قصو مورڙي جو

بيت چيل دريا خان جاگيراڻيءَ جا

 

1-                  ڪريان تعريف تنهن جي، جيڪو آهي پاڻ الله،

نرمل خلقيئين نُور مان، ٻيو شافع جو ته شعاءُ،

ٺاهي آڏيڻو آدم جو، وڌو سگهه پنهنجيءَ سان ساهه،

پوءِ پاسي ۾ پيدا ٿي ڪيو حور هڳاءُ،

اُمت اُتاهون پيدا ٿي، هندو ٿيو هر گاهه،

پيغمبر پيدا ٿيو، دين وريو هو داءُ،

دانهه ”دريا خان“ سان ڪندو فضل فتاح،

پيو هونِ سنباڻ سگهه جو، جڏهن ڄڻيا هئا ماءُ،

’ٻاچو‘ ۽ ’ٻاراچ‘ نڪتا گهوٽ گهراءِ،

هن کي سارڌا هئي سر ۾، چوي ”جاگيراڻي، جراءُ،

هن جا عين هئا آهوءَ جا پکي پرڏياءُ،

ويٺو هو وڻ ۾، شهر جوڙيو شوقاءُ،

هنن گڏجي گفتگو ڪيو آنن آوازاءُ،

وڏو چڙهيو ورک تي شير هڻي شرطاءَ،

ڪڍي ويس تجويز سان، ڪَل نه پيڙس ڪاءِ،

پوءِ هن هيٺ اچي هڙ سنڀاري، آهن آنا ٻاراچاءُ!

شابس توکي شينهڙا، ڀلو آهين ڀاءُ!

چئنچل ويا هئا چاهه سين، وڃي ڏٺائون عورت جو اُهاءُ،

ڌرئون توکي ڌيئڙي، لکيو وينگس هي وياءُ،

لکيو اٿس لوح ۾ هن ناميي سان نڪاح،

پوءِ گڏين ماموئي ملڪ ۾، جي لهن تارن تي ترڀاءُ،

’واگهه‘ گڏيو هونِ واٽ تي، همت جو همراهه،

هون شوق شڪار جو، ورتائون سهڙو بي سمجهاءُ،

کڻي پچائي پاڻ سان، ٿيا راهي انهيءَ راهه،

وين چوري کائي چاري ۾، ويو ڪندو انهن سان الاءُ،

پتيون ڪيائون پاڻ ۾ ]جڏهن ٿي[ ونڊ وراهه،

چيٺ ڪيائون چوٿينءَ جي، وٺو واگهه ڪنان ويساهه،

محبت سندو ساءُ، ڀائر ڀڃن ڪينڪي.

2-                  چي: ادا! سهڙ ڄنگهان ٽي، چوٿين ڪير چوي،

هجن گڏ اُهي، وڃي واگهه وطن تي.

3-                  چئني رکيو چت ۾، خاصو خوب خيال،

ڄنگهه سهڙ ثابت ڪريون، من هائو ڪري حال،

طبيبن سان تال، واگهه ڪيو آ واٽ ۾.

4-                  دروازا دلين جا، جوڙيا ڌڻيءَ پاڪَ،

سونا آهن سائل جا، تَنَ ساري جا طاق،

سچائي سنگت سان، ڪئي ڪين قزاق،

ويسر آهي واگهه تو، تنهنجي ماري ٿي مذاق،

هاڻي ادا سهڙ سندي ساک، ڏيئي وڃ تون ڏيهه تي.

5-                  اڳيئون درس اوهين دڳ تي، هلو مسجد ڏي ته مـُڙي،

پوندو ڪم ڪريم سان، جت پورب منجهه پري،

اتي ملهه موچارو ڪندو حاضر هڪ گهڙي،

سا جماعت جُڙي، جيڪا اُمت الله جي.

6-                  اسان جو ڇا اُمت سان، هرڪو پالي پاڻ،

ڪانهي بس بحر کي، جيئن ندي وهي نياڻ،

آهي سو اڻڄاڻ، جو ڪري دغا دوستن سين.

7-                  دغا نا دوستن سان، آهيون چئي ۾ چاڪر،

سهايو نه سهڙ جا اجايا اَٿر،

پير ڏني پاکر، دانهه ”دريا خان“ کي.

8-                  پنج ئي هليا پهه ڪري، ڏاها جي ڏونگر،

ميڙي کنيائون مال کي ظاهر زر زيور،

واگهه ويهاري واٽ تي، وڻ سان ڀي ويتر،

ڪر ثابت ڄنگهه سهڙ جي، سچي اسان سان ڪر،

نه ته پاڻهي ٿيندءِ پر، جو ڏک ڏسندين ڏيهه جو.

9-                  سهڙ ڄنگهان ٽي، چوٿين ڪير چئي،

جي اوهان پت نه پئي، ته وڃو انهيءَ واٽ سان.

10-            رات گذري ڏينهن ٿيو، هن کي ڏورئون ڏٺائون،

طرحين طرحين طرز سان، هن کـﺂن پر ۾ پڇيائون

ڪير آهين، ڪاٿـﺂن، جو آئين پنڌ ڪري پرديس ۾؟

11-            جوئي مالڪ ملڪ جو، صاحب آهي سو،

چڱيءَ طرح چتر سان اچي پڇيو آهي تو،

وڃي جاچي ڏس جاءِ تي، جيڪي ڪم ڪري ويا ڪو،

هت ڇڏي ويا هو، نه ڄاڻان ڪير هئا، ڪاڏي ويا.

12-            رڙهي آيس رﺂنشي تي، اچي ڀومين ورتس ڀر،

ڏسين ٿو آگ اکين سان، چِکو ڏسين ٿو چَر،

جي ڪرين ايمان اپر، ته ساڻ نيون تو سر سان.

13-            ڳالهه ٻڏي ڳـﺂرا ٿيو، نڪي سنگت ڪاڻ سهايو،

هوءَ ويسلي ڪين به ور ڏانهن، هن ڪوهياري ڪاهيو،

ٿيو هوس عاقل نالي اڳ ۾، سونهون سوايو،

جڏهن حور ڏٺائين هنڌ تي، ٻهڳڻ ٻولايو،

ڇا سهڙ، ڇا سنگت، نڪي اوهان جو واگهه به وڃايو،

اوهان چئني ڪڍ چوريءَ جي ڪيترو ئي ڪاهيو،

پڪي کاڌي خير ٿيو، ڪيو ٻيءَ سيخ جو سعيو،

جي وچ ۾ ويهاريو، نه ته وڃي واگهه وطن تي.

14-            چي: توسان پيچ پريت جا، ڪئيسون کِل رڳي خالي،

هاڻي نشا پي نوان ٿيو مست موالي،

ڏنائون ماني مهمانن کي، ڪن نيڪي نرالي،

هو به کائي خوش ٿيا، هن کـﺂن حرف پڇن حالي،

اوهان جي چال آهي چالي، ڪي قسمت آهه ڪنجهي ۾.

15-            چي: ڌوئي رکون ڌيان سان. ٿانوَ، اِها ٿالهي،

ولهن کي والي، ڏئي ٿو طعام طرح سان

16-            ڀَري رکي ڀـﺂ کان، مٿـﺂن ماموئن،

متان کڻي ڀي وڃن، ته ٿئي جاڳائي جر تي.

17-            هن واندي ڪئي وڙ سان، نڙ کڻي نينگر،

هٿ وجهي هيڪر، سانڀي آيا سير ۾.

18-            سانڀي آيس سير ۾، اچي پيا سالڪ سڀ سمهي،

هو ڀي منجهان خوف کڙا ٿيا، ننڊ مان نجومي،

ڀر وٺي ڀومي، ٿالهي رکيائون ٿانَ تي.

19-            هڪ ٻئي جي حڪمت ڏسي، جوان هليا جائي،

ويل تنهن واهڻ ۾ اچي پهريئون پچائي،

نڪي ڄائي ڄرم مون، ٻي ڪل ناهي ڪائي،

دختر تنهن ديوار ۾ نيئي لوڪئون لڪائي،

جوڙي جاءِ جنسار سان وچ ۾ وهائي،

هن کي عين هئا اندر ۾ عطا الاهي،

بام تنهين بُهري ۾ هن کي لکئي لهائي،

چائي هليا چنبن ۾ ڪري سامي سوائي،

ڪري جلدائي، ڀڳا پنهنجي ڀونءَ ڏي.

20-            هن وس وڏا واڪا ڪيا، هئي وس نه ويچاري،

پوءِ وڃي پَکي ڪيائون پانهنجي، ڌار ڪري ڌاري،

ڪري همت هزاري، وڏي پرڻيو نار کي.

21-            وڏي پرڻيو نار کي، ستت ڪري سعيو،

اڳ ۾ اوباهيو، ٿيو ٻهڳڻ پٽ ٻاراچ کي.

22-            ڇهه پُـُٽ ڄاوس هڪڙيءَ مان، ٻي پرڻيائين جوءِ،

تنهين منجهـﺂن مورڙو پرڏر ڄائو پوءِ،

سارو راڄ سندوءَ، اٺين ڀيڻ، ”جمڙي“.

23-            اٺين ڀيڻ جُمڙي، ڪن ٿا ڪُڙهه قطار،

ويندا هئا، منهن مرسل جي، ڪندا هئا ڇڻڪار،

دانهه ”دريا خان“ کي، اچي سوڀ ڏني سردار،

بانڪا بيپرواهه هئا، خاصا خبردار،

ڪلاچيءَ جي ڪُن ۾، وڃي وڌائون ڄار،
مچ جي ملاحن کي، خبر نه هئي چار.

واڳون وڌا سڀ وات ۾، جيڪي اُڇلايائون اوزار،

ساهيائون سرڳن کي، وٺي واڳن کان وينجهار،

اتي ماندا سڀ ملاح ٿيا، ڪن گويا هي گفتار،

سُتت لهو ڪا سار، متان پوي رات رَڇن کي.

24-            پهلو ”پنهور“ هليو ٻهڳڻ ٻولائي،

جوان ويو اُن جهنگل ۾، ڪاوڙ مؤن ڪاهي،

ويريءَ وڄائي، لقمو ڪيو لهر ۾.

25-            لقمون ڪيائينس لهر ۾، اُٿي هليو ”اڱارو“،

جوڌو ڀي جوان ويو، گهير لنگهي گهارو،

ويريءَ ڪيو وارو، جو طعام ڪيو تنهن تار ۾.

26-            ڏسي ”مانجهندو“ مهل ڏي، مردن ڪئي منهن مير،

دُرس ڪيائون دير، جو ڪوئي موٽيو ڪونڪو.

27-            ڪوئي موٽيو ڪو نڪو، ٻڌي ڪونڌ ڪمر،

ويو ڪاهي ڀي ڪولاب ۾، توڪل ٻڌي تر،

وڃي وڻ ڏٺائين ويريءَ جو، آيس نشان نظر،

پيو ويريءَ سندي ور، جو هضم ڪيائين هن کي.

28-            لڏڻ هليو ”لاڏڪو“، سورهيه سنگ سٻر،

ويو وير لنگهي واديءَ ۾، جت جال هئو ڀي جر،

ڪندس ڪم ڪڇـﺂن سان، اهو ڏاڙهي ڇا ڏيڏر،

ويٺو واڳون وات ڪيو، سوگها ڀي سڀر،

ويريءَ ڏيئي ور، لقمون ڪيو لهر ۾.

29-            پنجون هليو پهه ڪري، من ۾ پائي مير،

وٺندس تنهن ويريءَ کـﺂن، وجهه وٺي سڀ وير،

آيس دست دلير، واڳوءَ وير هضم ڪيو.

30-            هليو ”هنج“ همت سان، سڌ لهڻ ساري،

ڪو نه ٻڌوسون ڪڏهين، ملڪن ۾ ماري،

هن به ڏيئي ڏيکاري، هضم ڪيو هن کي.

31-            تڪي بيٺي تڙ ڏي، نڪو گاروڙين غوغاءُ،

سولا آهيو سڏ ۾، ڪين ڪا وائي اٿوَ واءُ،

سامين جو ته سماءُ، ڪو نه پوي ٿو ڪن ۾.

32-            جوش جلايو جُمڙيءَ کي. ڏک وجهي ڏيلاءُ،

معلوم ڪريان ”مور“ کي، جيڪو ڀلو آهي ڀاءُ،

اِهو حال هتانءُ، وڃي اورينديس عجيب سان.

33-            ڀاءُ ڏسي ڀيڻ ڏي، ڪري دل ۾ ڀي ته دليل

خاوند گذارين خير سان، جائي رب جليل،

هُتـﺂن ڪري حيل، جيءُ آئينءَ تون جمڙي!

34-            ڀيڻ ڏسي ڀاءُ ڏي، ٿي نيڻين هاري نار،

ويا هئا شوق شڪار جي هڪيا کڻي هٿيار،

جوڳن سندي جهنگل ۾، ناهي تڙ تنوار،

پاڻيءَ ۾ پرتار، ڀڙَ ڪرين ڀائن جي.

35-            ڀڙ ڪر ڀائن جي، خبر ڀي کولي،

ڪـُڙهيون کڻي ويا قوت لئي، وقت ڪنهين ويلي،

من مولو ڀي ميلي، ساٿ تنهنجو سسئي.

36-            هيس سنگتياڻي ساٿ جي،، جيتر سانڀر سامائي،

هن جو ڀير ڀلن سان، جوڳين کي جائي،

ڏوريندا هئا ڏٿ کي سامي سدائي، [1]

وَهه هين ويڙهه جو وات اِها وائي.

اڳتئون مڇ مواس هو کر ٿيو کائي،

مدعيءَ جي منهن ۾، هنن جاءِ به جوڙائي

ويو سج لهي سڀني کي، هنن مهل به مٽائي،

ڪل ناهي ڪائي، ڪا ڪا انهيءَ ڪـُن جي.

37-            ڀاءُ ڏسي ڀيڻ ڏي، مور ڏنو مرڪي،

جلوو آيس جان کي، هن جو ٿڙ ويو ٿڙڪي،

ويندس ڪُن مٿي ڪڙڪي، مئي لاهيندس مڇ جي.

38-            ”مور“ هو مجلس ۾، راوت خان رنگي،

ساريو سنگتين کي ڏئي، نشو نينهن ننگي،

دارونءَ جي ته دُنگي، هن جي هٿـﺂن هيٺ ڇڻي پئي.

39-            وڃي در ”دلوءَ“ جي، موڪل مير منگي،

هڪڙو ويري ٻجهي وطن ۾، جو آهي جوان جنگي،

لڪن منجهه لنگهي، ڪَل لهان اُن ڪـُن جي.

40-            ويٺو مور محل ۾، ڪائو جوڙائي ڪات،

ويو جاچيندو جر ۾، ويٺو هو واڳو ڦاڙيو وات،

ڏيئي ڪلين ۾ ڪات، مئي لاٿائين مڇ جي.

41-            مئي لاٿائين مڇ جي، ويس پکي ۾ پيهي،

جڏهن ويو واڳو جي وطن ۾ پاڻ هڻي پيهي،

چوڌاري چاري ٿيو، وڃي ڏٺائين ڇپيا ڇهيئي،

ڳالهه ڪريان ڪيهي، سامين جي ته سماءَ جي.

42-            سامين جي ته سماءَ لئي، وڃي ڏٺائين دشمن جو ديرو،

وڍيائينس وجود مان جيءُ جگر جيرو،

سورهيه ڪيو سيرو، جو مئي لاٿائين مڇ جي.

43-            مئي لاٿائين مڇ جي، هيڪر وڃي هوند،

ويريءَ ساڻ وڙهڻ جي، وڃي بانڪي وسائي بوند،

آهي ڪڇون منجهه ڪنوند، ڇولي ڪڍندس ڇرمـﺂن.

44-            هڻي هٿ هناڪ کي، آڱر هنيس ارموش

ڪَڇي تنهن ڪڇونءَ کي، پانَو ڏنس پوش،

رات گذري ڏينهن ٿيو، راسين ڪيا روش،

آيو هاڙهي منجهه هوش، اچي ڪيهر ڪنڌيءَ سان ٿيو.

45-            ڪيهر ڪنڌيءَ سان ٿيو، هئا جوان اُتي جائون.

”اوباهيو“ آهون ڪري، گهري دست کڻي دعائون،

شل هوندا ثابت ڀي سامين جا، هٿ ٻئي ٻانهون،

سڀ وجهي سانَنَ تي، ڪوڏين ڪاهيائون،

تن تي ڪانڊا ٽانڊا ڪوئلا، ڏيئي برهه سنديون باهيون،

ڪُلها اچي ڪُنڍين ڏنا، جن پانجاريون پايون،

توَ سندي تاب کي، سانَ آيس ساهيون،

ڳوڌي ڀي ڳاهيون، راوت راهيون رُڪ جون.

46-            راوت راهيون رُڪ جون، شابس ڪيائين،

خنجر سان خونيءَ کي واري وڍيائين،

لوهُو تنهن لغور جو پهريون پيتائين،

اوباهيو آهون ڪري، هنجُهون هاريائين،

وجهي ڪُڙهه ڪپهه ۾ ڪونڌ به ڪڍيائين،

ماڙيون محل ملاحن جون جاڙيون جوڙيائين،

پکا تن پـُرسن تي، اَجها اڏيائين،

لاهي کل خونيءَ جي رڱ ۾ رڱيائين،

جورابا جزيد جا پيرين پاتائين،

پاڙيائين ٻول ”ٻروچ“ چئي، جو ڌرئون ڌاريائين،

پوءِ ڪُنڍيون، ڪونجا، ڪاهيو، پنهنجون پاليائين،

ڏٻريون، سٻريون، پوئڻيون، پڇاڙيون پر جون تن سڀني جو سائين،

هيڻي کي به هب ۾ اچي ڏني وارث ويساهين،

گهاتو تنهن گهيڙ کي، چيٺي چاڙهيائين،

آنهل کي به اچي ڪري آڌر ڏنائين،

جڪي عيب اُمت جا، سي اچي خوشيـﺂن کنيائين،

بڇڙايون بندن جون اچي بيحد بخشائين،

سخن سچو سيد ڪيو، اچي پت به پاڙيائين.

هو امر ڀي ته عمر ۾ گهڻو گهاريائين،

ڪڇون ڪولابن ۾، جر ۾ جاليائين،

باري وڻ بڇ سان ڪَستـﺂن ڪيريائين،

جڏهن ٿيندس هڪڙو ڏينهن به هوڏ جو، تڏهن مڇ کي ماريائين،

اٿس لهڻو لاثانيءَ جو، سو ڏکيو ڏنائين،

اهي عيب، سڀيئي عزرائيل کي اکين ڏٺائين،

پيڙس پاپ پلوَ ۾، سور به ساريائين،

پهرين سـُور به پرينءَ ڏهون ”اقرء“ آندائين،

”ڪاف“ تنهن قاصد سان موڪل مڪائين،

اڳيـﺂن تنهن اُمت جي، وَهي واچيائين،

حافظ جي هنئين تي، هيرو هاريائين،

سبق تنهن سائل کي چاندي چيائين،

جس ”جاگيراڻي“ چئي، ڳُڻ تنهنجا ڳايائين،

ڪلمو ڪهايائين، جيڪو آ راس رسول تي.

لا الـٰﮧ الالله محمد رسول الله

 

---------------