|
لکيل جواب
”پرواهه ناهي، تو اڄ مون کي ڌمڪايو...
نفرت ڀريءَ نگاهه سان نهاريو،
شوخيءَ ۽ ڪاوڙ ۾ شُوڪجي....
منهن ۾ گهنڊ وجهي،
تو مون سان ڳالهايو.
”تون سمجهين ٿو،
آءٌ نوڪر آهيان،
مون کي پگهار ملي ٿو ــــ
اِهي چند سڪا
جيڪي مون کي ملن ٿا،
تنهنجي عجيب صحيح سان ۽
تنهنجي معرفت،
سرڪار جُي خزاني مان ـــ
جنهن مان، نصيب ٿئي ٿو
مون کي منهنجي مانيءَ جو ٽڪرو،
جن تي پلجان ٿو آءٌ!
۽ منهنجا ٻار ٻچا ـــ
... اسان جي قسمت آهي
تنهنجي قلم جي نوڪ تي!
”هائو، برابر، بيشڪ؛
زيردستن جي محنت جو اُجورو،
پورهئي ۽ پگهر جو عيوضو؛
ــ ــ جيتوڻيڪ، جنهن مان
پورو به نٿو ٿئي
هڪڙي مهني جو ڀتو ۽ ڪپڙو ـــ
انهيءَ ڪري ته آءٌ خاموش
ٻڌندو رهيس،
ٻنهي ڪنن سان،
تنهنجا طعنا ۽ تنڪا،
نؤد وانگر،
جنهن مان سوئو ٽنبي ٽنبي،
وري ڪڍي وٺجي،
ته به اُهڙي جو اُهڙو!
.... سو ڪهڙو اثر ڪندي،
مون جهڙي نؤد تي،
اِها تنهنجي گرما گرم گفتار!
”آءُ ته برابر نوڪر آهيان،
سرڪار جو،
ــ ـــ ۽ هو جو سرڪار جو
بنهه بالا آفيسر اچڻو هو،
جنهن سان آڌيءَ رات تائين،
تو رچائي هئي محفل؛
’کانا ۽ پينا....‘
دؤر هليا هئا جتي
پيالن جا،
۽ تو ٻڌا هئا عمدا گانا،
۽ تو ڏڍا هئا دلفريب ناچ،
جن جا نظارا.... آهن اسان جي
خوابن جي دنيا کان دور
۽ پري؛
ڇو نه پري ٿيندا،
اِهي اسان کان!
توهين آهيو آفيسر
۽ هو آهن
اوهان کان به وڏا آفيسر!
ڪهڙو نه عمدو نيشانُ
جهرمر جهلڪي ٿو
اوهان جِن پيشانين تي!
جنهن مان نڪرن ٿا
نوراني ڪِرڻا،
۽ سڃاڻپ جي روشنائي؛
جنهن جي وسيلي
اوهين هڪٻئي کي
ڄاڻي، سڃاڻي، ۽ کيڪاري
ويهو ٿا ويجهو؛
۽ رمزن واريون ٿين ٿيون
رهاڻيون، مجلسون ۽ محفلون
دنيا جي جهيڙن جهٽن
کرکسن کان محفوظ؛
اوهين بي خبر ۽ بي خوف
اُڏايو ٿا عيش زندگيءَ جا،
ماڻيو ٿا مزا جوانين جا،
راتين جي پردي ۾
ڪيو ٿا جڏهن رانديون
ڪنهن ’پَتي‘ سان،
ٿين ٿيون ـــ ’سٽ ڪٽ‘ جون بازيون،
.... ته اسين ڊهون ٿا
غمن جي بستري تي؛
ڀٽڪندا رهن ٿا
اسان جا خيال،
۽ کسڪندا رهن ٿا.
اسان جا خواب،
ــ هن حقيقت جي دنيا ۾؛
اڄ پورو ڍؤ ڪري
به نه کاڌو اٿم،
هي ميرا سيرا ڪپڙا
سڀاڻي ٿي ويندا
ليڙون ليڙون.،
۽ موديءَ کان
وٺڻو ٿم سيڌو.
تنهن کان سواءِ،
سڀاڻي وري ڪرڻي اٿم
سرڪاري نوڪريءَ سان گڏ
اوهان جي چاڪري.
سڄو ڏينهن،
ـــ هوندي وٺ پڪڙ
اوهان جي حڪمن جي.
انهن حڪمن سان
گڏيل هوندا
اوهان جي
فرمائش جا فرمان،
تيز، تڪڙا ۽ تز
ناراضگيءَ جا فقرا .....
’اڙي هي ڇا ڪيئي؟
’زيان ڪري وڌئي!
’هيترو وقت!
’هئين ڪٿي؟
’واٽ تي ننڊون ڪري آيو آهين؟
’ڪميڻا ۽ ڪم ڪوس!
’حرام ڪري ٿو کائين!
’نوڪري ڪرڻي اٿئي يا نه؟
’توتي قياس ٿو اچيم.
جهونو جو آهين،
’نه ته هوند گهر اُماڻي ڇڏيانءِ،
’ماڻهن جي ڪا ڪمي؟
’روزگار لاءِ ماڻهو
’ڌڪا پيا کائين،
’حرام تي هري ويو آهين!
’نوڪريءَ کان جواب ڏيندو سانءِ!
’خبر پئجي وينديئي ته
’گهڻين ويهين سؤ آهي؟
’ٻيهر ڪندين وري اهڙن غلطي؟
’وڃ، ٽر،
’اکين کان پري ٿي!
’وري متان اهڙي
’بيوقوفي ڪئي اٿئي!‘
’اُٿندي، ويهندي،
اوهان جي بس اهائي ڪِل ڪِل؛
۽ اهائي مهرباني!
”انهيءَ طريقي تي هري مري،
پڪيون ۽ پتيون
ٿي ويون آهن
’آءٌ خدمتگار آهيان،
برابر آءٌ خدمگار آهيان-
’سرڪار جو.
’انهيءَ سرڪاري نامدار جو،
’جنهن جي هٿ ۾ آهن
’اوهان جهڙا آفيسر، عهديدار ۽ عملدار
’جيڪي آهن
’وڏا ماڻهو،
’ايماندار،
’اشراف،
’دل ۾ درد رکندڙ،
’قوم جا خادم،
’ملڪ جو ڀلو ڪندڙ،
’مهربان ۽ مخدوم!
’آءٌ برابر آهيان
انهن حاڪمن جو نوڪر،
’نوڪرن جون نوڪر،
’۽ چاڪرن جو به چوڪر؛
’جنهن کان وٺندا رهو ٿا
’اوهين نوڪري،
’۽ اٿاريندا ويهاريندا
’زهر ٿا، جنهن کي اشارن تي،
”’اڙي! ڪيڏانهن؟
’هيڏانهن، هيڏانهن!
’بوٽ کڻي اچ
جوراب کڻي پاراءِ،
’پالش ڇو ڪانه ڪئي اٿئي؟
’ڏس،
’بوٽ ڪٿي ٿو چمڪي؟
’ها،
’اهي صحيحن وارا
’ڪاغذ ڪٿي آهن؟
’مٿي ۾ سور اٿم،
’ٻه ٽي روز ته ڏينم!
’ڪلارڪ کي بنگلي تي موڪل،
’تون ٻاهر در وٽ ويهه،
’ڪو اچي
’ته کيس چئج:
خان صاحب
واندو ڪونهي،
اندر ماڻهو ويٺا آهن،
سڀاڻي اچجو-.
ڊرائيور کي ٻڌاءِ
موٽر تيار ڪري،
اسين گهمڻ ڦرڻ وينداسين؛
’تون ته جلدي موٽ،
’توکي مون سان
’گڏ هلڻو پوندو.
’ڪو بداخلاق ٿو ڏسجين،
’جهنگلي
’آفيسر سان ڪو گڏ هلبو آهي؟
’پنهنجا ڪپڙا، صاف رک
’۽ مون کان ڏهه قدم
’پرتي هل!‘
”شام جو ٻارڙا
’گهر ۾ گوڙ ٿا ڪن.
’کين باغ ۾ گهمائيندو ڪر.
’سمجهين ٿو، ڪونه تو سمجهين؟
’تون منهنجو نائڪ آهين؛
’مون کي جلد ئي وڏو عهدو ملندو،
’آءٌ، توکي به پاڻ سان
’وٺي ويندس.
’سڀاڻي وڏي صاحب وٽ
’ميوي جو ٽوڪرو
’کڻي وڃج،
’۽ وڏي ادب سان جهڪي،
’سلام ڪجائينس.
’پر هو وڏيرو!
’اڄ جو واعدو ڪري ويو هو؛
’راڄ جو پريو مڙس آهي،
’آيو ته ڪونه هو؟
’۽ فلاڻو سيٺ
’مس مس ته ڦاٿو آهي،
’ڏس!
’ڪيئن نه اچي ٿو ڪنڌ جهڪائي؟
’۽ هُن ٺيڪيدار
’اڃا ڪميشن ڪانه پهچائي آهي
’رڳو سوٿي ڏيئي هليو ويو آهي گهر!
’بس سمجهي ڇا ٿو؟
’ڏهن هزارن جو بل اٿس!
’خرچ؟
’ڇا ڪيو هوندائين ـــ
’بس اهي ٽي چار هزار!
’باقي هيترا هزار سڀ فائدو!
’حصو نه ڏيندو
’ته ڪيڏانهن ويندو ـــ
’خير وقت تي سڀئي
’اچي سلام ڪندا؛
’اَنَ جو منهن جنڊ ڏانهن.
”پر اڄڪلهه
’زمانو اهو نه رهيو آهي،
’جو اڳ ۾ هو.
’هينئر وقت آهي اسان جو،
’موقعا آهن هزارين؛
’حڪومت....
’ته اسان جي آهي پنهنجي،
’پر خبرداريءَ سان هلڻو آهي.
’اسين نه هجون
’ته هوند هي سڄو
’ڍينگو ئي ڍيري ٿي پوي!
’اسان کي
’هڏ ڏوکي، محنتي ۽
’ايماندار ماڻهو کپن،
’جي پنهنجي فرض ادائي
’رات ڏينهن،
’اٺئي پهر، پوري ڪندا رهن.
’رعيت جي هرهڪ انسان تي
’فرض آهي
’ته هو پنهنجي ملڪ
مٿان سڀڪجهه قربان ڪري،
’خدمت ۽ خدمت ڪندو رهي،
’محنت....
’يقين، ڀروسي ۽ سچائيءَ
’سان ڇا ڇا نه ٿي سگهندو؟‘ |
