روايت[1]*

بيت امين کَٽيءَ جا چَيَل

1-                  ٻاچو ۽ ٻالاج هئا، ذات ڀلا ڀَوَ دين

بديءَ کـﺂن بدنام هئا، چوريءَ کـﺂن به چين

حڪمت ڪاڻ هلي ويا، وٽ جوڳيءَ راول زين

هڪ کڙو ٿيو خدمت ۾، ٻيو اُڀو اُت امين

پاڙهي تن کي پرت منجهان، جوڳي جيارين

تنهان پوءِ تنين، موڪل گهري مهنت کان.

2-                  هڪڙو سبق سکيو، ٻيو کڙو خذمتدار

پاڙهي تنهين پرت منجهان، جوڳيءَ ڪيا جُهار

تنهان پوءِ تڪرار، ڪامل گهڻو قراريا.

3-                  موڪل وٺي هليا، سوڌي ساهيءَ کانءُ

عقلوند اڳي هئا، ٻيو پڙهي پين سماءُ

ويندي ڏٺائون واٽ تي، ڪو آکيرو اڳيانءُ

وير چڙهي ويو وڻ تي، سو ورنه ڪنهن واٽاءُ

آندئين آنا ڳيريءَ جا، پـﺂنس لڪائي پانءُ

پکيءَ پيو نه گمانءُ، ته ڪو چور ڪري ويو چورئي.

4-                  تنهان پوءِ تڪراري، ڪامل ڪـﺂنس ڪڍي ويو

ڪِ چڙهندي وڻ چُري پيو، ڪِ ڪَلَ پکيءَ پيئي

ڪِ آنا اتيئي، تون ايهين موٽي آئيين!

5-                  چئي: ڪا بلا کائي ويئي، هت ناهي ڪ هڪڙو يَر!

پکي جهلي سين پَرَ، آکيري مان آڻي ڏيين.

6-                  ٿي دانهين در دلوءَ جي، وڃي ميئن ٻڌايو

ته هڪڙو ڏئي ڪونڪو، ٻيو وڃي کڳ کايو[1]

نه ڄاري ڀائي ڄار جو، ڪٿان اوچتو آيو

ڇورو مائٽن ڇني ڇڏيو، اسان ننڍو نپايو

هاڻي ڪنجڪي ڪڏايو، تان وهلوئي وٺي اچي.

7-                  ڪستئون ڪوٽارن هٿئون، تنهن سالڪ سڏايو

دلوءَ پنهنجي ديهه ۾، پائڻون آڻايو

راُئر راجا کي نه ڏئين، تو ڪٿان لکايو؟

رائُر راجا کي نه ڏيان، توکي واحد وڌايو

تنهنجا وڃن ڪيترا، کڻيو کڳ کايو

رسين رحمت رب جي، پرور پڄايو

هن ڳوڌي ڳالهايو، اُت راءِ گهڻو راضي ٿيو.

8-                  راءُ گهڻو راضي ٿيو، اُت واهه وري وائي

ڪلانتريءَ جي ڪم جي، پڳ مٿس آئي

ميءَ مڙيئي موٽي ٿيا سندس سپاهي،[2]

دهوڙيا دروازن تي، واهه وري وائي

ملاحن پرڻائي، کڻي وير وهاريو وچ ۾.

9-                  وير وهاريائون وچ ۾، ٿيو سهاڳي سوءِ

ننڍيءَ پيٽان مورڙو، پرڏر ڄائو پوءِ

اَٺين ڀيڻ ”جُمڙي،“ لوڪ مڙوئي چوءِ

پَنهير، اڱاريو ٻه ڄڻا، ٽيون مانجهاندو هوءِ [3]

چوٿون لَلُو لاڏڪو، پنجون سانئل نام سندوءِ

ڇهون هٺ ڪراڙيو هنجهه هو، ستون مور ڪنواٽوءِ[4]

سون مياڻي سوءِ، راڄ ٻڌائون پانهنجو.

10-            راڄ ٻڌائون پانهنجو، بنائي بَئنتر

مڏي ملاحن سين، هئي تيرهن سـﺂ تر

نَوَ سـﺂ نتر ٻيڙيين، جُنبيو بيهن جَر

تن جو مٿو ناهه ڪو، جي جهلين ڀَنَ هن ڀَر

هڪڙا کڳ کاڌائون پاڻ ۾، ٻيو جاڦو اڳرو جَر[5]

تن سين سانبوين جي، هئي واهه گهڻي ويتر

پر سندي پاڻيءَ پَر، مور نه سکيو مورڙو.

11-            مُور نه سکيو مورڙو، ڄاڻي لاڏ ڄمار [6]

ان سين مور ملاح جا، هئا خاصا خبردار

مٿان ڇانئي ڇَٽ جي، هئي چورنگ کي چوڌار

کِيو ڪنهن به خمار، ڀَڙَ ڀُلَ ڀائرن جي.

12-            جوڙي ڏنو جنگ کي، ڀائرن ڀلي ڀاءُ

ته ڪارڻ ڪنهن ترتيب سين، تون ويٺو وانٽا کاءُ

جوڻس ٿي جاڙون ڪري، ڪانڌ ڏنو ڪهڪاءُ[7]

ته ڏيراڻين ڪنهن ڏاءُ، ويڻ ڏنا هن ونجهلي [8]

13-            ڪانئر وَرَ جي ڪامڻي، تنهنجو ڪم جو ناهي ڪانڌ

ڪانڌ ته تنهنجو ڪامڻو، پيند جهلي ٿو پاند

کٽئي ري وڙواند، اهو کِيَڻ خواريءَ گاڏئون.

14-            ڪر ڪو ڪاپو ڪامڻي، يا وهه ڏئي وَر مار

پلي سا نه پُرس جو، وڃي پئس پاسي گهار [9]

اِنهين مرم کان نار،[10] وڃِ ٻُڏي مَر ڙي ٻُپڙي!

15-            اتي روئي روئي رت، ڪيائين معلم اڳيان مور جي،

تون ڀائين چوڻ جو، ٿوڪ نه ڀانيين ڳٽ [11]

اڄ ايڏوئي اَپٽ، مون سان ڏيراڻين ڏاڍو ڪيو.

16-            آءٌ ڀاءُ ڀائرن جو، ائين جويون ماريو جک

ڪاڪا سَهن ڪينڪي، مون تي ڪَتر جيڏو ڪک[12]

لوڪ پوندي لک، ائين وائي واتان مَ واريو.

17-            آءُ ڀاءُ ڀائرن جو، ڀائر منهنجا هڏ

اوکيءَ ويل آڪرو، ڏيندا سڏ ورندو سڏ

جان ڪو جيئان ڏينهڙو، تاسين آهيان گڏ

سوپرس نه چئجي پهڏ، جو نر چئي لڳي نار جي.

18-            کوءِ کنڊو ڀَت آنهنجا، کوءِ آن جا کيڻ

منهن تي مَ چـﺂ ويڻ، پٽڻ پاهت ناهه ڪو

19-            ڪانئرو ور جي ڪامڻي، تنهنجو ڪانڌ ڪم جو چور

ويٺن وانٽو ناهه ڪو، ڪبس ڀاڱو ڪور

اي سڻندي ڳالهڙو،ڪن نيائين مور [13]

پوءِ شرط ٻڌائين شور، وڃي گڏيو دلبر دلوراءِ کي.

20-            گڏيو دلبر دلوراءِ کي، وٽ دلوءَ جي ديري

سَرڻِ جا ڀائرن جي، سا پار پهتي پيري

ميڙ نه مڃيو مورڙي، مڪائين ڀيري

ساڃاهه جا سنگت جي، هليو نر نبيري

دلوءَ کي ديري، گڏيو ٻهڳڻ ٻانڀڻ واهه تي.

21-            دلوءَ دلاسي اُتي، ويهاريو سو وير

ته ماندو ٿي نه مورڙا! ڪر تون ساهه سڌير

کنڊ، مصريون، کير، هِت مولو ڏيندءِ مورڙا!

22-            دلوءَ دلاسي اتي، ويهاريو وريام

ٽَڪن ڪَمي ناهه ڪا، ڪر اسان وٽ آرام

پوءِ سرهري سلام، وڃي ڀائرن پهتو ڀاءُ جو.

23-            اکر پڙهي اوڀايو، ٿيو تن منجهه توانو

اُڀريو ايءُ ساهه جو، جنهن کي خوش نه اچي کانو [14]

چئي: جوان ڀري جانو، وڃي ڀاءُ پرچايو پانهنجو.

24-            ڀاءُ پرچائي پانهنجو، وري آيا وير

ٻيٽن اتي ٻاپ سين، ڪئي سڌ سڌير

سگهو ايندو مورڙو، پرچايو ڪنهن پير

کنڊ، مصريون ۽ کير، ات مولي ڏنا مور کي.

25-            هڪڙا ماڻهو مياڻي شهر جا، ڏَڙَ گڏيم ڏيهي

ٻيو ماءُ پيءُ موڪل نه ڏين، جن کي هئي اُڪنڊ اڳيئي

ٻي ڳالهه ڪريان ڪيهي، توسان قبلا عالم ڪوڙ جي.

26-            اُت دُنگ ڏنائينس دست ۾، ته درس دارون پيار

حاجتُ تن هٿن جي، تون وَنڪا ڪيم وسار

سانکَ ڏنائينس هٿ ۾، ٿيو بادشاهه پاڻ قرار

پوءِ دلوءَ کي دٻار، وڃي ڪَڙول ڪُوڪي آئيو [15]

27-            اٿي سڏيائين پانهنجا، صوبا ۽ سردار

ته مڙس ماريا آهن مامري، نَوَ پورا ۽ چار

گجي تنهن گوجار، شيرَ گهڻا ئي سٽيا.

28-            شيرَ گهڻا ئي سٽيا، جو وڙهي شينهن ويو

تون پاڇاين ۾ پڌرو، توکي ڪوهه ٿيو

ڪِلو جن ڪيو، سي مڙس مڙوئي ماريا.

29-            مڙس مڙوئي ماريا، جن مروڙيون ماريون [16]

شينهن انهن کي سامهيون، اکيون ڏيکاريون

تيرهن تراريون، سي سر نه وهيون شينهن جي.

30-            اُت مانجهي اٿيو مورڙو، ڪمڇڏي سڀ ڪار

جهاڳي ويو جهر جهنگ ڏي، جت هئي ڪِلي جي ڪار

سپر اُپاڙي سامهين، ڪيئين تياري ترار

وڃي پهتو پار، لنگهي لاهي ليث کـﺂن.

31-            لنگهي لاهي ليث کـﺂن، ان دائم ڌريو ڌيان

راجا گهڻو راضي ٿيو، ٿيو مالڪ مهربان

ڏنائينس ڏيهه کڻي، سون مياڻي ڏان

لکي مڪو لاڏڪي، اهوڀائرن ڏي فرمان

کائو هي انعام، جو دعويٰ راءِ ڇڏي ڏني.

32-            پٽ اوڀائي پڌرا، ڏيهه سندن ڏاني

ٿيڙا انعامي، تڏهن وهم رکيائون ويڙهه تي.

33-            مون کي ڀانيو ڀاءُ، ته مصلحت منهنجي ڪن ڪجا

ڪِلو ڪو مَ ڪجا، ڪلاچيءَ جي ڪُنَ سان [17]

34-            ڪِستيون ڪست ڪلاج ڏي، ٿا مانجهي مکائين

اولن مٿي عاج جا، اچيو جنهور جڙائين

ريشم رنگ رنگيلا، ٿا لاڄن تي لاڙين [18]

ڪِيرا ڪُن ڪلاچ تي، وڃيو کاهه منجهان کوڙين

اڄ سڀان لوڙين، اکر ايرادت جو.

35-            ڪالهه  ڪلاچي ڪُن تي، ويا هئا مَل مڙي

جنگن سندي جنگ جي، ٻڌي ڀائرن خوب ڀُڙي

ويا سڀ گهوٽ گهڙي، پر وري وريو ئي ڪونڪو.

36-            ڪالهه ڪلاچي ڪُنَ تي، ويا ڄولي ڄار کڻي

رنڊين رڇ ”اَمين“ چئي، ويين وَم وڻي

اکر ايرادت جي، وڌا هول هڻي

گهاتوئڙن گهڻي، ٿي دلگيري دل ۾.

37-            پهريائين  ’پنيِهر‘ چيو، گهاتو آءُ گهڙندوس.

ترو تانگهي ڪُنَ جو، وڃي سنجن سار ڪندوس

ٽاڻو آهيم ٽٻيءَ جو،پهر اٺين ايندوس

پوءِ سڀ خبر ڏيندوس، ته رڇ ڪڄاڙي رنڊيا.

38-            اُت ’اڱاري‘ ڀائرن کي، ڏنو ڏس کرو

ست پهر سَيل ڪري، ڏسان ڪُن ترو

هن قهري ڪلاچ جو، آءٌ پائيندس پَرو

ان کـﺂن پوءِ ذرو، منهنجي جيئڻ مَ ڪجا آسرو.

39-            ڀڙ سخن ڀائرن سين، ڪيو ’مانجهاندي‘ مذڪور

ٽاڻو آهيم ٽُٻيءَ جو، ڇهون پهر پُور

ان کـﺂن پوءِ ضرور، منهنجي جيئڻ مَ ڪجا آسرو

40-            ڀڙ سخن ڀائرن سين ’ليليٰ‘ آکيو لال

ٽاڻو آهيم ٽٻيءَ جو، پنجون پهر ڪمال

ان کـﺂن پوءِ في الحال، منهنجي جيئڻ مَ ڪجا آسرو.

41-            ڀڙ سخن ڀائرن سين، ’سانئل‘ آکيو سوال

ته ٽاڻو آهيم ٽٻيءَ جو، چوٿون پهر ڪمال

ان کـﺂن پوءِ في الحال، منهنجي جيئڻ مَ ڪجا آسرو.

42-            هميشه ’هنجهه‘ جي، ٽٻي پهر ٽي

جتان تارو اُڀري، جنگ جهان ئي ڏي [19]

گهاتو ڀائرن کي چيو، اَئين وهم نه پئجا ٻئي

آءٌ هوندس جئيرو جي، ته سڀ ڪَلَ ڏيندس  ڪُن جي.

43-            پهريائين پَنيهَر گهڙيو، مٿان اُهريو اڱارو

مانجهاندي مذڪور سين، ڪيو اتي امارو [20]

للو تن ۾ لاڏڪو، جيئن ترت کڙي تارو

سانئل سنڍيو ڪينڪي، جوهو پاڻيءَ پاسارو

هٺ ڪراڙو هنجهه هو، قوت قرارو

هاڻ آيو تو وارو، ڪرهيين ڇو  نه ڪلاچ تي.

44-            وٽِي وير هٿاءِ، ڪري پٽ پٿون ٿي

مانجهي پڇيو مورڙي کان، دلبر دلوراءِ

ڏي ڪُن ڪل ڪاءِ،[21] جا آيئي مانجهي مورڙا!

45-            چئي: ڪالهه ڪلاچي ڪُن تي، قهر ٿي گذريو[22]

جُنگن سندي جَنگ جو، مون کي پرو ڪو نه پيو

هاڻي ڪائو ڪات ڏيو، ته وڃِ مامرو ڪريان مڇ سين.

46-            تنهن مهل تکو ڏنئين،[23] کڻي ڪائو ڪات

ٻارهن گز ٻجهي ٿو، اڳيان واڳونءَ وات

ايها ڳالهه اثبات، ٿي معلوم مانجهي مورڙي

47-            سون مياڻيءَ مور جو، وڳو نغارو

سر ويريءَ وارو، ڪندو ڪوپو ڪُن ۾.

48-            ڏنس ڏيراڻين مهڻا، سرتين سچيتا

ته گڏ ٿي ٻڌيئي پاڳ، ۽ اوڍيئي ٿي ڪپڙا

پيءُ سڀن جو هيڪڙو، شت ماٽيجي تو ماءُ

تون ڄائين ٻيءَ پيٽان، تڏهن ٿو ترسين تار کان.

49-            چئي جن جي هڏ لڳي آهي وير، ننڊ نه هوندي تن کي

مون ري ڪُن ڪلاچ ۾، ٻيو گهڙندو ڪير؟

ڪٽي ڪندس ڍير، ايندس ڀڃي مئي مڇي جي.

50-            ڪَل ڍڪي ڪائي جي، ڪيو بانڪي بهانو

ڌنڌا گير دماڪ سين، اٿيو مڇ به مستانو

ڏيئي ڪات ڪلين کان، ڪيس راوت روانو

دسيو ديوانو، سو گهاتوءَ پهرئين گهاءَ سين.

51-            گهاتوءَ پهرئين گهاءُ سين، ڪيو کاهوڙيءَ کيرو

مانجهي نڪتو مورڙو، ڏئي دل کي اي ڌيرو

هي ڪم ڪُوپا تيرو، پر وٺڻ وير وقوف سين.

52-            نو سـﺂ ٽهاڻيون اينهُيون، تن کي آرا وڌائون

سُئائن کي سامهون، ڦرڙا ڪيائون

ڪڇئون ڪڍيائون، ڪُنڍين کڻي ڪر پانهنجو.

------

نئون صفحو --  ڪتاب جو ٽائيٽل صفحو
ٻيا صفحا 1 2 3 4 5 6 7 8   9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
هوم پيج - - لائبريري ڪئٽلاگ