين ۾ ڇاپجي وڃن. فريز ٿي
وڃن ميڄالي ۾.
- ۽ ٻنھين جي وچان ڊوڙندا وڃن ٿا، ڪارن جا اکٽ
سرسلا.
ھن لائونج ۾ ڪروڙ پتي مھاجر پوڙھي سان سندس ڳالھھ
ٻولھھ ٻڌي پئي. عورت لاءِ پئسن جو مسئلو ھو ۽
پوڙھي لاءِ سنھڙي چھبڪ چيلھھ واري عورت جو مسئلو،
پر پوءِ بھ ھوءَ ڪجھھ پئسا ان مرچوٺ پوڙھي مان ڪڍي
چڪي ھئي – چمين ۽ چٽڪن جي عيوض ۽ عورت جي اٿندي ئي
ھو سڄو پيگ ھڪ ئي ڳيت سان خالي ڪري ٻاھر نڪري آيو
ھو، کيس ٽريپ ڪرڻ لاءِ.
ٻنھين جي وچان ڪارن جا اکٽ سرسلا تيزي سان ڊوڙندا
ٿا وڃن.
ھو ھڪ اک لانجھي ڪري چروٽ دکائي ٿو ۽ عورت کي قابو
ڪرڻ لاءِ پنھنجي ھيپناٽڪ گھور سان ڏانھس نھاري ٿو.
ڏسڻ چاھي ٿو تھ موٽ ۾ عورت طرفان ميچ ۾ کيس ڇا ٿو
ملي؟
۽ موٽ ۾:
موٽ ۾ اشانت عورت کن لاءِ ڏانھس نھاري ٿي ۽ ڪنڌ
نارمل انداز سان ھيٺ ڍاري، آنڱرين سان چاٻيون
ڇڻڪائيندي ٿي رھي.
۽ پوءِ ٻئي کن ۾:
ٻئي کن ۾ عورت جي نھائين ۾ ٻار ڄن چلولايون ڪندي
دڙھا ٿو ھڻي. سندس ديھھ کي انگھائڻ لاءِ اندر ئي
اندر ڪولاٽيون کائيندو کيچل ڪندو ٿو رھي. ڪتڪلايون
۽ عورت جي اندر ۾ وھامندڙ سموري وارتا – لھرون،
لس، ليٽ پالوٽ ٿيندي، سندس چپن، ڳلن ۽ نيڻن مٿان
ھلڪي مرڪ سمان ڇاٽون ھڻندي کڙي ٿي اچي. ھوءَ کن
لاءِ جھڪيل ڪنڌ مٿي کڻي ڏانھس نھاري ٿي ۽ وري ھيٺ
ڍاريو ڇڏي.
(ڳوڙھي ميچ، جنھن ۾ آھي ھا بھ ۽ نھ بھ.....)
۽ ھوائن ۾ چانديءَ ھاڻي دز جيئن پوءِ تيئن وڌندي
ٿي وڃي. سائن بورڊ ٻري اجھي، عورت مٿان انڊلٺ جھڙا
رنگ اڇلائيندا ٿا رھن. جيئن ئي ٽريفڪ کن لاءِ بند
ٿئي ٿي، ھو تيزيءَ سان سڙڪ پار ڪري، عورت ڏانھن
وڌي ٿو. ايئن جو ڏسڻ وارا ايئن سمجھن ڄڻ زال مڙس
آھن، ٽئڪسي لاءِ سيڙھيا بيٺا آھن.
”ريئلي يو آر اي گريسيس. تو وينس ديويءَ جي
ٻانھيءَ افروسن جيان ھڪ ئي نھار سان مون کي پنڊ
پھڻ بڻائي ڇڏيو، بنھھ پٿر.“
”ٿئنڪس، پر آئون ھت گراھڪ ڦاسائڻ لاءِ نھ آئي
آھيان.“
”مون کي بھ ڪرائي جون عورتون ڪين وڻن. توبھھ
توبھھ! ڇا عورت، ڇا اگھھ پاڙ. منھنجي خيال ۾ تھ
عورت کي مدرگاڊيس بڻائي، جي سڄي دنيا کان کيس سجدا
ڪرائجن تھ بھ ھوند جيڪر سندس وار جي قيمت بھ ادا
نھ ڪري سگھجي. ديھھ جي تھ ڳالھھ ئي ٻي آھي.“
”مطلب جي ڳالھھ ڪر، ڇا کپئي؟“ عورت تلخ ٿي وڃي ٿي.
”تون کپين.“
عورت ٻٽون سٿرن تي نچائيندي پنھنجي ٿوٿريل پيٽ
ڏانھن نھاري ٿي.
”آخر اھا چرپڻ ڇو؟ مان اٺين مھيني سان آھيان.“
”چرپڻ!..... تون ڀلي انھيءَ کي چرپڻ سمجھھ. گرڀ
ونتي عورت کي پھنجائيندي، پنھنجي راتين کي امرتا
ملندي آھي.“
عورت اڃا وڌيڪ تکي ٿي وڃي ٿي:
”توکي تھ امرتا ملندي، پر منھنجو ٻار مري ويندو.
ٻڌ ھي عورت جي ديھھ جي قيمت فقط ٻھ اڍائي سؤ روپيا
آھي. انھيءَ امير پوڙھي کان پنھنجي جسم چمائڻ ۽
ٻار بچائڻ لاءِ مان سؤ روپيو وٺي آئي آھيان.“
نوجوان کن لاءِ ڪروڌ ۾ اچي وڃي ٿو:
”توبھن، جيڪولين تائين جيتريون بھ حسين عورتون
آھن، امير پوڙھن ڦٻائي رکيون آھن. ڇتي ڪتي جيان
سندن ماھھ کي ڇنڻ، چٽڻ ۽ چوسڻ لاءِ.“
”نھ چمڻ لاءِ. ڇنندا، پٽيندا، چوسيندا اوھان
نوجوان سيڪس ھنگري، ترسٽي آھيو. ٻڌاءِ نھ، منھنجي
پٺيان نوس نوس ڇو ڪندو آيو آھين؟ ان حالت ۾ ڀلا
ڪابھ عورت توکي ڪيئن ٿي ڪمپني ڏئي سگھي؟“
”منھنجي خيال ۾ عورت ڪمپني ڏين چاھي تھ ڏھين مھيني
۾ ڏئي سگھي ٿي ڇڻڻ واري رات کان ڪي اڳ....“
”ھا ڏ ٻئي ڏينھن کيس مئل ٻار ڇو نھ ڄمي؟“ عورت جو
منھن ڪوڙو ٿي وڃي ٿو.
”نھ، جيئرون اوئان اوئان ڪندڙ. ڀلا ڪڏھن ڪو ڪبوترن
جي آنن مٿان ويھندو آھي تھ آنا ڀڄي پوندا آھن ڇا؟
ٻڌ تون ڪا منھنجي جيون ۽ پھرين گرڀ وتي ناھين - ۽
مون اڄ ڏينھن تائين قتل نھ ڪيو آھي.“
”ڇا.....!“ عورت کي ڄڻ سندس ڳالھين تي يقين نٿو
اچي. نوجوان جي چھري ۾ غور سان نھاري ٿي. کيس ڊڄ
ٿئي ٿو.
”او نو..... مون کي ڊڄ نٿو ٿئي. يو آر اي بائرونڪ
مين.“
”اونلي باءِ فيس اپيئرنس باءِ اسٽائيل، ناٽ باءِ
ڪئريڪٽر. يقين ڄاڻ، آئون تنھنجي اندر ۾ باھيون
ڀري، ھٿن ۾ مشعلون ڏئي توکي پنھنجي ڀلن گھوڙن جي
مقابلي ۾ ڪين ڊوڙائيندس، سمجھينءَ؟“
عورت اڻ تڻ چئونرا کئونرا مان ڏانھس نھاري ٿي.
ھوءَ پاڻ کي ڪنھن مقناطيسي ڪشش ۾ ٿي محسوس ڪري ۽
ھڪدم ان ڪشش مان نڪرڻ لاءِ ناڪار ۾ ڪنڌ ڌوڻي، فٽ
پاٿ تان ھلڻ لڳي ٿي.
”ٿئنڪ يو......“ ھو عورت پٺيان ھلي ٿو ۽ ھلندي
ھلندي عورت جي ٻانھن ۾ ٻانھن ڦاسائي ٿو. عورت جي
ٻانھن سندس ٻانھن کان وچڙي ڦٿڪي ٿي ۽ پوءِ سندس
ڦٿڪاٽ ڪندڙ ٻانھن پاڻھي کيري ٿي، نوجوان جي ٻانھن
سان ڳنڍجيو وڃي ۽ ھوءَ وچڙندي، کيپن ساڻ، نوجوان
سان گڏوگڏ ھلندي ٿي وڃي. اھو سڀ ڪجھھ ماٺ مٺيءَ ۾
ٿي وڃي ٿو، جيئن سدائين ٿيندو آھي.
ھاڻي سڙڪ تان ھلندي ھلندي عورت ڀڻ ڀڻ ڪري ٿي.
”عجيب ماڻھو آھين، ڏھين مھيني بھ! ٻار جي پئدائش
کان فقط ھڪ رات اڳي! ٻيا مڙد تھ پري ڀڄندا آھن.“
”ھا، پر مون کي ان ۾ وڌيڪ مزو ايندو آھي، ٻٽو.“
”ائين ڪرڻ سان توکي ڇا ٿيندو آھي؟“
”ازل جا پڙاڏا، جيڪي ڪنھن عورت جي چنگھھ سان پيدا
ٿيندا آھن.... اوم.... اوم.... اوم.....“
عورت جي چپن تي ڪوڙاڻ ڦھلجيو وڃي:
”اونھن، ازل جا پڙاڏا، توکي ڪھڙي خبر تھ ويم ويل
عورت ڪيڏي پيڙا ڀوڳيندي آھي؟“
”ڪوڙ، نسورو ڪوڙ، اوھان عورتن جي سائيڪولاجي تي
شايد اڄ تائين حضرت موسيٰ جي ذات جا ڏھڪاو ويٺل
آھن.“
”ڪھڙا؟“
”اي عورت، تو گناھ ڪيو آ، توکي بھشت مان ڌڪاريو
ويندو، ھاڻ تنھنجي سزا اھا آھي جو ان ويم جي پيڙا
کي ايترو اينگھائي ڇڏ جو تون چڙي چڙي، چنگھي
چنگھي، ٻاڪاري ٻاڪاري، سورن سان ٻار ڄڻيندينءِ.“
”ايئن ناھي ڇا؟“
”آھي، پر ويچاري ان کي آسماني ڪتاب لکندي ڪھڙي خبر
ھئي تھ ان ويم جي پيڙا ۽ ٻاڪار ۾ عورت ڪيڏا نھ مزا
ماڻيندي.“
”مزا....!“
”ھا، نھ تھ سڀ عورتون ٻچي دانيون ڪڍائي ڇڏين ھا ۽
پرٿوي تي باقي بچي ڌوڙ ھا. ڇا اھو سچ ناھي؟“
جواب ۾ عورت حيرت ۾ حيران ٿي سندس منھن ۾ نھاري
ٿي.
”ٻڌاءِ نھ، تنھنجي ٻار ڄڻڻ جي چاھنا ڪڏھن ختم
ٿيندي؟“
عورت کن لاءِ سن ٿيو وڃي.
”ڇا تون يھودي آھين؟“
”نھ.“
”عيسائي.....“
”نھ....“
”ھندو آھين.“
”نھ مان سنڌي آھيان.“
”تون ڪوڙو آھين، سنڌي تھ گڏھھ ھوندا آھن. مون کي
سنڌين کان نفرت آھي. توبھن توبھن ڪھڙي نھ واھيات
قوم جو نالو ورتو اٿئي.“
”منھنجي خيال ۾ تون بھارڻ آھين.“
”ھا.....“
”پوءِ تون ٺيڪ ٿي چئين. ان لاءِ تھ تون رڳو وڏيرن
سان سنجوگ ڪيو ھوندو. باقي نھ تو سنڌ ڏٺي آھي نھ
ڪو سنڌي. ڊڄ نھ، مان نھ وڏيرو آھيان نھ وڏيري جو
پٽ. مان توکي پوري سيٽسفڪيشن ڏيندس.“
”الائي ڇو، ھاڻي توسان ھلندي مون کي ڊڄ پيو ٿئي.“
”ھرڪا عورت مون سان ملڻ کان ڪترائيندي آھي. جيئن
ٻار ڄڻڻ کان. ھاڻ ٻڌاءِ ڇڏي سگھين ٿي مون کي تھ
ڇڏي وڃ. روڪيان ٽئڪسي؟“
”تون سوئر سنڌي آھين، تو مون کي نيڻن ئي نيڻن ۾
ائين ڪپل ڪري ڇڏيو آھي جيئن......“
”ڪيئن ڪتو ڪتيءَ ساڻ.“ نوجوان جملو پورو ڪري ٿو ۽
اوچتو ٻنھين واتان ٽھڪ نڪري ٿا وڃن.
ٽئڪسي بيھي وڃي ٿي. ھو ٻئي رات جي نوائيءَ ۾ ھڪ
ننڍڙي ڪيبن نما بنگلي ۾ پيھي ٿا وڃن. بلئڪ ٽيوب جو
بٽڻ آن ٿيندي ئي بتين تي لڳاين تصويرون ۽ شوپيس
ٻھھ ٻھھ ٻري ٿا پون. چوڌاري آھن چپ، ھٿ، ڪرايون،
آنڱريون، نڪ، اکيون ۽ ارھ. عورت چوڌاري حيرت مان
نھاري ٿي، نھاريندي ٿي رھي:
”تون ڪيئن ٿو چئين تھ تون وڏيرو ناھين؟“
”ناھيان....“ ھو اونھو ساھ ڀري ٿو، ”جيئن تون
منھنجي ناھين، تيئن ھن ڪمري جي تھ ڇا پر ھن پوري
ملڪ جي ڪابھ شيءِ منھنجي نھ آھي. ھڪ تيلو بھ
نھ..... ھي بنگلو منھنجي ھڪ مسڪين اردو آرٽسٽ دوست
جو آھي. سمجھينءَ؟“
ھو نيل ينگ جي گيتن جي ڪيسٽ لڳائي ٿو ۽ سارو ڪمرو
جھيڻي موسيقيءَ ۽ درد ۾ ٻڏاڻل، ھڪيءَ مان ڦات کائي
نڪرندڙ نيل ينگ جي مڌر آواز سان گونجي وڃي ٿو. ھڪ
سمان ٻڌجي ٿو وڃي. ڀتين تي لڳل طرحين طرحين جون
تصويرون، ڪاري روشنيءَ ۾ ائين چٽاڻيون ٿينديون
ٿيون وڃن، جيئن وماس جي راتين ۾ ترن تارن، تروڪڻين
جو تيج.
۽ پوءِ آھي مٺي مٺي آڳ....... آڳ، جيڪا نڪرندي آھي
گرم گرم جسمن مان. جسم، جي ڪپڙن کان جدا آھن ۽
جيئن جيئن رات انگھندي ٿي وڃي، تيئن تيئن گرڀ وتي
منڌ جي پيڙا وڌندي ٿي وڃي. اندر ۾ الاو، ھٿن ۾
مشعلون، ھوءَ ليڊي ڪيرولن ليمب جيان، ڀلن گھوڙن
سان ڊوڙندي ٿي وڃي. اڃاتل ڏسائن ڏانھن، ھانڀارا
ھڻندي. ھڪ ساھيءَ ڊوڙندي، سنڌ سنڌ ۾ کنوڻين جا
پاڻي ڀريو. ڀلا گھوڙا ڪٿي نٿا بيھن ۽ ھن جي ڊوڙ جي
پڄاڻي ڪٿي نٿي ٿئي. ھڪ نانھن آھي، پڄرائيندڙ
نانھن، جنھن جو ڪوئي انت، ڪوئي ڇيھھ ڪونھي ۽ پوءِ
ڄڻ سندس وياءَ جي جاءِ انگھندي ٿي وڃي. انگھندي
وڏي ويڪري ٿيندي ٿي وڃي ۽ سندس ڄڻ اندر ۾ ٻچي
دانيءَ جا سارا ڌاڳا ٽوڙي ٻار سندس رحم کان ٻاھر
اچڻ لاءِ بولاٽيون کائيندي، سسي ٻاھر ڪڍڻ لاءِ
سيڙھ ٿو ڪري، زور ٿو لڳائي. سندس رحم مان ٿونا ھڻي
ٻاھر نڪرڻ ٿو چاھي. اچانڪ عورت جو ڦاڪو ڦاٽي ٿو
وڃي. ھوءَ ويم جي پيڙا کان رڙي ٿي:
”الا مران ٿي. او ذليل سنڌي ڪتا، تون منھنجو ٻار
ڪيرائڻ ٿو چاھين. آھ..... آھ.... اونھن......
اونھن..... اون...... اوم....... اوم.....
اوم........“
۽ پوءِ درد جي پيڙا کان ھوءَ خطا ٿيو وڃي. رڙيون
نڙيءَ ۾ اندر ئي گھٽجيو وڃنس ۽ پوءِ اکين آڏو اچي
وڃنس ٿا تارا، تر، تروڪڻيون. جيئن جاڙا ٻار ڄڻڻ
کان پوءِ ڪا عورت ساني ٿي ھوش کان نڪري وڃي. ھوءَ
عجيب کيپن ۾ اچي اکيون ٻوٽي ٿي ڇڏي. ڄڻ کيس نرواڻ
ملي وئي ھجي. (جيئن ٻار ڄڻڻ کان پوءِ ڪنھن منڌ کي
ملندي آھي)
صبح جو ڳاڙھي اجرڪ اندران پيٽ تي چمين جو مڌر
ڇھاءُ محسوس ڪندي، ھوءَ سرت سنڀالي ٿي ۽ پنھنجي
پيٽ تان ھٿ ڦيريندي، لڄوڙي ٿي، پنھنجي ساٿي جي
بغلن ۾ منھن لڪائي ٿي.
”توبھن، رات تھ ڄڻ ڪاري قيام گذاري وئي. تون
جادوگر آھين.“
”نھ مان لارڊ بائرن آھيان، نھ جادوگر...... مان
سنڌي گڏھ آھيان.“
لفظن جي تلخي کي محسوس ڪندي ھوءَ اندران اندران
پنھنجي ننگي بدن جي ڄار ۾ کيس ڪوريئڙي جيان وچڙائي
ٿي.
”شايد رات نشي ۾ مان توکي الاھي ڳالھائي ويس.
ڪاوڙيو آھين....؟“
”نھ، مان انھن ڳالھين جي پرواھ نھ ڪندو آھيان.“
عورت کيس اڃا وڌيڪ ڀڃي ٿي.
”الا....... رات ھئي، ڇا ھئي! ايڏي پيڙا تھ مون
ڪڏھن ٻار ڄڻيندي بھ نھ ڀوڳي ھئي.“
”مون کي عورتن کي ٻار ڄڻائڻ جي پوري شڪتي آھي.“
اوچتو عورت کي ڪي ياد اچي ٿو:
”اوھ، مون کي وڃڻو آھي. منھنجا ٻار منھنجو انتظار
ڪندا ھوندا.....“
(کن لاءِ گھري ماٺار.....) عورت اٿي ٿي.
”وري ڪيئن ملنداسين؟ ڇا ساڳئي موڙي تي؟“
”مان ور ور نھ ملندو آھيان.“
عورت ساڙھي ٻڌندي ڏاڍي آھم مان ڏانھنس نھاري ٿي:
”ڇو؟“
نوجوان ٿڌو ساھ ڀري کن لاءِ ڄڻ ٻٽجي ٿو وڃي.
”ان لاءِ تھ ھاڻ وڌيڪ گاريون ٻڌڻ جي مون ۾ سھپ نھ
رھي آھي.“
”تون ڪاوڙيون آھين؟“ عورت رڙ ٿي ڪري.
”.......“
”رسامون ڇڏ نھ...... آئون سڀاڻ ساڳيءَ جاءِ تي
تنھنجي اوسيئڙي ۾ بيٺل ھونديس.“
”ٺيڪ آ......“
۽ پوءِ گھريءَ اونھينءَ چميءَ جي ٻچڪاٽ سان ٻنھين
جا چپ جدا ٿين ٿا. عورت ڏاڍي پيڙا مان ڏانھس نھاري
ٿي:
”اوڪي..... گڊ باءِ.“
”باءِ......“ ھو کيس ڇڏڻ لاءِ گيٽ تائين اچي ٿو.
ٻنھين جي وچ ۾ وڇوڙي جي رنڀندڙ ماٺار آھي.
(ڪڏھن ڪو پل، صدين تي ڀاري پئجي ويندو آھي)
”ٻڌ.....“ مرداڻو آواز.
”چئھ......“
”سمجھھ ۾ نھ پيو اچي تھ ھاڻ اوھين ڪھڙي پار وڃڻ ٿا
چاھيو؟“
”ڇا مطلب......؟“ عورت گھور سان ڏانھس نھاري ٿي.
”منھنجو مطلب آھي تھ ھندستان اوھان کي نھ وڻيو،
بنگال اوھان کي راس نھ آيو، سنڌ ۾ رڳو آھن ڪتيون ۽
ڪتا. ٻڌاءِ پوءِ ڪيڏانھن ويندؤ، ڪھڙي پار؟“
”ڇو......؟ تو اھڙو سوال ڇو ڪيو؟“
”شايد توکي وڃائڻ کان پوءِ مون کي توکي ڳولڻو
پوي.“
”ايئن ڇو نٿو چئين تھ اوھان اسان کي ڌڪاري ڪڍڻ ٿا
چاھيو.“
”نھ، اھو غلط آھي، جيڪي ٻج ڌرتي ۾ مروج نھ ٿي
سگھندا آھن، اھي ڀسم ٿي ويندا آھن.“
عورت وسامي لاجواب ٿيو ٽڪ ٻڌيو ڏانھس نھاريندي ٿي
رھي.
”آخر تون سنڌين کي ڪتو ڪيئن ٿي چئين؟ ٻڌاءِ تنھنجو
ڪھڙو مھاجر آھي، جنھن ان مردود پوڙھي جيان تنھنجي
ڌڙ کي مال غنيمت سمجھي، خريدڻ لاءِ واڪ نھ ڏنو
آھي. ٻڌاءِ اھي ڪھڙا ڪتا آھن جن توکي عورت مان
پراسٽيٽيوٽ بنائي ڇڏيو آھي، بيس وومن؟“
”او....ف...... بس ڪر، بس ڪر.“ عورت جي ٻڌڻ جي سھپ
ڄڻ ڀسم ٿي وڃي ٿي. ھوءَ تڪڙي ٽئڪسي ڏانھن وڌي ٿي ۽
جيئن ئي ٽيڪسي اسٽارٽ ٿئي ٿي، نوجوان وڏي لوھ پائي
ٽئڪسيءَ جي پوئين دري وٽ اچي ٿو:
”ٻڌ......“ ھو وڏيءَ لوھ سان ڪار جي دريءَ ڏانھن
وڌي ٿو اچي.
”اڃان بھ ڪو تير آھي ڇا؟“ عورت آسانت ٿي وڃي ٿي.
”نھ، مون..... اھو پئي چيو تھ مان ستارن جي گردش
جو ڄاڻو ناھيان، نھ ان ۾ ڀرم رکندو آھيان، پر.....
مان محسوس ڪريان پيو تھ لاڏاڻي جا ڪجھھ نوان ستارا
کڙيا آھن. الائي ڪنھن ڪنھن کي پنھنجو وطن ڇڏڻو
پوي. شايد مان ۽ تون پوءِ چاھڻ جي باوجود بھ ملي
نھ سگھون.“
عورت بيچين ٿي منجھس ٽڪ ٻڌي نھاريندي ٿي رھي:
”ٻيو ڇا ٿو چوڻ چاھين؟“
”ٻيو...... ھا.....! مون کي پنھنجا توڙي پراوا ٻار
وڻندا آھن. شايد ان لاءِ تھ ٻار پئدا ئي پيار ڪرڻ
لاءِ ٿيندا آھن – جڏھن تون اھو ٻار ڄڻين ۽ جڏھن
انھيءَ بارڙي جي لسڙي ڪڻڪاھينءَ کل مٿان، چٽي جا
اڇا اڇا داغ توکي ڏسڻ ۾ اچن تھ پوءِ ڀلجي ڪڏھن
ڪوميلا واري ان بنگالي بواءِ فرينڊ جيان ساروڻن ۾،
مون کي بھ سنڀارجان........“
عورت جو من ڄڻ ڀرجي ٿو اچي، ھوءَ ٽئڪسيءَ واري کي
ھلڻ لاءِ چوي ٿي ۽ پوئين شيشي مان ڪر کڻي، پٺيان
نھاريندي ٿي وڃي ۽ جيئن جيئن ٽئڪسي پري ٿيندي ٿي
وڃي، تيئن تيئن سندس اندر ۾ ڄڻ چير پوندا ٿا وڃن.
آڌي رات، اتر ۾ ڪانڀو
من ۾ تانگھھ – نراس نيڻن ۾، آس جا ڏيئڙا، ڄنگھون
گوڏن کان اکڙيل ھڙٻاٽيون نڪتل، ھڪ مسافر، اوماس جي
لڙاٽيل رات ۾ ٿڙندو ٿاٻڙندو وڃي رھيو آھي منزل جي
تلاش ۾.
ساھن ۾ سھڪي – ڏڪندڙ زخمي پير ۽ ٿڪ جا ڏانواڻ.
ھڪ وک ....... (ھڪ ڪوشش)
ٻي وک .....
ٽين وک .....
وک مٿان وک...... (منزل تي پڄڻ جي ڪوشش) ۽ آٿڙي
وچري ُڃن ٿا پير – ڦان ٿي ڪري پوي ٿو – ڄڻ واچوڙي
۾ اوچتو ئي اوچتو ٻري ٻري ٺري وڃن ٿا آرس جا ڏيئڙا
۽ مڙي اچي ٿي ھڪ اٿاھ اونداھي.
تانگھھ ۽ ھانو ۾ ھڄندڙ رڙيون، ”آھ، آئون ٿڪي پيو
آھيان. منھن نڙي سڪي وئي آھي، ڪو آھي، مون کي
سھارو ڏئي.“
دور دور تائين چپ چاپ – ماٺ جي ماٺ (ڪٿان ڪوئي
آواز ڪونھ ٿو اچي) ڦٿڙي سٿڙي اٿڻ جي ڪوشش (وري ڪري
پوڻ) وري اٿڻ جي ڪوشش (وري ڪري پوڻ)
وري ھڪ وار اٿڻ جي ڪوشش ۽ ڪنڌ جو ھيٺ ڍرڪي وڃڻ –
ڄڻ ڌنوي ڌنوي بند ٿي وڃي ٿي ساھن جي ڌمڻ – مسلسل
ڪنھن پاتال م لڙھندو وڃڻ. گھور انڌو پاتل – اونھون
۽ بي انت.
ڪنھن ستاري جي روشني ڪانھي – ڪارو نڀ، ڪاري واري
ڌرتي ۽ آھي ڪاريھر نانگ جيان اونداھي وات جو ڏنگيل
ھڪ مسافر! ڄنگھون ۽ ٻانھون ڦھلايون ڦان ٿيو پيو
آھي اوندھ جي پاتال ۾.
(الائي ھن ڏائڻ رات ڪنھن ڪنھن کي ڪٺو آ)
ھڪ وک......
ٻي وک.......
ٽين وک......
ساڳي ڀر کان. اونداھين مان وڌندو اچي ٿو پيو مسافر
– من ۾ تانگھھ، نراس نيڻن ۾ آس جا ڏيئڙا. ساھن ۾
سھڪي – ڄنگھون گوڏن کان نڪتل. وک مٿان وک (منزل تي
پڄڻ جي مسلسل تلاش)
۽ پوءِ اچانڪ ڇرڪي بيھجي وڃن ٿا قدم – دڳ تي اونڌي
ٻوٿ پيو آھي ڪوئي لاش. مٿان لڙڪي ٿو.
اکين ۾ آس جا ڏيئڙا ۽ سيني ۾ سرندڙ ساھ (زندگيءَ ۽
موت جي جنگ)
۽ مسافر وڌي پاڻيءَ جي کلي لاس جي چپن سان لڳائي
ٿو. جيئن تيليءَ سان ھوريان ھوريان روشن ٿي وڃي
ٿي، اجھاڻل ڏيئي جي وٽ ۽ جگمگائجي وڃي ٿو ويران ۽
سنسان مندر ۽ وڄي پوي ٿو ھيات جو ڪٽيل ۽ ٻوڙو
گھنڊ.
”آھھ..... تون ڪير آھين؟“
”تو جيان روشني جي تلاش ۾ ڀٽڪندڙ ھڪ مسافر.“
ڄڻ رني ڪوٽ جي اڏول ديوارن سان ٽڪرائجي موٽي اچي
ٿو آواز.
”آھ، ائون ٿڪي پيو آھيان. منھنجي ڄنگھن ساھ ڇڏي
ڏنو آھي.“
”تھ پوءِ ڇاھي ساٿي، منھنجي گوڏن ۾ تھ ساھ آھي.
اچي آئون توکي سھارو ڏيان. شاباس، ھمت کان ڪم وٺ،
ڪنڌ سڌو ڪر.“
(۽ ڄڻ ٻڏندڙ کي ڪنڌيءَ جي ٻوڙن جو سھارو ملي وڃي
ٿو)
”آھ، ڪيڏو نھ نست ٿي ويو آھيان.“
”ھا، ڏاڍو اڻانگو آھي ھي چوھڙ جو پنڌ. اچي ھي
ٻاجھر ڀور چٻي وٺ، ساھ سڌو ٿي پوندءِ، منزل ڏاڍي
ڏور آھي.“
”نھ نھ، منھنجي ڄاڙھين ۾ طاقت ڪانھي. چٻي نھ
چٻيندي. ساٿي تون وڃ، منزل سڏي پئي – مون کي سھارو
ڏيندي ڪٿي تون بھ نھ رڻ ۾ رلي وڃين.“
”توکي رڻ ۾ ڇڏي آئون ڪيئن منزل ماڻيندس – ڏاھو ٿي،
اچي ھي ٻاجھر ڀور – پاڻيءَ سان پسائي چٻ – ساھ
سڌير ٿي پوندءِ - اسان گڏجي ڏونگر ڏارينداسين –
منزل ڏاڍي ڏور آھي.“
۽ ٻاجھر جو چوٿو پانيءَ سان ڀور ڀور ٿي نڙيءَ کان
ھيٺ لھي وڃي ٿو. (ھڪ گھرو آٿت جو ساھ)
”ڪيئن ساٿي – آھي نھ ان ايمان؟“
”ھا ساٿي، ان وڏو ايمان آھي.“
”چڱو ڪجھھ ساھ سڌو ڪري وٺ – ڏاڍو اڻانگو آھي چوھڙ
جو پنڌ.“
اوماس جي ڊگھي لڙاتيل رات، ڪاريھر جيان ڪاري وات،
جنھن تي ڦان ٿيل ٻھ مسافر. سيني ۾ ڌنوري رھي آھي
ساھن جي ڌمڻ – اڀ جھاڳيندڙ اکيون ۽ گھري سوچ ۽
سانت.
”ڪيڏي نھ ڊگھي رات آھي. ھي اوماس جي رات – دور ڌنڌ
۾ ڪٿي ڪو ڏيئو بھ ڪونھ ٿو ٻري – ڄڻ صدين کان ھن
آسمان جي ھيٺان ڪڏھن ستارو بھ ٽمڪيو ڪونھي.“
”ھا، صدين کان! چون ٿا صديون اڳي ھن اڀ جي ھيٺان
ھڪ ستارو ٽمڪيو ھو – وھائوءَ کان وڌ روشن. اھو
تاريخ ۾ ھن ڌرتيءَ جي اک جو پھريون تارو ھو – ھن
ڌرتيءَ جي سينڌ ۾ جھومر جيان ٻھڪندو ھو، پر
پوءِ......“
”پوءِ ڇا؟“
”ھڪ ندوري رات اھو ستارو ٽٽي ويو – چون ٿا، ان رات
ھڪ وڏي ٺڪاو سان ڌرتيءَ جو سينو ڌڏي ويو ھو – اھو
تارو ٽٽي ويل بھ ھن ڌرتيءَ تان پنھنجيون ڳارھيون
چڻنگون گھوريندو، پولار جي انڌي ڪوھيڙي ۾ گم ٿي
ويو.“
(۽ کن لاءِ ڦھلجي وڃي ٿي ھڪ گھري ماٺ)
”پوءِ ڇا ٿيو؟“ ھڪ گھٽيل آواز.
”پوءِ ڇا ٿيو – پوءِ سڄو مانڌاڻ مٽجي ويو – ھيءَ
ڌرتي ھميشھ ھميشھ لاءِ اوندھ جي پاتال ۾ لڙھي وئي.
پر خبر اٿئي ڪجھھ ماڻھو ٿا چون!“
”ڇا ٿا چون؟“
”چون ٿا انھيءَ ستاري جون چڻنگون اڃا تائين
اونڌاھي پولار جي رستن ۾ گردش ڪري رھيون آھن. نئين
روشني انھيءَ جي آخري چڻنگ مان جنم وٺندي، پر ھي
تنھنجيون اکيون ڇو پيون ٻرن – ڇا تون روئين پيو؟“
گھٽيل سڏڪا ۽ سانت ۽ ھڪ گھرو اونھو ساھ. ”او
پيارا! تو ڇو گھٻرايو آ – منھنجو تھ انھيءَ
روشنيءَ ۾ ايمان آھي – انڌي پولار جي وسعتن ۾ جي
اھو ستارو ٻڏي ويو تھ ڇا ٿيو. تنھنجي نيڻن ۾ تھ
انھيءَ جون چڻنگون موجود آھن. ھمت کان ڪم وٺ، منزل
ڏور ناھي – چون ٿا ھن چوھڙ لڪ جي پٺيان آھي، دل
وارن جو ڳوٺ – اٿي ڪٿي نھ ڪٿي ڪنھن ”جھڳي“ ۾ ڪو
ڏيئو ٻري رھيو ھوندو.“ من ۾ تانگھھ، نراس نيڻن ۾،
ٻري پون ٿا آس جا ڏيئڙا.
”ھا ھا ساٿي، مون کي وٺي ھل – انھيءَ سپنن جي ڳوٺ
ڏانھن. آئون بھ ان ستاري جيان ان ڌرتيءَ تان ڪي
گھورڻ چاھيان ٿو.“
ھڪ وک...... (ھڪ ڪوشش)
ٻي وک ..... (ٻي ڪوشش)
ٽين وک....... (منزل تي پھچڻ جي مسلسل ڪوشش)
من ۾ تانگھھ، نراس نيڻن ۾ آس جا ڏيئڙا – ڄنگھون
گوڏن کان اکڙيل، ھڙٻاٽيون نڪتل – اوماس جي ڊگھيءَ
لڙاٽيل رات ۾ اتاھن پيچرن تان ٿڙندا ٿاٻڙندا –
مسافر، ھڪ ٻئي پٺيان وڌي رھيا آھن – روشنيءَ جي
تلاش ۾.
جانورن جي دنيا
تڏھن مان ٽيون سنڌي پڙھندو ھئس. مون کي گدڙن –
بگھڙن، ڀولڙن جون ڪھاڻيون ڏاڍيون وڻنديون ھيون.
امان مون کي روز ڪا نھ ڪا ڪھاڻي ٻڌائيندي ھئي.
تڏھن اھي جانور مون رڳو ڪتابن ۽ تصويرن ۾ ڏٺا ھئا.
ھڪ ڀيرو مان پنھنجي ماءُ سان گڏجي ڪراچيءَ پنھنجي
نانيءَ جي گھر ويس. منھنجو نانو تازو ئي حيدرآباد
مان بدلي ٿي ڪراچيءَ آيو ھو. ڏاڍو اديب ۽ فيلسوف
قسم جو مآنھو ھو. مون کي ڏاڍو ڀائيندو ھو. ڪراچيءَ
پھچڻ جي ٻي ٽي ڏينھن نانو مون کي ڪراچيءَ جو چڙيا
گھر گھمائڻ وٺي ويو.
چڙيا گھر ۾ ايندي ئي سڀ کان پھرين منھنجي نظر
زنجيرن سان وڻ ۾ ٻڌل ھاٿيءَ تي پئي. مون زندگيءَ ۾
پھريون ڀيرو ايڏو وڏو جانور ڏٺو ھو. تنھن ڪري
ھاٿيءَ جي ويجھو ويندي مان ڊپ محسوس ڪري رھيو ھئس.
نانو شايد صحيح ڪري ويو ۽ مشڪي مون ڏانھن نھاري
چيائين: ”ڊڄين ٿو ڇا؟“ مون ڪنڌ ڌڳڻي نھ ھئي. نانو
مون کي ھاٿيءَ جي بلڪل ويجھو وٺي ويو ۽ چيائين:
”پٽ، ھيءُ ھاٿي آھي. دنيا جو سڀ کان وڏو ۽ عظيم
جانور. ھي تمام ھوشيار ۽ امن پسند جانور آھي، تنھن
ڪري ھن کان ڊڄڻ نھ گھرجي. ھي سدائين وڏن ٻيلن ۽
چراگاھن ۾ ڍنڍن ۽ ندين جي ڪناري پيو ٽلندو آھي.
سڀني ننڍڙن توڙي وڏن جانورن کي پيار جي نظر سان
ڏسندو آھي. سونڍ لوڏي کين سلام ڪندو آھي چوندو آھي
ساري جھنگ ۾ اسان سڀني کي ھڪ جيترو حق حاصل آھي.
مان پنھنجي حصي جو گاھ کائيندو آھيان، ھرڻ پنھنجي
حصي جو ۽ سھو پنھنجي حصي جو. جڏھن بھ جھنگ ۾ ننڍڙن
جانورن کي خطرو درپيش ايندو آھي تھ ھي سڀني جي
اڳواڻي ڪندو آھي. سونڊ مٿي کڻي زور زور سان لوڏي
دشمن کي للڪاريندو آھي. شينھن سندس سڀ کان وڏو
ويري ھوندو آھي. سدائين لڪي مٿانئس حملو ڪندو آھي
۽ سندس ميڄالو ڪڍي کائيندو آھي.“ مون ناني جي
ڳالھھ حيرت سان ٻڌي ۽ چيم: ”نانا! پنھنجي ملڪ ۾ بھ
ھاٿي ٿيندا آھن؟“ منھنجي ڳالھھ تي ناني ڪجھھ
سوچيندي وراڻيو: ”پنھنجي ملڪ ۾ ھاٿي سوين سالن کان
پوءِ پئدا ٿيندا آھن، پر ھتي جي آب ھوا کين ڀانءِ
ڪونھ پوي. جحت مريو وڃن. ھاٿيءَ جي بدران ھتي سوئر
گھڻا پئدا ٿيندا آھن. انھن کي بھ ھاٿيءَ وانگي
پاسن کان ڏڦا ھوندا آھن.“ مان حيرت سان ھاٿي ڏسندو
رھيس. امان سچي چوندي ھئي تھ پٽ، ھاٿي پنھنجي گھر
کان بھ وڏو ٿيندو آھي.
پوءِ ناني مون کي ٻانھن کان جھلي شينھن جا پڃرا
ڏيکاريا ۽ چيائين: ”پٽ، ھي ٻيلائي شينھن آھي. ھي
ٻئي واگھھ آھن ۽ ھي ھن پاسي واري پڃري ۾ چيتو
آھي.“ مان ڪيتري دير تائين انھن خوفناڪ جانورن کي
ڏسندو رھيس! ٻيلائي شينھن جي چوڌاري گوشت جا ٽڪرا
پکڙيا پيا ھئا ۽ ھو ايندڙ ويندڙ ڏانھن جوھھ ٻڌي
نھاري گري، پڃري جي اندران لوھون پائي رھيو ھو.
ناني چيو: ”پٽ! ھي سڀ ھڪ ئي نسل جا جانور آھن ۽
پاڻ ۾ چاچا ڀائيٽيا، جھنگ جا حڪمران. ھنن جون
نظرون شڪار جي ڳولا ۾ سدائين موٽر جي لائٽ وانگي
پيون ڊوڙنديون آھن. سدائين پنھنجو پيٽ ڀرڻ جو الڪو
ھوندو اٿن. جتي بھ ڪو شڪار ڏسندا، ڪڪر وانگي گوڙ
ڪري وٺي مٿاھن رومڙ ڪندا، اک ڇنڀ ۾ وڃي نڙگھٽ مان
جھليندس. سڄو رت چوسي کڻي پٽ سان اچلائيندس.
ويچارن ھرڻن، ڦارھن، سھن جو تھ ھنن جي گجگوڙ کان
ئي ساھ سڪي ويندو آھي.“ مان ڪيتر ي دير تائين
خوفناڪ شينھن جا پڃرا ڏسندو رھيس. ان کان پوءِ
ناني مون کي بگھڙن، گدڙن، رڇ ۽ چراغ جا پڃرا
ڏيکاريا ۽ چيائين: ”پٽ! ھي جھنگ جا انتھائي
چاپلوس، چالاڪ ۽ خوفناڪ جانور آھن. ھي سدائين
شينھن جي پٺيان پيرن ۽ وزيرن وانگي ھلندا آھن.
شينھن جتي بھ ڪو شڪار ڪندو آھي تھ ھي ان جي بچايل
ڍونڍ ۽ ھڏن کي اچي پاسو ڏيندا آھن. ھي جانور جھنگ
۾ سدائين ڇتن ڪتن وانگي پيا لوھون پائيندا آھن.
ھنن جي خوفناڪ اوناڙين ۽ آوازن کان سڄو جھنگ ڏڪي
ويندو آھي. سڀني ننڍڙن جانورن جو ساھ مٺ ۾ اچي
ويندو آھي.“ مان ھڪ ھڪ جانور کي غور سان ڏسندو
رھيس. پوءِ ناني جي ھٿ ۾ ھٿ ڏئي اڳتي وڌيس. ناني
مون کي ھڪ پڃري وٽ آڻي بيھاريو. مون غور سان ڏٺو،
ھڪ وڏي چٽ ڪمري بلا ترپال وانگي ويڙھيو سيڙھيو
ڪنڊلي ھنيو ويٺي ھئي. نانا صاحب چيو: ”پٽ، ارڙ
نانگ ٻڌو اٿئي نھ، اھو ارڙ نانگ آھي. دنيا جو سڀ
کان وڏو ۽ خوفناڪ زھريلو نانگ. ھي نانگ سدائين
دولت جي تلاش ۾ ھوندو آھي. جتي بھ ڪو خزانو ڏسندو،
اتي ڪنڊلي ھڻي کوپو کوڙي وھندو آھي. ھي نانڪ جڏھن
بھ ڪو شڪار ڏسندو آھي، پھرين ڇپ ھڻندو آھي، جيئن
شڪار ھن جي ويجھو ايندو آھي تھ ھي ڦڻ ڪڍي غار جھڙو
خوفناڪ وات ڦاڙي، کنوڻ جي تيزي سان مٿس حملو ڪندو
آھي ۽ اک ڇنڀ ۾ سڄي جو سڄو شڪار ڳڙڪائي ويندو آھي.
ھي نانگ پنھنجي ملڪ ۾ تمام گھڻا پئدا ٿيندا آھن ۽
سڀ ٿر بر ويران ڪري ڇڏيندا آھن.“
”نانا! امان چوي ٿي، ٿر ۾ پيئڻ بلا بھ پيدا ٿيندي
آھي، جا ماڻھوءَ جو ساھ پي ويندي آھي.“
”ھا پٽ، ٿر بلائن جو گھر آھي. تون وڏو ٿي انھن
سڀني بلائن کي مارائي ڇڏجانءِ.“ مون ڪنڌ ڌوڻي ھا
ڪئي.
ان کان پوءِ ڀولڙن جا پڃرا آيا. ڀولڙا ڏسي خوشيءَ
کان منھنجيون واڇون ٽڙي ويون ۽ ناني ڏي نھاري چيم:
”نانا! ڀولڙا بھ مانھو کائيندا آھن؟“ ناني چيو:
”نھ پٽ، ڀولڙا جھنگ جا سڀ کان ھوشيار، سٺا ۽
سٻاجھڙا جانور آھن. البتھ اسڪولي بارن وانگر ٿورو
شرارتي ھوندا آھن. شينھن، گدڙن، بگھڙن سان سندن
اصل ڪانھ پوي. جتي بھ کيس ڏسندا، چٻرا ڏيندا. وڻن
جا ٽار ڀڇي کين مٿانئن اڇلائي ھڻندا. ارڙ نانگ کي
جتي بھ ڏسندا، سونٽا کڻي اچي وٺندس. ھڻي مٿو مڃ
ڪري رکندس. وٺي ايڏو تھ ھل مچائيندا جو سڄي جھنگ
کي خبر پئجي ويندي تھ ڪا وڏي مصيبت آئي آھي، سو سڀ
پنھنجي گھرڙن ۾ لڪي ڇپي ويندا آھن.“ مان حيرت مان
ناني جون ڳالھيون ٻڌندو رھيس. امان تھ اھڙيون
ڳالھيون مون کي ڪڏھن بھ ڪونھ ٻڌايون.
ان کان پوءِ ناني مون کي روجھھ، اٺ پکي، زيبرا،
قسمين قسمين جا سھا ۽ ھرڻ ڏيکاريا. مان ھرڻن جي
ننڍڙن ٻچڙن کي ٽونٽڪيون ھڻي ڊوڙندو ۽ مائن کي
ڌائيندو ڏسي خوش ٿي ويس. ناني چيو: ”پٽ، ھيءُ آھي
جھنگ جو غريب نماڻو عوام. سڀ کان ھيڻو، سڀ کان
ڪمزور، سدائين ويچارن کي ساھ سان لڳي پئي ھوندي
آھي، نھ پوري طرح گاھ چري سگھن، نھ پاڻي پي سگھن.
سدائين اڌ ڍاوا، اڌ بکيا، پنھنجي اونداھن اجھن ۾
وڃي ڊھندا آھن. ڪوبھ سندس داد ۽ فرياد ٻڌن وارو
ڪونھي. ڪوبھ کين ڏڍ ڏيڻ وارو ڪونھي.“ ان ئي مھل ھڪ
آواز اڀريو. مون حيرت سان ناني ڏانھن نھاريندي
چيو: ”نانا! ھيءُ ڇا جو آواز آھي؟“
”پٽ، اھو مور جو آواز آھي. ھل تھ توکي مور
ڏيکاريان. ھن باغ ۾ جنھن ماڻھو مور نھ ڏٺو، تنھن
سمجھھ ڪجھھ بھ نھ ڏٺو.“
پوءِ ناني مون کي قسمين قسمين جي کين، ملڪ ملڪ جي
ڪڪڙين، تترن، مٺن جا پڃرا ڏيکاريا ۽ پوءِ اسان مور
جي پڃري وٽ اچي بيٺاسين. مور ڏسي مان دنگ رھجي
ويس. ڀايان تھ ڏسانس پيو. ناني چيو: ”ھيءُ آھي
مور. دنيا جو سڀ کان حسين پکي. ھي انتھائي جوشيلو
۽ شاعراڻي فطرت جو پکي آھي. شاعر سمجھين ٿو نھ
پٽ؟“
”ھا، جيڪي بيت چوندا آھن، جيئن شاھھ عبداللطيف.“
”شاباس!“ ناني خوش ٿيندي چيو: ”پٽ، تيئن ھي مور
جھنگ جي جانورن ۽ پکين جو شاعر ھوندو آھي. جڏھن
جھنگ ۾ خوفناڪ جانورن جون ڪارروايون وڌي وينديون
آھن ۽ ھر طرف جھنگ ۾ ھاءِ واويلا مچي ويندي آھي،
تڏھن ھي پکي پنھنجا انڊلٺ جھڙا رنگين پر ڦھلائي
اڏامندو آھي ۽ رکي رکي رڙ ڪري ايڏيون ھڪلون ڏيندو
آھي، جو سڄو جھنگ گونجي ويندو آھي. ھن جي از غيبي
آواز جو پڙالو ٻڌي شينھن جھڙو بي ڊپو جانور بھ
ڇرڪي، ڊڄي، ڀڄي ويندو آھي.“
مون ناني جي ڳالھھ حيرت سان ٻڌي ۽ چيم: ”نانا! مور
پنھنجي ملڪ ۾ بھ پئدا ٿيندا آھن.“
”ھا پٽ! مور پکي اسان جي ملڪ کي ازل کان انعام ۾
مليو آھي.“
ان کان پوءِ بھ نانو مون کي ڪيتري دير تائين باغ ۾
گھمائيندو رھيو ۽ پوءِ اسان پنھنجي گھر موٽياسين.
ان رات الائي مون کي ڪھڙي ھوا لڳي وئي. گھر پڄندي
ئي مون کي تيز بخار اچي ويو. امان ۽ ناني سڄي رات
منھنجي سيراندي ويٺيون رھيون. مان سڄي رات ننڊ ۾
وڦلندو رھيس. صبح جو نانو مون کي ڏسڻ آيو تھ ناني
مٿس چڙھي وئي. چي: ”واھ جو ڇوڪري کي گھمائي آيو
آھين. سڄي رات ڇوڪري ڇرڪ ڀريا آھن. ڍنڍ ۾ پوي
تنھنجي اھا فلاسافي. مون کي ڇوڪرو مارائڻو ڪونھي.
خبردار جو منھنجي ڇوڪري کي ڪيڏانھن گھمائڻ وٺي ويو
آھين.“
نانو ھڪدم ھڪل ڪري نانيءَ تي چڙھي ويو. چيائين:
”وات بند ڪر، آھي گدڙ جو ڊنو آھي. رن، توکي ڪھڙي
خبر. اڄ ھي ننڍو آھي، سڀاڻ ھن کي ھڪ وڏي جھنگ ۾
وڃڻو آھي. ھينئر ئي ٿو پڪو ڪيانس. سمجھينءَ؟“
”ڌوڙ سمجھيم.“ ناني ڪاوڙ مان ٻئي ڪمري ۾ ھلي وئي.
ناني مون ڏانھن پيار سان نھاري چيو: ”رات تون ڊنو
ھئين ڇا؟“
”نھ، ناني غلط ٿي چوي. رات خواب ۾ مون بھ شينھن
ماريا ھئا.“
”شاباس.“ ناني ھڪ وڏو ٽھڪ ڏنو ۽ چيائين: ”ھنن رنن
جي چوڻ تي ڪڏھن نھ ھلجانءِ ۽ ڪڏھن بھ ڪنھن کان نھ
ڊڄجانءِ.“
ان ڳالھھ کي ڪي ١٥ سال گذري ويا آھن. ھاڻ منھنجي
عمر ٢٦ سال آھي. منھنجو نانو ويچارو گذري ويو آھي.
ھاڻ مان ھڪ وڏي اونداھي گھاٽي جھنگ ۾ رھندو آھيون،
جو سڄو خوفناڪ جانورن سان ڀريو پيو آھي. منھنجي
سانڀر ۾ ئي ان جھنگ جا جيترامڙا جانور اڃا ھن سان
ايترو ھريا مريا ڪونھن. خوفناڪ جانور سدائين جھنگ
۾ ڇتن ڪتن وانگي لوھون پيا پائيندا آھن. ڪڏھن
اوچتو ڀولڙن ۾ ٻاڪر ڪوٽو پئجي ويندو آھي. سڀ ننڍڙا
جانور، پکي ۽ پسون پنھنجي گھرڙن م لڪي ويندا آھن ۽
سڄو جھنگ سنسان ٿي ويندو آھي. ڪڏھن پي جھنگ جي
ڪنھن ڪنڊ مان مور جي رڙ جو آواز ايندو آھي. سڄو
جھنگ ان جي پڙالي سان گونجي ويندو آھي. ڀولڙا وڻن
جي ٽارن تي چڙھي زور زور سان ھل مچائيندا آھن. مان
پنھنجي اونداھي غار مان نڪري حيرت سان مور جي اڏام
ڏسندو آھيان. ڍنڍ جي ڪناري کان ھاٿي سونڍ مٿي کڻي
سلام ڪري، سڀني ننڍڙن جانورن کي پاڻ ڏي سڏيندو
آھي، پر ويچارا سوئرن جي ڊھن جا سٽيل ھرن، ڦاڙھا،
سھا، ھاٿي جي ڀر ۾ ويندي ڊڄندا آھن.
|
