|
سنڌ جي تاريخ جو
حصو
ترتيب:
1.
سنڌ جي ڪشمنر سر بارٽل فريئر جي دستخط سان
سنڌي ٻولي جي اهميت بابت سنڌ سرڪار جو هڪ پڌرنامو
مورخه 29- آگسٽ 1857ع.
2.
(الف) حضرت قلندر لعل شهباز جي پاٽ ۾ آمد
(ب) ”آکاڻي انگريز سرڪار جي.“
(اٽڪل 1864ع کان پوءِ جو لکيل هڪ مضمون)
مصنف
مرحوم رئيس يارمحمد جوڻيجو
ايڊيٽر:
حبيب الله صديقي پاٽائي
سنڌ جي تاريخ جو هڪ ورقم
”.... سنڌ جي انگريز ڪشمنر سر بارٽل فريئر (1851ع
کان 1859ع) جي ڏينهن ۾ سنڌي ٻوليءَ جي جديد رسم
الخط تيار ڪرڻ ۽ سنڌيءَ کي ذريعه تعليم بنائڻ طرف
خاص توجهه ڏنو ويو، جنهن جي نتيجي ۾ سنڌي ٻوليءَ
جي ترقي ٿي. سيٺ نائون مل هوتچند (1804ع- 1878ع)
پنهنجي ”يادگيرين“ ۾ ڄاڻايو آهي ته موجوده سنڌي
الف- ب تيار ڪرڻ جو سهرو مسٽر ايلس (اڳتي هلي سر
بئرو ايلس) جي سر تي آهي، جنهن فريئر جي حڪم مطابق
اهو ڪارنامو سرانجام ڏنو.
1853ع ۾ فريئر هڪ سرڪاري حڪم ذريعي انهن ملازمن
لاءِ جن جي مادري زبان سنڌي نه هئي، ”لازمي سنڌي
ٻولي جو امتحان“ پاس ڪرڻ ضروري قرار ڏنو. ساڳئي
سال شڪارپور ۾ هڪ سنڌي پرائمري اسڪول برپا ڪيو
ويو، جتي نئين رسم الخط ذريعي سنڌي ٻوليءَ ۾
ابتدائي تعليم ڏيڻ جو انتظام ڪيو ويو. فريئر ان ڏس
۾ هڪ وڌيڪ قدم اڳتي کنيو ۽ نئين رسم الخط ۾
پرائمري سنڌي تعليم مڪمل ڪرڻ وارن نوجوانن لاءِ
ملازمت يا ثانوي تعليم حاصل ڪرڻ واسطي وظيفي ڏيڻ
جو اعلان ڪيائين.
انهيءَ مقصد لاءِ اميدوارن جو تحريري ۽ زباني چٽا
ڀيٽيءَ جو امتحان هر هڪ تعلقي هيڊڪوارٽر ۾ هر ڇهين
مهيني منعقد ڪيو ويندو هو، جنهن ۾ پهريان ٽي نمبر
ايندڙ اميدوار بالترتيب مناسب سرڪاري ملازمت، پنجن
سالن لاءِ ڪراچيءَ ۾ وڌيڪ تعليم حاصل ڪرڻ لاءِ
وظيفو ۽ ستن سالن لاءِ بمبئي ۾ تعليم حاصل ڪرڻ
لاءِ وظيفي ملڻ جا حقدار قرار ڏنا ويندا هئا...“
29- آگسٽ 1857ع تي جاري ڪيل هڪ ٻيو سرڪاري
پڌرنامو، جيڪو اسان کي ميان غوث محمد ”گوهر“ صاحب
کان تازو دستياب ٿيو آهي، سو انهيءَ دؤر ۾ سنڌي
ٻوليءَ جي اهميت ۽ سرڪاري ٻوليءَ جي حيثيت حاصل
ڪرڻ جي هڪ ثبوت طور سنڌ جي تاريخ جي هن حصي ۾ پيش
ڪجي ٿو.
هڪ ناياب ۽ قيمتي دستاويز
سنڌي ٻولي جي سرڪاري اهميت- 1857ع.
سنڌ جي ڪشمنر سر بارٽل فريئر جو پڌرنامو
|
