|
پڙاڏو
ولهه ۾ واڪو، سڏ ئي سڏ، وراڻي ناهي!
ڪوئي ناهي!
هرڪو ننڊ ۾، ڪير اُٿي ڪنهن کي جاڳائي!
ڪوئي ناهي:
کيت به ويٺو آهي پنهنجو ڪوٽ اڏائي:
ڪوئي ناهي:
سچ کي سچ چئي ڪئن ڪوئي سوريءَ چاڙهي”
ڪوئي ناهي:
ڪتا ٿا ڀؤنڪن، ڪو مست قلندر آهي!
ڪوئي ناهي!
ڪنهن جو سڏ آ، ڪنهن کي سڏ آ، ڪوئي ناهي!
ڪوئي ناهي!
آواز
وقت کي گذر ئي وقت ٿيو آهي
رات فوتيءَ جي وارثي جيان
روشنين ۾ ورهائجي وئي آهي
روشنين جي هڪ اونداهي انترال ۾
مان بيهجي ويو آهيان!
رستا هڪ هڪ ٿي هليا ويا آهن
منهنجو رستو
آخري بس تي سوار ٿي
وڃي چڪو آهي
عمارتون هلڻ لڳيون آهن
روشن ڪمرا
هيٺ مٿي اچي وڃي رهيا آهن
اچانڪ منهنجي سامهون
هڪ پنج اِسٽاري ريسٽارنٽ
رڪجي وئي آهي
ٻاهر کليءَ فضا ۾
هوا جو دم گهٽجي رهيو آهي
مان ساهه کڻڻ لاءِ
ٽپو ڏيئي
اندر گهڙيو آهيان.
هڪ ڪرسيءَ مونکي پڪڙيو آهي
۽ پاڻ تي وهاري ڇڏيو آهي
آواز! آواز! آواز!
اُلو، چٻرا، ڪانوَ
ڳجهون، سرڻيون، باز
شينهن، بگهڙ، لومڙ.
هر ڪرسيءَ تي هڪ آواز ويٺو آهي
ورديءَ ۾ ڪجهه آواز بيٺا آهن.
”يس سر، ڇا آڻيان؟“
هڪ ڇوٽو پيگ زهر
”ديسي يا ولائتي ؟“
”ڪو فرق آهي؟“
”ديسي مال جي گئرنٽي ڪانهي“
”ولائتي آڻ.“
هڪ اُلوءَ جو آواز پنهنجي ڪرسيءَ تان اُڏامي
منهنجن ڪلهن تي اچي ويٺو آهي
”ڇا ڪندو آهين؟
”شاعر آهيان“
”ظاهر آهي، پر ڪندو ڇا آهين؟“
ڪنهن پراڻي ياد جيان
مونکي کل اچي وئي آهي
۽ منهنجي آسپاس
آوازن جي ڀيڙ جمع ٿي وئي آهي
پيگ اچي ويو آهي
ڪوئي ڌماڪو نه ٿيو آهي
پوءِ به
ڌماڪي کانپوءِ جو سناٽو
ڇائنجي ويو آهي
مون پنهنجا چپ لاهي
پيالي ۾ وجهي ڇڏيا آهن
زهر جي آگ
پياس جي ساگر کي
ڍڪ ڍڪ ڪري پي رهي آهي
زندگي مونکي جي رهي آهي
۽ آوازن جي انبوه ۾
فقط منهنجو آواز ٻڌي رهي آهي.
رشتو اجنبيت جو
رشتا ته گهڻيئي آهن –
رشتو خون ۽ مائٽيءَ جو
رشتو ياري دوستيءَ جو
رشتو پيار محبت جو
رشتو ڀائپي ۽ انسانيت جو
پر اِهي سڀ پراڻا رشتا آهن
اڄ جو نئو رشتو آهي
رشتو اجنبيت جو
گهر ۾ رهندي
آفيس ۾ ڪم ڪندي
رستي تان هلندي
بس ٽرين ۾ سفر ڪندي
مٽ مائٽ سان ملندي
يار دوست سان اٿندي
سڀ گڏ آهن
مگر هرڪو الڳ آهي
۽ هڪ ٻئي سان
اجنبيت جي رشتي سان ڳنڍيل آهي.
اجنبيت ئي اجنبيت
ڄاڻ اِها آهي
ته هڪ ٻئي کي نه ڄاڻون
سڃاڻپ اِها آهي
ته هڪ ٻئي کي نه سڃاڻون
ويجها ايڏا آهيون
جيڏا دور آهيون
واقف اهڙا آهيون
جو گڏيا ئي ناهيون
نه ڀائپي نه مائٽي
نه موه نه لڳاءُ
نه محبت نه نفرت
نه دوستي نه دشمني
نه ڄاڻ نه سڃاڻ
اڇي رنگ جيان
ستن ئي رنگن جو ميل
سڀني جذبن جو جوڙ
ناتن جو نچوڙ
رشتن جو رشتو
هڪ ئي رشتو
منهنجو توسان
تنهنجو مونسان
سڀني جو سڀني سان
اجنبيت جو رشتو آهي.
ووٽ
مونکي هڪ ووٽ آهي
ووٽ جو منهنجو آهي
هڪ حق آهي
هڪ آواز آهي
هڪ هٿيار آهي
هڪ طاقت آهي
هڪ ملڪيت آهي
مون وٽ منهنجو هڪ ووٽ آهي.
هي ووٽ
منهنجو آهي، اِئين
جيئن منهنجو نالو
جنهن جو فائدو
مان نه، پر ڪو ٻيو وٺي سگهي!
هي ووٽ
منهنجو حق آهي، اُهو
جو مون سان ناحق ڪري
مون کان ٻيا حق کسيندو رهي؟
هي ووٽ
منهنجو آواز آهي، اُهو
جو ڪنهن ٻئي کي ڪرڻو آهي!
هي ووٽ
منهنجو هٿيار آهي،اُهو
جو مون تي وار ڪري!
هي ووٽ
منهنجي طاقت آهي، اُها
جا مون تي حڪمراني ڪري!
هي ووٽ
منهنجي ملڪيت آهي، اُها
جا ٻئي کي ڏيڻ لاءِ آهي!
ووٽ ڏيڻ
هڪ عقلمند جي بيوقوفي آهي
۽ ووٽ نه ڏيڻ
هڪ بيوقوف جي عقلمندي آهي.
ڄاڻان ٿو
ته اِنسان هڪ ئي وقت
عقلمند ۽ بيوقوف ٿي نٿو سگهي.
پر ڏسان ٿو
ته چونڊن ۾
اِنسان
هڪ ئي وقت
عقلمند ۽ بيوقوف ٿئي ٿو.
انند کيماڻي (1933)
مان
پنهنجي وقت جو شاهد آهيان
ليڪن
منهنجي شاهدي ڪوڙي آهي
جو، منهنجي مٿان
ڪٽنب، سماج، ملڪ
۽ شخصي
بي پناه
پرمپرائن جا
ٻوجهه پيل آهن
ڪٿي به سچ
۽ خالص سچ جي حمايت ڪرڻ
جو،
مون ۾ ساهس نه آهي.
نپنسڪتا
پنهنجي ڌرم جو نچوڙ آهي.
دوستو!
ٿوري دير بيهو
ڪجهه ڳالهيون ٻڌي وڃو
مونکي اوهان وانگر خود
وقت جي تنگي آهي
مان ڪو پاڳل ڪو نه آهيان
پر هن يگ جو نمائندو آهيان
اوهين شايد ٿورا بيوقوف ٿا ڏسجو
جو
پنهنجي ئي يگ جي نمائندي جي ڳالهه
به
ٻڌڻ لاءِ تيار نه آهيو.
ٺيڪ آهي –
اوهين بيهي ويا
سٺو ڪيوَ
پر حقيقت ۾
مونکي اوهانکي ڪجهه به چوڻو ڪو نه هو
صرف اِهو ڏسڻو هو ته
اوهانکي اڃا به نمائندي جي ضرورت آهي يا نه.
ويڪتي واد جي فيشن ۾
خود پنهنجا نمائندا ٿيڻ
ته نٿا سوچيو نه؟
سالار جنگ ميوزم جي
چند ڪمرن ۾،
چند آدم قد شيشا
پٺيان ڪو حسين چهرو،
اچانڪ لنگهي ٿو وڃي
اِئن جئن،
علاؤالدين لاءِ
پدمڻي لنگهي وئي هئي
ليڪن مان
علاؤالدين نه آهيان
چهرو پدمڻي نه آهي،
ڪو ڀيم سين به نه آهي،
ان ڪري اتهاس جو صرف
هڪ
مرده
بدڪار
کڻ
ڪنهن غلط حوالي ۾
دهرائجي ٿو وڃي
زندگيءَ جي
غلط دهراءَ وانگر.
قبرستان
يا شمشان گهاٽ
وٽان لنگهندي
هر هنڌان آواز ٿو اچي
”منهنجو اڌورو ڇڏيل ڪم
اَدا
تون پوُرو ڪجانءِ،“
حرامزادو!
اوهان کي مرڻ جي
ڪهڙي تڪڙ پيئي هئي
يا ايڏا وڏا ڪم
پاڻ تي هموار ئي ڇو ڪيوَ؟ -
مون وانگر
بي جوابدار به ته ٿي سگهيا ٿي.
مان بيمار پيڙهيءَ جو فرد آهيان
منهنجي آدرشن جي ڦڦڙن تي
سوڄ چڙهي وئي آهي.
مون اصولن جي رت جون اُليون ڪيون آهن.
منهنجي رشتن جون رڳون
سن ٿي ويون آهن.
منهنجي پيار کي اَڌ رنگ
لڳي ويو آهي.
منهنجا احساس
ناسور ۾ ورتل آهن.
منهنجي ذهن کي ماليخوليا آهي
مان چنڊ ياترين وانگر
پنهنجي خيالن جو
پيشاب پيئندو آهيان.
منهنجي شهرت کي گنوريا ٿي پيو آهي
منهنجي ڪلپنا کي
انتظام جا ڪتا کائي ويا آهن.
جاتيءَ جي دلالن کي ڏسي
منهنجو ساهه ڦولجي ٿو پوي.
منهنجي جذبات تي
سماج جا هٽلر قابض آهن.
منهنجي وشواسن جي غريبيءَ تي
حڪمران پارٽيءَ حملو ڪيو آهي.
مونکي لوڪ تنتر جي
جنرل هاسپيٽل ۾ ڀرتي ڪيو.
۽
آزاديءَ جي آڪسين تي رکو
ائن
شايد مان به ٺيڪ ٿي پوان. |
