|
پِلايئهءِ آڻِ ڀَــر شـــربــت
ڪَـــٽورا.
(171)
پُنهل آکيا سُخن سھڻا زبانون،
ڪِتُيءِ دائي، ڪَشالا دل بجانُون.
نِهين سَورهه ڪَرِيندي سِر پياري،
قِلعي تي ڪا ويندي مار نعري.
ڪَران في الحال ميَن تدبير ڪيهِي؟
جِڪا آکين ڪَران تجويزَ تـــيهي.
آکيا دائِي سَچي سُڻ ڳالهه سائين!
نه ٿِيوين رَنجّ تان مين سچ آکائِين.
مِلڻ مجبُوب دا مشڪل مَهانگا،
رَکين جي ساهه سِـــر دا ڪَون سانگا.
اُٿي اختيار ڪر، ڪيچي ڪَشالا،
نِڪل نِشانُ چـــا مـنـصوُر والا.
طمع ڪنُون تَرڪُ ڏي سَٽ فخر هَستِي،
تَـڏان آکن تَيڪُون عاشق اَلستِي.
خُودِي ڇوڙين جَڏان تُون خانَ خاني،
تَڏان مِلسِي تَيڪُون محـبوب خــاني.
ڏِتا مَيڪُون ڪوئِي مالڪ اِشارا،
ٿيا حاصل ڪُلِي مضــمـون ســارا.
آکِيس بالڪل نه مِين ڌاريا ڌَريسان،
ڪَريگر نالِ جائِي ڪم ڪَـريسان.
تَنهين دا سُڻ سُخن مين صاف آئي،
صفا ڪر ڳالهه تيڪُون مين سُـڻائِي.
سَڏاوين تون جڏان، رنگريز ڪَسبِي،
سَـڻي سارا شهر زُنّار(1)،
تَسبِي(2).
اِهو جي آپ ڪون تون لقب لاوين،
اُمالڪ وَڃ شتابِي، گــوءِ چــاويــن.
وِڪاڻا وَڃ مصر يوسف ڪِنعاني،
ڳِـــڌا زَر ڏي، زُلـــيخا ماه ثانــي.
چائِي سَيفل سنبر سر تي هلاڪي،
تَڏان ٿيا شهپَري دا، مَس مُلاقي.
کڙا مِجنون رهيا، ڪِتلي ڏِهاڙي،
سَٺي سِر تي تَهين ڪامل ڪُـهاڙي.
قَبيلا، ڪُــڙم رانـجها ڇــــوڙِ آيا،
چَريـندا مــالُ، ٻـــيلي ٿــــي، پَـــرايا.
هَزاري تخت(1)
دا صاحب سُونهارا،
گَذاري جهَنگ سيالين(2)
ٿي وِچارا.
وَڏي ڏُک ڏيک جو فرهاد ڪَر ڳيا،
ڪَپيندا جبل سو، محروُم مــَر ڳيا.
سَهن عاشق سدا برسر، گُليلان،
اَول سڀڪُون بره ڏيندا طُفيلان(3).
ڪَمر ٻَڌ، ڪَر همت آپي آرياڻي،
نه ڪُجهه ڏيسـين تَيڪُون سَڏ آڻِ راڻي.
نَهين ڇُٽدا اِهو ڪم، ريءَ اَلائي،
مڱڻ(4)
ٻاجهَون(5)،
نه ڪـو پاڻِـي پِلائي.
مُنجو ڪو مـعـتـبر، اعـتــبار والا،
ڏيوي رنگريز ڪُون ڏاها ڏِکالا(1).
سَڏيا في الحال مَل مُنشي ٻَٻيها،
ڪِتاني سڀ خبر في الحال اِيها.
ڳيا مهتا اڳون مالڪ، مراثي،
اَهي تنهن دي طرز تجويز خاصي.
ڏٺا ڏوٻي جڏان آندا اُهين ڪون،
اُٿايس آدمي نوڪر ڪنهين ڪـون.
منگا ڪُرسي، شتابي ڪاڻ مهتي،
ٻلهايا ساڌ ڪون، چا چاڙهه تنهن تي.
آکيس هڻ حال ڏي تون خبر ساري،
تُسان ڏي هي ڪڏاهين ڪيچ تياري؟
ڪهيا منشي، صحيح سڻ بات سائين!
نه ٿيوو رنج تان مين سـچ اکائين.
پنهل پرديس آيا، ديس ڇوڙيا،
تيڏي در تي تنهين نيشان(2)
کـوڙيا.
کـليا در باغ تيڏي گل هزارا(1)،
ايا تنهن دا ڪرڻ ڪامل نــظارا.
منگي نسبت(2)،
ٻيٺا سڱ دا سوالي،
اسان ڪيتي الہ لڳ هي دلالِي.
ڪهيا ڪنڌ ڌوڻ ڌوٻي رهه وپاري،
تُسان رُلدي عمر ســـاري گــذاري.
وڏا بيهوش هين بدمعاش ڪوئي،
زبانون زبان، ڪافر چا ڪِــتوئي.
نهين نادان تيڪون شرم آيا؟
سخن سادا اهو تين ڪيون الايا؟
پرائي راس(3)
تي پرديس جالو(4)،
تڏاهين مس مسانهين(5)
پيٽ پالو(6)!
تُسان تحقيق ماڻهو سهل سادي،
الاوِن عـمر ايــنويــن بــي بــنــيادي.
نهين تڪرار، پنهل ذات ڪيهي،
تسان ڏي وس، سڏائو جوڙ جيهي.
سُڻي(1)
منشي، سخن سادي جڏاهين،
لڳيانس چوطرف وڃ ڀڙڪ باهـــين.
جڏان گفتار، مالڪ ڪر پُڄائي،
ٻَٻيهي ڪـون تڏان ول(2)
وار(3)
آئي.
زبانون کول خنجر، تنهن اَلايا،
اُتون رنگريز ڪَڍ واڻــئي وهـــايا.
ٻيٺا ٿڙڪي، جيوين شهباز ڦڙڪي،
الايـس ڪر بلــند آواز، ڪَــڙڪي.
آکيس تيڏا لڳا هي تيز طعنا،
ڏٺوئي چا اسان ڪـــون ڪر بِيــگانا.
پَنَهل هي سيٺِ صاحب، مُلڪ مشهور،
رکي شاهانَ مثل سو شيرُ، دســتور.
ڏيوي سَڏ ڏيههَ ڪُون، دولت اُڌاري،
نَهين منگِدا وَلا وَل عُمر سـاري.
ڪَريندا ڪم هميشه ڪاروانِي(1)،
تـنهين دِي طرز(2)
تابش هي شَهاني(3).
اَڳُون ٻيٺي ڏِهاڙي ڏُوم(4)
ڳاوِن،
مُڇان موڙي، پُلا تي ٻوڙ کاوِن.
لَهن مِسڪِين تَنهن ڪُون ڳول ڇوري،
ڏيون ڏاتِئين(5)
تِـنان ڪُون ڪَپڙ ڪوري(6).
منگن خيرات، جي مفلس نِماڻي،
وَڃن ڪِيتِي نَوين، لاهِي پُـــراڻي.
ڪَئِي منگدي مُدامي، روڪُ ناڻا،
ڏِوائي مِيرُ، سڀ ڪُــون مُشڪ هاڻا.
جَندِي(1)
چَوطرف جَنهِن دِيان هين اُطاقان،
جُڙايان واسطي چـا نيڪ پاڪان(2).
اُتاري(3)
عام صاحب، سو جُڙائي،
نَنِهين وچ نيڪ بَد آرامُ پـاوي.
ملي سڀڪُون سَويلي، مُفت مانِي،
گهِنَن کاون، بلاشڪ بـي نـــشانِي.
ڪَران ڪِتليان پُنَهل دِيان مين حَديثان(4)،
ڪَريندا لوڪ ڏيکـڻ ٿالِ رِيــسان.
هُوي صاحب تَنهِين دا جو سَلامِي،
رَهي دارينِ دي وچ خوش آرامِي.
مُدَمّغ مِيرُ، سو مسڪِين پرور،
نبيﷺ نروارُ هي، سَـــردار، ســـرور.
در بيان راضي شدن مالڪ ازشُنيدن
تعريف پُنهل و ذاتِ آن رنگريز
معلوم ڪردن
ڪِتِي مُنشِي، جڏاهِين ڳالهه ساري،
ڳڌا رنگريزَ ڪُون، محڪمُ منجهاري.
صفت سَڻدي ڪِتُس مَوقوُفُ ماڻا،
ڪُفُر ڪُون ڪاٽ ٿِيا ايمانَ هـاڻا.
پُنهل دا سَرس سَر، غوغاءُ غالب،
سُڃاتُس ڪو صحيح مطلوب طالب.
سَتارِي سَختُ آندُس بار بارِي،
وِچارا ويڙهِه نـــيتا، شـــرمـــِساري.
آکيُس مُنشي سڀو تين سچ اَلايا،
مَيڏِي دل ڪُون، وڏا ويـساهُه آيا.
عمر ساري سَدائِي گَڏُ جَليسُون(1)،
پُنهل دي نِت اسـان ڌو پير پيسُون.
مَگر منشي! پُڇان مين تئن ڪَنُون حال،
پُنهل دِي ذات ظاهر، آکِ في الحال.
ڏِتِي وَلدِي اِها، ڪّر زاغ(1)
ظاهر،
ڪـڍيا قسمت ڪَنهين چا سـانگ(2)
ٻاهر.
عُمر ڌوٻِي ڌُوي ڪَپڙي شَهاني،
ڏيوَن سَڏ آڻِ تَـنهن ڪُون خان خاني.
هُنر هَرڪار دا اَستاد اعليٰ،
ڪَريندا آپُ ڪجهه ٿـولا ڪَـــشالا.
چَندين ٻيلِي ڪَاون ڪَر مَزوري،
ڏِوي سَــڏ سڀڪنهين ڪُون طلب پوري.
بَلوچان نال يارِي تي يَرانا،
وَين چائِي سَدا تَـرڪش(3)
ڪَمانان.
سنگت صُحبت هميشه هِس جَڏاهين،
ڪري ٻولي بلوچـان دِي تَڏاهــين.
نَه ڪر وِسواسُ ڪوئِي خيال خَطرا،
نَهــين دَرباتِ(1)
بالڪُل ڪوڙُ قــطرا.
مالڪ منُشي ٿئي ڏُونهين رضامند،
رکيوني دوستِي دا پـيچ پــيونَـــد.
ڪَڍي ڪُلفت خدا سڀ لوڌِ پاسي،
ڪَرن ڳالهيان مِـٺيان کـل کل خُلاصي.
چَليا مُنشي اَٿي مُڪلا مِراثِي،
آيا وِچ ساٿ دِي گهِن خبر خاصِي.
پُنهل آکِيس ڪِهِي ڳَڻتِي ڪِتِيائي،
آکِيس آندم شرابُون ڀرَ صُـراحِي(2).
اُٿي شَہ شير ٿي خوشحال شادان،
پُڄايان پِير پِيران ســـڀ مُــرادان.
نه ڪجهه لُڪ ڇپ، اُٿي نَر مار نعرا،
ڏکي مر ڏيهه عالم لوڪ ســارا.
اُٿي سر آپڻي تون ڪام ڪيچي!
توڪل دي صحـيح ٻڌ سبز پيچي(1).
قبولين جي پنهل برسر ڪشالا،
ڏيسي توفــيق تــيڪون الله تعــاليٰ.
اکيس ميڪون نهين درڪار مالي،
منگان محبوبُ دي وهـندو(2)
وصالي.
صحيح ميڏا سخن سڻ حَالڀائي!
اُٿي ڪر دسـت دانــشــمــند دائـــي.
ڏون هين رلمل ڪرو چا راند بازي،
جيوين ٿيوي سگها رنگـريز راضــي.
آيا منشي شِتابي ول وِچارا،
ڪَنيزڪ نال ڪِيتس حال ســـارا.
آکيس، تيڪون پنهل آکيا پياسي،
خدا دي واســطي ڪر ڪا خـلاصي(3).
نهين ميڏا اِٿان همراه ڪوئي،
نهايت ننگ تـيڏي ســـر ســـڀوئي.
اَڳون آکيا، اُنهين هوشيار دائي،
متان ڳڻتي ڪرو ڪائي اجـــائــي.
پنهل دي مين قدم دي خاڪ سونهان،
ڏيسي ميڪون تـوڙي رنگريز لوهان(1).
اڳي ڪيهي وڏي مين لاف(2)
ماران،
سڏيندا نر(3)،
ڪَذابـــين(4)
عــــمر(5)
ناران(6).
هوسِي همراه شالا، الہ تعاليٰ،
پنهل چڙهسي سِگهار سر سيج شالا!
مُهت(7)
ڏيسي اسان ڪون غوث ميران،
ڪريسي صلح(8)
سولي پير پـيران.
در بيان رفتن دائي نزد مالڪ برائي رشته ڪردن سسئي و قبول ڪر دن آن
الہ دا آسرا ڪر دوڙ دائِي،
اڳون مالڪ اُٿي في الحال آئِـي.
زبان دي نوڪ نازڪ نار(1)
چولي،
ڪيتا قـمري عــجــب آواز ٻــولي.
ڪيتس در دست سرُندا دل بجانَون،
الايـــــس روپ بـــروي دا زبانــون.
اکيس مالڪ ميان! ڏي گوش اورِي،
اسان ٻانهي تُسان ڏي نـمـڪـخــوري.
ڪريسان عرض دلدِي نال لاوين،
متان ميڏا سخن سائين! ولاويـن.
ڪريندي عرض مين ڪوئي وچاري،
لاهڻ لائق تُسان ڪون بار بـاري.
سوداگر ڪيچ دي ميڪون سڏايا،
سُڻايا تنهن سـڀو چـــا رِنـــد رايا.
آکيس ميڪون مسافر عشق ڪِيتا،
تڏان پــرديس دا مــين آب پِـــيتا.
اندا قسمت شهر وچ شاهزادا،
رکي سڱ دا تُسان وچ سو ارادا.
وچيندا سِر سهانگا جوان جائي،
گهِنو جيڪر مِلــي سو بي بهائي.
ڪريسي در اُتي دائم غلامي،
عمر ساري تُسان ڏا مين ســلامي.
تُسان ڏي قوم دا هي ذاتڀائي،
صحيح تڪرار ڪر مـين ڳالهه آئي.
قبيلي خويش ڪون ڏي ترڪ آيا،
ڪـيتا محتاج محبت چا پَرايا.
ڏيوو دل دا ميڪون مضمون سائين!
اَنهين مشتاق ڪون مين نئِين سڻائين.
ڪَهيا گاذر(1)
نهين ڪوئي عار(2)
ميڪون،
مگر هڪ حرف هي درڪار ميڪون.
رکي سڱ دي جيڪو جو جوان دعوي،
تڏان مسڪين ٿي سو مـرد آوي.
سَٽي جيڪو دنيا، دولت پَسارا،
ڪـريسان مين تنهين ڪون پسند پيارا.
الہ مشتاق دا اسباب جوڙيا،
مڪر، ماڻا، سَڀو رنگريز ڇــوڙيا.
گُذر ڳَني ڏِينهن گرمِي دي بُخارِي،
دَلا آنــدِي خُدا موسم بَهاري.
ڪنيزڪ سُڻ سَڀا گُفتار آئِي،
ٻَٻِيهي دِي هَـمہ بَرگوشُ لائِــي(3).
(1)
زُنار= جڻيو، هت اشارو جڻئي پائڻ واري ڏانهن
يعني هندو.
(2)
تسبي= تسبيح، اشارو مسلمان ڏانهن.
(1)
هزاري تخت= رانجهو جو شهر.
(2)
جهنگ سيالين= جهنگ سيال= پنجاب ۾ هڪ شهر، جتان
جي هير ويٺل هئي.
(3)
طفيلان= طفيلون، ٽوپ (ٻيانيءَ سان ڳاهيل ول
کي، اُٿلائڻ پٿلائڻ)؛ تڪليفون، درد، ايذاءَ.
(1)
ڏکالا= ڏيکاري، ملاقات.
(2)
نيشان= عَلم، جهنڊو (عشق جو).
(5)
مس مسانهين= مسين مسين.
(1)
ڪارواني= قافلي جي سالاري، يعني سڀني سوداگرن
جي اڳواڻي.
(5)
ڏاتئين= ڏاتيون، بخششون، انعام.
(6)
ڪپڙ ڪوري= ڪورا ڪپڙا، نوان ڪپڙا.
(2)
پاڪان= پاڪن، چڱن ماڻهن لاءِ.
(3)
اُتاري= اتارا، جايون.
(4)
حديثان= حقيقتون، ڳالهيون.
(1)
زاغ= ڪانءُ. اشارو ٻاٻيهي ڏانهن.
(3)
ترڪش= بَٿي (تيرن رکڻ جي ڳوٿري).
(1)
دربات= بات ۾، ڳالهه ۾.
(2)
صراحي= گهگهي (شراب جي).
(1)
لوهان= لوهون، سوٽون. مهميزون، داٻ، ڌڙڪا.
(5)
عمر= حياتي، حياتي ڀر، عمر ڀر، هميشہ.
(8)
صلح= صلاح، رٿ، تجويز. ڪريسي صلح...... سولي=
اها صلاح (رٿ) جيڪا اسان ڪئي آهي، سا سولي
ڪندو.
(3)
برگوش لائي= ڪن تي آندائين يعني چڱي نموني
ٻڌائين.
|
