|
ڏينهن ڏٺي جو اُهوئي موهن جنهن هيڏانهن ڪڏهن به رخ ڪونه
ڪرکيو، اڄ نديءَ ڪناري ويٺو هو..... ۽ ڀرسان پپر
جو وڻ خاموش بيٺل آهي، جنهن جي باري ۾ هُن ڳوٺ جي
ماڻهن کان عجيب غريب ڳالهيون ٻڌيون هيون...... مگر
اڄ ڄڻ ته کيس ڪجهه هوش ڪونهي......
رات جا يارنهن لڳي چڪا هئا..... گهر جا ڀاتي روئي پٽي، سمهي، کونگهرا هڻي،
ڪنهن ڪنهن مهل پاسو ورائي رهيا هئا.... کاڌو ته
کيس کائڻو ڪونه هو..... چپ چاپ بستري تي ڊگهو
ٿيو..... پر ننڊ نه آيس.....
سڄو سارو گهر اجاڙُ، سون سون ڪري رهيو هو..... هي
ڀتيون، دريون دروازا...... کيس کائڻ ٿي آيا.....
الاجي ڇو گهٻرائجي هن لالٽين کڻي گل ڪيو.....
ڪوبه ڏينهن اهڙو نه گذريو، جو هن کي کاڌي لاءِ
مجبور نه ٿي ڪيو ويو.... روٽي تيار ٿيندي ئي نوڪر
اچي چوندو هو، ”ڪنوار پئي سڏيوَ.“ اتفاق سان ڪي ٻه
چار ڇڪون ٿي آيس، ته هڪدم ڊاڪٽر کي گهرائيندي
هئي...... ڪپڙا ميرا ٿي ويندا هئس ته ڌوٻيءَ کي
ڏيڻ جي يادگيريءَ هُن کي ئي ايندي هئي. ڪتابن تان
دز به برابر هوءَ ڇنڊيندي هئي.....
چمپا جي خدمت کان موهن پريشان هو......
مگر اڄ چمپا جي ٽهڪن جا ڇٽڪارا هن جي ڪمري ۾ ڪونه
هئا......
هو بکيو سمهي رهيو آهي..... چمپا ايترو به نٿي
پڇُيس ته ڇو، طبيعت ته ٺيڪ آهي....!
شام ٿي وئي هئي.... لاش جلي خاڪ ٿي ويو هو....
سورج کي ڪنهن ڌڪو ڏيئي اٿاهه سمنڊ ۾ ڪيرائي
ڇڏيو...... هوڏانهن به شايد ڪنهن جي لاش جلائڻ جي
تياري هئي...... موهن پنهنجي پٿريلن هٿن سان هن کي
آگ لڳائي...... منٽن ۾ ڪاٺين جي انبار مان رنگ
برنگي شعلا نڪرڻ لڳا...... نديءَ جي مٿاڇري تي
مڇيون پاڻيءَ مان منهن ڪري وري لڪي ٿي ويون......
ته پاڻيءَ ۾ لهريون ٿي پيدا ٿيون...... ڪناري تي
مهاڻي چار اڇلائي، مڇيون تڙپي تڙپي منجهس ڦٿڪڻ
لڳيون...... ٻيڙي ڪناري ڏانهن وڌڻ لڳي......
چوڌاري اونداهه هئي...... سنسان درگهٽ ۾ چتا چٽ چٽ
ڪري رهي هئي...... اونداهيءَ ۾ باهه هيڪاري تيز
پئي معلوم ٿي...... موهن خاموش ويٺو هو...... هن
جي اکين ۾ ڪنهن جي تصوير نچي رهي هئي. کيس ڪو سڏي
رهو هو. پنهنجي خيالن ۾ گم سم. چِتا جي آگ ڏي
نهاري هو نامعلوم دنيا ۾ ٿاڦوڙا هڻي رهيو هو.
ماڻهن کيس چيو، ”آخر ڪيسين تائين ويٺو هوندين؟ هلو
ته هلون“ موهن ٻڌو اڻ ٻڌو ڪري ڇڏيو...... ”ادا
ڀائو!“ تنهن کان پوءِ ڪنهن هڪ پوڙهي اچي چيو،
”جوان آهين...... فڪر نه ڪر...... زال ته ڪونه
آهين جو بيواهه ٿي ٿو وڃين. اڃا ننڍو نيٽو
آهين.... هڪڙي ويئي ته ٻِ ايندي. اِندر سڀاجي پري
ته ڪانه هئي، جو“..... ”موهن کي اهي اکر ڏاڍا برا
لڳا..... ڄڻ ته کيس ڪنهن دل تي ٺونشو هنيو هو. هو
بيچين ٿي اٿيو...... ڪاوڙجي..... مگر ڪاوڙ پي
ويو....... وس پڃيس ها ته انهيءَ پوڙهي کي کڻي
نديءَ ۾ اڇلائي ها.... هت ته ڳالهه ئي ٻي هئي.
موهن معلوم ڪيو ته کيس ڪنهن سڏ ڪيو آهي..... هو
ڇرڪ ڀري اٿيو..... پڇيائين ”ڪير آهي“
”واه! ايترو جلدي وساري ويٺين؟“ هن چيو، ”مون کي
نٿو سڃاڻين!“ رڳا ٽي پهر گذريا آهن.....
چمپا بيمار هئي، ڪيترن مهينن کان هن جي تندرستي
روز بروز خراب ٿيندي پئي ويئي. تنهن هوندي به خوش
رهڻ جي ڪوشش پئي ڪيائين.....
موهن هن جي ڪوشش کي سهي ڪري ورتو. پر هو ڪري سو ڪري ڇا. جڏهن چمپا موهن جي
غمگين ۽ دکياري صورت ڏسي، پنهنجي چپن تي هلڪي
مسڪراهٽ آڻڻ جي ڪوشش ڪندي هئي، ته خبر ناهي موهن
ڇو ڏڪي اٿندو هو.
موهن پنهنجي ڪوششن جي هوندي به چمپا کي چڱو ڀلو نه
ڪري سگهيو. کيس اها پڪ نه هئي ته ايترو جلد اهو
ڏينهن ايندو..... مگر انسان جو خيال اڪثر پورو نٿو
ٿئي...... جيڪي هو نٿو ويچاري سو ڪڏهن ڪڏهن سچ ٿيو
پوي......
هڪ ڏهاڙي چمپا سچ پچ هلي ويئي...... انهيءَ وقت
موهن جون اکيون کليون...... هن حيرانيءَ سان ڏٺو
چمپا مشڪي رهي هئي...... ”ها... ها! آءٌ ئي
آهيان...... تون هتي آهين؟ اڙي اٿ ته سهي......
مون هڪ نئون گهر وسايو آهي...... ڇا تون اهو نه
ڏسندين؟ هل ته......“
موهن گهٻرائجي اٿيو. ڪمري ۾ ڪنهن جي پيرن جو آواز
هو...... ڊوڙي دروازو کوليائين...... ٻاهر ڄڻ ته
ڪنهن کيس اشاري ۾ چيو ”هيڏانهن اچو...... ڊڄو ڇو
ٿا؟ ...... ايترو جلد وساري ويٺا؟ مون کي سڃاڻو
نٿا؟ ...... ها...... آءٌ چمپا آهيان.“
ڏڪندڙ پاڇولي وانگر هو اڳتي وڌيو...... ۽ موهن تير
وانگر ان جي پٺيان لڳو. ”تون ڇا ٿو سمجهين؟ ......
چمپا مري ويئي؟ ...... نه نه...... اهو خيال دل
مان ڪڍي ڇڏ.“ مساڻ جي پپر جا پن کڙ کڙ ڪري رهيا
هئا...... ۽ اهو پاڇولو به ڪيڏانهن گم ٿي ويو.
ٻاٽ اونداهي ۽ خاموشي! وڻ تي سامهون چٻرو ٻولي
رهوي هو...... اف! موهن اتي ئي ويهي رهيو. ڊوڙي
ڊوڙي هو ٿڪجي پيو هو. سهڪي رهيو هو. ڳوٺ کان ٻاهر
ميل کن نڪري آيو هو..... آڌيءَ رات ۾ اڪيلو......
آگ اڃا جلي رهي هئي.... ڪاٺيون سڙي هيڏانهن
هوڏانهن ٽڙي پکڙجي ويون هيون..... هوا جا جهَٽڪا
آگ سان کيڏي رهيا هئا.....
ڏيڏرنج جي جهونگار اونداهيءَ رات کي چيري رهي
هئي..... آسمان بادلن سان ڀرجڻ لڳو...... پري انبن
جي باغ ۾ ڪا جهنگلي جهرڪي چون چون ڪري اٿي.... وري
ٺُپ ماٺ ٿي ويئي...... البت ڪيڏي ڪيڏيءَ مهل ڏيڏر
جڏهن پاڻيءَ ۾ ٿي ڪريا ته آواز ٿي ٿيو ”ڇُپ، ڇُپ.“
هن دفعي موهن ڏٺو..... جلندڙ ڪاٺين کي پري ڪري ڪو
ٻاهر نڪري رهيو هو. وار ڇڙيل..... نيري رنگ جي
ساڙهي... فيروزي جَمپَرُ.... سينڌ ۾ سِنڌُرُ! موهن
کيس غور سان ڏسڻ لڳو.... هوءَ..... اها تصوير
آهستي هلي وٽس ويجهي آئي.... موهن پٿر جي مورتيءَ
مثل بيهي رهي.....
”اڄ آءٌ وڃي رهي آهيان.“
”ڪٿي؟“
”بلڪل پري...... دور...... پنهنجي پريتم وٽ“
”آءٌ تنهنجو پريتم ناهيان.“
”ڇو نه......؟ ......مگر......“
”پر ٻڌائڻ ۾ ڪو نقصان آهي ڇا؟“
”جسم تي تنهنجو قبضو هو..... مگر دل تي هُن
جو.....“
”آءٌ ڪونه سمجهيس.“
”ته ائين سمجهه تنهنجو جسم...... قبضو...... هاڻي
جلي خاڪ ٿي ويو آهي......مگر هن جي دل جي حڪومت
اڃان موجود آهي.“
”اها ڪهڙي پرولي آهي.“
”ڪهڙي به هجي...... سماج منهنجي قسمت کي تنهنجي
چرنن ۾ جڪڙي ڇڏيو...... مگر پريم ته مون کي هن
سان......“
موهن کان اهو راز لڪل ڪونه هو. هن کي معلوم هو ته
چمپا جي دل پرتاب سان آهي. پرتاب جو به هن سان
پيار هو. موهن ڄاڻي واڻي غلطي ڪئي. چمپا حسين هئي.
جوانيءَ جي دور ۾ مخمور...... اکين مان شراب ٿي
نڪتس...... دل مان جوانيءَ جا انيڪ ارادا ٿي
اُٿيا...... باغ جوانيءَ جي وڻ جي نازڪ شاخ تي هڪ
حسين مکڙي ٽڙي...... گل بَڻي هئي. ان کي ٽوڙڻ لاءِ
موهن اکيون بند ڪري هٿ وڌايو هو...... کيس اهو
معلوم نه هو ته ڪو گل جي دامن ۾ ڪندو اسريل هو.
اهو ڪنڊو.... اهو حسين ڪنڊو پرتاب هو. مگر چمپا
جون حسين ۽ زين آرزوئون هن جي پيءَ جي بي رحم
ٺوڪرن کان پاڻيءَ جي ڦوٽي وانگر ٽٽي پيون......
پرتاب کي شڪست ملي چڪي هئي... مون فاتح هو...
بادشاهه رعيت تي حڪومت ڪري ٿو.... رعيت جي دلين تي
نه.... چمپا جي جسم جو مالڪ، موهن هو... مگر دل
جيڪا هڪ وار ڀيٽا ڏجي ٿي اها واپس ڪير ٿو وٺي؟
تنهن هوندي به موهن سمجهيو.... ’آءٌ سکي آهيان ۽ چمپا به سکي آهي.‘ موهن جو
اهو خيال ٺيڪ هو، ڇو جو چمپا جي منهن مان ڪڏهن به
ڏک يا غم جو ڪو نشان ڏسڻ ۾ نٿي آيو. جنهن مان موهن
کي ڪجهه شڪ ٿئي. هن جي چهري مان کل ۽ خوشي نڪرندي
هئي..... هوءَ هميشه خوش هئي ۽ پنهنجي پتيءَ کي به
خوش رکڻ لاءِ هر ڪا ڪوشش ڪندي هئي. مگر......
دل...... چمپا جي وس کان ٻاهر هئي...... هن
مشڪندي، کلندي ۽ ڳالهائيندي خوش ٿي گذاريو......
ساهيڙين سان ملي ٿي...... مگر اها نفرت جي آگ جا هن جي دل ۾ جهيڻي ٻري رهي
هئي...... انهيءَ کي ڪهڙيءَ ريت ٿي وسائي
سگهي......
نيٺ اهو ڏينهن به آيو جڏهن کل خوشيءَ غم جو روپ
ورتو...... مسڪراهٽ ۾ زهر گڏجي پيو...... ۽ محبت ۾
نفرت جي ڪوڙاڻ شامل ٿي پَئي...... چمپا ڪوشش ڪئي
ته موهن کي خبر نه پوي پر زهر کائي هضم ڪرڻ ڏکيو
آهي...... آخر هن کي لاچار کٽ تي ڊهڻو پيو ۽
پوءِ......!
هيءُ، جو لاش سامهون جلي رهيو هو، ڪنهن جو هو؟ ڇا، تون انهيءَ خيال ۾ آهين
ته اهو اڄ ئي جليو آهي؟ پاڳل! اهو جسم ٻن سالن کا
اڳ جو جلندو رهيو آهي...... اڄ ته اهو جلي خاڪ ٿي
ويو آهي...... جنهن کي تون ڏسي رهيو آهين......
جهگل جون سڪل ڪاٺيون آهن...... انهن کي تو آگ
لڳائي ۽ ...... هن کي به...... تو ئي آگ
لڳائي...... پر انهيءَ لاش جي جلڻ واري جسم جو روح
ڪٿي آهي؟ دل ڪٿي آهي؟ اچ تو مردي جي هڏين کي به
چٻاڙي ڇڏيو. هن جو ماس تو ڇڪي ڇڪي پٽيو. ڏس هن جي
اکين جا لڙڪ تنهنجي سامهون چڻنگون ٿي، طوفان مچائي
رهيون آهن...... پر انهيءَ ڏينهن کي ياد ڪر......
جڏهن هڪ ارمان ڀريل دل ۾ طرح طرح جون تمنائون ۽
آرزوئون هيون...... تو انهن کي ڀڀڪندڙ باهه ۾
جهوڪي نه ڇڏيو......؟ ڇا، تو جوانيءَ جي نئين ٽڙيل
گل کي پيرن هيٺان نه لتاڙيو؟...... ان ڏينهن توکي
رحم نه آيو...... قياس نه آيو...... اڄ تنهنجي دل
ڇو ميڻ ٿي پئي آهي......؟ ڪيئن، ائين برابر آهي يا
نه؟ ...... اهو سچ آهي ته هن طرح ڪنهن جو
لاش...... ڪنهن جو جسم...... جليو ئي ڪونهي......
ڪنهن جو روح نه تڙپيو...... دل ڪانه لُڏي......
مگر اها پريت...... ريت...... ان جون اميدون ۽ اهي
جوانيءَ جا رنگين امنگَ...... زندگيءَ جي
پياس......!
موهن جو خيال پورو هو...... جيڪڏهن هن جي مرضي هجي
ها ته ...... هو پنهنجي شادي روڪي سگهي ها......
دنيا ۾ حسين ڇوڪرين جي ڪمي ڪانهي...... جي چمپا جي
شادي پرتاب سان ٿئي ها ته ڇا هو؟ چمپا جي پيءُ کي
صاف جواب ڏيان ها ته ٻيو ڪو لائق ماڻهو
ڳوليو...... آءٌ هينئر شاديءَ واسطي تيار
ناهيان......! پرتاب کي اميد هئي ته چمپا جو ساڻس
پريم هو......
هو هميشه اهو ئي خيال ڪندو هو، ”نيٺ آءٌ به ته
انسان آهيان...... چمپا جي مرضي ٿئي، ته ڇا مون کي
پيار نه ڪري سگهندين؟“
”مگر هن جي مرض ٿئي ڇو؟“...... پرتاب جو رايو ٺيڪ
هو...... هو مايوسيءَ ۾ چوندو هو”آءٌ گنهگار
آهيان...... مون کي معاف ڪر چمپا“......
لاش مان ڄڻ ڪنهن جو وڏو ٽهڪ گونجي اٿيو. ڪجهه ڦڙڦڙ
شروع ٿي ويئي...... جهگل ۾ گدڙن جي ولر اوناڙيون
ڪري ڀيانڪ شور مچائڻ شروع ڪيو......!
”تو ايترا ڏينهن ڇو انهيءَ راز کي لڪايو؟“
”ڇا، توکي اهو معلوم ڪونه هو؟“
”هائو! پر انهيءَ روپ ۾ ڪونه هو“
”ته اهو ڪهڙو روپ هو؟“
”اهو ئي ته تون اڃا به پرتاب کي انهيءَ نظر سان
ڏسين ٿي، جن سان شاديءَ کان اڳ ڏسندي هئينءَ.“
”پر اها ڳالهه آءٌ توکي ڪيئن ٻڌايان ها؟“
”آءٌ توکي ان جي آزادي ڏيان ها.“
”ڪوڙ آهي.... صفا ڪوڙ......“
”ڪيئن؟“
”آءٌ ٻڌايان...... دل ۾ ته نه ڪندين؟“
”نه“
”تون پنهنجي دوستن سان خط و ڪتابت ڪرين ٿو نه؟“
”هائو ضرور“
”منهنجا به دوست آهن...... آءُ جي انهن کي خط لکان
ته توکي ناراض ته نه ٿيڻ گهرجي“
”پر انهيءَ ۾ ناراضگيءَ جي ڳالهه ته آهي ئي ڪانه“
”مگر هڪ دفعي تو مون کي منع ڪئي هئي ته پرتاب کي
خط نه لکندي ڪر.... مون توسان اهڙو وعدو به ڪيو.“
”هائو“
”ته ٻڌ! هڪ ڏينهن هن پنهنجي اها مرضي به ظاهر ڪئي
هئي ته آءٌ چمپا سان ملڻ ٿو گهران. تو منهنجي راءِ
پڇي. مون چيو هو......“ جا اوهان جي مرضي“ ۽ تون
ان جو اچڻ روڪي ڇڏيو. مون ڪوبه اعتراض ڪونه ورتو.
ڪيئن ياد آهي نه؟“
”هائو ياد آهي...... پر“
”آءٌ سڀڪجهه سمجهان ٿي...... تنهنجي دل ۾ جيڪي وهي
واپري ٿو، سڃاڻان ٿي. اهو به ڪن لائي ٻڌ...... مون
کي تون پاڻ سان گڏ لکنو وٺي هليو هئين. اتي هڪ
هوٽل ۾ هلي رهيا هئاسين. رات جو تنهنجي غير
حاضريءَ ۾ منهنجي پرتاب سان ملاقات ٿي. گهڻن ڏينهن
کان پوءِ مليا هئاسين. آءٌ پاڻ کي روڪي نه سگهيس.
گهڻي ڪوشش ڪيم ته ڪمري ۾ پاڻ کي بند ڪري ڇڏيان. ڇت
تان ٽپو ڏيان. پر منهنجي دل مون کي مڃيو ئي نه. هن
سئنيما تي هلڻ لاءِ چيو. آءٌ هن جي خواهش کي
ٺڪرائي نه سگهيس. تنهنجي اجازت کان سواءِ چپ چاپ
سئنيما تي هلي ويس. واپس اچي توسان ڪوڙ ڳالهايم.
مون کي ائين سمجهڻ ۾ ٿي آيو ته ان جي اوهان کي خبر
پئي هوندي. تون ان باري ۾ ڪجهه ڪونه ڪڇئين. اُن
رات مون کي ننڊ اصل ڪانه آئي. طح طرح جا خيال
ستائيندا رهيا. صبح بت ڳورو ٿي پيم. اکيون سڄي
پيون هُيُم. پرتاب انهيءَ ڏينهن ويو هليو ۽ پاڻ به
ڏينهن ٻن کان پوءِ موٽي آياسين.“
”تو سئنيما بابت مون کي ڪونه ٻڌايو هو پر مون کي
معلوم هو.“
”توکي ڪيئن معلوم ٿيو“
”مون کي پنهنجي هڪڙي دوست ٻڌايو. هن پرتاب کي
سڃاتو ٿي. پرتاب سان گڏ هن توکي به ڏٺو هو. توکي
سڃاتائين ڪونه ٿي. پهريائين هن خيال ڪيو تون پرتاب
جي پتني آهين. مگر ڳالهائيندي پرتاب کيس ٻڌايو ته
هوءَ ان جي گهري دوست جي زال هئي. مون کي معلوم
ڪندي دير ڪانه لڳي. ڇو جو مون کان وڌيڪ هن جو ڪو
ٻيو گهرو دوست ڪونه آهي.“
”اف! ...... تو مون کي ان وقت ڇو نه ڦاسيءَ تي
لٽڪايو.“
”اهڙي ڳالهه نه ڪر چمپا! ڇا، مو کي توسان پريم
ڪونهي؟ آءٌ تنهنجو پتي ڪونه آهيان؟ پريتم نه ئي
سگهي مگر جيون ساٿي ته ضرور آهيان. ساٿي ضرورت جي
وقت ڪنهن کي روڪي نٿو سگهي. نفرت يا ڦٽڪار ڪرڻ جو
ان کي ڪو حق ڪونهي.“
”نه نه...... تو غلطي ڪئي.“
”ها اها غلطي هئي. انهيءَ لاءِ نه ته توکي ڪونه
روڪيم. پر مون ڪوشش ڪئي ته تنهنجي دل ۾ پنهنجي
پريم جي جوت جاڳايان.“
”مگر اهو رستو به غلط هو.“
”کڻي هجي به...... سچ ته اهو مون کي هينئر معلوم
ٿيو آهي.“
”اي ايشور! سوامي آءٌ بلڪل گنهگار آهيان.“
”آءٌ گنهگار آهيان موهن!“ ٽارچ جي تيز روشائي ۾
موهن جون اکيون انڌيون ٿي ويون. هو ڪجهه سوچي رهيو
هو ته ڪنهن اچي ڪلهي تي هٿ رکي چيس...... ”آءٌ آيو
آهيان.“
”ڪير...... پرتاب؟“ موهن عجب ۾ چيو ”هن وقت ڇو؟“
”چمپا جو خط مليو هو...... اڄ جو نه...... لکيل هو
ته آءٌ ڪانه بچنديس...... فقط هڪ دفعو منهن
ڏيکار..... ٻڌاءِ هوءَ ڪيئن آهي؟،
”هوءَ...... ها، ڏس سامهون...... باهه جا الا انهن
۾“ موهن اشارو ڪيو.
”وڃ، ملاقات ڪري وٺ“
”ٺهيو“...... هڪ ٿڌو ساهه کڻي پرتاب چيو. ”آءٌ
واپس هليو ويندس.
”تون دير سان ڇو آئين؟“
”هن کان سويل اچي به ڪونه سگهان ها. پر تون هتي ڇا
ويٺو ڪرين.“
”ڪجهه به ڪين...... ائين ئي ويٺو آهيان“
”خبر اٿئي هيءُ مساڻ آهي.“
”۽ هو لاش به جلي رهيو آهي.“
” توکي خوف ڪونه ٿو ٿئي.“
”نه“
”کيس وساري نٿو سگهين.“
”ڪيئن وساريان پرتاب“ (پرتاب خاموش ٿي ويو......)
”چڱو ٿيو، جو تون آئين.“
”موهن! هيءَ دنيا ئي مساڻ آهي. هتي ڏينهن رات،
زندهه لاشا جلندا ٿا رهن ۽ اسين ان جي شعائن ۾
لهسجون ٿا.“
”پريم هڪ مهانو سودو آهي، موهن!“
”هوندو...... پر تون ڪير آهين، جو هيءُ بي سرو راڳ
هنيئر ٿو ٻڌائين.“
”ڇا منهنجو حصو انهيءَ ۾ ڪونه هو؟“
”هائو، برابر هو......“ موهن انڪار نه ڪري
سگهيو...... دنيا هن کي ڌوڪو ڏنو هو...... پر هو
ڇو ڪنهن کي ڌوڪو ڏئي...... ڏيو جاءِ کي روشن ڪري
سگهي ٿو...... اهو ساڳيو ڏيو باهه به لڳائي سگهي
ٿو. چور کي ڀت ۾ کاٽ هڻڻو پوندو آهي. مگر دل جي
چور جو پتو لڳائڻ ذرا مشڪل آهي.
”ته ڇا هاڻي مون کي زندگيءَ ۾ آرام ڪونه ملندو؟“
”ملندو ڇو نه...... اِهو ته آءٌ به توکي ٻڌائڻ
وارو هوس. آرام ته هر هنڌ آهي.“
”مگر...... چمپا......!“
”انهيءَ کي وساري ڇڏ...... صبح جو درياهه جي ڪناري تي ڏس ڪيتريون نه پري
چهره کلن مشڪن ٿيون. ڇا انهن مان توکي ڪا ڪانه ٿي
وڻي؟،
موهن ڄڻ ته اها ڳالهه ٻڌي ڪانه.
”اٿ ته هاڻي گهر هلون.“
”منهنجي نڙي صفا خسڪ ٿي ويئي آهي...... هلان
ٿو...... ٿورو ترس.“
”سگريٽ پيئندين.“
”هائو.“
پرتاب سگريٽ ڪيس ڪڍي موهن جي هٿ ۾ ڏنو...... ”پاڳل
نه ٿي.“
”مگر ماچيس.“
پرتاب کيسن ۾ هٿ وڌا مگر ماچيس ڪونه مليس.
”بيهه! آءٌ ٽانڊو کڻي ٿو اچان.“
”پرتاب ويو...... پر لاشي جي آگ ٿڌي ٿي چڪي هئي.
هن مٺ ۾ رک کڻي ورتي.
موهن کلي چيو...... ”هلو ته گهر هلون...... هن
اونداهيءَ رات ۾ تون پٺتي موٽي ڪونه سگهندين،
پرتاب!“ مگر پرتاب موهن جي نظرن کان بلڪل پري وڃي
چڪو هو...... مساڻ جي خاموشيءَ کي چيريندي هڪ
خوفناڪ آواز اٿيو...... ”چُپ“......
”پرتاب......!“ پر جواب ڪٿان به ڪونه آيو.
موهن اڻ دکيل سگريٽ اڇلايو......
هوا زور سان لڳڻ شروع ٿي. برسات وسڻ لڳي......
پاڻي پلٽجي رهيو هو...... پپر جا پن کڙ کڙ ڪرڻ
لڳا...... موهن اتي ئي خاموش...... بلڪل
اڪيلو...... بيهي رهيو......
قرباني ڀيٽا
منهنجي جِيوَت جا آڌار...... جِيوَن جا آسرا......
اکيون ته کول...... فقط هڪ دفعو ڳالهاءِ...... ته
سهي...... تنهنجي داسي تنهنجي پيرن تي ڪڏهن کان سر
جهڪايو پئي آهي...... ڇا، اڃا به ڪجهه ڪونه
ڪڇندين...... مون کي معاف ڪر...... کميا......
ڪر...... او پرڀو! ٻه ڏينهن گذري ويا آهن......
اکر به ڪونه ڪڇيو اٿن...... دين ديالو...... مون
تي ديا ڪر...... منهنجي آشا جي ڏيئي کي زهريلي هوا
کان بچاءِ...... ڀڳوان! ڀڳوان! ڇا تنهنجي هردي ۾
ديا جو ذرو به ناهي...... آخر ايترو ڪٺور ڇو ٿيو
آهين...... ڀڳوان!
سيتاپور ڳوٺڙي جي هڪ ڇيڙي تي هڪ ننڍي جهوپڙي
پراڻي...... پنهنجي بيڪسي ظاهر ڪري رهي هئي. سُري
کاڌل ونئوڻاٺيون...... ڪاريون...... سڙيل ٻڌائي
رهيون هيون...... صاف...... پنهنجي بيوس. جهوپڙيءَ
جي چوڌاري ڪمند جي پوک هئي. ائين معلوم ٿي ٿيو ته
ان ۾ ڪمند جو رکوالو ٿي رهيو. جهوپڙيءَ جي هڪ پاسي
هڪ ننڍڙو ڏيو ٽمڪ ٽمڪ ڪري غربت جا آنسو ڪيرائي
رهيو هو. پوري وچ ۾ ٽٽل واڻ جي کٽ تي هڪ نوجوان
ڳٺڙي ٿيو پيو هو. هيٺ پٽ تي کٽ جي اِيس تي مٿو
رکيو هڪ عورت روئي رهي هئي. ان جي لفظن مان درد جو
آواز تير مثل ٿي نڪتو. هوءَ ڦاٽل پراڻي ساڙهيءَ
سان بار بار نوجوان جي چهري کي صاف ڪري رهي هئي.
محبت پيار جي معصوم نگاهن سان ڪڏهن هن آسپاس ٿي
ڏٺو ته ڪڏهن هن نوجوان کي ٿي ڏٺو. جهوپڙيءَ ۾ بلڪل
خاموشي هئي. اوچتو ئي اوچتو ڪارا ڪڪر ڪڙڪاٽ ڪرڻ
لڳا. برسات جا آثار شروع ٿي ويا. بجليءَ جي چمڪاٽ،
بادلن جي گجگوڙ ۽ طوفان جي گهمسان خوفناڪ نطارو
پيش ٿي ڪيو. نوجوان زال ڊپ کان اٿي تاڪائون در بند
ڪيو. ڏيو وسامي ويو. جهوپڙيءَ اونداهيءَ جو ڀيانڪ
روپ پهريو...... ٿوري وقت کان پوءِ زال جي جسم ۾
زندگيءَ جي لهر لوڏو ڏنو...... هوءَ چوڻ لڳي
”هرديشور! هرديشور!! ...... مون کان ڇو ناراض ٿيو
آهين...... ناٿ...... تو منهنجي نيا کي پار اڪارڻ
لاءِ پِرن ڪيو هو...... هينئر ڇو منهن موڙين
ٿو...... آءٌ ڊڄان ٿي...... مون کي بچاءِ......
پِرانَ ناٿ...... آءٌ نراس ٿيندي ٿي وڃان......
منهنجي آشائن کي ٽوڙي تون ڪيڏانهن ويندين
سوامي...... مون کي هن سنسار ۾ ڇا لاءِ ٿو ڇڏي
وڃين...... منهنجي جيوات جا آڌار......
سهارا...... مون کي به پاڻ سان گڏ وٺي هل......
آءٌ تنهنجي شيوا ڪنديس......“ ائين چوندي چوندي.
زال جي اکين مان نديءَ جي ڌارا وه لڳي ۽ هوءَ
نوجوان جي سيني تي بيهوشيءَ جي حالت ۾ ڪري پئي.
پورا ٽي ڏينهن گذري ويا هئا، ته هن اک به نه پوري
هئي...... نوجوان جا هٿ پير ٿڌا ٿي رهيا ئا......
هن جون اکيون بي نور هيون...... آخر هن پاسو
ورايو...... عورت ڇرڪ ڀري اٿي...... هن جي زرد
چهري تي اميد جو هلڪو شعاع جهلڪڻ لڳو...... نوجوان
پاڻي گهريو...... زال يڪدم پاڻي ڏنو...... جو هو
يڪدم پي ويو ۽ چوڻ لڳو، ”ڪملا پران ناٿ...... آءٌ
توکي ڪوبه سک نه پهچائي سگهيس. ڪملا......!“
”هرديشور! پِران ناٿ! ائين نه چئو...... آءٌ ڏاڍي
سکي آهيان“...... ”مون کي معاف ڪر ديوي! ......
منهنجي هڪ مرضي پوري ڪندينءَ ڪملا؟“...... ”ڇو
نه...... سوامي چئو......“ هن جي چهري تي خوشيءَ
کان لالاڻ ظاهر ٿي......
”نه نه! آءٌ ڪجهه ڪونه ٿو چوان...... آهه! آءٌ
ڪهرونه مورک آهيان!“ چئو ”چَو، چَو ناٿ......
اوهان کي ڇا گهرجي...... منهنجو...... هيءَ سر
حاضر آهي.“ ”پياري، آءٌ توکي تڪليف ڏيڻ نٿو
چاهيان.“
”منهنجي ڦٽيل هردي تي وڌيڪ لوڻ نه ٻرڪ...... آءٌ
تنهنجي شيوا واسطي آهيان...... تنهنجي داسي......
ديوتا! ......“
”مون کي هڪڙو ڏاڙهون کپي...... ڪملا! اندر ۾ آگ
ٻري رهي آهي...... ٻڌو اٿم ڏاڙهون ٿڌو ٿو
ٿئي...... منهنجو من جهلي رهيو آهي...... آهه!
ڪملا......“ ڪملا جي چهري تي فڪر جي لهر ڊوڙي
ويئي، مگر هن پنهنجي پريشانيءَ کي لڪائيندي
چيو...... ”حاضر آءٌ وٺي ٿي اچان“
بارش ختم ٿي چڪي هئي مگر بادل اڃا گجي رهيا
هئا...... رات جي اونداهي بادلن جي ڪاراڻ ۾ لڪل
هئي...... ٿڌي هوا سوساٽ ڪري رهي هئي...... آسپاس
برسات جو پاڻي پلٽيل هو...... هوءَ اهو نظارو
ڏسي...... ڪنهن خيال ۾ گم ٿي ويئي...... زال ذات
ٿي ڪري، قدرت جي بيرحميءَ سبب هراسجي ويئي. هن جون
اکيون، جن ۾...... معصوميت...... هئي...... تن سان
هرديشور کي ڏٺائين...... هو اکيون پوري ڪنجهي رهيو
هو...... هفتو گذري ويو هو. هن ان چکيو ڪونه
هو...... بيماريءَ کي پورو مهينو گذري چڪو......
دوا به نصيب ڪانه ٿي ٿي...... مفلسي...... ۽
غربت...... موتُ هن جي چهري تي راند ڪري رهيو
هو... جيئن ٻلي ڪوئي سان ڪري. هن جو چهرو ڏسي،
هوءَ ديوانه وار اٿي. اٿي چادر ڍڪي ٻاهر
نڪتي...... هاري ناري پنهنجي ٻنين کي برسات سان
ڌوتل ڏسي خوشيءَ کان ڳيت ڳائي رهيا هئا...... ٻنا
لپا هڻي ٺاهي رهيا هئا......
ڪملا وڏيون وکون وجهندي...... شهر ڏانهن وڃي رهي
هئي. هن جي رفتار تيز ٿيڻ لڳي...... هن جي چهري
مان...... ڊپ...... فڪر...... ڳڻتيون...... ۽
ناڪامي بکي رهي هئي........... هن جون ٽنگون
بيپرواهه تکيون هلڻ لڳيون...... هوءَ پنهنجي ننڍپڻ
واري ساٿيءَ...... رميش...... کي ياد ڪري رهي
هئي...... هو هڪ شاهوڪار زميندار جو ڇوڪرو
هو...... ڪملا جي ڪنن ۾ رميش جا لفظ گونجي رهيا
هئا...... ”ڀيڻ ڪملا...... مون کي نه وسارج......
ڪو ڪم پويئي ته بي حجاب مون وٽ اچجئين......“
ٿوري ئي عرصي ۾ هن چئن ميلن جو ڊگهو رستو پورو
ڪيو...... هينئر هوءَ اچي هڪ وڏي بنگلي جي دروازي
وٽ پهتي...... شرم ۽ حيا کان دامن سنڀالي... چادر
کي چڱيءَ طرح ويڙهي رهي هئي...... ’رميش سان گڏ
مون رانديون ڪيون هيون...... ننڍي هوندي هو منهنجي
هرڪا مرضي رکندو هو...... چاهنا ۽ خواهش پوري ڪندو
هو...... ٻڌو اٿم ته هاڻي هو کري پيو آهي......
شراب پيئندو آهي...... گهڻا سال گذي ويا آهن......
الاجي هو مون کي سڃاڻي يا نه...... ڇا هو مون کي
ڏسڻ پسند ڪندو...... منهنجو عرض مڃيندو يا
نه...... شرابيءَ وٽ ڪيئن وڃان...... آءٌ هينئر
نوجون آهيان......، ائين خيال ڪري، هوءَ در تي
ڌڌڪجي بيهي رهي...... ڪافي وقت گذري چڪو هو......
هو انهيءَ اڻ تڻ ۾ هئي...... ته ڀلا...... هوءَ
ڪيڏانهن وڃي...... هن جو ڪو ٻيو واقف ڪونه هو....
مٽ مائٽ ڪڏهوڪا...... وڃي ڌڻيءَ کي پهتا هئا......
هوءَ وري هرديشور کي ياد ڪرڻ لڳي.... ”حاضر!
ناٿ........ آءٌ اجهو ٿي اچان“ پنهنجي پتيءَ جي
چاهنا پوري ڪرڻ لاءِ...... ڌڪجي...... هيترو پنڌ
ڪري، وعدو ڏيئي، آئي هئي...... نيٺ محبت کيس مجبور
ڪيو. هن دروازي جو ڪڙو کڙڪايو. انداران هڪ پوڙهو
نوڪر تڪڙو تڪڙو ٻاهر نڪتو...... هوءَ چوڻ لڳي
”ڀائو رميش آهي؟“
”هائو، بابوجي آهي!“ پوڙهي هن کي چڱيءَ طح چتائي
ڏسڻ کان پوءِ جواب ڏنو.
”بابو، رميش کي موڪل، منهنجو منجهس ضروري ڪم آهي“
ٿوريءَ دير کان پوءِ هڪ سهڻو نوجوان ٻاهر آيو ۽ هن
کي ڏسندي چيائين، ”او- هو: ڪملا وتي؟،
”هائو، رميش!“
”چئو، ڪيئن اچڻ ٿيو آهي. ڪيترا سال ٿي چڪا آهن
تنهنجو درشن نصيب ٿيو آهي...... آءٌ ته تو لاءِ
سڪي رهيو هوس...... ڪملا خوش ته آهين“
هائو ڀائو خوش آهيان...... پرماتما جي ديا آهي.“
”ڪملاوتي! مون کي ڀائو ٿي سڏين......“
”آءٌ ڇا ڪيان ڀائو، پرماتما جي وس آهي. انسان
پنهنجي اختيار ۾ ناهي. آءٌ هينئر شادي ڪيل
آهيان...... مون کي ڀيڻ وانگر سمجهه......“
”اچ اندر اچ...... ڪملا...... تون منهنجي زندگي
سورڳ بنائي آهي. آءٌ تنهنجي شيوا ڪندس. ديوي......
اندر...... اچ...... هلو ته اندر هلون......“
”آءٌ آرام ڪرڻ ڪونه آئي آهيان رميش! منهنجو تو ۾
ضروري ڪم آهي...... ڇا، تون هن آئيءَ ويل منهنجي
سهائتا ڪندين؟“
”ڪملا، ايترو ڇو ٿي گهٻرائين...... ٻڌاءِ ته
سهي...... آءٌ هر طرح حاضر آهيان.. توکي ياد
ناهي...... مون توسان ڪهڙو واعدو ڪيو هو...... اڄ
ته منهنجي قسمت جو ستارو چمڪيو آهي، جو تون پاڻ
آئي آهين...... ۽ مون کان شيوا حاصل ڪرڻ ٿي
چاهين...... تنهنجو رڳو نياپو...... اچي ها، ته به
آءٌ يقين ڪر ته پنهنجو سر پنهنجي هٿن سان پورو
ڪيان ها...... چئو...... جلدي ٻڌاءِ، آءٌ تنهنجي
ڪهڙي شيوا ڪيان......“
رميش جي ڳالهائڻ مان ڪملا شڪجي پئي. هوءَ ڪنڌ هيٺ
ڪري پنهنجي چادر جي ڪوني کي ويڙهي اکولڻ لڳي......
رميش جون اکيون نشي سان ڳاڙهيون هيون.... للچايل
نگاهن سان هو ڪملا جي هر هڪ عضوي کي مزي مزي سان
تڪڻ لڳو...... ڪملا کيس...... ساڳيو نه ڏسي......
چيو، ”رميش! چئو...... آءٌ ڀليل هئس...... جو تو
وٽ آيس...... هاڻي آءٌ وڃان ٿي.“ ائين چئي، هوءَ
هلڻ لڳي...... رميش ڦري سامهون آيس......
”ڪملا...... آءٌ ائين ڪين ڇڏيندوسانءِ.... حال
احوال...... ٻڌائڻ کان سواءِ...... ڪيئن
ويندينءَ...... هرديشور ڪيئن آهي؟ ...... مون ٻڌو
هو ته کيس بخار آهي.“ هر ديشور جو نالو ٻڌي، هن جي
دل موم ٿي پئي. پيرن ۾ ڏانوڻ پئجي ويس...... هوءَ
بيهي رهي...... لاچار ۽ مجبور......
”رميش مهينو ٿي چڪو آهي، هرديشور بيمار آهي......
سخت بيمار...... شايد ڪن گهڙين جو مهمان......
مسافر...... ان لاءِ هڪ ڏاڙهونءَ جي ضرورت
آهي...... مون بدنصيب وٽ هڪ پائي به ڪانهي جو کڻي
خريد ڪيان“...... ”بس بس ڪملا...... ايتري
ڳالهه...... هلي آءٌ اندر ويهه ته اڄ هينئر ئي
هينئر گهرائي ٿو ڏيانءِ......
رميش ڪملا کي هٿ کان ڇڪيندي...... هڪڙي ڪمري ۾ وٺي
ويو ۽ چوڻ لڳو، ”ڪملا...... تون روڳي دائم المريض
سان پنهنجي جيون ڇو ناس ڪري رهي آهين.....
هيڏانهن.......... مون ڏانهن...... ڏس...... آءٌ
تنهنجو...... پوڄاري آهيان...... ديوي...... مون
کي پنهنجي شيوا ڪرڻ جو وجهه ڏي......“
”تون ڇا چئي رهيو آهين...... رميش...... ڇا چئي
رهيو آهين...... انهيءَ کي جنهن توکي ڀاءُ سڏيو
آهي...... افسوس! هاڻي آءٌ وڃان ٿي..... مون کي
تنهنجي شيوا جي ڪا ضرورت ڪانهي......
هرديشورا...... منهنجو خبر ناهي! ...... ڪهڙيءَ
حالت ۾ هوندو...... آه پرڀو...... دنيا ۾ ڏکن لاءِ
رڳو اسان کي پيدا ڪيو اٿيئي ڇا......؟“
”ڪملا، اها تنهنجي بي سمجهي آهي...... دنيا ۾ جو
دم جيئري آهين غنيمت ڄاڻ...... پنهنجي هٿن سان
ڪنڊا پوکي گلن جا خواب اجايا لهڻا آهن...... مون
وٽ رهي پئو...... مزا ماڻ...... خوشيون ڪر......“
”رميش...... گلن ۾ به ڪنڊا آهن...... پرٿويءَ ۾
سونهري سيج هميش ڪانه هوندي...... تنهنجا هي محل
ماڙيون...... بي بقا آهن...... مون وٽ هڪڙي دل ئي
جا هرديشور جي آهي...... آءٌ هن جي آهيان......
چڱو...... رميش پرنام!“ ڪملا ائين چوندي ٻه لڙڪ
پنهنجي مرگهه نيڻن مان زمين تي ڪيرايا...... چادر
جي پلاند سان اکيون اگهندي هوءَ ٻاهر وڃڻ
لڳي......
رميش ڊوڙي وڃي کيس جهليو...... جيئن بکايل
بگهڙ...... ڪنهن ڇيلڙي کي جهلي. ” ڪملا، تون ڇا ٿي
سمجهين. گهر آيل لڇميءَ کي ڪيئن ڇڏي ڏيان......
پياسي هوندي پاڻي نه پيان......“ رميش پنهنجي شڪار
کي بيرحم هٿن سان گهلي وري اندر وٺي آيو. هو تڪڙو
تڪڙو ساهه کڻي رهيو هو...... ڪملا جون ٻانهون هٿ
کس ڪري ڳاڙهيون ٿي ويون هيون...... هو قيد ٿيل
شينهڻ وانگر رَنڀي رهي هئي..... اکين مان ڄڻ رت ٿي
ٽميس..... هن ڏڪندڙ مگر دل چيريندڙ لهجي ۾ چيو،
”رميش! رميش! تون هي ڇا ڪري رهيو آهين...... تنهجي
دل ۾ ديا آهي ئي ڪانه...... پاپي......! هي پرڀو!“
ائين چئي، هن ٻنهي هٿن ۾ کڻي منهن لڪايو ۽ سڏڪا
ڀرڻ لڳي. رميش جي دل تي اهڙو اثر ٿيو جهڙو پاڻيءَ
تي ليڪو... هن اٿي سگريٽ دکايو. تيلي هوا ۾
اڇلائي... بکايل بگهڙ وانگر الُرون ڏيڻ لڳو.....
سوٽا ڀير ڀري دونهين جا ڪڪر ڪڍي..... ڪيڏي ڪيڏي
مهل ڪملا ڏي نهاري مشڪڻ لڳو..... ڪملا جي ٺونٺين
وٽان نير نيساري وانگر وهڻ لڳو..... هيٺ چڱا
موچارا ٻه دُٻا....ٿي ويا..... هئا...... هوءَ
آهستي سڏڪا ڀريندي ماٺ ۾ آئي..... قيمتي هيرن جي
برسات وسائي..... دل جي دولت لٽائي، اکيون.....
سڄيل اکيون، ساڙهيءَ سان سڪائي...... پنهنجي پريتم
ڏي پکيئڙي وانگر پر ڪري اڏامڻ لاءِ سعيو ڪري.
هيڏانهن هوڏانهن نهاري وجهه ڳولڻ لڳي.
رميش کيس تاڻي...... وٽس ويجهو آيو، کيس موهه ڀريل
نگاهه سان نهاري دل کي ٺاري چوڻ لڳو، ”ڪملا......
بيوقوف عورت..... تون هينئر مون وٽ قابو آهين....
قيد آهين..... هتان ڀڄي وڃڻ هجو خيال دل مان ڪڍي
ڇڏ.“ ڪملا نماڻان نيڻ کڻي...... ٻيو ڪو چارو نه
ڏسي...... کيس نيزاريءَ سان ڏسڻ لڳي...... هن جو
چهرو پيلو ٿي ويو..... هو.....
”رميش..... پاپي، مون تي ترس کاءُ..... چنڊال.....
مون کي ڇڏي ڏي..... رحم ڪر..... قياس ڪر.......
واه!...... پاپي......!!! هو خزان ديده پن
وانگر..... ٽٽي..... طاقتور انسان جي ڪوريئيڙي
واري ڄار ۾..... ضعيف جيت وانگر ڪري پئي...
لاچار..... ٿوري عرصي کان پوءِ هن جي عصمت جو
چلڪندڙ شيشو داغدار ٿي چڪنا چور ٿي ويو.........
ڪملا جي هٿن ۾ ڏاڙهون هو.... اهو عيوضو هو..... هن
جي...... مفلسيءَ جو...... بي ڪسيءَ جو......
ناداريءَ جو...... هوءَ تيزيءَ سان جهوپڙيءَ ڏانهن
وڃڻ لڳي...... آڌي رات ٿي چڪي هئي...... چنڊ لهي
ويو. آسمان ڪارن ڪڪرن سان ڇانئجي ويو...... بجلي
چمڪي چمڪي کيس رستو ڏيکاري رهي هئي...... هن جي
چهري تي رنج هو...... ڏک هو...... مگر هن جي دل
خوش هئي...... هوءَ سمجهي رهي هئي...... ته شايد
اهو ممڪن ٿي پوي، جو.... هو پنهنجي عصمت جي ڀيٽا
سان پتي ديوَ جي حياتي بچائي سگهي... اهي خيال ڪري
هوءَ وڌيڪ تڪڙو هلڻ لڳي. اوچتو آسمان ۾ اتر کان
ڪارو طوفان ظاهر ٿيو. اونداهي ڇانئجي ويئي. ڪملا
اکيون ڦاڙي اندهيري کي چيريندي، ڊورڻ لڳي.... بلڪل
تکي. سندس پاسن کان وڻ ڪرڻ لڳا.... مگر هوءَ
ديواني پتنگ وانگر پنهنجي شمع ڏانهن اڏامڻ لڳي....
سهڪندي سهڪندي..... هن جو دم چڙهڻ لڳو... مگر هوءَ
بي پرواهه.... ڊوڙندي اچي جهوپڙيءَ ۾ پهتي. هن جي
ساڙهي ڇيهون ڇيهون ٿي ويئي هئي. پيرن ۾ ڇلڻا
پاڻيءَ سان ڀرجي آيا هئس. هوءَ کٽ تي پهچڻ شرط بي
هوش ٿي ڪري پئي....
آسمان ٻن دلين تي قهر ٿيندو ڏسي جوش ۾ آيو....
طوفان جو تکو ڌڌڪو ٿيو.... جهوپڙي لڏي ڪري
پئي...... صبح جو ڳوٺ وارن ٻن لاشن کي هڪ ٻئي ۾
چهٽيل ڏٺو..... ڪملا جي هٿ ۾ ڏاڙهون هو. هُو...... |
