|
سچل سرمست:
(1739-1827)
اَچي اوَتڙياءَ، گهِڙيس گهوري جندڙي،
چڙهيِس ڏاڍي چاءَ مون، مستِي مووجَ مٿاءُ
تَڙ لَهِي تِرڀاءُ، شَرط لنگهي پِيس شَهه ۾ (144)
گهِڙن جي گهِيڙاءُ، تانگهو عِشق تن جو،
جِن کي عشق عَليل
ڪيو، سي اينديون اَو تڙاءَ
جي سُور چکنديُون ساءُ، ميهر سي ماڻينديُون (145)
ڏاها ڏُوريون پنڌُ، متان ڀائين پِرين جو،
حبيباڻو هنڌُ، وڃِي ڏِسِج اکڙين سان (146)
اسان پرين وچ ۾، جرُ وهي جاري،
هِڪُ
ڪَڙڪو ڪُنن جو پوي،
ٻِيون ويريوُن ڏي واري،
هُت ساجن جا ساري، سا دهَلي ڪِين درياءَ کئون
(147)
آريُون اباڻن ري، ٻِئا تان کڻندم ڪير؟
هي جي ڳَههَ ڳِچيءَ جا، ظالم ڀانيان زير،
سنگهارن سا وير، مِلان شال ملير م! (148)
هَر هَر ويڄو هِير جي، رانجهو ڏسي راه،
ويٺو وڄائي وَنجهُلِي، چاهون تي چناه
سانڍيون وتي ساهَ،
”سچل“
سور سڄڻ جا (149)
رقعي منجهان رازُ، مڙيوئِي معلوم ٿيو،
تنهين منجهه نيازُ، طرحين طرحين لِکيو (150)
مُلان تُون محبت جو، چُڪو ڪين چکين
کڻيو ڪارنهن ڪُنڊ ۾، مُنهن تي پيو مکين
سبق سورائتن سکيو، سو جي تُون سکين
ته رِحل سڀ رکين، مُلان مسجد ڪُنڊ ۾(151)
ٻيائي ٻانهپ ڇڏ، سچا آءُ احديت ۾
لحمون وحمون لڏ، ته پاڪائي پاڪ ٿئين.(152)
ڪافي
جاني تو نه جڳائي، رُسڻ نِماڻيءَ سان!
دوست اوهان جي دَرَ تي، ويٺي ورهِ وسائي،
ٻاهر ٻانهِي تانهنجي، سانول هيءَ سڏائي.
اچڻ لاءِ اوهان جي، پانڌي روز پُڇائي.
فالان فَلڪ فراق جون، وو، وريتِن کان وجهائي.
سُوال
”سچوءَ“
جو سپرين، عجز ساڻ اَگهائي (153)
ڀائي چين راءِ سامي:
(ع1743-1850)
ويدن جا وادي، اسين آهيون ڪين ڪي،
اٽڪل اُستادي، نه ڪي ڄاڻون چت ۾.(154)
ڌرين ڪوهُ پِيار، سامي مايا موه سان؟
اُٿي سڀ اوڍيا سندو، اڻ هوندو اِسِرار،
جئين نانگ نوڙيءَ ۾، سپني ۾ سنسار،
ڪَرِ نه جيءُ خوار، مِرِگ تِرشِنا جي جل ۾.(155)
سارو جڳ انڌو، ٿيو مايا جي موه ۾
وِجهي ويٺا پاڻ کي، بنان سمجهه سندو،
ڪو عاشق چڙهيو اڇ تي، ڄاڻي ڌوڙ ڌنڌو
واري کپت کنڌو، سامي مليو سروپ سان.(156)
پوٿِر پلالي، ڪوڙين گُهمن ڪيترا،
ڳالهيون ڪن زبان سان، خلوت جون خالي
جاڳي ڏسن ڪينڪي، خاوند خِيالي،
لنئو لنئو منجهه لالي، سامي تنهن سروپ جي.(157)
جيئن ٻيڙيءَ جو پور، تئين سنگ سنسار جو،
تنهن ۾ مرن مت ري، مورک ٿي مغرور،
ورلي ڪنهن سهي ڪيو، محبتيءَ مذڪور،
جنهن کي نرمل نور، سامي ڏنو ستگروءَ (158)
چريا سي چئجن، جي پاڻُ پڇاڻن ڪينڪي،
ڳالهيون ڀلن جون ٻڌي، مرم نه رکن من،
پانهنجي ڳچيءَ پاڻهين، جوڙِ سيل وِجهن،
سامي ڪين ڏسن، جهاتي پائي گهر ۾ (159)
جتي حبيب هڻن، ناوڪ ڀري نيهن جي
وٺي ننهن چوٽيءَ کون، سامي مٿي کڻن،
ڳڻتيءَ ليکي کون پري، لئنو لئنو چاڪ چڪن
تاتي طبيبن، ڦڪيون سڀ ڦٽيون ڪيون. (160)
خليفو نبي بخش لغاري:
(ع1776-1850)
هڪ هٿ ۾ وٽڙي، ٻئي هٿ ۾ ڪات
وجهن ڪَرٽُ ڪپار ۾، هُت ناهي ريت رَکات (1)
سودو هاٿو هاٿ، قاسم! ڪِج ڪَلال سان. (161)
قاصائڪو ڪم، ڪنهن کئون سکئين سُپرين
هڏ چچيريو چَم، ڪاٽيو ڪريين ڪترا (162)
جان اڳئي مَ آءُ، اچين تان مَ وريج
سيڱون جي سيڻن جون، سيني منجهه سهيج
ڪنهين ڀت، اسم چئي، پئي مچ مريج
سندي سيڻنِ سيج، مَري جيءُ ته ماڻئين (163)
سوري مٿي سيجڙي، آڏي مٿي انگ
ديڳين ڪڙهن دوڳڙا، منجهه ڪڻا ڪرنگ،
قسم ڪيسر رنگ، وِه پيتائون وٽيين (164)
ڪوٺي جَنِ ڪَلالُ، وڏا طالع تنِ جا
وٽي پُر وِصال، تُرتُ پياري تن کي (165)
لاحد حد ۾ آئيا، حَدَ سُوٺائون هنڌ
اِهدِ نَاالصراط المُستقِيم، اِي پياڪَنِ پنڌ
نيڻ نئي سين واڳئا، سيني منجهه صمد
متارا ۽ منڌ، هر دوئي هيڪ ٿئا (166)
ڪَرها! تو ڳَلِ ڳنڊڙيون، پوئي پايان پنج
هلندي حبيبن ڏي، ڪاڇِي! ڪُڻڪ مَ ڪنج
ڏُجهڻ ڏيئي ڏنج، مون کي سڄڻ ميرئين (167)
هِيرو جَنِ هنڌن، وڃ وَڻجارا اوڏهين
سودو صرافن سين، جت ڪوڙين ويٺا ڪن
تون پڻ وٽان تن، وانءَ وِهاڻي آءَ ڪِي (168)
هِيري سندو هوءِ، مانُ ڀلو جِنِ ڀيڻين
هاڻي تن هٿن تي، لَسَ وڪامي لوه
سُون سڃاڻي ڪونڪو، آهي اِي اندوه
قاسم ڪَچَ سندوه، قدر نه ڪوڏيءَ جيترو (169)
جاڳِي جاڳِي جَنِ، سُتڙ سَنجيون ٻيڙيون
صلاحون سُونهپ جون، قاسم ويٺا ڪَنِ
اَمُل آندو تنِ، ٻُڏا جيڪي ٻار ۾ (170)
ڪُونڌ قِلعي جا ڪوڏيا، ڪا نئين مور نه ڪنِ
ايندي لاٿو آسرو، توڙئون مَٿان تَنِ
جوڳ مچائي جَنِ، پوک پچندي تَنِ جي (171)
پِره جهُلندا پَس، عَلَم-طَوق
اَسير جا
ڌڙ ڌَرتيين گَڏِيا، لوٿُون لُڇنِ لَس
حُورُون پائي هَس، اچِي ويٺيون اوڏريون (172)
وائي
جَلَ منجهه جهان، ڇرنِ پيئن چاڳُلا
اَن نه اوڏا ڪَرها، نڪي گهُرنِ نانَ
جهنگل جهوڪون اُن جون، ليڙا لامڪان
رات وياري ولڙيون، آيا مست اَنان
وڳ کٿوريءَ واسيا، مَيَنِ لڌا مانَ
قاسم! ڪَرهن پيٽ ۾، پَرڀونءِ سندا پانٰ (173)
حوالا
1.
ٺڪر هيرو، 1996ع: ”قاضي قادن جو ڪلام (سنڌ ۾ ان جو
اڀياس)“، روشني پبلڪيشن ڪنڊيارو، ص 68
2.
بلوچ نبي بخش (ڊاڪٽر)، 1999ع: ”سنڌي ٻولي ۽ ادب جي
تاريخ“، (ڇاپو چوٿون)، پاڪستان اسٽڊي سينٽر،
يونيورسٽي آف سنڌ ڄام شورو، ص
236-237
3.
ايضاً،
ص 165
4.
ٺڪر هيرو، 1996ع: ”قاضي
قادن جو ڪلام (سنڌ ۾ ان جو اڀياس)“، روشني پبلڪيشن
ڪنڊيارو، ص 92
5.
بلوچ نبي بخش خان ڊاڪٽر، (تحقيق ۽ ترتيب)،1999ع:
”قاضي قادن جو
رسالو“، انسٽيٽيوٽ آف سنڌالاجي سنڌ يونيورسٽي، ص
151
6.
دائودپوٽو عمر بن محمد (علامه)، 1978ع:
”مضمون ۽
مقالا“، شاهه عبداللطيف ڀٽ شاهه ثقافتي ڪميٽي،
حيدرآباد، ص 44
7.
بلوچ نبي بخش خان ڊاڪٽر، (تحقيق ۽ ترتيب)،1999ع:
”قاضي قادن جو
رسالو“، انسٽيٽيوٽ آف سنڌالاجي سنڌ يونيورسٽي، ص
79
8.
دائودپوٽو عمر بن محمد (علامه)، 1978ع:
”مضمون ۽
مقالا“، شاهه عبداللطيف ڀٽ شاهه ثقافتي ڪميٽي،
حيدرآباد، ص 44
9.
ٺڪر هيرو، 1996ع: ”قاضي
قادن جو ڪلام (سنڌ ۾ ان جو اڀياس)“، روشني پبلڪيشن
ڪنڊيارو، ص 124
10.
ايضاً،
ص 92
11.
ايضاً،
ص 84
12.
بلوچ نبي بخش خان ڊاڪٽر، (تحقيق ۽ ترتيب)، 1999ع:
”قاضي قادن جو
رسالو“، انسٽيٽيوٽ آف سنڌالاجي سنڌ يونيورسٽي، ص
84
13.
دائودپوٽو عمر بن محمد (علامه)، 1978ع:
”مضمون ۽
مقالا“، شاهه عبداللطيف ڀٽ شاهه ثقافتي ڪميٽي،
حيدرآباد، ص 43
14.
ٺڪر هيرو، 1996ع: ”قاضي
قادن جو ڪلام (سنڌ ۾ ان جو اڀياس)“، روشني پبلڪيشن
ڪنڊيارو، ص 93
15.
بلوچ نبي بخش خان ڊاڪٽر، (تحقيق ۽ ترتيب)،1999ع:
”قاضي قادن جو
رسالو“، انسٽيٽيوٽ آف سنڌالاجي سنڌ يونيورسٽي، ص
83
16.
دائودپوٽو عمر بن محمد (علامه)، 1978ع:
”مضمون ۽
مقالا“، شاهه عبداللطيف ڀٽ شاهه ثقافتي ڪميٽي،
حيدرآباد، ص 43
17.
ٺڪر هيرو، 1996ع: ”قاضي
قادن جو ڪلام (سنڌ ۾ ان جو اڀياس)“، روشني پبلڪيشن
ڪنڊيارو، ص92
18.
ايضاً،
ص81
19.
ايضاً،
ص80
20.
بلوچ نبي بخش خان ڊاڪٽر، (تحقيق ۽ ترتيب)، 1999ع:
”قاضي قادن جو
رسالو“، انسٽيٽيوٽ آف سنڌالاجي سنڌ يونيورسٽي، ص
80
21.
ايضاً،
ص ،80-81
22.
ايضاً،
ص 68
23.
ايضاً،
ص 66
24.
ٺڪر هيرو، 1996ع: ”قاضي
قادن جو ڪلام (سنڌ ۾ ان جو اڀياس)“، روشني پبلڪيشن
ڪنڊيارو، ص124
25.
دائودپوٽو عمر بن محمد (علامه)، 1978ع:
”مضمون ۽
مقالا“، شاهه عبداللطيف ڀٽ شاهه ثقافتي ڪميٽي،
حيدرآباد، ص 43
26.
ٺڪر هيرو، 1996ع: ”قاضي
قادن جو ڪلام (سنڌ ۾ ان جو اڀياس)“، روشني پبلڪيشن
ڪنڊيارو، ص124
27.
بلوچ نبي بخش خان ڊاڪٽر، (تحقيق ۽ ترتيب)،1999ع:
”قاضي قادن جو
رسالو“، انسٽيٽيوٽ آف سنڌالاجي سنڌ يونيورسٽي، ص
69
28.
ايضاً،
ص 77
29.
ايضاً،
ص 88
30.
ايضاً،
ص91
31.
ايضاً،
ص 113
32.
ايضاً،
ص158
33.
ايضاً،
ص 161
34.
شاهه اڪبر علي حاجي سيد، (1966ع)
”مخدوم نوح
سرور“ ، ايڊيٽر: مولانا غلام محمد گرامي، سه ماهي
مهراڻ (جُلد 15، شُمار1 ۽ 2) ص ص 97، 102، سنڌي
ادبي بورڊ ڄام شورو ص
99
35.
دائودپوٽو عمر بن محمد (علامه)، 1978ع: ”مضمون ۽
مقالا“، شاهه عبداللطيف ڀٽ شاهه ثقافتي ڪميٽي،
حيدرآباد، سنڌ، ص 17
36.
ايضاً، ص 17
37.
قريشي شوڪت علي محمد قاضي (مرتب) 1999ع: ”چونڊ
ملفوظات غوث الحق حضرت مخدوم نوح عليھ الرحمة
هالائي“، اداره و ڪتبخانه قاضي غلام محمد قريشي
هالا پراڻا، ص 305
38.
دائودپوٽو عمر بن محمد (علامه)، 1978ع: ”مضمون ۽
مقالا“، شاهه عبداللطيف ڀٽ شاهه ثقافتي ڪميٽي،
حيدرآباد، سنڌ، ص
39.
قريشي شوڪت علي محمد قاضي (مرتب)1999ع: ”چونڊ
ملفوظات غوث الحق حضرت مخدوم نوح عليھ الرحمة
هالائي“، اداره و ڪتبخانه قاضي غلام محمد قريشي
هالا پراڻا، ص 305
40.
ايضاً، ص 305، 306
41.
دائودپوٽو عمر بن محمد (علامه)، 1978ع: ”مضمون ۽
مقالا“، شاهه عبداللطيف ڀٽ شاهه ثقافتي ڪميٽي،
حيدرآباد، سنڌ، ص 19
42.
ايضاً، ص 49
43.
ايضاً، ص 49
44.
ايضاً، ص 51
45.
ايضاً، ص 51
46.
دائودپوٽا، عمر بن محمد (علامه)، 1937ع:
”شاهه ڪريم بلڙي
واري جو ڪلام“، مولوي عبدالصمد شريف الدين
پروپرائيٽر بمبمي، ص 18
47.
ميمڻ عبدالغفور (ڊاڪٽر)، 2017ع:
”سنڌي ادب جو
فڪري پسمنظر“، سنڌي ٻوليءَ جو بااختيار ادارو، ص
87
48.
دائودپوٽا، عمر بن محمد (علامه)، 1937ع:
”شاهه ڪريم بلڙي
واري جو ڪلام“، مولوي عبدالصمد شريف الدين
پروپرائيٽر بمبمي، ص 9
49.
ايضاً،
ص 36
50.
ايضاً،
ص 36
51.
ايضاً،
ص32
52.
ايضاً،
ص 15
53.
ايضاً،
ص 17
54.
ايضاً،
ص 22
55.
ايضاً،
ص 53
56.
ايضاً،
ص 4
57.
ميمڻ عبدالغفور (ڊاڪٽر)، 2017ع:
”سنڌي ادب جو
فڪري پسمنظر“، سنڌي ٻوليءَ جو بااختيار ادارو، ص
17
58.
دائودپوٽا، عمر بن محمد (علامه)، 1937ع:
”شاهه ڪريم بلڙي
واري جو ڪلام“، مولوي عبدالصمد شريف الدين
پروپرائيٽر بمبمي، ص 9
59.
ميمڻ عبدالغفور (ڊاڪٽر)، 2017ع:
”سنڌي ادب جو
فڪري پسمنظر“، سنڌي ٻوليءَ جو بااختيار ادارو، ص
87
60.
ايضاً،
ص 86
61.
دائودپوٽا، عمر بن محمد (علامه)، 1937ع:
”شاهه ڪريم بلڙي
واري جو ڪلام“، مولوي عبدالصمد شريف الدين
پروپرائيٽر بمبمي، ص 54
62.
دائودپوٽو عمر بن محمد (علامه)، 1978ع: ”مضمون ۽
مقالا“، شاهه عبداللطيف ڀٽ شاهه ثقافتي ڪميٽي،
حيدرآباد سنڌ، ص 51
63.
ايضاً، ص 51
64.
ايضاً، ص 51
65.
ايضاً، ص 52
66.
ايضاً، ص 52
67.
ايضاً، ص 52
68.
ايضاً، ص 53
69.
ايضاً، ص 53
70.
بلوچ نبي بخش (ڊاڪٽر)، (تحقيق ۽ تصحيح)، 2004ع:
”شاهه لطف الله
قادريءَ جو ڪلام“، انسٽيٽيوٽ آف سنڌالاجي، ص 26
71.
سومروعبدالغفار(ڊاڪٽر) (تحقيق)، 2009ع: “منهاج
المعرفت”، انسٽيٽيوٽ آف سنڌالاجي، سنڌ يونيورسٽي
ڄام شورو، ص (جهه)
72.
بلوچ نبي بخش (ڊاڪٽر)، (تحقيق ۽ تصحيح)، 2004ع:
”شاهه لطف الله
قادريءَ جو ڪلام“، انسٽيٽيوٽ آف سنڌالاجي، ص 16
73.
ايضاً،
ص 18
74.
ايضاً،
ص 17
75.
ايضاً،
ص 103
76.
ايضاً،
ص 47
77.
ايضاً،
ص 6
78.
ايضاً،
ص 53
79.
ايضاً،
ص 29
80.
ايضاً،
ص 12
81.
سومروعبدالغفار(ڊاڪٽر) (تحقيق)، 2009ع:
”منهاج
المعرفت“، انسٽيٽيوٽ آف سنڌ الاجي، سنڌ يونيورسٽي
ڄام شورو، ص (ر، ڙ)
82.
ايضاً،
ص ( ض)
83.
ايضاً، ص (ڦ)
84.
ايضاً، ص (ک)
85.
بلوچ نبي بخش خان ڊاڪٽر، (تحقيق ۽ تصحيح)،2010ع
(ڇاپو ٻيو): ”ميين شاهه عنات جو ڪلام“، سنڌي ادبي
بورڊ ڄام شورو، ص 58
86.
ايضاً، ص 91
87.
ايضاً، ص 86
88.
ايضاً، ص 92
89.
ايضاً، و ص 94
90.
ايضاً، ص 159
91.
ايضاً، ص 85
92.
ايضاً، ص 161، 162
93.
ايضاً، ص 93
94.
ايضاً، ص 102
95.
ايضاً، ص 223
96.
ايضاً، ص 86
97.
ايضاً، ص 92
98.
ايضاً، ص123
99.
ايضاً، ص 111
100.
ايضاً، ص 116
101.
جويو ابراهيم، 1978ع: ”شاهه، سچل، سامي“، سنڌي
اديبن جي ڪوآپريٽو سوسائٽي حيدرآباد، ص 79
102.
قناصرو، منظور احمد، 2009ع:
”شاهه عبداللطيف
ڀٽائي حيات و افڪار (اردو)“، ص 160
103.
ايضاً،
ص 160
104.
ايضاً، ص
347
105.
شاهواڻي غلام محمد 1993ع: ”شاهه جو رسالو“، سنڌيڪا
اڪيڊمي ڪراچي ص 89
106.
ايضاً، ص 95
107.
ايضاً، ص 105
108.
ايضاً، ص 109
109.
ايضاً، ص125
110.
ايضاً، ص 125
111.
ايضاً، ص
112.
ايضاً، ص248
113.
آڏواڻي ڪلياڻ 1997ع: ”شاهه
جو رسالو، معنيٰ سان“، روشني پبلڪيشن ڪنڊيارو، ص
293
114.
ايضاً، ص193
115.
ايضاً، ص 127
116.
ايضاً، ص 233
117.
ايضاً، ص 386
118.
ايضاً، ص 414
119.
ايضاً، ص 259
120.
ايضاً، ص 329
121.
دائودپوٽا، عمر بن محمد (علامه)، 1994ع: “ابيات
سنڌي”، شاهه عبداللطيف ڀٽ شاهه ثقافتي مرڪز ڪميٽي،
ص 83
122.
ايضاً، ص 73
123.
گرهوڙي عبدالرحيم شيخ، (تحقيق ڊاڪٽر عبدالغفار
سومرو)2008ع: ”شرح ابيات سنڌي“، انسٽيٽيوت آف
سنڌالاجي، سنڌ يونيورسٽي ڄام شورو، ص 15
124.
ايضاً، ص 23
125.
ايضاً، ص 13
126.
ايضاً، ص 13
127.
دائودپوٽا، عمر بن محمد (ڊاڪٽر)، 2004ع: ”شيخ
عبدالرحيم گرهوڙيءَ جو ڪلام“، سنڌي ساهت گهر
حيدرآباد سنڌ، ص 26
128.
ايضاً، ص 258
129.
ايضاً، ص 258
130.
ايضاً، ص 259
131.
ايضاً، ص 260
132.
ايضاً، ص 260
133.
ايضاً، ص 260
134.
ايضاً، ص 261
135.
ايضاً، ص 266
136.
ايضاً، ص 267
137.
بدوي لطف الله (مرتب)2006ع: ”ڪنڊڙيءَ وارن جو
ڪلام“، سنڌي ادبي بورڊ ڄام شورو، ص 23
138.
ايضاً، ص 19
139.
ايضاً، ص 22
140.
ايضاً، ص 63
141.
ايضاً، ص 65
142.
ايضاً، ص 69
143.
انصاري عثمان علي (مرتب) 1958ع: ”رسالو سچل سرمست
(سنڌي ڪلام)“، سنڌي ادبي بورڊ، ص 66
144.
ايضاً، ص 66
145.
ايضاً، ص 67
146.
ايضاً، ص 67
147.
ايضاً، ص 232
148.
ايضاً، ص 312
149.
ايضاً، ص 339
150.
ايضاً، ص 57
151.
ايضاً، ص 57
152.
ايضاً، ص 401
153.
ناگراڻي بي.ايڇ پروفيسر (ترتيب) 2000ع، ”ساميءَ جا
سلوڪ“، روشني پبلڪيشن ڪنڊيارو، ص 20
154.
ايضاً، ص 15
155.
ايضاً، ص 99
156.
ايضاً، ص 106
157.
ايضاً، ص 86
158.
ايضاً، ص 107
159.
ايضاً، ص 480
160.
بلوچ نبي بخش خان ڊاڪٽر، (تحقيق ۽
تصحيح)،2005ع(ڇاپو ٻيو): ”خليفي صاحب جو رسالو“،
سنڌي ادبي بورڊ ڄام شورو ص 3
161.
ايضاً، ص 3
162.
ايضاً، ص 4
163.
ايضاً، ص 7
164.
ايضاً، ص 7
165.
ايضاً، ص 8
166.
ايضاً، ص 14
167.
ايضاً، ص 16
168.
ايضاً، ص 16
169.
ايضاً، ص 17
170.
ايضاً، ص 41
171.
ايضاً، ص 41
172.
ايضاً، ص 14
ببليوگرافي:
(BIBLIOGRAPHY)
سنڌي ڪتاب:
1.
بلوچ نبي بخش (ڊاڪٽر)، 1999ع: ”سنڌي ٻولي ۽ ادب جي
تاريخ“، پاڪستان اسٽڊي سينٽر، يونيورسٽي آف سنڌ
ڄام شورو
2.
بلوچ نبي بخش خان ڊاڪٽر، (تحقيق ۽ ترتيب)،1999ع:
”قاضي قادن جو رسالو“، انسٽيٽيوٽ آف سنڌالاجي
يونيورسٽي آف سنڌ ڄام شورو
3.
بلوچ نبي بخش (ڊاڪٽر)، (تحقيق ۽ تصحيح)، 2004ع:
”شاهه لطف الله قادريءَ جو ڪلام“، انسٽيٽيوٽ آف
سنڌالاجي، يونيورسٽي آف سنڌ ڄام شورو
4.
بلوچ نبي بخش خان ڊاڪٽر، (تحقيق ۽ تصحيح)،2010ع
(ڇاپو ٻيو): ”ميين شاهه عنات جو ڪلام“، سنڌي ادبي
بورڊ ڄام شورو
5.
بلوچ نبي بخش خان ڊاڪٽر، 1998ع: ”سنڌي لغت“ (هڪ
جلدي)، سنڌي ٻوليءَ جو بااختيار ادارو حيدرآباد
6.
بُلبُل ضياءَ الدين ايس، 1967ع: ”شاهه عبدالطيف
ڀٽائي جي ڪلام ۾ اسلامي قدر“، مرتب ڊاڪٽر نبي بخش
خان بلوچ،شاهه عبدالطيف ڀٽ شاهه ثقافتي مرڪز ڪميٽي
سنڌ يونيورسٽي، حيدرآباد سنڌ
7.
بيگ علي عباس مرزا (مترجم) 2005ع (ڇاپو ٻيو):
”ترخان نامو“ سنڌي ادبي بورڊ ڄام شورو
8.
ُبلو محمد غلام(ترجمو ۽ ترتيب)، 2005ع، (ڇاپو
ٻيو): ”احاديث رسول الله
صلي الله عليھ وآلھ وسلم“،
سنڌي ادبي بورڊ ڄام شورو
9.
ٻوهيو الهداد، 1999ع: ”علم تحقيق“، نيوفيلڊس
پبلڪيشن ٽنڊو ولي محمد، حيدرآباد
10.
ٻوهيو الهداد،2007ع: ”شاهه سائين جي شاعري کي وڌيڪ
سمجهڻ ڏانهن هڪ قدم“، مرتب جامي چانڊيو ”ڪلاسيڪي ۽
جديد سنڌي شاعري“، سنڌيڪا اڪيڊمي ڪراچي
11.
ڀيو مير محمد(مترجم)،1987ع، اخلاقيات (نائين ۽
ڏهين ڪلاس لاءِ): سنڌ ٽيڪسٽ بُڪ بورڊ ڄام شورو
12.
ٺڪر هيرو ڄيٺانند، 1978ع: ”قاضي قادن جو ڪلام“
پوڄا پبليڪيشن
13.
ٺڪر هيرو، 1996ع: ”قاضي قادن جو ڪلام (سنڌ ۾ ان جو
اڀياس)“، روشني پبلڪيشن ڪنڊيارو
14.
ٺٽوي محمد طاهر نسياني سيد، 1995ع (ڇاپو ٻيو):
”تاريخ طاهري“، سنڌي ادبي بورڊ
ڄام شورو
15.
جويو ابراهيم، 1978ع: ”شاهه سچل سامي هڪ مطالعو“،
سنڌي اديبن جي ڪوآپريٽو سوسائٽي حيدرآباد
16.
جوڻيجو عبدالجبار (ڊاڪٽر)، 1994ع: ”سنڌي ادب جي
مختصر تاريخ“، روشني پبلڪيشن
17.
جويو محمد ابراهيم(مترجم)،
2006ع: ”فلسفي جو ابتدائي ڪورس“، روشني پبليڪيشن
18.
جويو ابراهيم محمد (مترجم) 2015ع: ”فڪر جي آزادي“،
سنڌي ادبي بورڊ ڄام شورو
19.
جسڪاڻي عبدالرحمان (ڊاڪٽر)، 2010ع: ”شاهه
عبداللطيف ڀٽائي جي شاعريءَ ۾ اسلامي قدر“، ثقافت
کاتو سنڌ
20.
دائودپوٽا، عمر بن محمد (علامه)، 1937ع: ”شاهه
ڪريم بلڙي واري جو ڪلام“، مولوي عبدالصمد شريف
الدين پروپرائيٽر بمبئي انڊيا
21.
دائودپوٽو عمر بن محمد (علامه)، 1978ع: ”مضمون ۽
مقالا“، شاهه عبداللطيف ڀٽ شاهه ثقافتي ڪميٽي،
حيدرآباد، سنڌ
22.
دائودپوٽو راشد، 2009ع: ”فلسفي جو تعارف ۽ اهميت“،
سي.پي.سي.ايس سنڌ حيدرآباد
23.
رزي اسماعيل خان محمد مولانا، 1968ع: ”شاهه
عبدالطيف ڀٽائي جي ڪلام ۾ انساني اخلاق ۽ ڪردار جو
معيار“، مرتب ڊاڪٽرنبي بخش خان بلوچ، شاهه
عبداللطيف ڀٽ شاهه ثقافتي مرڪز ڪميٽي
24.
راڄپر انس محمد، 2013ع: ”مخدوم محمد معين ٺٽوي ۽
سندس فلسفو“، ڊاڪٽر اين اي بلوچ انسٽيٽيوٽ فار
هيريٽيج ريسرچ نوادارت کاتو، حڪومت سنڌ
25.
سنڌي عبدالمجيد ميمڻ، 1991ع: ”لطيفي لات (سنڌي
ڪلاسيڪي شاعرن جو گڏيل اڀياس)“، مهراڻ اڪيڊمي
شڪارپور سنڌ
26.
سنڌي عبدالمجيد ميمڻ، 1995ع: ”شاهه ڪريم جو ڪلام“،
روشني پبلڪيشن ڪنڊيارو
27.
سومروعبدالغفار(ڊاڪٽر) (تحقيق ۽ ترجمو)، 2008ع:
”شرح ابيات سنڌي“، انسٽيٽيوٽ آف سنڌ الاجي، سنڌ
يونيورسٽي ڄام شورو
28.
سومروعبدالغفار(ڊاڪٽر) (تحقيق)، 2009ع: ”منهاج
المعرفت“، انسٽيٽيوٽ آف سنڌ الاجي، سنڌ يونيورسٽي
ڄام شورو
29.
سومرو انيس فاطمه (ڊاڪٽر)، 2006ع: ”شاهه عبداللطيف
ڀٽائيءَ جي دور ۾ سنڌ جون مذهبي ۽ علمي حالتون“،
شاهه عبداللطيف ڀٽائي چيئر ڪراچي يونيورسٽي
30.
سنديلو عبدالڪريم، ڊاڪٽر، ”لوڪ شاعري“، سنڌي ادبي
بورڊ ڄام شورو
31.
شيدائي مولائي رحيم داد خان مولائي، 1995ع: ”تاريخ
تمدن سنڌ“، انسٽيٽيوٽ آف سنڌالاجي
32.
صديقي حبيب الله (ڊاڪٽر)، ”انسان جي تاريخ“، (حصو
پهريون)، سنڌ يونيورسٽي پريس، حيدرآباد
33.
عُرساڻي شمس الدين، 2009ع: ”سنڌي ادب جي ارتقائي
تاريخ“، اوسر اشاعتاڻو، حيدرآباد
34.
قاضي آءِ آءِ (علامه)، 1995ع: ”صوفي لا ڪوفي“،
(ڇاپو پهريون)، سنڌي ادبي بورڊ ڄام شورو
35.
قريشي شوڪت علي محمد قاضي (مرتب) 1999ع: ”چونڊ
ملفوظات غوث الحق حضرت مخدوم نوح عليھ الرحمة
هالائي“، اداره و ڪتبخانه قاضي غلام محمد قريشي
هالا پراڻا
36.
قادري اياز، 2007ع: ”مشعل اياز“.
37.
ڪاشف محمد حسين، 2012ع: ”شاهه، سچل ۽ خليفو قاسم“،
ثقافت کاتو حڪومت سنڌ
38.
گرامي غلام محمد (مولانا)، 1992ع:“مشرقي شاعريءَ
جا فني قدر ۽ رجحانات” سنڌي ادبي بورڊ،
ڄام شورو
39.
مگسي عبدالله (پروفيسر)، 1994ع، ”سنڌ جي تاريخ جو
جديد مطالعو“، سنڌيڪا اڪيڊمي
40.
گوپانگ حيدر بخش عزيز ۽ ٻيا (ايڊيٽر)، 2003ع:
”سنڌيڪا ڊڪشنري“، سنڌيڪا اڪيڊمي ڪراچي
41.
لغاري اڪبر، 2003ع: ”فلسفي جي مختصر تاريخ“،
(حيدرعلي لغاري، مهاڳ) نيو فيلڊس پبلڪيشن
42.
لغاري اڪبر، 2016ع: ”ادبي تنقيد جي تاريخ“، ماءِ
پبلڪيشن سکر
43.
ميمڻ محمد صديق (خانبهادر)، 2003ع (ڇاپوٽيون9):
”سنڌ جي ادبي تاريخ“، (ٻئي ڀاڱا گڏ)، مهراڻ اڪيڊمي
شڪارپور سنڌ
44.
ميمڻ حسين فهميده، ڊاڪٽر 2004ع: ”سنڌي ڪلاسيڪي
شاعرن جي لُغت“، شاهه لطيف چيئر ڪراچي يونيورسٽي،
سنڌ
45.
مهر ممتاز، 1980ع: ”ويچار“، آگم پبلشنگ ايجنسي
حيدرآباد
46.
مُفتي تهمينه (ڊاڪٽر)، 2011ع: ”شاهه جي ڪلام جو
فلسفو“، دانش پبليڪشن لاڙڪاڻو
47.
ميمڻ عبدالغفور (ڊاڪٽر)، 2017ع: ”سنڌي ادب جو فڪري
پسمنظر“، سنڌي ٻوليءَ جو بااختيار ادارو
48.
وگهامل محرم خان2007ع: ”سنڌ: سنڌي ٻولي ۽ سنڌي
شاعري (آڳاٽو دور)“، سنڌي ادبي بورڊ ڄام شورو،
49.
ول ڊيورانٽ (مترجم آغا سليم) 2017ع: ”فلسفي جون
راحتون“، سنڌي ادبي بورڊ ڄام شورو سنڌ
جرنل، مخزن، رسالا (سنڌي):
1
تحقيقي جرنل ”ڪينجهر“، سنڌي شعبو، سنڌ يونيورسٽي
ڄام شورو
2
ڇهه ماهي ”سنڌي ادب“، انسٽيٽيوٽ آف سنڌالاجي، ڄام
شورو
3
سمه ماهي مهراڻ، سنڌي ادبي بورڊ، ڄام شورو سنڌ
4
ماهنامه ”نئين زندگي“، پريس انفارميشن ڊپارٽمينٽ
گورنمينٽ آف پاڪستان
5
تحقيقي جرنل ”ڪلاچي“، شاهه لطيف چيئر، ڪراچي
يونيورسٽي
6
ڇهه ماهي ”سنڌي ٻولي“، سنڌي لئنگويج اٿارٽي
حيدرآباد سنڌ
انٽرويوز:
1. چانڊيو جامي، (انٽرويو) ”موضوع: ڪلاسيڪل ادب،
موضوع، اهميت ۽ ڪلاسيڪي شاعري“، تاريخ، 15 آڪٽوبر
2017ع، سي.پي.سي.ايس آفيس، گُلشن بختاور قاسم آباد
حيدرآباد.
اُردو کُتب و جرائد:
۱۔
برھانپوری
راشد مطیع
اللہ محمد سید،
۱۹۸۷ء:
"برھانپور کے
سندھی
اولیا"،
سندھی
ادبی
بورڈجامشورو،
حیدرآباد
۲۔
بھٹی
رشید،
۲۰۱۰ء:
"تصوف اور کلاسیکی
سندھی
شاعری"،
سندھی
ادبی
سنگت سندہ
۳۔
خامنہ ای
آیت
اللہ(مترجم: سید
کوثر عباس موسوی
)،2017ء:"ڈہائی
سو سالہ انسان"لعرفان پبلی
کیشنز
کراچی
۴،۔سبط
حسن،
۱۹۷۷ء
"موسی
سے
مارکس تک"مکتبہ دانیال
۵۔
شکیل
احمد خان
۲۰۰۸ء:"انسان
کے
بنیادی
اخلاق اور شاہ ولی
اللہ رحمتہ اﷲ
علیہ"(شاہ
ولی
اللہ محدث دھلوی
کی
نظر میں
اخلاقیات،
اقتصادیات،
جہاد اور اجتھاد(خاص نمبر ماہنامہ الولی)،
لغاری
عابد عبدالجبار
ڈاکٹر،
(مولف)
ص
۵۱-۵۷شاہ
ولی
اللہ اکیڈمی
سندہ اسلامک پبلیکیشنز
حیدرآباد
۶۔ والکوف ہنرخ،(مترجم
ڈاکٹر
شاہ محمد مری)،
۲۰۱۲ء:
"کارل مارکس زندگی
اور افکار"سٹی
بُک پوائن
۷۔سارتر
(مترجم، شیما
مجید
و دیگر،
۱۹۹۲ء
"ادب فلسفہ اور وجودیت"
نگارشات لاہور
English Books:
a.
Abhayananda swami 2012: “History of
Mysticism” (twenty fifth edition) ISBN
0-914557-21-1
b.
Allana G 1983 “Four Classical Poets of
Sindh”, Institute of Sindhiology Jamshoro Sindh
c.
Durreshahwar Sayed, Doctor, 1988 “The
Poetry of Shah Abdal-Latif”, Sindhi Adabi Board
Jamshoro
d.
Duignan Brain (Editor)2011 “Modern
Philosophy” Britannica Educational Publishing
New York
e.
Faruqi Muhmmad Qabool Sakhi,
2010 “DARAZI SCHOOL OF SUFI THOUGH”, published
by Darazi School of Sufi though
f.
J.p GULRAJ” sindh and its Sufism”
g.
Kenny Anthony,2004 “Ancient Philosophy”
Oxford University press New York, page No. xi
h.
Marias Juliam, “History of Philosophy”
page No.1
i.
Naagarazan, R.S, 2006: “A textbook on
professional ethics and Human values, New age
International (p) limited publishers, New Delhi,
ISBN18-224-2301-9, page. No. 02
j.
Online oxford English Urdu Dictionary
k.
Shailaj Kumar Dr. )Vol. 7 Issue 6, June
2017 of
International Journal of Research in Social
Sciences) “PROMOTION OF MORAL VALUES THROUGH
EDUCATION” Directories of Publishing
Opportunities, U.S.A ISSN: 2249-2496
l.
Yahya Haroon, 1999 “The Moral Values of
the Qur’an, Good word Books.
Websites:
i.
https://www.hritannica.com/art/classical-literature
ii.
https://en.wikipdia.org/wiki/outline
of classical studies
iii.
http://www.bachelorandmaster.com/literaryterms/classical-poetry.html
iv.
https://www.reference.com/art-literature/classical-poetry
v.
https://joseardila93.wordpress.com
vi.
http://www.jeeds.ac.uk/arts/coursefinder/24161/BA
Classical Literature and Philosophy
vii.
http://dic.sindhila.educ.pk/define
viii.
https://www.vocabulary.com/dictionary/philosophy
ix.
https://en/wikipedia.org/wik/philosophy
x.
http://www.tcls.org.au/01_cms/details.asp |
