|
ٻيون ڪھاڻيون
وڏو ماڻھو
پوريءَ ًمار ۾ ھن ڪڏھن بھ پنھنجي ڳوٺ تي نھ سوچيو
آھي تھ ڳوٺ ۾ ڇا پيو وھي واپري؟ پر اڄ ٻن ٽن مھينن
کان پوءِ، شھر جو چڪر ھڻندي، ڪراٽا اکاڙي ۾ پنھنجن
ڦوھ جواڻ ڀائٽين، ڀاڻيجن ۽ سوٽين ماساتين جي ونجھھ
پٽن کي شھر جي نوجوانن سان جڊو ڪراٽا ڪندو ڏسي، ھو
وڏي مونجھار ۾ اچي ويو آھي ۽ درياھ شاھ جو بند
ڏئي، واپس ڳوٺ موٽڻ لڳو آھي، وڏن واسامن سان:
”ھون – ھي تھ سڀ ڇورا جواڻ ٿي ويا!........
ھان..... ڏسندي ئي ڏسندي ايڏا جانٺا جواڻ!.....
ھاڻ ڀلا ھنن ڇورن لاءِ ڇوريون ڪٿان اينديون؟ ڀلا
ڇا ھي ڇورا جيڪي ڊاڪٽر، انجنيئر، پائلٽ ۽ ايڪٽر
ٿيڻ جا سپنا سانڍيو پيا ھلن، سي ڀلا انھن وڏن وڏن
گيدن وارين اڻپڙھيل ڄٽوڙين گھاگھيلين کي پسند
ڪندا؟“ واٽ ويندي ڏاڍي ڌيرج سان ھلندي ھو ٿڌي دل
سان ويچار ڪري ٿو ۽ ھن جي ذھن مان ھڪ ھڪ ٿي سڀ
جواڻ ڇوڪريون گذري وڃن ٿيون، سھڻيون، ڀوريون،
سڌيون ساديون، ٻھ چار درجا سنڌي پڙھيل، ڪارا،
ساوا، ڳاڙھا، رنگا رنگ ڀرت ڀريل گھگھا پھريل
ڇوڪريون.
”چاچا، ڇا ھيءَ انھيءَ ڦدي ۾ مٺو پاليندي؟“ پٽ جي
ڳالھھ ياد ايندي ئي ھن کان ٽھڪ نڪريو ٿو وڃي.
جيميءَ جو عاشق پٽ، جيڪو ننڍڙي لاڪي کيس بابا جي
بدران چاچا چوندو ھو ۽ وري ھو ڏاڍي اتساھ مان ٿڌو
ساھ ڀري ٿو ۽ چوڏس وايو منڊل ۾ نھاري ٿو.
نيري نيري آڪاس ۾ اڇا ڪارا ڪڪر ڊوڙندا وڃن. سج ٿڌو
ٿڌو ۽ وڏو وڏو ٿيندو ٿو وڃي. تارن جي تنوار جا
آواز، وسڪارن لاءِ نڀ ۾ رڙندا ٿا وڃن ۽ کيتن مان
اڇا اڇان، ننڍي نسل جا ٻگھھ، ھوريان ھوريان ولر
ڪري، ھڪ ٻئي پويان آکيرن اڏار ۾ آھن ۽ اٺي جي
ھوائن ۾ چيڪي مٽيءَ جي خمير جو واس آھي. ھلندي ھو
محسوس ڪري ٿو تھ ڳوٺ جو سڄو گاڏو اونڌو ھلي رھيو
آھي. جڏھن کان ڄائو آھي، تڏھن کان ھن ايئن ئي
محسوس ڪيو آھي ۽ ھاڻ جڏھن ھو چوٽيھن پنجٽيھن سالن
جو اچي ٿيو آھي، تڏھن اھا ڳالھھ ھن کي شدت سان
محسوس ٿيڻ لڳي آھي. ھن کي ڳوٺ سان ڪا دلچسپي نھ
آھي، پر پوءِ بھ ھو محسوس ڪري ٿو تھ ڳوٺ جي نئين
نسل سان، جيڪو جواڻ ٿي رھيو آھي، اھو ورتاءُ نھ
ھئڻ گھرجي، جيئن سدا ٿيندو آيو آھي ۽ ان لاءِ ھو
سڄو ڏوھ ڳوٺ جي پوڙھين تي مڙھيندو آھي، جيڪي پاڻ
کي وڏڙا چورائيندا آھن ۽ وڏي ھلنديءَ وارا آھن.
جيئن چاھيندا آھن، تيئن ٿي ويندو آھي، جيڪي سدائين
کين ڪئنچيءَ جيان ڪاٽي ٻھ اڌ ڪري ڇڏيندا آھن. ھاڻي
ھن کي پنھنجي مامي تي ڪشٽ ٿا اچن ۽ ھلندي ھو سوچي
ٿو:
”ھون؟.... سڄو ڏوھ انھيءَ يورپيئن مامي جو آھي.
جيڏانھن جيڏانھن ويو، سڄي سنڌ ڍئي آيو پر پنھنجي
ڳوٺ ۾ نھار تھ ساڳيا ڪاريءَ وارا ڪک! پنھنجي ڳوٺ
لاءِ ڪيو ڇا اٿائين؟..... ڪامورا تھ پنھنجي ڳوٺ ڇا
سڄي شھر لاءِ الائي ڇا ڇا ڪري ويندا آھن. اسڪول،
پارڪ، راندين جا ميدان، ناٽڪ منڊليون – پر مامي ڇا
ڪيو؟“ ۽ ھلندي ھو مامي تي ويچار ڪري ٿو ۽ ھن جي
اميجينيشن مان مامي جو جيون ڌنڌلو ڌنڌلو گذرڻ لڳي
ٿو.
ھڪ مآنھو، اوچا وڳا، سونھري عينڪ اکين تي، بنھھ
جھڙو انگريز ايڪٽر. ڪڏھن زوزٽ سان ڪار ڪاھيو ڀڳو
ٿو وڃي. ڪڏھن ماڻھن کي چھبڪن سان پيو ماري. ڪڏھن
ٽيليفون پيو ڪري. ڪڏھن وڏين وڏين آفيسن مان تکو
تکو ھلندو ٿو وڃي. ڪڏھن لئبريريءَ ۾ ڪتابن ۾ گم
آھي. ڪڏھن لکي پيو. ڪڏھن بانبڙا پائيندڙ ٻارڙن سان
رانديون پيو رچائي ۽ ڪڏھن..... ڪڏھن دکي آھي، ننڊ
۾ ڦٿڪي پيو، ڄڻ سپنن ۾ روئي پيو.
۽ اھو اميجينيشن جي ٻوڏار مان نڪري ٿو اچي ۽
ھروڀرو ھن کي محسوس ٿئي ٿو، مامو دکي آھي. جيئن ھو
وڏو ٿيو آھي ۽ ھن کي سانڀر آھي تھ مامي کان سدائين
ھو پري ۽ وٿيرڪو رھيو آھي. بس پندرھن ويھن سالن ۾،
عيد براد تي ڪو ڏھ پندرھن ڀيرا مليا ھوندا، سو بھ
پنجن ڏھن منٽن لاءِ. ڄڻ نھ سنڱ نھ سياڪو! سوچيندي
ھو دکي ٿي وڃي ٿو ۽ وري ھو يادن جي ٻوڏار ۾ ھليو
وڃي ٿو.
ھڪ تمام ڀورو ڀورو انگريزن جھڙو رانديگر، اڪيلي سر
پن پناھگير ماسترن سان ٽينس کيڏي رھيو آھي ۽ وري
ھن جي ڪن ۾ الائي ڪٿان ماءُ جا آواز پڙالجن ٿا:
”گمان، خبر ٿئي جڏھن تنھنجو مامو علي ڳڙھ مان سوني
بيج سان ايم – اي پاس ڪري موٽيو ھو تھ شھر جا
مسلمان ڇا، ھندو بھ قطارون ڪري کيس اسٽيشن تان
ائين وٺڻ ويا ھئا، ڄڻ وڏو حج کٽي آيو ھجي.“ ھلندي
ھن کي اڃا ٻيا ڪي پساھ پون ٿا. پراڻا، ڌنڌلي سپني
سمان:
دريا ڇولان ڇول ۾ آھي. ھو ننڍڙو پتڪڙو آھي.
ڀيڪيدار ساڙھين سان وڏيون وڏيون ھندوداڻيون آھن ۽
اڇو سوٽ پھريل مامو ۽ مامي جيڏا وڏا وڏا ماڻھو،
ڳالھيون ڪندا، ٽھڪڙا ڏيندا، درياھ ڪناري وڏي وڏي
جھاز تي اچن ٿا. ھو جھاز ۾ چڙھڻ جي تختي تان
چڙھندي ڊڄي ٿو. ھڪ ھندوداڻي کيس ڪڇ ۾ کڻي چميون
ڏئي ٿي ۽ مامو ٽھڪ ڏئي ٿو.
۽ ھو وري ٻئي لڙاٽ ۾ ھليو ٿو وڃي.
وڏو وڏو بنگلوڳ آھي، چوڌاري باغ آھي ۽ ٿورو وٿيرڪو
وڏي وڏي جيل جھڙي جاءِ آھي، جنھن ۾ آڪيڙا چڙھيل
ماڻھو اونڌا ٽنگيا پيا آھن. مختيارڪار ڏاڍي ڪروڌ ۾
آھي، زيردستن اڳيان گجگوڙ سان واڦي ٿو: ”اھي ڀاڙيا
مختيارڪار ھوندا. رنن زالن سان ٿو ارھ زورايون
ڪري. انھيءَ ڪتي جي ڦر وڏيري جو ڦڳڙ لاھي، ڳچي ۾
رسو وجھي وٺي اچوس. جي وڏيرو گھر ۾ نھ ھجي تھ جوڻس
ڪاھي اچو.“
۽ ٻئي کن ۾:
ٻئي کن ۾ پوليس وارا آھن، اڌ مڇ ڪوڙيل ٿلھو وڏيرو
آھي ۽ مختيارڪار جو لڪڻ آھي. مختيارڪار اسٽڪ سان
وڏيري جي کل اڊيڙي ٿو ڇڏي. وڏيري جي خميص ڇيھون
ڇيھون ٿيو ٿي وڃي. مختيارڪار وڏيري کي ايستائين
مري ٿو، جيستائين ھو سندس پيرن ۾ غش کائي ڪري ٿو
پوي: ”سائين توبھن، يا حسين توبھن، گھوڙا ڙي
توبھن.“ مختيارڪار جي زوردار ٿڏي سان وڏيرو نڪ مان
رت جون ٺينڊيون وھائيندو اونڌو، ڪرونڊڙو ٿيندو ٿو
وڃي.
”او ڪتي جا ڦر، ڪن کولي ٻڌي ڇڏي. وري جي غريب مار
ڪئي ٿئي تھ جوڻين انھن ماڇين کان کڻائيندس. ھوندين
ڪنھن منسٽر جو ڀڙوو، مان لنڊي لاٽ جي پرواھ نھ
ڪندو آھيان.“ ۽ پوءِ مختيارڪار تڪڙو ويندي منشيءَ
کي دڙڪو ڏئي ٿو:
Three month jail, one thousand rupees fine.
واٽ ويندي ھو سوچن جي ٻوڏار مان نڪري ٿو اچي ۽ وري
وايومنڊل ۾ نھاري ٿو. سنڌيا مٿان رات جي رئي
چڙھندي ٿي وڃي. وري الائي ڪٿان ھن جي ڪنن ۾ الائي
ڪنھن جا آواز گونجن ٿا:
”بابا، تنھنجي مامي جھڙا ماڻھو ڪٿي! موليٰ پاڪ جو
قسم اسان جي پاسي مختيارڪار ٽئين مھيني ٽپڙ ٻڌي
ويندو ھو، پر تنھنجو مامو...... تنھنجو مامو اھڙي
صاحبي ھلائي ويو جو ڪنھن انگريز بھ ڪانھ ھلائي
ھوندي. بابا، ذات حراميءَ جي ڳچيءَ ۾ پٽڪو، ڀلي
خان خانان ھجي. اصل گھر گھران رب ڏئي پناھ!“
”ڇو ڀلا، پنھنجي ڳوٺ ۾ مامو ايڏو ٿڌو ڇو آھي؟“ ھن
جي ذھن ۾ سوال اڀري ٿو ۽ ھو ڳوٺ ۾ مامي جي جيڪا
چرپر آھي، ان تي ويچار ڪري ٿو.
اميجينيشن:
ھو پنڌ پيو وڃي ۽ مامو سون ڀيرا سرڙات سان موٽر
سان گذري وڃي ٿو.
مامو لئبريريءَ ۾ ويٺو آھي.
مامو آرام ڪرسيءَ تي ڪنڌ ڍرڪايو، پير تپائيءَ تي
ڦھلايو، بي بي سي پيو ٻڌي.
مامو پوٽا پوٽيون، ڏوھٽا ۽ ڳوٺ جا ننڍڙا پتڪڙا ٻار
وٺيو، وڏي٤ وڏي ڪار ۾ الائي ڪيڏانھن گھمڻ پيو وڃي.
مامو ننڊ ۾ آھي ڪين الائي جاڳ ۾! مامي کي ڄڻ ننڊ
ڪانھي. مامو ننڊ ۾ ڄڻ ڦٿڪي پيو.
مامو ٽھڪ پيو ڏئي، جيئن سدائين ڏيندو آھي، وڏا وڏا
ٽھڪ، جن ۾ آواز گھڻو، خوشي گھٽ ھوندي آھي. ھو
محسوس ڪري ٿو مامو دکي آھي ۽ جيون ۾ پھريون ڀيرو
ھن کي سڪ پئدا ٿئي ٿي تھ مامي سان ڪڏھن ڪچھري ڪرڻ
گھرجي.
ھلندي ھو وري چوڏس وايو منڊل ۾ نھاري ٿو. سندس ڳوٺ
جون روشنيون ٻري ويون آھن. ھو محسوس ڪري ٿو تھ ڳوٺ
جي اھا اڳين ڳوٺاڻي سونھن ختم ٿي وئي آھي. ڳوٺ
بدران ڪراچيءَ واري شرف آباد يا گلشن اقبال جھڙي
آبادي محسوس ٿئي ٿي يا ڪا نئين ٺھندڙ پناھگير
ڪالوني.
ڳوٺ ۾ نئين وڏي وڏي مسجد سامھون اچي، مامي جي
ڳاڙھي ڪار ڏسي، ھو گھر وڃڻ بدران مامي جي گھر وڃي
ٿو.
”ٺاھ ڪرڻ ۾ آھي ڇا؟ ھان.... مان نوڪري وٺڻ يا ڪنھن
جي سفارش ڪرڻ ٿوروئي پيو وڃان. ڪيستائين ھڪ ٻئي
لاءِ ايئن اڄاتل اوپرا ماڻھو رھنداسين؟“ ھو پنھنجي
اندر سان سوال ڪندو گھر ۾ داخل ٿئي ٿو. گھر جا سڀ
ڀاتي ھن کي ڏسي ڏاڍو خوش ٿي وڃن ٿا. بي بي الوينا
ھن کي ڇيڙي ٿي. وڃي ھو کيس ڦيرائي ٿو.
Where is Uncle?
“He is sleeping.”
بيبي پرانيءَ جاءِ جي ھڪ ڪمري ڏانھن اشارو ڪري ٿي.
در بند آھي. ھو دريءَ مان ستل مامي کي ڏسي ٿو.
جيون ۾ پھريون ڀيرو ھن کي محسوس ٿئي ٿو تھ مامو
پوڙھو ٿيندو ٿو وڃي. الوينا کيس نئين ٻماڙ جاءِ ۾
وٺي اچي ٿي.
“Papa says: “This is for me.” Good home?”
“Yes, very nice. Beautiful.”
ھو نئين گھر ۾ پھريون ڀيرو آيو آھي. سڄو گھر چڱيءَ
طرح ڏسي ٿو ۽ بالڪونيءَ مان ٿيندو بيبيءَ سان گڏ
ڇت تي ھليو وڃي ٿو.
“Shall we play ping pong?”
بيبي پڇيس ٿي.
“No, I am feeling tired.”
ھو لنوائي ٿو. ھو سوچي ٿو مامو
الائي ڪڏھن جاڳندو. ھن کي گھر موٽي وڃڻ گھرجي. ھيٺ
لھندي، مامو ھن کي باٿ روم کان ٻاھر نڪرندو ٿو نظر
اچي. مامو ڏاڍي سٺي نھار سان ھن ۾ نھاري ٿو.
”ڪڏھين آيو آھين؟“
”اڄ ئي، اوھان تھ ھينئر ستا ھئا.“
”نھ، ائين ئي ليٽيو پيو ھئس. مون تنھنجو آواز ٻڌو
پئي. ڪيئن آيو آھين؟“
”ائين ئي دل چيو، ھليو آيس.“
”سچي!.....“ مامو عينڪ صاف ڪري اکين تي چارھي
ڏانھس ائين ٿو نھاري، ڄڻ کيس ويساھ نھ ٿو اچي.“
”طبيعت ٺيڪ آھي نھ؟“ مامي کان پڇي ٿو.
”ھا، طبيعت کي ڇا ٿيندو. طبيعت ماڻھوءَ جي پنھنجي
وس ۾ ھوندي آھي.“
مامي جي ڳالھھ تي ھو مرڪي ٿو پوي. ھن کي محسوس ٿئي
ٿو، مامو ساڳيو آھي. مامي ۾ ڪائي چينج نھ آھي، جي
چينج آھي تھ رڳو اھا تھ پٽ پوڙھا ٿي ويا ٿس. مامو
ساڳيو ينگ، سمارٽ ۽ ھئنڊسم آھي.
”تنھنجو ڪاليج ڪيئن پيو ھلي؟“
”ٺيڪ آھي. بس ھلي پيو.“
”آ.... ھا.... ڇا زمانا ھئا! ٽيچرس لائيف بھ ٽيچرس
لائيف آھي.“ کن لاءِ اونھي ساھ سان مامو ڄڻ ساروڻن
۾ وڃائجي ٿو وڃي.
”ڇا رکيو آھي ان لائيف ۾ ماما؟“
”ھون..... مان ست اٺ سال ٽيچرس لائيف گذاري آھي.
مون کي سڀ خبر آھي. ڇا شاندار لائيف آھي! بس رڳو
ماڻھوءَ جي پنھنجي ڪوالٽي ھجي.“
”پوءِ اوھان ٽيچنگ لائيف ڇو ڇڏي؟“
”اڙي ڀائي ڇڏائي وئي. مان تھ سدائين ائين محسوس
ڪندو آھيان تھ مون ٽيچنگ ڇڏي پاڻ کي ٽوڙي ڇڏيو ھو.
ڳھڻ لاءِ ڄاڻي واڻي. ڪڏھن ڪڏھن ماڻھو قربانيءَ جو
ٻڪر ٿي ويندو آھي.“ مامو الاھي دير لاءِ ماٺ ٿي
وڃي ٿو. مامي چانھھ کڻي اچي ٿي. کن لاءِ ٻئي ماٺ
ٿي، چانھن جا سرڪ ڀريندا رھن ٿا.
”ڪم اٿئي؟“
”نھ تھ.“ ھو ھڪدم وراڻي ٿو.
”الائي ڇو، ڪم کان سواءِ مون وٽ ڪوئي ڪونھ اچي.“
مامو ڏاڍو ڏکوئجي ٿو وڃي.
۽ مامي ڄڻ اوچتو گوليءَ وانگر چٽي ٿي پئي:
”ڪنھن کي ڇتي کاڌو آھي جو تو وٽ ايندو. جيڪو اچي
منھن پٽيو ڇڏينس. پوءِ چئين تھ مون وٽ ڪو اچيئي
ڪونھ.“ ماميءَ جي ڳالھھ تي مامي جي چھري تي رکي
مرڪ کڙي ٿي وڃي ۽ مامو ھن کي اک ڀڃي ٿو:
”الائي ڇو، ھاڻ تون وڻين پيو. سچ ٻڌاءِ، ڪم سان
آيو آھين نھ؟ تون غلط ڪم چوندين تھ اھو بھ ڪندس.“
”نھ باءِ گاڊ، رڳو اوھان کي ڏسڻ آيو ھئس.“
”ھون..... اڙي ڀائي مون کي سڀ خبر آھي. تنھنجو اڇو
منھن ٿيو آھي.
Really, she is a fine girl“
”جي“ ھو گھٻرائجي ٿو وڃي.
”اڙي ڪوپ ٿو اونڌو ڪرين، پوءِ چئو ٿا دڙڪا ٿو ڏئي.
مون کي خبر آھي، تون پنجن سالن کان پوءِ پنجن منٽن
لاءِ بھ اچين ٿو تھ رڳو مون کي ڏسڻ لاءِ، نھ ڪم
لاءِ. مان ٽيچنگ لائيف ۾ ٻارڙا نھ، جواڻ پڙھائيندو
ھئس.“
”ٿئنڪز.“ ھو مامي جي ڳالھھ تي سندس ٿورا مڃي ٿو.
“Really you are a lucky person and gentle fellow.”
مامو ھن ۾ نھاريندي مرڪي ٿو. ڏاڍي پيڙا مان ۽ مامي
ڪم ڪار ڪندي پري کان ھڪل ڪريس ٿي:
”مئا ڀڄ، اھو کلندي کلندي گھيتاري گھيتاري اوچتو
بگڙجي ويندءِ.“
”مان ھلان؟“
”ڇو ڀلا، انھيءَ پوڙھيءَ جي ڳالھھ دل سان لڳي اٿئي
ڇا؟“
”نھ تھ، وري ڪڏھن سٺي ڪچھري ڪنداسين.“
”ھا، حياتي آھي تھ ڪچھريون ئي ڪچھريون آھن.“
مامو تپائي تي ڪوپ رکي ٿو ۽ ھو موڪلائي اٿي ٿو. ھن
کي پھريون ڀيرو محسوس ٿئي ٿو تھ ھن جو مامو اھو نھ
ھو، جيئن ھن سمجھيو ھو.
ڇپر ۽ ڇاٽون
مٿي مٿي نڀ ۾، ڇمر اوھيرا ڪيو، سلو موشن ۾ اڏاڻا
ٿا وڃن. لڳاتار سنھڙيءَ بوند وڻ ٽڻ ڌوئي ڇڏيا آھن
۽ لوٺي ڌرتيءَ مان ساوا ساوا گونج سرجڻ لڳا آھن.
ھو ايستائين مينھن ويساڙي ۾ نھاريندو ٿو رھي،
جيستائين مينھن وساڙو سنھڙيءَ ڇٻر مٿان گھاٽي ڳم
ڳنڍھير ۾ گم نھ ٿو ٿي وڃي. ھو اونھو ساھ ڀري وري
مٿي نڀ ۾ نھاري ٿو. جيستائين ياد ٿو اچيس، جيون ۾
اھڙي رم جھم ھن ڪڏھن ڪانھ ڏٺي. جيئن ڪنھن ودوا
ناريءَ جا ڪجلا نيڻ، چئاڪا چئاڪا سدائين ٽمندا
رھن. ھن کي ھتي آئي پندرھون ڏھاڙو آھي، بوندون بس
ئي نٿيون ٿين. اچانڪ ھو محسوس ڪري ٿو، ھو روئي
پيو. ھن جي نيڻن ۾ ڳوڙھا آھن. جڏھن کان شبنم ھن کي
ڇڏي وئي آھي، ان ڏينھن کان ھن کي ڪو ٿان ڪو اسٿان
نھ ٿو وڻي. ھن کي ڪا سمڪ ئي ڪانھ ٿي پوي. وقت جي،
پنھنجي ڪرائي، ڪائي نھ. جڏھن کان ھوءَ ھن جي جيون
مان نڪري وئي آھي، ھن کي پنھنجو جسم بھ پرائو
لڳندو آھي. بس ھن کي رڳو ايترو محسوس ٿيندو آھي ھو
ڏسي پيو. ٻيو ھن کي رڳو ايتري خبر پوندي آھي تھ
ڌرتي ڏاڍي سھڻي آھي ۽ پولارن پاتارن ۾ ڄڻ جادو
ڀريل آھي. اھڙو جادو! جو ماڻھو ان ڪامڻ مان نڪري
نھ سگھي. ھو پولار ۾ نھاريندو ٿو رھي ۽ پٺيان رھجي
ويل منڊي ڪڪري مٿاھنس ڇاٽون اڇلائيندي، ڪنھن پيڙا
کان ڄڻ وڪڙ کائيندي، ولوٽجندي ٿي وڃي.
”روڻيا.... ھي روڻيا...“ آواز تي ھو جھوپڙن ڏانھن
مڙي نھاري ٿو. انڌي ڪالڪا ھوائن ۾ ڄڻ انڌي پريءَ
جيان اڏامڻ لاءِ پر پئي سوري. کن لاءِ ھو ڪالڪا ۾
کوئجي ٿو وڃي. ھو سوچي ٿو، ڪالڪا جو جيون ڪيڏو نھ
سھڻو آھي، اھڙو ئي سھڻو، جھڙي ھوءَ پاڻ آھي.
”ڪاوڙيو آھين؟“
”اون.... ھون....“ ھو پيار مان ڪالڪا ۾ نھاريندو
ٿو رھي.
”اوک نان لڳي؟“
”نھ.“
”ڇو؟“
”توکي ڏسي پيٽ ڀرجي ويندو آھي.“
”سچي!“ خوشيءَ کان ڄڻ ڪالڪا جي نيڻن مان جوت ٽمڻ
ٿي لڳي. ڪالڪا اڄاتل خوشين مان ھن جي وڏن وڏن وارن
تان ھٿ ڦيري ٿي ۽ ھو – ھو ڪالڪا جي ٻانھيءَ ڍڪيل
ٻانھن تان ڪالڪا جا ڪچڙا بغل ڏسي گھوماٽجي ٿو وڃي.
”ھي رام رام رام......“
”ڪا ٿيئي ڳيو؟“ ڪالڪا توائڙي ٿيو وڃي.
.پاپ ٿيئي ڳيو.“ ھو لڄيندو ٿي نيڻ جھڪائي ٿو ڇڏي.
”ڪوڙ ٿو ٻولين. تون ۽ پاپ! ڪيا ٻولي ھي!........“
ڪالڪا کي اعتبار نٿو اچي. ڪالڪا ھن جي ڪلھن تي
ٻانھينءَ واري ٻانھن رکي، اونھو ساھ ڀري ٿي، ايڏو
اونھو، ڄڻ سڄو پولار ڪين ڪن ٿي سندس وات ۾ ھليو ٿو
وڃي.
”جونءَ ڪڍان؟“
”ھا، سر سر ڪر، ماٿو ڦٽتو ھي.“ ۽ ھن جي ڳالھھ تي
ڪالڪا ھن جو مٿو پنھنجي ڪڇ ۾ ٿي ڪري ۽ جيئن سدائين
ھن جي مٿي مان جونءَ ڪڍندي آھي، تيئن آنڱرين سان
سر سر ڪري جونءَ ڳولڻ ٿي لڳي ۽ ھو آسيس محسوس
ڪندي، کرڪڻا پيرن مان لاھي، سائي گاھ مٿان پير
ڦھلائي ٿو ڇڏي.
”آ..... ھا.... مينارو موسم، ڪيا موسم ھي.“ ڪالڪا
جي اندر مان ڄڻ پولار جون ساريون جھٽيل ھوائون
نڪري وڃن ٿيون ۽ ھو، ھو ڪالڪا جي ڪڇ ۾ ڏاڍو دکي ٿي
ڪالڪا جي نيڻن ۾ نھاري ٿو، جن ۾ لڙڪ ٻرندا نظر اچن
ٿا.
”ڪالڪا!.... تون روئين پئي؟“
”ڇو..... ماڙھو ناھيان؟.... ھيءَ ڪھڙي موسم آھي.
مون کي تھ رڳو ايتري خبر پوي ٿي تھ ڪٿي وڄ ڪري
آھي. نيڻن ۾ رڳو چمڪو اپڙندو آھي، شينھن جيھي
گجگوڙ سان.“ ڪالڪا جا نيڻ بس نٿا ڪن.
”ڪالڪا، سر سر ڪري زا، سٺو آھي توکي ٻي ڪا خبر نھ
ٿي پوي. وڄ ڪانھ ڪرندي آھي، ڌرتيءَ تي الائي ڇا ڇا
ڪرندو آھي، ڌرتي ڌبي پوندي آھي. ڪالڪا، قرآن جو
سوڳنڌ، تون ڏاڍي سڀاڳي آھين. تون ڪجھھ نھ ٿي ڏسين،
وڏي ڀاڳوان آھين.“ ھو ٻارڙن جيان ڪالڪا جي ڪڇ ۾
ڪرون ٿو ڀڃي، ارھن ۾ ٿونا ٿو ھڻي.
”سچ ٻڌاءِ، تو ڇا ڇا ڏسندو آھين؟ ھي رام، ڪيا جلم
ڪيتو ھي، آئون تھ توکي بھ نھ ٿي ڏسي سگھان.“ ڪالڪا
وري روئي ٿي پوي.
”سٺو آھي تون مون کي نھ ٿي ڏسي سگھين. آئون ڏاڍو
بڇڙو ۽ بدصورت آھيان.“
”ڪيا ٻولي ھي.“ ڪالڪا چڙي ٿي وڃي ۽ ھن جي اکين،
ڪنن، نڪ، ڳلن ۽ چپن تان ھٿ ڦيري ٿي ۽ نيڻن ۾ ڏاڍا
موھ ڀري ٿي ڇڏي.
”ڪوڙا، خبر ٿئي مالا ڇا ٿي چيو؟“
”ڇا ٿي چيو؟“
”ٿارو ڀائيڙو انگريچ لاڳي ھي.“
”اونھن.... توکي خوش ڪرڻ لاءِ ڪوڙ ٿي ڳالھائي.“
”ڇو ڀلا، ڪوڙ ڇو ڳالھائيندي! ھن کي خبر ڪانھي ڇا،
تو جيھو بھ آھين، منھنجي لاءِ منھنجو آھين.“
”آئون گندو آھيان، ڪڏھن تنھنجي سار بھ ڪانھ لھان.
جڏھن سڀ ڇڏي ڀڄي ويندا اٿم تھ پوءِ تنھنجي گود ۾
اچي ڪري پوندو آھيان. آئون لالچي آھيان.“ ھو ڪالڪا
جي ڪڇ ۾ ٿونا ھڻي، ڦٿڙي، ھونڀارا ھڻي روئي ٿو.
”رونا.... ھي روڻا.... ٿني سون ٿيئي ڳيو؟ وات ڪرو
نا، ايم رووتو زاتو ھي.“ ڪالڪا لڙڪ ڀريل نيڻن سان
ھن جو مک ٿي ڳولي پرچائڻ لاءِ ۽ ھو اڃا وڌيڪ ٿو
رنڀي، ڪالڪا جون انڌيون اکيون ڏسي، ڪالڪا جو ڦاتل
پڙو ڏسي، ڦاٽل ڪنجو ڏسي.
”ڪالڪا، آئون وڏو حرامي آھيان. مان تو وٽ سدائين
خالي ھٿين ايندو آھيان.“ ھن جي ھڏڪي بند نھ ٿي ٿئي
۽ پيار مان لپاٽ سندس ٻوٿ تي ٺڪ ٿيو وڃي.
”ڇو، مان توکان اونچا ڪپڙا گھريا ھئا جي تو نھ
آندا؟ ھي روڻيا.... جڏھن توجا ھٿ موجي ڳلن ڪلھن کي
ڇھندا آھن، مان سمجھندي آھيان مون پٽ پھريو آھي.
جڏھن سمجھين آئون بنھھ ننگي ٿي وئي آھيان، پوءِ ڀل
وٺي اچجان. ھاڻ بس ڪر نھ“ ۽ ڪالڪا جي ڳالھھ تي ھو
رنڀون گھٽي، سندس ڪڇ ۾ سڏڪندو ٿو رھي. ڪالڪا کيس
چپ ڪرائڻ لاءِ کيس ڀاڪر ۾ ائين ٿي ڀري جيئن لاڏڪي
ٻار مٿان ماءُ وري ويندي آھي.
”مون کي سڀ کبر آھي، ٽڪي جي عورت لاءِ ڪو روئبو
آھي.“
”ڇا.....“ ھو وائڙو ٿي ڪالڪا ۾ نھاري ٿو.
”حيدرآباد ڪا ايتري پري تھ ڪانھي.“ ڪالڪا الائي ڇا
سوچيندي ٿي رھي. ھن جا سڏڪا بند ٿي وڃن ٿا. ھو رڳو
ڪالڪا ۾ نھاريندو ٿو رھي.
”ڇو، سڙھ ڇو ھنئي اٿئي، ھاڻ ڳالھاءِ نھ.“
ڪالڪا جو ڪروڌ ڏسي ھو ڪڇي نھ ٿو.
”الا – اکيون ھجن ھا تھ ھينئر، اتي جو اتي ستئي
اشمان ستئي زمينون ھڪ ڪري، ڪن کان جھلي توجي اڳيان
اچي بيھاريانس ھا. آئون بھ رزپوت آھيان.“ ڪالڪا جي
اکين مان پاڻي بيھي نھ ٿو.
”تو ڪيون رووي ھي، مارو زوتي.“ ھو ڪالڪا جي نيڻن ۾
لڙڪ ڏسي سھي نٿو سگھي.
”اونٺو، ٻانٽي ٿنڊي ھووي ھي.“
”اونک نائين لاڳي ھي.“
”اونک نان لاڳي، ڏوٻلو ڏوٻلو ڪاٺي ٿيئي ڳيو ھي.“
ڪالڪا سندس ڏؤنرن، ڇاتيءَ ۽ سٿرن تان ھٿ گھمائي ۽
کيس پيار مان ٻٽ ٿي ھڻي.
”آ.....“ ۽ ٻئي روئندي ٽھڪ ڏئي کلن ٿا.
”چون ٿا، ڏاڍي ڪونجيلي آ، جيھي رزپوت راڻي.“
”مار زوتي.“ ھو ڪالڪا جي سٿرن تي ڳاٽ رکي آڪاس ۾
نھاريندي، الائي ڪھڙن سپنن ۾ کوئجي ٿو وڃي.
”رسي وئي آھي؟“
”نھ.“
”ڪڌي آھي؟“
”نھ.“
”توسان پيار ڪري ٿي؟“
”الائي.“
”ھي رام رام، ايڏو موٽو ٿئي ڳيو ھي، ٿني آکبرنا
پڙي ھي!....“
”ڪوئي کبر نا پڙي.“
”ڪاٺي ڳ.ي ھي؟“
”ڪوئي خبر نا پڙي.“ ھو اشانت ٿي ڪالڪا جي ڪ ۾ پاسو
ٿو مٽائي.
”بس بس، سمجھي ويس، سڄو ڏوھ تنھنجو آھي.“
”منھنجو؟“
”ھا – ڪا عورت پنھنجي پريمي ڪانھ ڇڏيندي. بس ٿورڙي
ان بن ٿيئي ويندي آھي. نونڊڪي نونڊڪي ۽ ساري جيون
۾ جھر ڀرجي ويندو آھي.“
”ڪوئي ھور وات ڪرو.“ ھو بيزار ٿي رڙ ٿو ڪري.
”ھور وات؟.... آئون ڪيڙي ڳالھھ ڪريان. مون کي تھ
تون بھ ڏسڻ ۾ نھ ٿو اچين. تون ٻڌاءِ نھ، آڪاس ۾
ڇاھي؟ آ ... ھا ڇا ٿڌي ٿڌي ھوا ٿي ھلي، ڇا شام
ٽاڻو آھي؟“ ڪالڪا جي اندر مان ڄڻ ڌرتيءَ جي سمروي
سونھن ڏکڻ جي انڊلٺ ٿي نڪري ٿي ۽ ھن جون اکيون ڏور
ڏور پولار ووڙينديون ٿيون وڃن.
”ھا، شام ٽاڻو آھي.“
”ڀلا اولھھ ۾ سونا، چانديءَ جيڪا، ناسي، ڪارا ڀورا
رنگ آھن؟“
”ھا ڌنڌلا، اڃا اپڙن پيا ۽ ڪڪرن جي ڏکڻ ۾ انڊلٺ
آھي.“
”اندر ريکا! ڇا اھا بھ ڌنڌلي آھي؟“
”نھ، ڏاڍي چٽي آھي ۽ اڀرندي ۾ ھلڪي ھلڪي وڄ پئي
کنوي، ڌنڌ آھي، ڪاري ڌنڌ!“
”ڪاري ڌنڌ!..... ڀلا مٿان ڪڪر آھن؟“
”ھا، جيئن درياھ ۾ ڇوليون ھڪ ٻئي پٺيان پيون
ڇلنديون آھن نھ، تيئن ڇمر ھڪ ٻئي پٺيان اوھيرا
ڪندا پيا وڃن.“
”دونھين جيان؟“
”ھا، ڇڊي دونھين جيان، ڪڪر ڪارونڀار ڪيو پيا وڃن.“
”ڌرتي سائيري ٿي وئي آھي.“
”ھا ھا، ڍورن جون ڪکيون ڀريل آھن.“
”سچ!“ خوشيءَ کان ڪالڪا جي اکين ۾ وري لڙڪ اچيو
وڃن. ھوءَ اٿي ٿي ۽ اٿڻ ويل ٻانھن ھن جي ٻانھن ۾
وچڙائي کيس بھ اٿارڻ لاءِ ڇڪي ٿي.
”روڻيا – خدا سون، تون ڇا ٿو اچين، ڄڻ اکين ۾ جوت
اچيو وڃي. ھانءُ ٺريو ٺريو پوي.“ ھوءَ کيس ٻانھن
کان وٺي ھلڻ ٿي لڳي، ڏاڍي موھ مان.
۽ کن لاءِ ٻئي چپ چپات ھلندا ٿا رھن.
ھڪ ٻئي جي ڪلھن تي ھٿ رکيو.
”روڻيا.“
”ھون.“
”ان عورت کي ٻڌائي ڇڏ تھ منھنجي ڀيڻ ڏاڍي زيردي
آھي. ڪولھڻ انڌي تڏھن بھ لک جي. رزپوت ڇورن لاءِ
سڱ کٽا ڪينھن، چوندينس نھ.“
”ھون......“
”ڇو... ھون ھون ڇا ٿو ڪرين. ڊڄينس ٿو ڇا؟!.....“
”نھ، ھن جنب ۾ جي وري ٻيھر ملي تھ چئي ڏيندو
سانس.“
”۽ ٻڌ، جي ھڪڙي پاسراٽي بھ ٻاھر نڪتي اٿئي تھ ماري
ماري ڦناھ ڪري ڇڏيندي سانءِ. الائي ڪھڙين ڪنين
عورتن سان ٿو سنگتون رکين. جي سينڌي رسي وڃي تھ
مانھو ماني ٻيڻ تي کائي.“ ڪالڪا جي نيڻن ۾ وري لڙڪ
تري اڇن ٿا ۽ اوچتو ھوءَ آٿڙي ٿي. ھو ھڪدم کيس
سنڀالي، ڇاتيءَ سان ٿو لائي.
”الا – جي ھن جنبَ ۾ ڪرشڻ واري موٽي آيو تھ پوءِ
ڪيئن ڏسندي سانس، ڇا ڏيکاريندي سانس! مون تھ روئي
روئي اکيون بھ انڌيون ڪري ڇڏيون.“ ڪالڪا وري ڌوڏو
ٿي کائي ۽ ھو وري سنڀاليس ٿو ۽ ڪاوڙجي ٿو پوي.
”واھ، مون کي چئين ٿي نھ رو ۽ پاڻ روئين پئي. نھ
رو، نھ تھ مان بھ روئي پوندس.“ ھو لڙڪ روڪي نھ ٿو
سگھي.
”روڻيا......“ ڪالڪا دور پولارن ۾ انڌي گھور ٿي
اڇلائي.
”چئھ نھ.“
”اڃا شام جا رنگ بيٺا آھن؟“
”ھا – ڏاڍي سھڻي شام آھي، سونن پڙن ساڻ.“
”۽ اندر ريکا؟“
”ڪانھي، ڊھي وئي آھي.“
”روڻيا؛ سوڳنڌ کڻ، وري ان عورت لاءِ نھ روئندين.“
ڪالڪا کيس ڏاڍي ايلاز مان ڳيراٽي ٿي پائي. ڏڪڻيءَ
ڀريل ڳيراٽي. ھو – ھو سنڌيا جي رنگن ۾ نھارڻ بدران
ڪالڪا جي نيڻن ۾ نھاريندو ٿو رھي. نيڻن ۾ سونا
ڦلا، ڳاڙھا ڏورا ۽ اونھي اونھي اڇڪاڻ. اچانڪ ڪڪر
شينھن جيان ٽاڙھ ڏئي ٿو ۽ کنوڻين سان ڇمر ڄڻ وڏڦڙي
سان ڇڄي ٿا پون.
”ڪونھ روئندس. تنھنجي نيڻن جو سوڳنڌ ڪونھ روئندس.“
پوءِ ٻئي ڪاري ڪڪر ھيٺ وڏي ڳيراٽيءَ سان چڪون ڀري
روئندا ٿا رھن ۽ مينھن ۽ نينھن جو پاڻي ڄڻ ملي ھڪ
ٿي وڃي ٿو.
|
