|
ٻاتو ٽِٽ =صفا ٻاتو، ڏڏِي زبان وارو، جو ڳالهائڻ ۾ چِٽا اچار
ڪڍي نه سگهي.
ٻاڍُل = سگهڙ زال، سنوپري عورت.
ٻارِهين وَنَڪ چاندي = اوچي چاندي، چانديءَ جو هڪ
قسم
ٻانڀڻي شيءِ = اُها شيءِ جا ڇهڻ سان خرب ٿي وڃي.
عموما کير لاءِ چيو ويندو آهي ته ”هي ٻانڀڻي شيءِ
آهي“، ڇو ته صاف ٿانءُ ۾ رکيل نه هوندو، ته ڦِٽي
ويندو)
ٻانڊَڪِي = ننڍڙي قميص، صدري
ٻائو ٻُڌُو = بي وقوف، موڳو، سادو
ٻَڀڪَر = ڍڳن کي هڪلڻ جو آواز (ٻَڀ ٻَڀ)
ٻَٽ = شرط
ٻٽڪائڻ = پاڻياٺ مان ڪو برتن ٻوڙي ڪڍڻ.
ٻَٽڪَلو = ننڍري قد وارو پر چالاڪ ماڻهو
ٻَٽو = ڳُتيل جسم وارو، مضبوط هاٺيءَ وارو
ٻُٽو ڀانڊو = داغدار ماڻهو، ڪِنو ماڻهو.
ٻُٽو کوهه = اُهو کوهه جنهن پڳ يا مولهه ڀڳل هجي.
ٻَٽُون = گاهه جو قسم، هڪ قسم جوساڳ
ٻَچ = چيلهه جي هڏن جو جوڙ (هيءُ لفظ رڳو”چيلهه جا
ٻچ“ طور ڪم اچي ٿو)
ٻُچ نه آڻڻ = ڪنهن تي تڪ نه پوڻ، فلڪ نه آڻڻ، ڪجهه
نه سمجهڻ.
ٻَڌِي ٻُوڙِي = چوري چڪاري، چورايل مال.
ٻَڌِي ڇوڙِي جو مالڪ = پاٿاريدار، بااختيار ماڻهو،
چورن تي حڪم رکندڙ.
ٻُرار = ٻُرَ، لونءَ، پَشَم، سنهي داڻ جهڙا ڦوڙا،
جي رت جي خرابيءَ سبب پيدا ٿين ٿا، ڏُڌ جي مٿاڇري
تي مکڻ جا ذرڙا.
ٻَڙٽول وجهڻ = شور ڪرڻ، لُڙ مچائڻ.
ٻَڙڪندي سڙڪندي = اُٻهرائيءَ ۾، جلدي ۾.
ٻَڙڪندووتڻ = جوانيءَ ۾ جنسياتي زور جو اظهار ڪرڻ.
ٻڙ گهول، ٻَڙگهل = وڏو سوراخ
ٻُڙو = سباڻ لڳل کير جو ولوڙڻ لاءِ تيار هجي.
ٻُڙو ولوڙڻ = ڏڌ ولوڙڻ، چُڪو جهڳڻ.
ٻَڙهه لڳڻ = خاموشي ڇانئجڻ، چپ لڳڻ، ماٺ اچي وڃڻ.
ٻَڙهو = پتن راند (تاس) جو هڪ قسم
ٻِڙِيالِي = ٿانوَ ٿپي رکڻ لاءِ مٽيءَ مان ٺهيل
چوڪور گُندڙو، جنهن کي ننڍڙي دري لڳل هوندي آهي.
ٻُسڪائِڻ، ٻُسڪائي لاهڻ = ديڳڙي يا ڪُنيءَ کي ڪَنن
تائين ساڳ سان ڀَري ڇڏڻ.
ٻَڦي ٻَڌڻ = مٿاهين اڏ تيار ڪرڻ، ٻاڦِي جوڙڻ
ٻُڪَن = بيوقوف، ڇِسو
ٻُگهه = سائي چُهُچَ، ڏاڍي سائي پوک، فصل جو سٺُو
اوسر.
ٻَنگهنِي = صاف ۽ ملائم، ٻگهه وانگر سفيد، سهُڻي
(ڪاجا ڪانگ ڪتابت آندي، سا ته ساهه برابر سانڍيان
ٻَگهنِي)
ٻِلاڙو = ٻن جدا نسلن جي ميلاپ مان پيدا ٿيل.
ٻِلڪَڻ = سُڏڪڻ، روئڻ
ٻُندِي = لاٽُونءَ جي چهنب جنهن تي اهو ڦري ٿو،
ببِيءَ جي چوٽِي.
ٻِنڊ = گڏهه جوآٿرن ۾ ڪم ايندڙ گدِي، پلال جو
پنڊو.
ٻِنڊي = وهٽن جي آٿرن ۾ ڪم ايندڙ انگريز اکر ”بُو“
وانگر ٺهيل گدي بلال جو پنڊو.
ٻُنڊو = پاڻيءَ جو بند يا ڳنڍو، اڏ يا ڪَسيءَ کي
ڏنل بند
ٻَني شريڪ = پاڙيسري، لڳو لڳ زمين جومالڪ
ٻوٻِڻ = رُوڻ، پاڻي جو زوردار وهڪرو جو ڪنهن ڪسيءَ
يا واهه جي ڀرواري زمين ۾ ظاهر ٿئي.
ٻُوتارڻ = هڏن تان گوشت جون وڏيون ٻوٽيون جدا ڪرڻ.
ٻوڙَڪجَڻ = بيهوش ٿيڻ، ڍَڪرجڻ.
ٻوڪِي = انجهڻ منجهڻ ڪپڙ، هڪ ئي چادر جو لباس، جو
ڳچيءَ کان پيرن تائين هوندو آهي ۽ ٻڌل رڳو ڳچيءَ ۾
هوندو آهي (عورتون پاڻيءَ ۾ ترڻ وقت استعمال
ڪنديون آهن.)
ٻوگهِڙ = ڍورو، ڍنڍ.
ٻُونگهٽ = زوردار ڪم (ڪ ڪرڻ سان جيڪو آواز پيدا
ٿئي)
ٻُوهو =جوئر يا ٻاجهريءَ جي اَن جون کلون (هميشه
جمع ۾ استعمال ٿئي ٿو) ٻوهَل = نذرانو، ڏن، ڀيٽا،
جيڪا مرشد مريدن کان اڳاريندا آهن.
ٻير کيکڙو = ٻير وغيره.
ٻِيڙ = ڏڌ ولوڙڻ واري جهيرڻي جي وچ ۾ ڇلي جهڙي گول
ڪاٺي.
ٻِيڙ ٻَڌڻ = جهيرڻي جي اندرين گول ڪاٺيءَ کي ڌاڳن
سان جڪڙڻ.
ڀُچَڻُ = پُهچ هجڻ، اثر رسوخ هجڻ.
ڀِڙ = ناس ٿيل شهر، کنڊر.
ڀُنگ = درياءَ جي ڇڏيل وارياسي مٿاهين زمين.
ڀَنوالي ڏيڻ = ڦيرِي ڏيڻ، ننڍن ٻارن کي ٻانهن مان
جهلي ڦيرائڻ.
ڀُئنريٺا = ڀِرون
ڀَئن چڙهڻ = جڙ ڏاند کي کوپا چاڙهي ڊگهي رسي وجهي
گول ڦيرائبو آهي ته سندس مٿو ڦري ويندو آهي ۽
ازخود ڊوڙڻ لڳندو آهي، انهيءَ عمل کي ”ڀئن چڙهڻ“
سڏبو آهي.
ڀَئن کڻائڻ = جڙ ڏاند کي ڀَئن ڏيڻ.
تَرڪارِي = ننڍو گوشت (گهڻو ڪري هندو ۽ شهري ماڻهو
استعمال ڪن ٿا)
تَر مال = سَڻڀو گرهه، سُٺا طعام، لذيز لُقمو، تَر
لَقمو
تِري واٽووون = هٿ جي تِري تي وٽيل (واڻ)
تفاق = فرق، تفاوت
تَلکَڻ = مک ڏيڻ، مانيءَ کي مکڻ يا گيهه سان هلڪو
مَکُ ڏيڻ
تڻاهه = پاسرين جي مٿان پردو، پيٽ- ڇَههُ
تَوائِي = ڪاوڙ، غصو.
تيل تماڪُو = سودو سلف، گهر ۾ ڪم ايندڙ سيڌو
سامان.
ٿانوَرو = ٻِر ۾ نانگ جي ويڙهجي سمهڻ جي جاءِ.
ٿاهِرَجڻ = چوپائي مال جو هڪ هنڌ ٽڪاءُ ڪرڻ.
ٿٻو هڻڻ = ڀاڪر وجهي ڪيرائڻ، ويجهن عزيزن کي سڱ
ڏيڻ لاءِ مجبور ڪرڻ.
ٿُٿ مُٿ = ٿورو گهڻو پڙهڻ.
ٿُڙُو ٿِي = لعنت ملامت جو لفظ، حيف هجيئي، لعنت
هجيئي، ٿُڙَم ٿُڙا چوڻ.
ٽاڪِيون = چَتِيُون، ڪپڙي کي هنيل چتيون.
ٽَرپوِليون = ٻارن يا چوپائي مال جا ٽپا.
ٽَرڪائڻ = دلاسن تي ٽاري ڇڏڻ، ٽاري ڇڏڻ.
ٽِرهاڻ ٿيڻ = گهر ۾ کير ۽ ڏڌ تي گذارو ڪرڻ، گهر ۾
کير ڏيندڙ جانورن جوهئڻ.
ٽُرهڪو نڪرڻ = چيلهه مان ٺَڪاءُ نڪرڻ، پُٺيءَ، جي
ڪنڊي کي سَٽ اچڻ ٽِريلهُون = ٽيڙو، آسمان ۾ هڪ
سنئين ليڪ ۾ بيٺل ٽي تارا
ٽَڪا وَٽڻ = پئسا ڪمائڻ، فائدو ٿيڻ، فائدو حاصل
ڪرڻ (اڪثر منفي معنيٰ ۾ طنز طور ڪم ايندو آهي)
ٽِڪڙو = چَنڊو، پيشانيءَ تي نشان وارو، ٻولاهو،
نڀاڳو.
ٽَڪو ۽ دعا، ٽَڪو ۽ سلام = تعلق ختم ڪرڻ، آئينده
لاءِ وهنوار ختم ڪرڻ.
ٽوپو = اناج ماپڻ جوماڻ، چئن سيرن جو ماڻ، چئن
پڻڪين يا پاٽين برابر ماڻ.
ٽُنبڻي وارو = ٽُروئي (سَرن يا ڪانهه مان ٺهيل
پڙڇ) ٺاهيندڙ جو مددگار، جيڪو هر هڪ کُڻ ۾ سَر
ٽنبيندو رهي ٿو.
ٽُوشِي = ڇانگيل وڻ جي چوٽيءَ ۾ ڇڏيل ٿورو جهُڳٽو.
ٽيٻڪ = جهوِلي، دامن کي ڳنڍ ڏيئي جهولي ٺاهڻ.
ٽِيٽَڻ = تمام ٿلهو، متارو ماڻهو
ٽيڪِي ٽوٽو = آڪڙباز، مغرور
ٺُڳ، ٺوڳرو = چڱو وڏو ڇوڪر
ٺڳ سارو = گهڻو وڏو ڇوڪر
ٺَڙڪِي = مَهوسِي، ڪيمياگريءَ جي شوق ۾ مبتلا، سون
۽ چاندي ٺاهڻ جو خفتي.
پُٺِي = ڪپڙي ٽُڪر جو زناني چوليءَ (ڪُڙِتي) جي
پُٺ ۾ لڳائبو آهي، پيِٽيءَ جو ضد (پيٽيءَ جي معنيٰ
جامع سنڌي لغات ۾ آهي ”چولِيءَ جو امن“، جوپيٽ جي
مٿان پوي ۽ سماٽڪِي چولِيءَ جو اڳيون حصو ڍڪي
بيهي، ڪنجري ۾ اُرهه کان هيٺ جو ڪپڙو)، اڳي
سماٽڪِي چوليءَ ۾ پُٺي وجهڻ جو رواج ڪو نه هو، پر
گهڻو پوءِ پُٺ کي اوگهڙ کان بچائڻ لاءِ اهو رواج
پيو.
پُريل = ڊسڙ، پورِي ۽ ڊسڙ مِٽِي.
پَرڀَرتِي (ڀَروَرِتي) = ٻئي تي ورتيل يا ٿي
گذريل، جڳ بيتي، گهر ڀرتيءَ جو ضد پُرڌِين،
پُڙڌِين، پَر ڌوئڻ = اها ڳئون يا مينهن، جا ويامڻ
بعد چاليهي (چاليهه ڏينهن) تائين
وَري ڳڀڻي
ٿئي، بهاولپور (پنجاب) جا ٻانگيجا مهر ”پَرڌُوڻ“
چون ٿا.
پُرڪِڻ = نرم زمين، نرم ڌوڙ، پورِي مِٽِي.
پُڙاٺِي = چيريل ڪاٺيءَ جو ٻه ٽِ فوٽ ٽڪر، جنهن جي
ٿولهه چار انچ هجي.
پَک = ڪاڙهيل لسيءَ جو جدا ٿيل پاڻي (چوڻي: پک
ويئي نڪري، باقي رهيا ڏيڪا) |
