|
روايت[3]
بيت چَيَل امين ونڊير جا
1-
ساراهيان سچو ڌڻي رازق رب جليل،
مهل تي ماڻهن کي رزق ڏئي سبيل،
مون دوڙايو دليل، توکي معلوم سڀڪا.
2-
توکي معلوم سڀڪا، راول راءُ رسينم،
”ٻاچو“ ۽ ”ٻاراچ“ هئا، ذات ڀلي بهليم،
حڪمت ڪاڻ هلي ويا، وٽ راول جوڳي ريم،
ته سبق پڙهاءِ سليم، جنهن مان گن گهڻو ٿئي.
3-
وڏي سبق شروع ڪيو، ننڍو خدمت منجهه اڳياءُ
عقلوند اڳئي هئا، ٻيو پڙهي پين سماءُ،
ويٺا چوڏهن چاليها، ۽ پڙهيا منڊ مُنهاءُ،
سوڌي ساميءَ کاءُ، هي ڪامل خوب ڪڪوريا.
4-
موڪلائي ٻارهين ورهيه، هليا سُوڌي ساميءَ
کاءُ،
ٻاچوءَ سڏ ڪيو ٻاراچ کي، ادا! اوري آءُ،
آهي اوچو وڻ تي، ڪو آکيرو اڳياءُ
آنا ڳيريءَ کانءُ، تون سيري آءُ سبق سان.
5-
تڏهن وير چڙهيو وڻ تي، ڪامل قدرت سان،
ڪڍيئين ڪوڙِ هيٺان، آنا ڳيريءَ کان،
کڻيو تن ڪَکن مان، هن پهس لڪايو پاڻ
پکيءَ پيو نه گمان، تهڪو وڃِ چور چوري ڪريو.
6-
ننڍو وڏي ڀاءُ کان، وير به هو وڌ،
هڻي سورهيه سَنڍُ، منجهان ڪُڻڇ ڪڍي ويو.
7-
وير لهي وڻ تان، وري آيو وٽ ڀاءُ،
هُتان لاهي مون هِت ڪيا، ڄاڻي هڪ الله،
ڪو جو وريو واءُ، جو آنا ئي اُڏامي ويا.
8-
جان تون سبق نه سکئين، جان ڪَل پکيءَ پيئي،
نڪو ڪُوڪٽ وچ تي، نڪا بلا ئي ماريئي،
تڏهن ڌتاري ساميءَ ئي، ڪڍيو آهي پاڻ کي.
9-
ڪَرٽجي ڪارو ٿيو، ڌُٻي چڙهيو ڌر،
وٺي پکيءَ سندا پَر، توکي آڻي آکيرو ڏيان.
10-
تڏهن ننڍو، وڏي ڀاءُ جي ويُر به وٺي ٿو وٽ،
ته نه وڃ ادا، موٽي آءُ، آنا آهن مون وٽ،
تو ۾ قطرو ناهي گهٽ، مون پرکا لڌي ٿي پنهنجي.
11-
تڏهن ڪَلوليون ڪن پاڻ ۾، وهسن ويَر وريون،
مون کي ٿيون مارين، پوشيديون پَريون،
هل شملا شيل ڪريون، ٻهڳڻ ٻانڀڻ واهه تي.
12-
پُـُريا انهي پار ڏانهن، دانَهه ديکڻهار،
ڏٺئون سوناري شهر ۾، ڪا مت ڀري موچار،
پوشيديءَ ٿي پاڻي ڀريو، جُهليو منجهه جهالار،
هن کي ٻاڻ ٻاراچ هنيو، وَهلو اُنهيءَ وار،
تڏهن نيڻ ٽمائي نار، هُئي ڪرِاڙي قليل ٿي.
13-
ڪِراڙي قليل ٿي، ورنهه انهيءَ ويل،
اوهين ٻٽ وڃو ٿا ٻيل، منهنجو ڪو بلي ڀيڻي ڪريو.
14-
چي: بلو ڀيڻي ٿا ڪريون، جي اسان آڇين ايءُ،
ڏين سڱ سوناري، جا اٿئي پيٽان ڌيءُ
نه ته جوکو اٿئي جيءَ، ٻهڳڻ مرنديئن ٻه پُڙي
15-
اتي ڳڻيو توريو ڳالهڙي، هي بيٺي ڌيان ڌري،
ته هي وسن ولائت ۾، جتي آهي پنڌ پري.
الائي ڌيءَ ڄمي يا پٽ، ڪي ڄاپندي مري،
اها ڳالهه ڳڻي، هيءُ باسي سڱ ڀري هلي.
16-
لُڏي آئي لالڙي، ٿي درماندي در تي.
مَهتي تنهن مَهتيءَ کان، ورتا دلا ٻنڀ مٿي.
هن جا هٿ اُتي، اُرهه برابر ٿي اٽڪيا.
17-
مَهتو تنهن مَهتيءَ کان، پَهوو پڇي ٿو پاڻ.
ته هاري! هن هٿن کي، ڏاڍا پيڙا ڏاڻ،
سـﺂمل سُرت سُڄاڻ، ڪيئن ڪنداسون ڪامڻي.
18-
ورائي تن ويرن کي، ڪيائين طعام تازا،
صبحئون ساڄا، وڃي چڙهيا ڪلان ڪوٽ تي.
19-
ڪيئون ڪلان ڪوٽ تي، ٻارهين ورهيه ورُ،
گهريئون سڱ سوناري کان، هو پڇي پنهنجي پَر،
هاريا! هيئن نه ڪر، نه ته ڏيان ٿو دانهن”دلوءَ“ کي.
20-
ٻاچو چيو ٻاراچ کي، ته ڏس سوناري
جاڙ ڪئي جا،
ٿيءُ درويش در تي ۽ راول کي رات وهاءِ،
اُٿي چوريءَ چاءِ، سانجهيءَ ڪو ستينو ڪري
21-
کنيئون سوناري شهرمان، اُٿي آڌيءَ رات،
پرور! تون پت رهاءِ، اها وائي ويرن وات،
پرهه ڦٽيءَ پرڀات، دانهه پهتا ٻيءَ دِس ۾.
22-
دانَهه پهتا ٻيءَ دس ۾، هئا ذات ڀلي بهليم،
ڏئي رت تعظيم، کڻي وڏي پرڻيو نار کي.
23-
ٿيو هيڪلڙو ٻيليءَ ري، رت رنائين راس،
پوءِ توبهه ترت ڪياس، ويئي چوري چِت مان.
24-
پوءِ ٻاراچ گهر ”اوڀايو“ ڏنو پُٽ خداءِ،
پيءُ مُئي ڇورو ٿيو، پيو ٽڪر لاءِ واجهاءِ،
ڄرڪا ڄاروڙي ڍنڍ جا، هو ڪُرڙا پنيو کاءِ،
پوءِ ملاحن پرڻاءِ، کڻِي
وير ويهاريو وچ ۾.
25-
ڇهه پٽ پهرين مان، پرڻيو پوءِ ٻي جوءِ،
جنهن مان ٿيو مورڙو، پرڏر ڄائو پوءِ،
لوڪ مڙوئي چوءِ، ته هين اٺين
ڀيڻ ”سيرهين“.
26-
شهر ٻڌائون پنهنجو، بنائي بهتر،
ڪئين اولا عاج جا، سڙهه مٿي ئي سر،
نو سو ٻيڙي گام جي، جنبيو گهڙي جر،
مڏي تن ملاحن
جي، تيرهن ويهون تَر،
ڏئي لک دلوءَ جي در، راءِ رکي راضي ڪيو.
27-
جوڙي ڏني جُنگ کي، ڀائرن ڀلي جاءَ،
مٿان ڇانو ڇهن جي، هئي چو رنگ تي چوڌار،
مور نه ڄاڻي مورڙو، سندي مئڪي ڪار،
پاڻي گهڙن پار، مور نه سکيو مورڙ.
28-
جوڻس ٿي جاڙون ڪري، ”گاندلي“ ڪنهن گاءِ،
سُهمان تن شريڪن جا، مون سارو ڏينهن سٺاءِ.
تو ڀيري تو ماءِ، ڇو ويائي مورڙا!
29-
چي: آءُ ڀڙ پرين ڀائرن جو، اوهين جويون ماريو
جَکَ،
اوکيءَ ڏيندم آڪرو، سڏ برابر سَڏ،
ڪين سهندم ڪڏهين ڪوسو ڪڪر ڪَکَ،
اهو مڙد ڪهڙو پئي اُڏ،
جو نر چئي لڳي نار جي.
30-
ڏنا ڏيراڻين مهڻا، مڙي وارو وار،
ته جان وِهُه ڏيئي ور مار، جان ڪر ڪاپو ڪامڻي.
31-
اهي پنهنجي ڪن آيو، سڻندو مانجهي مور،
مڏي تنهن ملاح جي، هنيئون لپٽيو هور،
ڪري دل ۾ دور، رُسي هليو مورڙو.
32-
جويون پَلي پانهنجون، ويا ڀائر ميڙ ڪري،
ميڙ مڃيائين ڪينڪي، اماڻيائين ڀيري،
ڇني سڱ ساڃاهه جو، ٿو نر به نبيري
ته دلوءَ جي ديري، وڃي ٿيندس نوڪر نام جو.
33-
ڪير آهين ڪاڏي وڃين، هِت ڪُڏائين ٿو ڪيڪان
جي: پٽ اوڀائي ملاح جو، ”مور“ منهنجو نام،
سون مياڻي منهنجو گام، شهر اسان جو پڌرو.
34-
دلوءَ ڏيئي دلاسو، ويهاريو وچ وير،
مڇڻ من ماندو ڪرين،هينئڙو جهل سڌير،
پوءِ کيڻ مٺايون کير، توکي مولا ڏيندو مورڙا.
35-
ٻهڳڻ ٻانڀڻ واهه تي، ويا ڀائرس ميڙ ڪري.
ته آهون ڪري اوڀايو، ٿو تو لاءِ مورَ مري،
پُٽ تنهين پيءُ سان، هلي لڳ ڳري،
سون مياڻي گام تي تون هل پير ڀري.
سوا تو نه سري، من اسان جو مورڙا
36-
سون مياڻي گام تي آءُ هلي ڪندس ڪوهه،
مهڻا اٿم من ۾، اٿم هنئين جو اندوهه،
راڄين لٿو روهه، منهنجي وانٽي ورهائڻ جو.
37-
مور پرچائي پريت سان، تن ڪنهن پر موٽايو،
مليو پيءُ پٽ سان، ڳوڌي ڳر لايو،
پيرين پئي ڀاڄاين سو، پر ڏر پرچايو،
تن سورهين ٿيو سايو، جن سَوَ ڏنا هئا صدقو.
38-
سون مياڻيءَ مان وري، آيو دلوءَ لوءِ،
اهو وهم سندوءِ، جو وڃي لاتئي ڏينهڙا.
39-
مون جي لاتا ڏينهڙا، ٿي ڀائرن ۾ ويهي،
ماڻهو شهر مياڻيءَ جا، مون کي ڏر گڏيا ڏيهي،
ڳالهه ڪريان ڪيهي، قبلا توسان ڪوڙ جي.
40-
سڀين پريين سيباڻو، دولهه منجهه درٻار،
دُنگ ڏنائينس هٿ ۾، تون دارون درس پيار،
چڙهيا شوق شڪار، جو ڪرڳل ڪوڪي آئيا،
41-
ڪيهر سان ٿو ڪو نه وڙهي، تون آئيءَ ڪارڻ آءٌ،
مور وڄائي واگهه کي، تائي منجهه ترار،
وڃي پهتي پار، سئين لنگهي تنهن ليث کي.
42-
ڀلي ڄائين مورڙا، تنهنجي نچ ويائي ماءُ،
جَهت اوهان جي جنگ جي، ڪا آڏ وڏائي آءِ
جيڪي گهرين سو ڏيئين، گهوڙا سر سپاهه،
چي: ڏن اسان تان لاهه، سون مياڻي سڀ جو.
43-
ڏينهن تنهن ڏنائينس، سونَ مياڻي دان،
اٿوَ ڏيهه انعام، اوهين وڃي گهوريو ماريو گهاتئا!
44-
پُٽَ ڍنڍون ۽ ڍورا، آهن ڪئين ڍير،
ڪلاچيءَ جي ڪُن جو، اونو وڳي مٿان وير،
پَٽ نه پائجو پير، جو ڪڇئون سڄي ٿو ڪُن ۾.
45-
پُٽ اوڀائي پڌرا، جيئن ٿي ساماڻا،
تيئن مارين گهور اگهور ۾، ڀڻا مَرڪن مهاڻا،
ماريو تنهن مڇيءَ جا، ڪن ٿڙمَ وڏا ٿاڻا،
تن کان سوين ساٽيا، ڪريو وڻج واڻا،
پوءِ نيڪ ٻڌيو ناڻا، ٿا پتيون ورهائين پاڻ ۾.
46-
پٽ اوڀايل پڌرا، ڏيهه جَني ڏاني،
ڦيهي ٿي فهيمن کي، دولت ديواني،
موڪ جني ماني، وهم تني کي ويڙهه جو.
47-
وهم جني کي ويڙهه جو، جن کي هڙ ۾ ٽَڪا روڪ،
ماءُ پليندي نه رهيا، ڏيندي متيون لوڪَ،
ماني جني موڪ، هو وهم تني کي ويڙهه جو.
48-
اوڀايا! آهين، پُٽهين، ڪنهن پرياڻ ۾،
واجهه وٽايو پَٽ جا، ٿا ڪلاچيءَ ڪاهين،
واحد ورائين، ٻيڙا رکي ٻاجهه سان.
49-
اوڀايو پٽن کي ٿو چڱيءَ ڀَت چئي،
انهيءَ مانگر مڇ جي، ٿي ڳري ڳالهه سُڄي،
جيڪو پئي مُنهن مڇ جي، تنهن جو موٽڻ مس ٿئي،
رکيو چنبا ڀَن تي، هو واريو وات وجهي،
خاوند خير ڪري، جو ٻيڙا اچن ٻاجهه سان.
50-
رهيا پهيا ڪينڪي، وڃي ورتائون سير،
اوڀايو پاڻ پٽن لاءِ، بيٺو پوڄي پير،
اتر واءُ نه لڳڻو، لڳ ڏکڻ جي هير،
دليئون دستگير، ٻيڙا آڻج ٻاجهه سان.
51-
ٻيڙا آڻج ٻاجهه سان، پنهنجو رب سنڀار،
لنگهي تکو ۽تار، اچي لٿا ڪلاچيءَ ڪُن تي.
52-
لٿا ڪلاچيءَ ڪُن تي، ات ونجهه به کوڙيائون.
سڙهه سنوان لاڄو نوان، ورتون ويڙهيائون،
ٻيڙا لال لنگر سان، چـﺂرنگ چٽيائون،
اتي سُئائون، وڃي ڳالهيون مانگر مڇ جون.
53-
لٿا ڪلاچيءَ ڪُن تي، ٿو ڪڇئون کين چوي:
وريام اوهان جو پيءُ اوڀايو آهي،
ڪلاچيءَ جي ڪُن سان، هن جي اڳئي سڳنڌي آهي،
اوهين وڃو ورائي، جي ڪاهي آيا آهيو ڪُن تي.
54-
مَتو آهين مڇ، ٿُلها ٿو ٿونا هڻين،
توتي ماري آئيا، اچي منڊيا اٿن رڇ،
جهلج مٿو مڇ، مهميزون ملاحن جون.
55-
مهميزون ڏيئي ملاح، هتي ڪئين خان کَپي ويا،
پرو ڪلاچيءَ ڪُن جو، آهي ورتو هڪ الله،
نوَ لک نر سپاهه، آهي ڪُڇئين ڪُل کپائيو.
56-
اتي مڙيو ڀائر پاڻ ۾، بيٺا مصلحت ڪن،
ته انهيءَ مانگر مڇ جا، پاڻ کي چٽا ڏس سُڄن،
هاڻي ميا ڪيئن موٽن، جي ڪاهي آيا ڪُن تي.
57-
سر سي ڏسي سير جي، ماندا ٿيا ملاح،
واڇت ناهي وير جي، ونجهه به ناهي جاءِ،
هاڻي شرم رکج شاهه، لائق لاڳي جا ڌڻي.
58-
الله جي آس ڪري، رڇ منڊيائون روڙ،
وڃي ڪڇئون ڪٿ ڪيا، ڏاڍي زور ضرور،
پوي ڪا نه پروڙ، ته رڇ ڪڄاڙي رنڊيا؟
59-
وجهي وات رڇن ۾، هن ديو ڏني دونڌاڙ،
پاڻي پاڇيليون ڪري ۽ مڇ ڏڪن ڏهڪار،
پوءِ منهن ڪڍي منهن ڪار، وڃي پيو پاڻيءَ تار ۾.
60-
موڙي آيا مَڪُريون، مٿي ڪُن ڪَهي،
ڳوڌن ڳورانڀا ڪيا، جن کي ويڙا رڇ وڻي،
پوءِ گهاتوئڙن گهڻي، ٿي دلگيري دل ۾.
61-
ننڍو وڏي ڀاءُ کان، پڇي ڳوڌو ڳر لائي،
ته توکي ظاهر زور جو، ڪو آزمودو آهي؟
چي: ورائي ورک کي، پاڻي جي ٻوڙي،
اڙي رڇ انگهن ۾، تنهين سان توڙي،
سو پاڙان پتوڙي، ڄـﺂڙي ڪڍان ڄار کي.
62-
اتي تن منجهان هڪڙو، بيٺو ورت ٻڌي،
ته خبر منهنجي خير جي، اٺين پهر اچي
جي خبر اچي ڪا نه ڪا، ته وڃجو واجهه وڍي،
تهان پوءِ اڳي، منهنجي جيئڻ نه ڪجو آسرو.
63-
مڙنيان آهي ”هنج جي، ٽٻي پهر به ٽي،
سَگهي ڪل ڏيندس ڪُن جي، جيئرو هوندس جي،
خبر اچي ڪا نه ڪا، ته وڃجو واجهه وڍي،
تهان پوءِ اڳي، منهنجي جيئڻ نه ڪجو آسرو.
64-
اَهلي پيو اوڙاهه ۾، ”مانجهاندو“ اُن ماڳ،
هٿ کڻيو هڪلون ڪري، هاڻي ڀائر ملون ڀاڳ،
اهو لڳي ڪنهن لاڳ، وڃي رپ رَهائيو.
65-
اَهلي پيو اوڙاهه ۾، وڃي اَٽل ”اڱاريو“،
وڃي پاڻيءَ تار ۾، هن تاروءَ تنواريو،
هي به ساجهر سوارو، وڃي ٿيو ڀيڙو ڀاءُ سان.
66-
اَهلي پيو اوڙاهه ۾، وڃي پاڻيءَ ۾ ”پڻهيار“،
ڌنڌوڪار دماڪ سان، هو ڪڇئون ڪارونڀار،
سٽيائون سردار، جو مانجهي ملاحن جو.
67-
ٽپي وڏو نڪتو، تن ڀائرن لاءِ ڀڙڪي
هڪل هنيئين ڪن مٿي، ويڙو مڇ ڏڪي،
هو پڻ اتي وٺجي ويو واڳوءَ جي وات ۾.
68-
رڇ اڇلائي ريل تي، ”ويڌوءَ“ کنيو ونجهه،
ڪب وٺيو ڪوڪون ڪري، هاءِ هاءِ ڪري هنجهه،
هن کي به ماءُ پيو هو منجهه، جو ويو واڳوءَ جي وات ۾.
69-
اُٿ، اوڀايا اَسري، خبر تن آئي.
کاهوڙي کائي، تنهنجا خونيءَ سڀ کپايا.
70-
ورهه اڳي هو وڍيو، ٻيو هنئين پيس هور،
دلوءَ جي درٻار مان، مون کي ڪوٺي ڏيو مور،
اهو جو آهي چور، سو سٽ نه سهندو مور جي.
71-
ماڻهو مُڪئون مورڙي، سنڀائي سوئي،
ته ڀائر تنهنجا مورڙا! ڌڱ ڇڏيا ڌوئي،
پسي حقيقت حال جي، هن راءَ ڏنو روئي،
ساري سڀيئي، هلي ڪڍ ڪلاچيءَ ڪُن مان.
72-
ماڙيءَ چڙهيو مورڙو، ٿو دانهن دَلوءَ کي ڏي،
ته وانجهي ونجهه کڻي ويا، ڪالهه ڪلاچيءَ ڏي.
ٻي مدد مڱان ڪا نه ڪا، مون کي ڪائو ڪات گهڙائي ڏي.
اسان ۽ مانگر مڇ جون ڳالهيون ڪندا ڪي،
مڙس ملهائجن سي، جي ڪاهي وڃن ڪُن تي.
73-
ماڙيءَ چڙهيو مورڙو، ٿو پسي ڀاڄايون.
ٿلهيون نٿون نڪن ۾، ڪلهي ڪر ٻانهيون
اهڙيون ملاحيون، سي ورن ري ولهيون ٿيون.
74-
پئي پٽ پنجاپ ۾، جُڏي جهانءِ جهڪور،
عاج ڀڃيو اڌ ڪريو، ڪن ڳهه ڳٽ ڳاڙها ڀور،
ورج وَهلا مورڪ، متان ترسين تار کان.
75-
ڏسيو اوتارا ان جا، رويو مري ماءُ،
سڻندي ساڻ سڙي ويس، جيرا جوش منجها،
اوهان ري ٻيٽا، ڪنديس آرا ڪن سان؟
76-
وجهيو ڀاڪر ڀَنن ۾، ٿي سير هين سڏ ڪري،
ته نيڻين ننڊ حرام ٿي، مون ڀينر ڀائرن ري،
اوڏا هئا تان آئيا، جيڪس ويا پري،
ويهان ڪيئن ڪري، جوگهاتو گهر نه آئيا.
77-
اتي مور ملاح، اچي ڪئي ڪپر تي ڪوڪار،
ته جن ٻيٽ هلايون ٻيڙيون، سي جر ۾ گهڙيا يار،
ڪيڏانهن ڪيئي ڪڻهيار، جن ڀَن جهليو ٿي ڀر ڏنا.
78-
سانوڻ بڊو گذريو، آئي اَسوءَ جي وارَ،
اوڳا مڇ ”امين“ چئي، توکي کِيو آهي خمار،
ڪتا منجهه ڪپار، توکي سَوَ چُٽائيندس چـﺂرٽيا.
79-
ڪر نه مقابلو مون سان، تون مورڙا ساڃهه ڪر،
چي: تنهنجي ڀر مٿي ڀڏر، ڏيکاريندس ڏيهن کي.
80-
ڪائي ڪَل ڪري، هو پانهه ويو پيهي،
وڍيائين ”ونڊير“ چئي، تنهن ويريءَ کي ويهي،
چي: ديوءَ سندي ديهي، ڏيکاريندس ڏيهن کي.
81-
ڏيئي ڪات ڪَلين کان، ڪيس راوت روانو،
ڌنڌوڪار دماڪ سان، آهي مڇ به مستانو،
دسيو ديوانو، وڃي گهاتو پهرئين گهاءُ سان.
82-
وڍيائينس ”ونڊير“ چئي، هنيون، بڪي، جيرو،
ڀائرن تان ڀيرو، ارڏا اهڙو ئي ڪجي.
83-
موڙي آيو مڪڙيون، مٿي ڪُن ڪپر،
سورهه ٿي سٽون ڏنيون، ڏيو واڍين کي وَرَ،
هڪڙو جَوُ جبر، ڪڇئون چريو ڪينڪي.
84-
مڇ ماريو آهي مورڙي، تون دُلو جهلج دَل،
تريون وٺي طبيلن مان، سئائون اچي جهل،
ٻيو ميڙج ماڻهو مل ته مڙي ڪڍن مڇ کي.
|
