|
حوالا
باب اٺون
1 - ولنگڊن کان زيٽلينڊ ڏانهن، 10 نومبر 1935ع،
آءِ او ايل
Mss. Eur. D. 609
2- لنلٿگو کان زيٽلينڊ ڏانهن، حوالو ساڳيو
3- گراهم کان برابورن ڏانهن، 27 ڊسمبر 1936ع، آءِ
او ايل
Mss. Eur. F. 97/16
4 - گراهم کان برابورن ڏانهن، 29 جنوري 1937ع،
Iol, Mss. Eur. F. 97/16
5 -õ
اي. ڪي. جونز، مسلم پاليٽڪس اينڊ گروٿ آف دي مسلم
ليگ ان سنڌ 1 4 9 1 -õ5
3 9 1 ، Ph. D. dissertation
ڊيوڪ يونيورسٽي.
6 - دي ڊيلي گزيٽ، ڪراچي، 0 2 آگسٽ 5 3 9 1 ع،
صفحو 4 1 .
7 - برابورن پاران گراهم ڏانهن، 6 1 مارچ 7 3 9 1
ع، آءِ او ايل
Mss. Eur. F. 97/16
8 - جي ايم سيد صاحب جي ڪتاب ”نئين سنڌ لاءِ
جدوجهد“ جي ڇهين صفحي تي کهڙي صاحب جو لکيل حاشيو،
جنهن ۾ اسراڻ صاحب، لاهوري صاحب، جتوئي صاحب ۽ مير
گروپ جو به ذڪر آهي، تنهن کان سواءِ کهڙو صاحب،
نوٽس، ڪي پي.
9 - کهڙي صاحب پاران سيد صاحب ڏانهن 7 1 نومبر 7
3 9 1 ع، سيد پيپرز، کهڙو فائيل.
0 1 -õ
ساڳيو.
1 1 -õ
ساڳيو.
2 1-õ
جي ايم سيد صاحب، ”نئين سنڌ لاءِ جدوجهد“، ڇاپو
ڪراچي 1949ع، صفحو 7 .
3 1 - کهڙو صاحب پاران سيد صاحب ڏانهن، 2 2 جنوري
8 3 9 1 ، سيد پيپرز، کهڙو فائيل.
4 1 - گراهم پاران برابورن ڏانهن، 3 سيپٽمبر 7 3
9 1 ع، آءِ او ايل. ايل/ پي اينڊ جي/ß1
5 2 /5 1
5 1 - چونڊ، مٿيون حوالو، صفحا 0 4 1 کان 1 4 1
6 1 - سيد صاحب، مٿيون حوالو، صفحو 8
7 1 -õ
سيد صاحب مٿيون حوالو، صفحو 0 1
8 1 -õ
سيد صاحب ۽ راشدي صاحب ليکڪ سان ڪيترن انٽرويوز ۾
انهيءَ ڳالهه بابت ذڪر ڪيو آهي.
باب نائون
1 - پنڌرهن ڏينهن واري رپورٽ، مارچ 8 3 9 1 ع جو
پويون اڌ، آءِ او يل، ايل/ß
پي اينڊ جي/ß2
5 2 /ß2
2 - جونز، مٿيون حوالو
3 -õ
سيد صاحب، مٿيون حوالو، صفحو 3 1
4 -õ
راشدي صاحب ليکڪ کي انٽرويوز جون 1 8 9 1 ع
5 -õ
سيد صاحب مٿيون حوالو صفحو 5 1 .
6 -õ
زيٽلينڊ -õ
لنلٿگو لکپڙهه، جون 7 3 9 1 ع، آءِ او ايل
Mss. Eur D. 609 جلد 0 1 .
7 - زيٽلينڊ پاران برابورن ڏانهن 1 2 جون 8 3 9 1
ع، مٿيون حوالو.
8 -õ
سيد صاحب، مٿيون حوالو، صفحو 6 1 - 7 1
9 - سيد صاحب، مٿيون حوالو، صفحو 9 1 .
0 1 - جونز، مٿيون حوالو صفحو 5 - 4 5 1
1 1 - کهڙي صاحب پاران صادق ميان ڏانهن، 3 آگسٽ 8
3 9 1 ع، ڪيو اي پي 1 3 5 /5 9 0 1 ايف
2 1 - هارون کان جناح ڏانهن، 2 آگسٽ 1938ع، ڪيو
اي پي 51/109 ايف
13 - گراهم کان لنلٿگو، 17 جنوري 1938ع، آءِ او
ايل
Mss. Eur. F. 125/93
14- برابورن کان زيٽلينڊ ڏانهن، 19 آگسٽ 1938ع،
آءِ او ايل
Mss. Eur. D. 609
جلد 10
5 1 -õ
گراهم کان برابورن ڏانهن 9 2 جولاءِ 8 3 9 1 ع،
آءِ او ايل
Mss. Eur. F.97
6 1 -õ
ساڳيو
7 1 -õ
وقتي گورنر کان وائسراءِ ڏانهن، 4 1 سيپٽمبر
1938ع، آءِ او ايل، ايل/پي اينڊ جي/ß3
5 2 /5
8 1 - گراهم کان برابورن ڏانهن، 7 جولاءِ 1938ع،
آءِ او ايل
Mss. Eur. F. 97.63
19 - برابورن کان زيٽلينڊ ڏانهن، 5 آگسٽ 1938ع،
آءِ او ايل
Mss. Eur. D. 609
20 - سلاوٽ اصل ۾ راجستان مان لڏي آيا هئا. کين
پٿر ٽڪڻ واري ڪم ۾ مهارت حاصل هئي ۽ سنڌ ۾ روايتي
طور تي پٿر جي اڏاوت ۽ نقش نگاريءَ جو ڪم انهن جو
ڪيل آهي.
21 -õ
جونز پاران راشديءَ صاحب جو حوالو، مٿيون حوالو
22 - چيف سيڪريٽري، حڪومت سنڌ، 15 ڏينهن واري
رپورٽ، آڪٽوبر مهيني جو پهريون اڌ، 1938ع، آءِ او
ايل، ايل/ پي اينڊ جي/ 5 / 3 5 2 .
23 - علي محمد راشدي صاحب کان انٽرويو، مارچ 1 8 9
1 ع.
24 -õجناح
صاحب هٿ سان لکيل نوٽيس، ڪيو اي پي. 4 3 1 ايف
25 - ساڳيو
26 -õ
سيد صاحب، مٿيون حوالو، صفحو 4 2
27 - ايڪٽنگ گورنر صاحب سنڌ پاران برابورن ڏانهن،
2 1 آڪٽوبر 1938ع، آءِ او ايل
28 - گيريٽ کان لنلٿگو ڏانهن، 1 2 نومبر 5 3 9 1
، مٿيون حوالو
29 - چيف سيڪريٽري، سنڌ حڪومت، 5 1 ڏينهن واري
رپورٽ، ڊسمبر 8 3 9 1 ، جو ٻيون اڌ، حوالو مٿيون.
30 - گيريٽ کان لنلٿگو ڏانهن، 1 2 نومبر 8 3 9 1
، ساڳيو حوالو
31 - حوالو ساڳيو
32 - گراهم کان لنلٿگو، 9 ڊسمبر 8 3 9 1 ، ساڳيو
حوالو
33 - گراهم کان لنٿگو صاحب، جنوري 1939، آءِ او
ايل،
Mss. Eur. F. 125/95 34 - حوالو ساڳيو
35 - حوالو ساڳيو
باب ڏهون
1 - سکر ۾ منزل گاهه وارين عمارتن جي نوعيت بابت
سنڌ پبلڪ انڪوائري ايڪٽ جي سيڪشن 3 هيٺ مقرر ڪيل
ڪورٽ آف انڪوائري جي رپورٽ 1 4 9 1ع ۾ ڪراچيءَ مان
ڇپيل. ان رپورٽ ۾ انهن عمارتن جي تاريخ بابت
تفصيلي رپورٽ ڏيندي اهو نتيجو ڪڍيو ويو ته مسجد
منزل گاهه جي عمارت حقيقت ۾ مسجد طور ئي ٺاهي ويئي
هئي.
2 - ساڳيو حوالو
3 -õ
پهريان ڄاڻايل حوالو، باب 6
4 -õ
ساڳيو حوالو، باب4
5 -õ
حوالو، باب2 ۽ هلندڙ باب ۾ اڃان ذڪر ايندو.
6 -õ
کهڙي صاحب پاران سيد صاحب ڏانهن، 9 مارچ 1939،
سيد صاحب جا پيپرز، کهڙي صاحب جو فائيل
7 - الوحيد، ڪراچي 6 1 اپريل 9 3 9 1ع
8 - سکر وارن وڳوڙن جا سبب، نومبر 9 3 9 1ع ۾ سکر
۾ ٿيل وڳوڙ جي باري ۾ جسٽس ويسٽن جي صدارت ۾ قائم
ٿيل ڪورٽ آف انڪوائري پاران معلوم ڪيل اهم حقيقتون
- جنهن کي اڳتي ”ويسٽن رپورٽ“ ڪوٺيو ويندو، صفحو 0
1 .
9 - حوالو ساڳيو صفحو 2 1
0 1 - حوالو ساڳيو صفحو 1 2
1 1 - حوالو ساڳيو صفحو 2 2
2 1 - حوالو ساڳيو صفحو 6 2
3 1 - حوالو ساڳيو صفحو 3 4
4 1 -õ
الوحيد ڪراچي 5 2 جولاءِ 9 3 9 1
5 1 - حوالو ساڳيو
6 1 - چيف سيڪريٽري سنڌ حڪومت پاران، هوم
سيڪريٽري، هندستان حڪومت ڏانهن آءِ او ايل، ايل/پي
اينڊ جي/ß5
/1 5 2
7 1 - الوحيد، ڪراچي آگسٽ - آڪٽوبر مختلف حوالا
8 1 - لنلٿگو کان گراهم ڏانهن، 29 آڪٽوبر 1940 ،
آءِ او ايل،
Mss. Eur. F. 125
9 1 -õ
لنلٿگو کان زيٽلينڊ ڏانهن، 9 1 آڪٽوبر 9 3 9 1 ،
آءِ او ايل،
Mss. WEur. D. 609/17
0 2 - زيٽلينڊ کان لنلٿگو ڏانهن، 5 سيپٽمبر 9 3 9 1 ، آءِ او ايل،
ايل/پي ايند جي/ 5 / 4 5 2 .
1 2 - ساڳيو
2 2 - ساڳيو
3 2 -õ
مولانا چشتي الوحيد، آگسٽ 9 3 9 1 .
4 2 - کهڙو صاحب کان سيد ڏانهن (بنا تاريخ)
سيپٽمبر 9 3 9 1 ، سيد صاحب جا پيپرز ۽ کهڙي صاحب
جو فائيل.
5 2 - گورنمينٽ پريس، نوٽس ساڳيو
6 2 -õ
الوحيد 9 2 -8 2 سيپٽمبر 9 3 9 1 .
7 2 - منزل گاهه تحريڪ جي هڪ رضاڪار علي گوهر سان
انٽرويو، 23 اپريل 1 9 9 1 .
8 2 - الوحيد ڪراچي، 3 آڪٽوبر 9 3 9 1 .
9 2 -õ
ساڳيو
0 3 - ساڳيو
1 3 -õ
سيد صاحب، نئين سنڌ لاءِ جدوجهد، صفحو 4 3 کان 8
3 .
2 3 - ساڳيو
3 3 - کهڙي صاحب پاران سيد صاحب ڏانهن، 0 1
آڪٽوبر 9 3 9 1 ، سيد صاحب جا پيپرز ۽ کهڙي صاحب
جو فائيل
4 3 -õ
سيد صاحب، مٿيون حوالو، صفحو 4 3 کان 8 3 .
5 3 - سيد صاحب، مٿيون حوالو، صفحو 9 2 کان 1 3 .
6 3 - هارون صاحب پاران جناح صاحب ڏانهن، 2
آڪٽوبر 9 3 9 1 ، ڪيو اي پي، ايف 4 7 2 صفحو 3
7 3 -õ
ڪيو اي پي صفحو 8 4 ، 4 7 2 ايف
8 3 - کهڙي صاحب پاران سيد صاحب ڏانهن، 6 2
آڪٽوبر 9 3 9 1 ، سيد صاحب جا پيپرز ۽ کهڙي صاحب
جو فائيل.
9 3 -õ
کهڙي صاحب جو، نوٽس ڪي پي.
0 4 - ويسٽن رپورٽ صفحو 0 6
1 4 -õ
گورنر صاحب وائسراءِ صاحب ڏانهن موڪليل پنهنجي
رپورٽ ۾ ان جو ذڪر هن ريت ڪيو آهي: مسلم ليگ
منهنجي ڪيبينٽ جي رت جي پياسي آهي، جيتوڻيڪ سر
عبدالله هارون پنهنجي ڇاڙتي علي محمد راشدي صاحب
سوڌو لاهور ڀڄي وڃڻ مناسب سمجهيو آهي. جتان ويهي
هو پروپيگنڊا ڪري رهيو آهي ۽ مان به ڪجهه مناسب
موقعي جي انتظار ۾ آهيان، پينل ڪوڊ هيٺ ڪنهن مناسب
ڏوهه ۾ کين اڙائي ڇڏيان. گورنر صاحب جي حالتن جي
باري ۾ رپورٽ، 6 1 ڊسمبر 9 3 9 1 ، ايل/ پي اينڊ
جي/ß
5/ß4 5 2 .
2 4 - زيٽلينڊ پاران لنلٿگو ڏانهن، 22 نومبر 1939،
آءِ او ايل،
Mss. Eur. F. 125
3 4 - لنلٿگو پاران گراهم ڏانهن، 2 2 آڪٽوبر 0 4
9 1 ، آءِ او ايل، Mss. Eur. F. 125
4 4 -õ
ويهين ڏهاڪي جي پوئين حصي کان ٽيهين ڏهاڪي جي
پوئين حصي تائين ”ڊڪٽيٽر“ جو اصطلاح هڪ مشين بڻجي
ويو هو. هٽلر ۽ مسوليني جهڙن مها تنظيمڪارن کي
”ڊڪٽيٽر“ ڪوٺيو ويندو هو. تنهن کان سواءِ جيڪو به
ماڻهو ڪا نئين فوجي قسم جي آپريشن يا ڪا موثر
تنظيم ڪاري ڪندو هو تنهن کي ڊڪٽيٽر ڪوٺيندا هئا.
اهو ئي سبب هو خاڪسارن جو سربراهه به پاڻ کي
ڊڪٽيٽر چورائيندو هو ۽ ستيا گرهه لاءِ رضاڪارن ۽
جٿن جا تنظيم ڪار به پاڻ کي ڊڪٽيٽر سڏيندا هئا.
5 4 -õ
ويسٽن رپوٽ صفحو 6
6 4 -õ
ساڳيو
7 4 -õ
ساڳيو
8 4 -õ
ساڳيو
9 4 -õ
درياءَ جي ڪپ تي زمين جو ٽڪر جيڪو کهڙي صاحب جي
گهراڻي جي قبضي ۾ هو، ڪيٽي جي زمين حڪومت کان ڊگهي
وقت لاءِ ليز يا پٽي تي ورتي ويندي هئي. ڪيٽي کهڙو
خيرپور رياست کان ليز تي ورتل هئي، زمين جي قبضي
سان گڏ اتي امن امان جي ذميواري ۽ عام انتظام به
مالڪ جي ذمي هوندو هو.
0 5 -õ
کهڙو صاحب پاران سيد صاحب ڏانهن، 2 1 ڊسمبر 9 3 9
1 ، سيد صاحب جا پيپرز ۽ کهڙي صاحب جو فائيل.
1 5 -õ
کهڙي صاحب کان سيد صاحب ڏانهن، 4 2 ڊسمبر 9 3 9 1
، ساڳيو حوالو
2 5 -õ
گورنر صاحب پاران ڊسمبر 9 3 9 1 لاءِ حالتن جي
باري ۾ رپورٽ، حوالو مٿي ڏنل آهي.
3 5 -õ
کهڙو صاحب پاران سيد صاحب ڏانهن، 2 1 جنوري 0 4 9
1 ، حوالو مٿيون.
4 5 -õ
کهڙو صاحب پاران جناح صاحب ڏانهن، 8 جنوري، ڪيو
اي پي، صفحو 7 2
.8 1 5 ايف
5 5 -õ
لنلٿگو پاران زيٽلينڊ ڏانهن، آءِ او ايل.
6 5 -õ
کهڙو صاحب، سنڌ قانون ساز اسيمبليءَ جي ڪاروائي، 6
2 فيبروري 0 4 9 1 ، صفحو 1 5
7 5 -õ
کهڙو صاحب، نوٽس ڪراچي.
8 5 -õ
سيد صاحب حوالو مٿي ڄاڻايل صفحو 7 4
9 5 -õ
زيٽلينڊ ڌڪار ڀرئي انداز ۾ لکي ٿو: اسان جا
هندستاني دوست ڏاڍا حساس آهن ۽ ان ڏس ۾ هو پنهنجو
مٽ پاڻ آهن، جيڪڏهن ڪنهن به معاملي ۾ سندن واهه
واهه ۽ واکاڻ نه ٿي ٿئي ته هو سخت ناراضگي ظاهر ڪن
ٿا.
0 6 - حالتن جي باري ۾ گورنر صاحب جي رپورٽ، 16
جنوري 1940، مٿي ڄاڻايل حوالو
1 6 -õ
لنلٿگو کان زيٽلينڊ ڏانهن 7 2 فيبروري 0 4 9 1 ،
آءِ او ايل،
Mss. Eur. D. 609.18 صفحو 7 2
2 6 -õ
قائداعظم پيپرز صفحو 1 2
·8
1 5 ايف 3 6 - مسلم ليگ ميمبرن ۽ هندو انڊپينڊنٽس
۾ هيٺيون ٺاهه ٿيو هو. سکر سانحي جي حوالي سان
اقليتي برادري جي تحفظ وارن معاملن جي مڃتا ۽ ان
ڏس ۾ اپاءَ وٺڻ جي معاملي تي مسلم ليگ پارٽي ۽
هندو انڊپينڊنٽ پارٽي ۾ سرچاءَ ۽ رضامندي ٿي آهي.
اهي ٻئي پارٽيون هاڻي ختم ٿي پاڻ ۾ گڏجي ”نيشنسلٽ
پارٽي“ ٺاهن ٿيون، اها پارٽي هيٺين مطالبن کي
منظور ڪري ٿي:
1 - اهو معاملو طئي ڪرڻ لاءِ ته سکر منزل گاهه جي
قبن واري عمارت مسجد هئي يا نه، هڪ اڻ ڌرئي ۽ آزاد
ٽربيونل جو فوري مقرر ڪرڻ، جيڪڏهن اهو ٽربيونل اهو
قرار ڏئي ٿو ته اها عمارت مسجد جي هئي، ته ان سان
اهڙا اپاءَ پڻ ورتا ويندا. جيئن اڳتي هلي امن امان
۾ ڪو خلل نه پوي.
2 - ”مفهل“ لاءِ مناسب انگ ۾ وڌيڪ پوليس جي ڀرتي
ڪئي وڃي. جيئن ته پوليس ۾ اقليتي برادري جو انگ
ٿورو آهي، تنهن ڪري ڀرتيون اهڙي ريت ٿيڻ گهرجن
جيئن سڀني ڪيڊرن ۾ اقليتي برادري جي نمائندگي جو
انگ 0 4 تائين ٿي وڃي.
3 -õ
معاوضي جي ادائگي واري ڏس ۾ معاملا ترت اڪلائي جلد
کان جلد معاوضي جو تعين ڪيو وڃي. معاوضي جو 0 2
سيڪڙو سرڪار ايڊوانس ۾ ادا ڪندي، جيڪو بعد ۾
معاوضي جي ادائگين مان ڪٽيو ويندو.
4 - نومبر وارن وڳوڙن ۾ جن ڳوٺن ۾ ڌاڙن، قتل ۽
باهيون لڳائڻ جا واقعا ٿيا آهن، تن ۾ حفاظتي پوليس
جي مقرريءَ جا حڪم جلد جاري ڪيا وڃن ۽ انهن جي
منظوري لاءِ اسيمبليءَ کي چيو وڃي.
5 - سرڪار جنهن ڪورٽ آف انڪوائري جي مقرري جو
فيصلو ڪيو آهي اها هڪدم ڪم شروع ڪري وڳوڙن وغيره ۽
آفيسرن جي غلط طرز عمل جو جائزو وٺي.
6 -õ
سکر ۾ وڳوڙن جهڙي صورتحال سان منهن ڏيڻ ۽ ان ڏس ۾
امن امان بابت اپاءَ وٺڻ لاءِ وڏي وزير جي
چيئرميني ۾ هڪ صلاحڪار ڪاميٽي جوڙي وڃي، جنهن ۾ هڪ
هندو وزير ۽ ڪانگريس پارٽي جي اڳواڻ کي به ميمبر
طور کنيو وڃي.
7 - ڀڳت ڪنور رام جي قتل ۾ جن به ماڻهن جو سڌو
سنئون يا اڻ سڌو هٿ آهي تن جي خلاف ڪارروائي ڪئي
وڃي.
8 - سکر وارن وڳوڙن جي سلسلي ۾ جنهن ماڻهوءَ ڪردار
ادا ڪيو آهي، سازش جوڙي آهي يا ان کي هٿي ڏني آهي
تنهن خلاف ڪارروائي ڪئي وڃي.
9 -õ
سکر وارن وڳوڙن جي سلسلي ۾ ڪوبه ڪيس واپس نه ورتو
وڃي، سواءِ انهن ڪيسن جي جيڪي ڊسٽرڪٽ مئجسٽريٽ يا
ڪمشنر جي نظر ۾ جرڳي ڏانهن موڪلڻ مناسب سمجهيا
وڃن. ان سلسلي ۾ جيڪي ڪيس جرڳن ڏانهن ويل هجن انهن
جي اڪلائڻ لاءِ سنڌ فرنٽيئر ريگيوليشنز جو دائرو
سکر ضلعي تائين وڌايو وڃي.
0 1 - ڳوٺن ۾ ٻيهر آبادڪاري ڪئي وڃي ۽ ٻنهي
برادرين جي وچ ۾ سٺا ناتا قائم ڪرڻ لاءِ وڏي
پيماني تي پروپيگنڊا مهم هلائي وڃي.
1 1 - وڳوڙن دوران جن به پوليس اهلڪارن ۽ حڪومتي
ملازمن پنهنجي فرض جي درست ادائگيءَ ۾ ڪوتاهي ڪئي
آهي، تن خلاف سخت ايڪشن کنيو وڃي.
2 1 - هر هڪ ضلعي ۾ آفيسرن جون بدليون اهڙيءَ ريت
ڪيون وڃن، جيئن اتي مڙني برادرين کي متناسب
نمائندگي ملي. ان سلسلي ۾ فوري طور تي ضروري ڦير
ڦار ڪئي وڃي.
3 1 -õ
اقليتي برادري جا جيڪي عملدار عدليه، پوليس ۽
روينيو کاتي ۾ پهريائين موجود آهن تن کي وڏي انگ ۾
اهم جاين تي مقرر ڪيو وڃي. جيئن اهي 0 4
ايگزيڪيٽو عهدن تي مقرر ٿي وڃن. ان ڏس ۾ فوري
تبديليون ڪيون وڃن.
4 1 -õ
ماضيءَ ۾ جيڪا درياهي پوليس هوندي هئي ان کي ٻيهر
ڀرتي ڪيو وڃي ڇو ته ان جي نه هجڻ سبب مال جا چور
درياءَ جي ڪناري وارن ٻيلن ۾ پناهه وٺن ٿا.
5 1 - جيڪي ڳوٺاڻا وڏن شهرن ڏانهن وڃڻ گهرن ٿا تن
کي سرڪاري پلاٽ مفت يا نالي ماتر مالڪاڻي تي ڏنا
وڃن.
6 1 -õ
هيٺين ماڻهن کي بندوق جا لائيسنس ڏنا وڃن.
(i)
زميندار جيڪي 0 5 2 روپيا اسيسمينٽ ادا ڪن ٿا.
(ii)
ليز جا زميندار جيڪي هڪ هزار اسيسمينٽ ادا ڪن ٿا.
(iii)
انڪم ٽيڪس ادا ڪندڙ
(iv)
پئنچاتون
(v)
وڏن زميندارن جي ڀائيوارن سميت اهي سڀ ماڻهو جن کي
تحفظ جي گهرج آهي.
(vi)
بندوق جي لائيسنس جون درخواستون هڪ مهيني ۾
اڪلايون وڃن.
7 1 -õ
سرڪاري ڪيسن ۾ پارليامينٽري سيڪريٽري کي جوابدار
نه بڻايو ويندو.
8 1 - اقليتي برادرين جي سمورن جائز حقن جو تحفظ
ڪيو وڃي ۽ کين سرڪاري نوڪرين ۾ 0 4 سيڪڙو جي
تناسب سان روزگار ڏنو وڃي.
9 1 - سرڪاري ملازمن کي سختيءَ سان هدايت ڪئي وڃي
ته اهي فرقيواريت جي معاملي ۾ ڌر نه بڻجن ۽ جيڪڏهن
ڪو ملازم اهڙي روش اختيار ڪري ته ان خلاف سخت
ڪارروائي ڪئي وڃي.
0 2 - حڪومت جي سهڪاري پارٽين جي اڳواٽ صلاح کان
سواءِ سرڪار کي ڪو بل اسيمبلي ۾ پيش نه ڪرڻ گهرجي.
1 2 -õ
گڏيل چونڊن جي تڪ جو متعارف ڪرڻ، جنهن تي هيٺين
جون صحيحون آهن:
(1 ) نهچلداس وزيراڻي صاحب
(2 ) ڪي بي ايم اي کهڙو صاحب
(3 ) جي ايم سيد صاحب
(4 ) شيخ عبدالمجيد صاحب
3 6 - کهڙو صاحب نوٽس ڪي پي
باب يارهون
1 - لنلٿگو کان زيٽلينڊ ڏانهن، 31 آگسٽ 1939، آءِ
او ايل،
Mss. Eur. D. 609
2 - لنلٿگو کان زيٽلينڊ ڏانهن، 1 2 سيپٽمبر 9 3 9
1 ، ساڳيو حوالو .
3 - لنلٿگو کان زيٽلينڊ ڏانهن، 2 1 /3 1 سيپٽمبر
9 3 9 1 ، حوالو مٿي ڏنل آهي.
4 - پيرزادا، ايس ايس، فائونڊيشنز آف پاڪستان جلد
2 ، صفحو 0 4 3
5 -õ
ساڳيو صفحو 0 4 3 کان 2 4 3
6 -õ
عائشه جلال جو
The Sole Spokesmen
ڏسو، ڇاپو 5 8 9 1 ع ڪئمبرج يونيورسٽي پريس، صفحو
5 5 ۽ مسئلي جي تفصيلي ڇنڊ ڇاڻ لاءِ مختلف جاين
تي حوالا.
7 -õ
ساڳيو، صفحو 7 5 والپرٽ پنهنجي ڪتاب ”جناح آف
پاڪستان“ ۾ اهو ذڪر رهائي ويو آهي جڏهن هو چوي ٿو
ته جناح صاحب انهيءَ وقت کان پاڪستان جي باري ۾
مڪمل طور تي سنجيده هو. نه رڳو سندس بعد وارو رويو
۽ سرگرميون ان دعويٰ جي نفي ڪن ٿيون، پر خود مسلم
ليگ جي قيادت به ڪيبينيٽ مشن پلان جي ناڪاميءَ
تائين اهو ئي سمجهندي پئي آئي ته پاڪستان جي گهر
هڪ ”جوابي سوديبازي“ آهي ۽ جڏهن آخرڪار هو ان سودي
بازي ۾ ڪامياب ٿيا ته کين پاڻ ئي حيرت ٿي.
8 -õ
ساڳيو
9 - گراهم کان لنلٿگو ڏانهن، آءِ او ايل، ايڇ/ßپي اينڊ جي/ß5
/0 2 . هن اهو شرط وجهي ڇڏيو هو ته مسلم ليگ جي
پارليامينٽري پارٽي جو اڳواڻ ۽ اسيمبلي ۾ مخالف ڌر
جي قائد کهڙي صاحب کي ڪنهن به حالت ۾ وڏو وزير نه
بڻايو وڃي. ان ڏس ۾ جنهن اميدوار تي راضپو ٿيو هو
اهو مير بنده علي هو جنهن کي ٽالپر گروپ جي حمايت
حاصل هئي.
0 1 - ساڳيو حوالو
1 1 -õ
ساڳيو
2 1 -õ
گراهم پاران لنلٿگو ڏانهن، 9 2 جولاءِ 0 4 9 1 ،
حوالو مٿي ڏنل آهي.
3 1 -õ
ساڳيو
باب ٻارهون
1 - مون، پي، ڊي ”برٽش“ ڪنڪوسيٽ اينڊ ڊومينين آف
انڊيا،“ ڇاپو لنڊن 9 8 9 1 ع، صفحي 4 0 1 1 کان 9
0 1 1 تائين.
2 -õ
ساڳيو، صفحو 0 1 1 1
3 -õ
کهڙو صاحب پاران سيد صاحب ڏانهن، 3 1 مارچ 9 6 9
1 ، سيد صاحب جا پيپرز. کهڙو صاحب فائيل
4 -õ
سيد صاحب کان انٽرويو، ليکڪ پاران جنوري 0 9 9 1 .
5 - دي ڊيلي گزيٽ، ڪراچي، 1 آگسٽ 2 4 9 1 .
6 -õ
جڏهن الله بخش ڪانگريس جي پاليسيءَ جي حمايت ۾
پنهنجو خان بهادر ۽ او بي اي وارو لقب واپس ڪرڻ جو
اعلان ڪيو ته ڊائو صاحب کي وڏو صدمو رسيو ڇو ته هو
کيس سڀ کان وفادار وڏو وزير سمجهندو هو. ڊائو صاحب
کيس ايلاز منٿ به ڪيا ته هو اهو فيصلو نه ڪري ۽ هن
پريشانيءَ مان وائسراءِ صاحب ڏانهن لکيو ته ”گذريل
شام به جڏهن هن مون سان عام سياسي صورتحال بابت
ڳالهه ٻولهه ڪئي ته هن پنهنجي اهڙي ارادي جو اشارو
به نه ڏنو. هن کي برطانيه سرڪار کان جناح صاحب کان
به اها سخت شڪايت هئي ته انهن جو رويو غير لچڪدار
آهي، پر لچڪ مان سندس مراد اها هئي ته ڪانگريس جا
مطالبا جيئن جو تيئن تسليم ڪيا وڃن.....à
مان سمجهان ٿو ته پنهنجي سياسي مستقبل کي محفوظ
بنائڻ لاءِ هو اڃان تائين ڪو حتمي فيصلو نه ڪري
سگهيو آهي. هو اڃا تائين معاملن کي مڪمل نموني
سمجهي نه سگهيو آهي....à
هو اهو نه ٿو سمجهي ته خطاب موٽائڻ جي معنيٰ حڪومت
کان عليحدگي اختيار ڪرڻ هوندو.“ ڊائو صاحب پاران
لنلٿگو ڏانهن، 8 1 سيپٽمبر 2 4 9 1 ع آءِ او ايل
آر/ß3
/1 7
7 - سيد صاحب، حوالو مٿي ڏنل آهي، صفحو 9 8
8 - ڊائو صاحب پاران لنلٿگو صاحب ڏانهن، 2 2
آڪٽوبر 2 4 9 1 ع، آءِ او ايل، آر/ß3 /1 /1 7
9 - شيخ عبدالمجيد صاحب پاران جناح صاحب ڏانهن، 4
2 آڪٽوبر 1942ع، ڪيو اي پي، ايف / 4 7 2 صفحو 0
7
0 1 - ساڳيو
1 1 - ٽيليگرام، جناح صاحب پاران يوسف هارون صاحب
ڏانهن، 3 1 آڪٽوبر 2 4 9 1 ع، ڪيو اي پي، ايف /ß4
7 2 ، صفحو 3 7 2
2 1 - يوسف هارون صاحب پاران جناح صاحب ڏانهن،
آڪٽوبر 2 4 9 1 ، ڪيو اي پي، ايف /ß4
7 2 صفحو 8 6 2 .
3 1 - کهڙو صاحب، نوٽس ڪي پي.
4 1 -õ
ڊائو صاحب پاران لنلٿگو صاحب ڏانهن، 5 2 جنوري 3
4 9 1 ،
Mss. EWur. F. 125/99
5 1 - ڊائو صاحب پاران لنلٿگو صاحب ڏانهن، 2 2
فيبروري 3 4 9 1 ، حوالو ساڳيو
6 1 - حوالو ساڳيو
7 1 - لنلٿگو صاحب پاران ڊائو ڏانهن، 5 2 جنوري 3
4 9 1 ، آءِ او ايل، Mss. Eur. E. 327 Box: 2
8 1 -õ
ڊائو صاحب پاران لنٿگو صاحب ڏانهن 3 2 مارچ، آءِ
او ايل/ß
آر / پي اينڊ جي / 5
9 1 - ڊائو صاحب پاران لنلٿگو صاحب ڏانهن، 0 2
نومبر 3 4 9 1 ، آءِ او ايل، ايل/ß پي اينڊ جي/ß5
0 2 - ڊائو صاحب پاران ويول صاحب ڏانهن، 2 2
نومبر 3 4 9 1 ، آءِ او ايل Mss. Eur. F. 125/99
1 2 -õ
ساڳيو
2 2 - ڊائو صاحب پاران لنلٿگو صاحب، 3 2 مارچ 3 4
9 1 ، حوالو مٿيون
3 2 - لنلٿگو صاحب، 8 1 جون 3 4 9 1 ، ساڳيو
حوالو
4 2 -õ
لنلٿگو صاحب پاران ڊائو صاحب ڏانهن، 5 1 آگسٽ 3 4
9 1 ، آءِ او ايل،
Mss. Eur. E. 37
5 2 -õ
ڊائو صاحب پاران لنلٿگو صاحب ڏانهن، 5 آگسٽ 3 4 9
1 ، آءِ او ايل،
L/P & J/5
6 2 -õ
ساڳيو حوالو
7 2 -õ
ساڳيو حوالو
8 2 -õ
سيپٽمبر 4 4 9 1 ع ۾ کهڙي صاحب وزير واري عهدي تان
استعيفيٰ ڏني ڇو ته کيس الله بخش صاحب قتل ڪيس جي
الزام سان منهن ڏيڻو هو ۽ ترت ئي کيس گرفتار ڪيو
ويو. ان سان ڊائو صاحب کي موقعو مليو ته هو سندس
رضامندي واري مسئلي کي ملندي ڪري.
9 2 - ڊائو صاحب پاران لنلٿگو صاحب ڏانهن، 6 2
آڪٽوبر 1944 ، آءِ او ايل L/P & J/5 Box: 61
0 3 - ساڳيو
1 3 -õ
کهڙو صاحب پاران سيد صاحب ڏانهن، 7 1 جنوري 3 4 9
1 ، سيد صاحب جا پيپرز کهڙي صاحب جو فائيل
2 3 -õ
کهڙي صاحب پاران جناح صاحب پاران، 7 1 جنوري 3 4
9 1 ، ڪراچي
3 3 -õ
ساڳيو
4 3 -õ
ساڳيو
5 3 -õ
ساڳيو
6 3 - ڊائو صاحب پاران ويول صاحب ڏانهن، 0 2
ڊسمبر 3 4 9 1 ، آءِ او ايل، L/P & J/5/259
7 3 - اسٽينلي ولپرٽ صاحب، جناح آف پاڪستان،
آڪسفورڊ يونيورسٽي پريس، نيو يارڪ، 4 8 9 1 ، صفحو
6 2 2
8 3 - سيد صاحب، مٿيون حوالو صفحو 5 9
9 3 - ساڳيو
0 4 -õ
ساڳيو
1 4 - ساڳيو
2 4 - ساڳيو (صفحو 1 1 1 )
3 4 - شمس الحسن صاحب، ڪي. Sindhs Fights for
Pakistan
صفحو 6
4 4 -õ
حر مسئلي دوران گذدر جي باري ۾ انٽيليجنس رپورٽن ۾
سندس ڪيريئر جو ذڪر ڪيو ويو ”محمد هاشم گذدر صاحب
سول انجنيئر آهي ۽ کيس بي. اي، ايم. آءِ. اي، جي
ڊگري حاصل آهي. هن بمبئي بيڪ بي ريڪليميشين رٿا تي
بمبئي صوبائي انجنيئرنگ سروس ۾ سرڪاري نوڪري ڪئي.
چيو وڃي ٿو ته هن ان وقت جذبات ۾ اچي استعيفيٰ
ڏني، جڏهن سندس خلاف بدعنوانيءَ جي الزامن هيٺ
انڪوائري ٿي، پر اهي الزام بظاهر درست نه هئا.“
گذدر صاحب اڳتي هلي هڪ باهمت سياستدان ثابت ٿيو ۽
هن ورهاڱي وقت مسلمانن جي ڪاز لاءِ ۽ 7 4 9 1 ع
کان پوءِ سنڌي ڪاز لاءِ نمايان ۽ سرواڻيءَ جو
ڪردار ادا ڪيو.
باب تيرهون
1 - ڏيارام گدو مل صاحب، ميمورينڊم، The Hur Sect
6 9 8 1 ، آءِ او ايل،
Mss. Eur. F. 208
2 - ساڳيو
3 -õ
گدو مل صاحب، مٿيون حوالو
4 - سردار ايم، يعقوب صاحب، ايڪٽنگ ڊپٽي ڪمشر،
ٿرپارڪر ضلعي پاران ڪمشنر -õ
ان - سنڌ ڏانهن، 0 3 سيپٽمبر 8 9 8 1 ، مٿيون
حوالو
5 -õ
ساڳيو
6 - ايوان جيمز، ڪمشنر - ان - سنڌ پاران سينڊ هرسٽ
ڏانهن، مٿيون حوالو
7 - ساڳيو، حرن خلاف لوڪاس جي اپريشن تفصيل لاءِ
ڏسو لوڪاس پاران ڪمشنر-õ
ان-õ
سنڌ ڏانهن، 5 2 مئي 6 9 8 1 ۽ مٿين خط سان گڏ
اپينڊيڪس ايڇ آءِ آءِ
8 - ساڳيو
9 - ساڳيو
0 1 - ساڳيو
1 1 - هندوستان سرڪار جي ايڊوائيزر پاران خيرپور
جي مير، جنهن کي وزير چوندا هئا ڏنهن.
2 1 - پير جو ڳوٺ واري ڪوٽ يا قلعي جون ٻاهريون
مٽيءَ واريون ڀتيون ايتريون ته ٿلهيون هيون جو
انهن مٿان ڏاند گاڏي هلائي سگهجي پيئي. کهڙو نوٽس
ڪي پي.
3 1 - جن پوليس عملدارن پير ڪيس جي جاچ ڪئي، انهن
ساڳين ئي عملدارن 4 4 9 1 ۾ کهڙي صاحب خلاف الله
بخش صاحب قتل ڪيس مڙهڻ جي سازش ۾ بهرو ورتو، اهي
عملدار جي. جي. ري صاحب جيڪو ان وقت سکر جو ايس پي
هو ۽ غلام اڪبر، ايس ايڇ او پير جو ڳوٺ هئا.
4 1 - جي. اي. ٿامس جنهن کي ""god almighty
”ٿامس“
به
چوندا هئا. ڪمشنر- ان- سنڌ ۽ بعد ۾ ايگزيڪيٽو
ڪائونسلر بمبئي ٿيو. هو هڪ مغرور ۽ آمر آفيسر هو،
جنهن جا 9 2 9 1 ع ۾ ٿيل سکر وارن وڳوڙن کان پوءِ
کهڙي صاحب سان سخت اختلاف ٿيا. حوالو باب 5 .
5 1 - چاليهن واري ڏهاڪي ۾ حر بغاوت جي موضوع تي
ايڇ. ٽي ليمبرڪ صاحب جي مشهور دستاويزي ناول
The Terrorist
۾ محبت فقير جو ڪردار سڀ کان نمايان ڄاڻايل آهي.
6 1 - کهڙو نوٽس، ڪراچي.
7 1 - فيبروري 9 3 9 1 ع جي پهرين اڌ جي باري ۾ 5
1 ڏينهن واري رپورٽ آءِ او ايل
L/P&J/5/254
8 1 - آءِ او ايل
Mss. Eur. F. 208/17
9 1 - آءِ او يل
Mss. Eur. F. 208/69
صفحو 7 3 1 کان 8 3 1
0 2 - کهڙو صاحب مٿيون حوالو
1 2 - ويلسن، اي. جي، مٿيون حوالو
2 2 - کهڙو صاحب نوٽس، ڪي پي.
تنهن وقت جي انٽيليجنس رپورٽن موجب
پاڳاري صاحب جا هدايت الله صاحب ۽ سومري صاحب ٻنهي
سان ويجها ناتا هئا. هدايت الله صاحب جا پير
پاڳاري سان ناتا ڪنهن کان ڳجها نه هئا ۽ سرڪار جي
مخبرن بار بار انهن رابطن جو ذڪر ڪيو. اها ڳالهه
ڀروسي سان ڪئي وڃي ٿي ته مسٽر اين. سي. وزيراڻي
صاحب، سنڌ سرڪار جي اڳوڻي وزير پير پاڳاري خلاف
ڪيس جي آچر واري (4 1 فيبروري 1945ع) شنوائي تي
حيدرآباد کان پهريان پنهنجي هڪ گهاٽي دوست کي
ٻڌايو ته هو جوابدار ڌر پاران پير پاڳاري جي حق ۾
شاهدي نه ڏيندو. هن اهو پڻ ٻڌايو ته ماضيءَ ۾ پير
پاڳارو نه رڳو سندس پر سر غلام حسين صاحب جي پڻ مٺ
گرم ڪرائيندو رهيو هو.
نهچلداس جي حيدرآباد روانگيءَ کان پوءِ سنڌ جو اڳوڻو وڏو وزير
الله بخش صاحب پنهنجي رهائش گاهه تي ويو ته هن
پنهنجي ماڻهن کان پڇا ڪئي ته پير پاڳاري جي ڪيس
بابت نهلچلداس هن لاءِ ڪا هدايت ته نه ڇڏي ويو
آهي. جيئن باقي ماڻهن کي خبر پئجي سگهي ته اهي پير
جي حق ۾ بيان ڏين يا نه. آءِ او ايل Mss. Eur. E. 208/17
3 2 -کهڙو، نوٽس، ڪي پي.
4 2-õ
اهي سڀ سنڌ ۾ ڪانگريس پارٽي جا برک ميمبر هئا.
5 2 - محمد حسين صاحب، ڊپٽي سپريٽينڊنٽ حر بيورو،
حيدرآباد کان ليمبرڪ ڏانهن، 2 1 فيبروري 1946ع،
آءِ او ايل،
Mss. Eur. F. 280/16
6 2 - ليمبرڪ صاحب، 6 2 فيبروري1946 ، Mss. Eur. F. 208/16
7 2 - ساڳيو
8 2- ساڳيو
9 2- ايگزيڪيٽو انجنيئر مٺڙائو پاران سپريٽينڊنٽ
انجنيئر ڏانهن، آءِ او ايل،
Mss. Eur. F/208/24
0 3- هٿيار بند پوليس ڪانسٽيبل محمد خان ولد فتح
خان پٺاڻ، نواب شاهه جي گواهي. حوالو ساڳيو 9 1 /8
0 2
1 3 - هيريس، جي. آر، ميمورينڊم، 5 1 جون 1942.
حوالو ساڳيو. 25/208
2 3 - سنڌ صوبائي مسلم ليگ جي ورڪنگ ڪميٽيءَ جي
اجلاس واري ڪارروائيءَ جو هڪ ٽڪرو، ڪراچي.194 ،9
،14 آءِ او ايل،
Mss. Eur. F. 208/60 سنڌ مسلم ليگ ورڪنگ ڪاميٽيءَ جي اجلاس جي
ڪاررواين بابت تفصيل، برطانوي اختيارين کي راشديءَ
صاحب جي ذريعي ملندو هو، جيڪو پاڻ ورڪنگ ڪاميٽيءَ
جو ميمبر هو، پر ساڳي وقت حرن جي ڪاررواين ۽ پير
پاڳاري صاحب خلاف ڪيس ۾ مارشل لا اختيارين جو
اعتماد جوڳو صلاحڪار به هو. ورڪنگ ڪاميٽيءَ جي
اجلاس ۾ هن پنهنجي تقرير ۾ کلي عام مارشل لا
اختيارين جي حمايت ڪئي هئي. ظاهر آهي، انهيءَ خيال
کان ڪئي هئي ڇو ته کيس خبر هئي ان اجلاس بابت
رپورٽ انهن وٽ پيش ٿيندي.
3 3 - ساڳيو
4 3 - ساڳيو
5 3 - ليمبرڪ صاحب، نوٽس آءِ او ايل،
Mss. Eur. F. 3208/18
6 3 - کهڙو صاحب، نوٽس ڪي، پي. 7 3 - آءِ او ايل،
Mss. F. 1 125/99
8 3 - ساڳيو
9 3 - ليمبرڪ صاحب، ميمو نمبر 1 4 /8 1 -õ ايڇ (ايس) حوالو ساڳيو
0 4 - کهڙو صاحب نوٽس، ڪي، پي.
1 4- ڏيئل مل لالواڻي صاحب کان ليمبرڪ صاحب ڏانهن،
6 2 جون 1943 ، آءِ او ايل،
Mss. Eur. F. 208
2 4 - ساڳيو.
3 4 - ڊائو صاحب پاران ويول صاحب ڏانهن، 9
سيپٽمبر 4 4 9 1 ، ايل/ پي اينڊ جي/ß5 /0 6 2
4 4 - بارٽي صاحب پاران ليمبرڪ صاحب ڏانهن، 5 1
فيبروري 1943، اها ۽ ان سان لاڳاپيل لکپڙهه
L, Mss. Eur. F. 208/20
10 ۾ موجود آهي.
5 4 - ليمبرڪ صاحب، نوٽس، 7 1 فيبروري، 3 4 9 1 ،
مٿيون حوالو
6 4-õ
آءِ او ايل،
Mss. Eur. F. 208/121
7 4-õ
راشدي صاحب، سيڪريٽري ڏانهن ريپريزينٽيشن سنڌ
سرڪار، 18 سيپٽمبر 3 4 9 1 ، آءِ او ايل، Mss. Eur. 208/75
8 4 - راشدي صاحب پاران ليمبرڪ صاحب ڏانهن، 6 1
سيپٽمبر 1943، ساڳيو حوالو
9 4 - ليمبرڪ صاحب، ميمو نمبر 1 4 /8 1 - ايڇ
(ايس) مٿيون حوالو
باب چوڏهون
1 - شمس الحسن ڪليڪشن، پيپرز آن سنڌ، مختلف جاين
تي حوالا
2 - مٿي ڄاڻايل حوالو، باب 7
3- مٿي ڄاڻايل حوالو، باب 3 1
4- ڊائو صاحب پاران ويول صاحب ڏانهن، 4 مارچ 4 4 9
1 ، آءِ او ايل،
Mss. Eur. E. 372/7
5 - سيشن ڪورٽ سکر، ڪيس نمبر 29 ، 1945 ، فتويٰ
صفحو 7 2 .
6 - قاسم مڱڻيجي جي ڀائيٽي کان انٽرويو لاڙڪاڻو،
جنوري 0 8 9 1
7 - ساڳيو
8 - گورنر صاحب پاران وائسراءِ صاحب ڏنهن، 0 2
سيپٽمبر 4 4 9 1 ، L/ P&J/5/260
9- کهڙو صاحب پاران جناح صاحب ڏانهن، ميمورينڊم،
سيپٽمبر 1945 .
0 1 - ساڳيو
1 1- ساڳيو
12 - گورنر صاحب کان وائسراءِ ڏانهن، 6 آڪٽوبر
1944،
L/P&J/5/260
3 1 - ڊائو صاحب پاران ويول صاحب ڏانهن، 4 نومبر
1944 ، ساڳيو حوالو، پرتاب راءِ پنواڻي صاحب اڳوڻو
ايڊووڪيٽ جنرل ۽ وڏو تجربيڪار وڪيل هو ۽ ڪجهه اهم
ڪيسن ۾ جوابدارن کي سزا ڏياري هئي. ڊائو صاحب هن
ڪيس لاءِ کيس خاص طور تي واپس وٺي آيو.
4 1 - ساڳيو
5 1 - ساڳيو
6 1- دي آل انڊيا رپورٽر، سنڌ چيف ڪورٽ، اي. آءِ.
آر (3 3 ) (1946) سنڌ. محمد ايوب کهڙو صاحب
درخواست گذار بنام شهنشاهه
7 1 - ساڳيو
8 1 - الوحيد، سيپٽمبر 1944، آگسٽ 1945 مختلف
جاين تي حوالا
9 1 - يوسف هارون صاحب پاران جناح صاحب ڏانهن، 4
آڪٽوبر 1944، شمس الحسن پيپرز
0 2 - کهڙو صاحب نوٽس، ڪي پي.
1 2 - سب ڊويزنل مئجسٽريٽ جي ڪورٽ ۾ جي ايم سيد
صاحب جي گواهي، 5 1 جنوري 5 4 9 1 .
2 2 - پي ماسٽر صاحب، فتويٰ
3 2 - ايم. ايڇ. صوفي صاحب، سب ڊويزنل مئجسٽريٽ،
شڪارپور، شروعاتي انڪوائري جي ڪارروائي. 7 فيبروري
1945 .
4 2 - فتويٰ صفحو 3
5 2 - ساڳيو، صفحو 6 3 کان 9 3
6 2 - ساڳيو صفحو 0 4
7 2 - ساڳيو حوالو صفحو 1 4
8 2 - ساڳيو حوالو صفحو 2 4
9 2 - ساڳيو حوالو صفحو 6 4
0 3 - ساڳيو حوالو، صفحي 100 کان 111
1 3 - ساڳيو حوالو، صفحو 3 8
2 3 - ساڳيو حوالو صفحو 3 8
3 3 - ساڳيو صفحو 110 کان 111
4 3 - ساڳيو صفحو 116
5 3 - ساڳيو
6 3 – ساڳيو- صفحو 120
7 3 - حوالو باب 3 1 ، حرن پاران لاهور ميل کي
پٽڙيءَ تان ڪيرائڻ جو مقصد الله بخش صاحب کي قتل
ڪرڻ هو.
8 3 - فتويٰ، صفحو 1 2 1
9 3 - ساڳيو صفحو 1 2 1
0 4-õ
الوحيد، 4 آگسٽ 5 4 9 1
1 4 -õ
الوحيد، اداريو، 4 آگسٽ 5 4 9 1
2 4 - ساڳيو
3 4 - کهڙو صاحب پاران جناح صاحب ڏانهن، ميمو،
سيپٽمبر 5 4 9 1
4 4- ڊائو صاحب پاران ويول صاحب ڏانهن، 0 2
سيپٽمبر 5 4 9 1 . آءِ او ايل، Mss. Eur. E. 372/7
5 4 - گورنر صاحب پاران وائسراءِ صاحب ڏانهن، 6 4
9 1 ، آءِ او ايل،
L/P&J/5/262
باب پندرهون
1 - لنلٿگو، پاران زيٽلينڊ ڏانهن،1 2 ڊسمبر 9 3 9
1 ، آءِ او ايل، Mss. Eur. D. 609/18
2 - شرما صاحب، مٿي ڄاڻايل حوالو، صفحو 8 8
3-õ
شمس الحسن صاحب مٿيون حوالو صفحو 7 2
4-õ
ساڳيو
5 - ساڳيو، صفحو 9 2
6 - ساڳيو، صفحو 9 2
7-õ
سيد صاحب، مٿيون حوالو، صفحو 1 2 1
8-õ
سيد صاحب مٿيون حوالو، صفحي 5 2 1 کان 6 2 1 .
سيد صاحب ان ٽيليگرام جو سڄو متن. هن پنهنجي
پوزيشن ۽ هدايت الله صاحب جي موقعي پرستي جو سمورو
ذڪر ڪيو آهي. ان گهوٽالي جي تفصيل لاءِ ڏسو، ڪي
ايس حسن صاحب جو
Sindh's Fight for Pakistan
باب هڪ کان ٽي
9 - سيد صاحب، ساڳيو حوالو
0 1-õ
سيد صاحب، ساڳيو حوالو
1 1-õ
سيد صاحب مٿيون حوالو، صفحو 6 2 1
2 1-õ
صوبائي جوڙجڪ جي خود مختياري جي باري ۾ ڪائونسل جا
ٺهراءَ ان حوالي سان به دلچسپ آهن ته آزاديءَ کان
پوءِ مرڪز جي تسلط خلاف کهڙي صاحب ساڳئي ئي نموني
ويڙهاند ڪئي هئي. تنهن وقت سيد صاحب جا ڪهڙا خيال
هوندا هئا ان جو اندازو ان قرارداد مان به لڳائي
سگهجي ٿو ته جنهن ۾ چيو ويو هو ته هر مسلم ليگي
ميمبر لکت ۾ واعدو ڪري ته هو هر روز گهٽ ۾ گهٽ هڪ
نماز باجماعت ضرور ادا ڪندو.
3 1-õ
ايس. پيرزادا صاحب، مٿي ڄاڻايل حوالو، صفحو 9 کان
0 1 ، جناح صاحب ۽ مس فاطمه ٻنهي کهڙي صاحب جي
آزاديءَ تي کيس مبارڪباد جون تارون اماڻيون هيون.
ڪي. ايس. حسن صاحب، پهريان ڄاڻايل حوالو، صفحي 9 0
1 کان 5 1 1 تائين
4 1 - سيد صاحب، مٿي ڏنل حوالو، صفحو 0 4 1 کان
1 4 1
5 1-õ
ڪي. ايس. حسن صاحب، مٿيون حوالو، صفحو 6 2 1 -7 2
1
6 1-õ
ساڳيو صفحو 7 2 1
7 1 - ساڳيو
8 1-õ
جناح صاحب پاران کهڙو صاحب ڏانهن 3 1 آڪٽوبر 5 4
9 1 ، ڪي پي.
9 1 - ڊائو صاحب پاران ويول صاحب ڏانهن، 1 2
ڊسمبر 5 4 9 1 ، آءِ او ايل، Mss. Eur. E. 327/7
0 2 - ساڳيو
1 2-õ
لياقت علي خان، رپورٽ، 0 2 آڪٽوبر 5 4 9 1
2 2 - سينٽرل پارليامينٽري بورڊ جي اجلاس جي
ڪارروائي، آءِ. ايم، ايل، ڪي پي.
3 2-õ
کهڙو صاحب نوٽس ڪي پي.
4 2 - ليکڪه پاران راشدي صاحب کان ورتل سلسليوار
انٽرويوز، ڪراچي سيارو 2 8 - 1 8 9 1
5 2 - سيد صاحب، مٿي ڄاڻايل حوالو، صفحو 3 4 1
6 2-õ
ساڳيو
7 2-õ
راشدي صاحب، ليکڪه سان انٽرويو، سيارو 2 8 -1 8 9
1 تنهن کان سواءِ مير علي احمد ٽالپر کان انٽر
ويو، اونهارو 2 7 9 1 لنڊن.
8 2 - عيسيٰ ايم بخشاڻي صاحب، سيڪريٽري سنڌ مسلم
ليگ، ٺارو شاهه، ضلعو نواب شاهه پاران جناح صاحب
ڏانهن، 1 2 نومبر 5 4 9 1 . ڪي. ايس. حسن صاحب،
مٿيون حوالو صفحو 6 3 1 -õ7
3 1 .
9 2 - کهڙو صاحب کان سيد صاحب ڏانهن، 6 1 نومبر 5
4 9 1 ، ڪي. ايس. حسن صاحب، مٿيون حوالو، 6 3 1 -õ7
3 1
0 3-õ
ساڳيو صفحو 6 4 1
1 3-õ
سيد صاحب، مٿيون حوالو، صفحي 6 5 1 کان 8 5 1
2 3-õ
ڪي. ايس. حسن صاحب، مٿيون حوالو صفحو 1 5 1
3 3 - درگا داس صاحب، سردار پٽيل صاحب جي لکپڙهه
جلد، 3، صفحو 3 9
4 3 - موڊي صاحب کان ويول صاحب ڏانهن، 6 2 اپريل
۽ 4 2 مئي 1946 ، آءِ او ايل،
L/P&J/5/262
5 3 - ڪيو اي پي/ 3 3 1 1 ، صفحو 8 1 ، سيد صاحب
مٿيون حوالو صفحو 0 7 1
6 3 - کهڙو صاحب نوٽس ڪي پي
7 3-õ
ساڳيو
8 3-õ
موڊي صاحب کان ويول صاحب ڏانهن، 7 2 اپريل 6 4 9
1 ، آءِ او ايل
L/P&J/5/262
9 3-õ
موڊي صاحب کان ويول صاحب ڏانهن، 5 2 مئي 6 4 9 1
ساڳيو حوالو
0 4-õ
موڊي صاحب کان ويول صاحب ڏانهن 1 1 جون 6 4 9 1
ساڳيو حوالو
1 4-õ
ساڳيو
2 4-õ
ساڳيو
3 4-õ
کهڙو صاحب نوٽس ڪي پي.
4 4-õ
درگا داس صاحب مٿيون حوالو صفحو 5 0 1
5 4-õ
اسپيڪر، ليجسليٽو اسيمبلي سنڌ کان ايم اي کهڙو
صاحب ڏانهن 1 1 جولاءِ 6 4 9 1 ، ڪي پي.
6 4-õ
انهن رابطن جو تنهن وقت شڪ ڪيو پئي ويو پر بعد ۾
انهن جي پڪ ٿي ويئي، سڌير گهوش Gandhis Emissary
ڇاپو لنڊن 7 6 9 1 ۽ مون
Wavell, The Viceroy's Journal
، ڇاپو لنڊن، 3 7 9 1 .
7 4-õ
نهرو صاحب، 4 1 جولاءِ 6 4 9 1 ، مون پاران
حوالو، مٿين ڄاڻايل حوالي ۾ صفحو 3 5 1 1
8 4 - مون، ساڳيو حوالو صفحو 5 5 1 1
9 4 - ولڀ ڀائي پٽيل صاحب پاران سڌوا، سنڌ مان
ڪانگريس جي ايل ايم اي ڏانهن، درگا داس صاحب مٿي
ڏنل حوالو صفحو 5 4 1
0 5 - کهڙو صاحب پاران جناح صاحب ڏانهن، مئي 6 4 9
1 ڪي پي.
1 5-õ
کهڙو صاحب پاران جناح صاحب ڏانهن 6 2 آگسٽ 6 4 9
1 ڪي پي.
2 5 - کهڙو صاحب نوٽس ڪي پي
3 5-õ
مون-، ويول، دي وائسراءِ جرنل صفحو 3 1 4
4 5 - مير بنده علي ٽالپر صاحب مسلم ليگ کي ڇڏڻ جو
غير متعين واعدو ڪيو هو پر هو بعد ۾ مسلم ليگ جي
وڏ وزارت تي راضي ٿي ويو. پٽيل صاحب سنڌ ڪانگريس
جي خفيه ٺاهن ڪرڻ واري نا اهليءَ تي تنقيد ڪندي
لکي ٿو: ”هن وقت تائين مخلوط پارٽي پنهنجي صاف
رڪارڊ ۽ اصول پرستي سبب ڳاٽ اوچو رکڻ جي قابل هئي
پر مير بنده علي صاحب سان ٺاهه ڪري مخلوط پارٽي
پنهنجي اصولن تي سودي بازي ڪئي جنهن سان سندس ساک
کي ڌڪ لڳو، ڇو ته بنده علي ٽالپر صاحب کي پنهنجي
پارٽي ڇڏي اچي مخلوط پارٽي ۾ شامل ٿيڻ لاءِ تمام
گهڻي قيمت آڇي. مير بنده علي ٽالپر صاحب پاران
پنهنجي واعدي تان ڦري وڃڻ سان مخلوط پارٽي کي وڏو
هاڃو رسيو ۽ اها کلڻ - هارڪي بڻجي ويئي.“ پٽيل
صاحب پاران ملهوترا ڏانهن 7 2 مارچ 7 4 9 1 ،
درگا داس صاحب، مٿي ڏنل حوالو صفحو 1 2 1
5 5 - درگا داس صاحب، مٿيون حوالو صفحو 7 2 1 کان
1 3 1
6 5 - وزيراڻيءَ صاحب پاران پٽيل ڏانهن، 3 1
ڊسمبر 2 4 9 1 ، ساڳيو حوالو صفحو 6 3 1
7 5 - کهڙو صاحب پاران سيد ڏانهن 3 1 /7 1 مارچ 9
6 9 1 ، کهڙو صاحب جو فائيل سيد صاحب جا پيپرز
8 5 - سيد صاحب، مٿيون حوالو صفحو 1 8 1
9 5 - موڊي صاحب پاران ويول صاحب ڏانهن، 8 جنوري
7 4 9 1 ، آءِ او ايل،
I/P&J/5/262
0 6 - ساڳيو
1 6- موڊي صاحب پاران ويول صاحب ڏانهن 2 2 جنوري
7 4 9 1 ، ساڳيو حوالو
2 6- موڊي صاحب پاران مائونٽ بيٽن صاحب ڏانهن، 6
2 مارچ 1947 L/L/P&J/5/6310
3 6 - موڊي صاحب پاران ويول صاحب ڏانهن 8 جنوري
7 4 9 1 ، ساڳيو حوالو
4 6-õ
موڊي صاحب پاران مائونٽ بيٽن صاحب ڏانهن 6 2 مارچ
1947، ساڳيو حوالو
5 6 - موڊي صاحب پاران مائونٽ بيٽن صاحب ڏانهن 7
اپريل 7 4 9 1 ، آءِ او ايل، L/P&J/5/263
6 6 - موڊي صاحب پاران مائونٽ بيٽن صاحب ڏانهن 5
2 اپريل 1947، ساڳيو حوالو
7 6 - عبدالرسول ميمڻ صاحب، چيف انجنيئر اريگيشن ۽
پاور کاتو سنڌ حڪومت. ليکڪا ڏانهن خط، 7 1 آگسٽ 2
9 9 1 تنهن کان سواءِ ڏسو ”سنڌوءَ ۽ پنجاب جي
پنجن دريائن جي پاڻي جي ورهاست جي باري ۾ سنڌ ۽
پنجاب ۾ ٿيل ٺاهه.“
8 6 - سنڌ حڪومت
Post War Development 5 4 9 1 ، گورنمينٽ آف سنڌ پريس، 5 4 9 1 .
9 6 - ساڳيو صفحو 6
0 7-õ
موڊي صاحب، ويول صاحب، صفحو 4 2 4
1 7-õ
موڊي صاحب پاران ويول صاحب ڏانهن 4 2 فيبروري 7 4
9 1 ، آءِ او ايل
L/P&J/5/263
2 7-õ
جلال پاران خواجه ناظم الدين صاحب ڏانهن منسوب ڪيل
حوالو، مٿي ڄاڻايل حوالو صفحو 8 3 2
3 7-õ
شرما، ايم. ايس. ايم، مٿي ڏنل حوالو، صفحو 3 1 1
4 7-õ
موڊي صاحب پاران ويول صاحب ڏانهن 2 2 جنوري 7 4 9
1 ، مٿي ڏنل حوالو
5 7-õ
جلال، مٿي ڏنل حوالو صفحو 2 6 2
6 7-õ
ايلن ڪيمپبيل جانسن
Mission with Mountbatten
ڇاپو لنڊن 1951 ، صفحو 3 0 1 ان ڳالهه جو ذڪر
ٻين ليکڪن به ڪيو آهي ۽ ان جي ڪا ترديد نه ٿي
آهي.
7 7 - موڊي صاحب پاران مائونٽ بيٽن صاحب ڏانهن، 6
2 جون 1947، مٿيون حوالو |
