|
سفارش
وقَت،
صبر جي سفارش ڪئي آهه،
صبر،
وقت جي.
انهن ٻنهي جي وچ ۾
منهنجو وجود
طوفان جي ريت جان
ڦهلجي ويو آهي.
هڪ اتهاس جو واءُ
کيس پکيڙي ويو هو
ٻيواتهاس جو واءُ
کيس سميٽي هڪ جاءِ ڪندو…؟
وقت،
صبر جي سفارش ڪئي آهه،
صبر،
وقت جي.
غزل
(1)
خوشيءَ جا رنگ کاري ڇڏيندي آ
اِها ”نه نه“ تنهنجي ماري ڇڏيندي آ
ڪٺل آهيون اُنهيءَ مرڪ جا جيڪا
مئل دل کي جياري ڇڏيندي آ
اسان کي حسرتون ٿيون رکن جئرو
ڏکي جيوت ته ماري ڇڏيندي آ
کلائيندي اٿم پنهنجي مجبوري
ٻئي جي پر رئاري ڇڏيندي آ
جئڻ جي آرزو خون جا ڍڪ ڇا
ڪمل وه ڀي پياري ڇڏيندي آ.
(2)
هر گهڙي انتظار جان ڇو آ؟
زندگي پنهنجي بار جان ڇو آ؟
زندگي جي خوشي اسان جي لاءِ
اوپروءَ جي نهار جان ڇو آ؟
تارو تارو لڇي ٿو درد ۾ ڄڻ
چنڊ ڪنهن دلفگار جان ڇو آ؟
گل جهڪي خار کان پڇيو ٿي، ڪمل:
تنهنجي نفرت به پيار جان ڇو آ؟
(3)
بوءِ بانس جو احساس رهيو هاڻ ڪٿي آ؟
ڏيکاءُ ڪبو آهه فقط نڪ کي ڍڪڻ جو.
پڪ ڄاڻ ته ڪنهن دوست جي گل ختم ڪيو کيس
نه ته هوُ ته هو دشمن جي ڇري سان نه مرڻ جو.
هن سال ڪٿي قحط ڪٿي ٻوڏ ٿي ڏسجي
هاڻي ڪو نئون رستو ڪڍون دان وٺڻ جو.
سرڪاري عمارت جي گهڙي بيهجي وَئي آ
آ بحث ڇڙيو: ڪنهنکي حق آ چاٻي ڏيڻ جو؟
مالڪ سان وفاداري ڪري ڀي وهي شايد
هوُ نقل ڪري ٿو ڪتي وانگر ته جيڻ جو.
(4)
پاڻ کان وير وٺڻ چاهيان ٿو
ها، مان ديوانو ٿيڻ چاهيان ٿو.
سچ مهانگو مان ڳنهڻ چاهيان ٿو
ڪاڻي کي ڪاڻو سڏڻ چاهيان ٿو.
شڪر ۽ ماٺ جي ڀونءِ کي کيڙي
دانهن جي ٻج کي ڇٽڻ چاهيان ٿو.
ڪوڙ سان ڪوڙ کي ڪيسين ڍڪبو؟
رهبرن کان هي پڇڻ چاهيان ٿو.
زندگي چنڊ هجي پر بي داغ
آس ڪهڙيءَ سان جيڻ چاهيان ٿو!
سج چڙهيو، صبح ٿيو، رات وَئي
اهڙو افواه ٿيڻ چاهيان ٿو.
چاندنيءَ ساڻ گهڻو کيڏي چڪس
چنڊ کي هاڻ ڇهڻ چاهيان ٿو.
منهنجي باري ۾ ٻڌو ڇا اَٿئي؟
تنهنجي واتان ئي ٻڌڻ چاهيان ٿو.
آس جا پرزا ته اِئن ٿو ميڙيان
ڄڻ اڃا ڀي مان جئڻ چاهيان ٿو.
(بولچند) اَشا درگاپوري
ڇهه غزل
(1)
ٿيو هوا جو در تي کڙڪو
سمجهيم ساجن آيو منهنجو!
تاڪ دريءَ جو کولي ويٺو
گهوُريان سڙڪ ستل جو منهڙو!
سرديءَ جي هيءَ رات سياٽل
ويٺي اونڌو منجو ڪري ڇو؟
سمهيون روشنيون اکڙيون ٻوٽي
اونده جو تن تڙڦي ڪيڏو!
رات جو روح سور سهلائي
ناهي اکين ۾ ننڊ جو نالو!
اَشا! دل ته به اوسيڙي ۾
عقل چوي ڀل ناهين اچڻو!
(2)
شعلو شعلو دل ۾ ڀڙڪي – شايد اڄ ڪا بجلي ڪڙڪي!
پنهنجو پنهنجو رنگ، بوُ ڏسندي –
مکڙي جي دل پيئي ڌڙڪي!
ڏينهن ٿڪو ماندو ويچارو –
پشچم جي
گوديءَ ۾ سهڪي!
چنڊ نديءَ ۾ وهنجڻ آيو –
ريت جي ڪڻ ڪڻ
پيئي جرڪي!
ڪنهن ته هوا کي ڏني خماري
– جهٽڪو ڏيئي پيئي جٽڪي!
ڪير ته اڄ اچڻو ئي آهي
– انگ پيو هر هر ڦڙڪي!
گل ته سميه تي ڏيندا خوشبو – پيار هميشہ مهڪي
مهڪي!
آخر ڪنهن ته سنڀاريو هوندو – دل آشا جي ٻهه ٻهه
ٻهڪي!
(3)
دل جڏهن جلندي ۽ ڪڍندي لاٽ
ڪين ٽڪندي پوءِ ڪاري ٻاٽ!
چنڊ نڪرڻ لءِ نه ترسي ويهه
هي ستارا ڀي سجهائن واٽ!
هيءَ ته آنڌي ناهه، آهي واءُ
سمجهي وئين تون ٻڌي سوُساٽ!
جي ندي آهيئي ڪرڻي پار
پوءِ ڇا جا گهيڙ، ڇا جا گهاٽ!
هيئن جهڪبو ڪيستائين نيٺ
ڇڏ جهڪڻ، هل هاڻ اوچي ڳاٽ!
زندگي آهي جئڻ جي لاءِ
تون وئين ڀلجي جئڻ جي واٽ!
چؤ ته اونده ڪئن ڪندي گمراهه
دل جڏهن جلندي ۽ ڪڍندي لاٽ!
(4)
ڪنهن جي آهٽ جو احساس – ڪير لڳي ٿو آهي پاس!
تارن جو من گهايل گهايل – چنڊ به روڳي، رات اُداس!
جام جون ڳالهيون ڪيڏيون نڪتيون – خالي من جو آهه
گلاس!
ڪهڙا ڳڻجن ويس ونيءَ جا – دل جا آهن لکين لباس!
ڪير ڪري اندازو سڪڻ جو – چئجي ڪنهنجي ڪيڏي پياس!
ڦلواڙيءَ ۾ آيو ڪوئي – خوشبو خوشبو آهي سواس!
دنيا چنڊ جي محفل ناهي – ناهه وري تارن جي راس!
من جو ڳالهيون اهڙيون آشا – ڪنهنکي ڪيئن اچي
وشواس!
(5)
اڄ لڳان پيو پاڻ کي ئي اَجنبي
ٿي ڪري ڪيڏي ٺٺولي زندگي!
وقت جو ڪهڙو ڪرشمو آهه هيءُ
ڪلهه هئي جا چاهه اڄ ٿي بندگي!
پاڻ تي دنيا سان گڏ ويٺو کلي
ڪيڏي عاشق جي سٻاجهي سادگي!
هيءُ ڀلا ڪهڙو ٿيو گلشن جتي
آ هوائن ۾ ڀريل بؤ زهر جي!
زندگي پنهنجي ئي ٻوجهي کان جهڪيل
لاش پنهنجو پاڻ ڍوئيندي رهي!
اِنتظاريءَ ۾ ويو وسري صفا
ڪا هئي ڪنهنجي اچڻ جي آس ڀي!
(6)
نيڻ اُداس، زبان خاموش
ڄڻ ڪنهن جادوگر جو ڦند!
سلجهيل رات ۽ اُلجهيل چنڊ
ڪارو ڪوٽ، اڇو پيوند!
چميا جي هلڪي خوشبوُءِ
رڳ وهاڳ، اَڇوتو ڇند!
سواس سواس ۾ ڀڙڪي باهه
چارڻ! چور ڪا اهڙي تند!
ڏياچ ڪٿي جو ڏي سر دان
اُسري چنگ ۾ سورٺ ڇند!
جئري ننگو، مئي لباس
جڳ اِئن ڪاروبار پسند!
سيني ۾ سانول جي سار
لال ڪنول ۾ ڀؤنرو بند!
سينو افق جو خون ئي خون
حوصلو شمع جو پوءِ به بلند!
سحر ڌڪاڻل ڪاري رات
تنهنجن زلفن ۾ پابند!
ايشور ”آنچل“ (1928)
منهنجي حياتي
منهنجي حياتي
سڙڪ تي اُڇليل
ٻرندڙ سگريٽ
سڙي سڙي جو
رک ٿي ويندو!
ڪوئي پينوُ
ڪوئي رولوُ
ٻاڙ کڻي ٻيڙيءَ جي
سڙڪن تان سونجهيندو ٽوٽا
مونکي ڏسي مون تائين ايندو
عادت موجب مون ڏي جهڪندو
پنهنجي جهڪڻ تي
پاڻ پشيمان ٿي
دل ۾ چوندو – هاءِ حرامي
ايڏو جلدي
رک ڇو ٿي ويو!“
پنهنجي هستيءَ جي اُجاڙ ايوان ۾!
تنها کڙو، سوچيان پيو-
موت جن چاهي نه پاتو
موت تن جي لاءِ آهي،
خوبصورت هڪ ضرورت!
موهه جوُن سونيون ڪڙيون،
ٽوڙڻ ته سوکو ناهي،
مجبوريءَ کان جن ٽوڙيون ڪڙيون،
موت ئي تنجو سهارو ٿو ٿئي!
پرگهرڻ تي موت ايندو ناهي،
اُنجي آهه نشچت هڪ گهڙي.
تيستائين آهه اوسيئڙو نلو!
زندگيءَ جو زيب اِن عرصي اندر
گهٽجندڙ مهتاب جان
بدزيب ٿيندو ٿو وڃي!
ابتدائي دؤر ۾ هيئن،
آدمي تنها نه هو
پاڻ ۾ پوُرو نه هو،
اڄ جيان هوُ اڻپورو نه هو!
هنجي هستي
هنجي مستي
هئي قبيلي ۾ سمايل،
سڀ جي مستي
فرد جي مسرت هئي
غير قبيلي جو هيو غم فرد جو.
اڄ جي انسان تي مگر
مالڪيءَ جو جذبو حاوي اهڙو آهي،
هن سان گڏجي ڪو
کلڻ وارو نه آ،
هنجي غم جي غمگساري
ڪو ڪرڻ وارو نه آ!
کيس هر رشتي ۽ هر جذبات جي
قيمت ادا ڪرڻي پوي ٿي.
۽ سندس ساري حياتي
فرض جو گهاڻو هلائيندي ڳهي ٿي!
ري گهريو آندو ويس سنسار ۾
هر قدم تي مون وڃڻ جي آ ڪئي،
ڪجهه ته آهي جنهن مونکي روڪي رکيو آ.
مون جڏهن ڀي
فيصله ڪُن حالتن ۾ پير پاتو آهي
اُن دم،
زندگيءَ جي هر شڪايت
ميڻ جان پگهرڻ لڳي آ!
موت جي سهواس ۾
زندگيءَ جو روپ رنگ،
رات جي سايي ۾
چندرما جان ٿو لڳي!
هر مصيبت،
هر رڪاوٽ،
راه جي هڪ هلڪڙي پٿر
جان ڀاسڻ ٿي لڳي.
سڀ مسئلا
پتڪڙا ٿي
ٽٻڪڙا ٿيندا وڃن ٿا!
زندگي
بس
هڪ حقيقت
باقي سڀ ڪجهه
ڪوڙ ڀاسڻ ٿو لڳي.
هر مسئلو زندگيءَ جي ڀيٽ ۾
تڇ ٿو لڳي!
نظم
(1)
جهنگل مان بستيءَ طرف،
هڪ نانگ وڃائي رستو آيو،
ماڻهن جا ميڙاڪا ڏسندي،
هنجو تنها جيءُ گهٻرايو،
اونده جي هيراڪ، ڏسي سج،
ڇپرن ۾ تارن کي لڪايو!
(2)
ماڻهن جو شور و غل سڻندي،
ڪجهه نه سگهيو سوچي – ويچاري،
من جي اوٽ وٺي ويو سرندو،
اَڃاتل رستي جي ڪناري،
ڪا کن ساهه پٽڻ جو سوچي،
راه ۾ پئجي رهيو ڇپ ماري!
(3)
شهري سڙڪ تان ايندڙ ويندڙ
ڪٺ پتلين جان ماڻهن جا دل،
بي مقصد پورهئي ۾ ڳهندڙ،
پنهنجن گهرجن جا ڏهڪايل،
پوُرن ۾ غلطان رهن ٿا،
ٻاروهي ڳڻتين ۾ ورتل!
(4)
هي هيڻا ۽ بي وس ماڻهو،
ڏاڍن اڳيان ڪين ڪڇن ٿا،
پاڻ جهڙن ئي ڪمزورن کي،
ٿوري گهڻي تي ڦٽڪارن ٿا،
ٻيءَ حالت ۾ پنهنجي ڏندن سان،
خود پنهنجو ئي ماس ڇنن ٿا!
(5)
سهي سهي جنجي خود داري،
مجبوريءَ کان دم ٿي ٽوڙي،
ڪهڙو عجب جي تنجي رڳن ۾،
غم ۽ غصي جو زهر ٿو ڊوڙي،
جڏهن ڄاڻن ٿا ڪين هوُ سگهندا،
جڳ جي ستم جو سر مروڙي!
(6)
اهڙي ڀيڙ مان بيخبريءَ ۾،
هڪ جو نانگ تي پير جو آيو،
نانگ، سور کان وَر کائيندي،
هنجي ڄنگهه ۾ ڏند کپايو،
نانگ ڏسندي ئي، دهڪي ۾،
ماڻهوءَ پنهنجو هوش وڃايو،
دانهن ڪري ڌرتي تي آن دم
پنهنجو پاڻ کي کڻي پٿاريو!
(7)
دانهن سڻڻ سان سڙڪ ڪناري،
واٽهڙن جي ڀيڙ ڪٺي ٿي،
سڀني هڪ سر ٿي چلايو:
نانگ هچاري کي ماريو ڀي!
سڻندي رڙ واڪو ماڻهن جو،
اک پٽجي ويئي ماڻهوءَ جي!
(8)
جاڳندو ماڻهو ڏسي سڀني جو،
ڌيان ويو ڇڪجي وسهر ڏي،
وسهر کي بيجان پسي،
ساري ڀيڙ پئي اچرج ۾،
نانگ ڪکيو هو ماڻهوءَ کي،
يا ماڻهوءَ نانگ ڪکيو هو!
وٽڙيل ويچار
(1)
خدا جو عڪس آهيان،
تنهن ڪري هن جيان،
فقط شبدن جو آڊمبر رچي،
جڳ کي ٺڳيان ويٺو.
(2)
تون جيئن سوچين ٿو تيئن دنيا کي پائين ٿو.
ڪڏهن تون خوبصورت مهربان
ڄڻ ڪو خدا آهين.
جڏهن تون پنهنجي هستيءَ کي پڏائين ٿو،
گهڙي پل جي سڦلتا پائي
خوش ٿي، سينو ساهين ٿو،
تڏهن تون نيچ ڪوڙو، پاپ جو پتلو،
گناهن جو گهڙو آهين!
دکي تون پاڻ کي پنهنجي هلت سان ئي بڻائين ٿو،
خدائن کي اجايو لوئين ٿو،
ڏوهي بڻائين ٿو.
(3)
جڏهن ڪائي اِڇا تنهنجي ٿي پوري ٿئي
تڏهن خوش ٿي چوين ٿو:
ها، خدا آهي، ڪرم فرما خدا آهي،
مگر ٻيءَ کن، اگر آفت ۾ اَڙجين ٿو،
چوين ٿو:
بس خدا ناهي، غريبن جو خدا ناهي!
(4)
جڏهن کان سمجهه تنهنجي ئي اِڇائن جي حوالي آ
خدا تنهنجي تماشي کي ڏسي ويٺو،
خدا کي اُن گهڙيءَ جو انتظار آهي
جڏهن تون تنگ ٿي دنيا جي چيزن کان
سندس شرڻ ۾ ايندين
نه تو لءِ پوءِ جهان کي ڪا ڪشش رهندي،
جهان جي پوئتان جيڪا سچائي آ،
اُنهيءَ سان آشنا ٿيندين.
(5)
مان سمجهان ٿو
مسيحا حرفتن جيان چوطرف پکڙيا پيا آهن،
سکي جيون ۽ مڪتيءَ جا ڏيئي دلبا،
مدارين جيان عوام کي نچائن پيا.
مسيحائن جو جن ورتو سهاروآ،
اُهي اڄ بي سهاري جي رهيا آهن.
مسيحا ڪنهن ڌنيءَ جي محل ۾،
ڪمل جي بستر تي،
جهان کي خواب چئي،
بس اونگهه ۾ پيا آهن.
جاڳ:
ڄڻ
جاڳ ته اهڙي پينگهي ۾
جاڳ! ابهم
ٿوري ننڊ ويٺي
۽ لوڏي
ٿوري جاڳ! ماءُ!
ٿوري ساڀيا خواب:
ٿورو خواب خواب
ملي جهلي ته اهڙو خواب
ويا جنهنجو جاڳ نه
ننڊ ۽ جاڳ! آهي
جواب!
ڀونءِ اُها، جنهن سان
ساڳيو آڪاس – پياس ٻجهائي
پر بدليل پياس!
دل جا احساس! جنهن سان
سانت: دوُر ٿئي
سانت درڀاڳ!
ته اهڙي سانت جنهن سان
سنجها جي
کلي منش جو
لهرن جي سانت ! ڀاڳ!
ديهه اَچل، جو آ
اڌ ٻوٽيل نيڻ موج ڀريو
ڌيمي مهراڻ،
ڌيمي جنهن ۾
کڄن پساهه! پرين
پسائي
پاڻ!
لکميچند ”پريم“ (1928)
ٽي غزل
(1)
1- خزان جو خندو ڦڪو بڻائي، چمن ۾ مشڪي بهار آيو،
هيوُن جي ڪلهه بيقرار ڪليون، اُنهن کي اڄ آ قرار
آيو!
2- گلن به سرديءَ جي رت ۾ پنهنجا ڇڏيا ها مونن ۾
منهن لڪائي،
غمن ڀلائڻ جي لاءِ ڄڻ ڪو گلن سندو غمگسار آيو!
3- هئو پپيهو اُداس گپ چپ، ويو هو ڪوئل جو ڪنٺ
گهٽجي،
بهار تن لءِ کڻي هٿن ۾ مڌر مڌر لئه ۽ تار آيو!
4- ڪري اچي ٿي هوا به هر هر اُداس سجنيءَ کي
ڪتڪتائي،
خفي آ خود کان، بسنت رت ۾ وٽس نه ڀلجي ڀتار آيو!
5- بهار آيو، خزان به ايندي، خزان پٺيان پڻ بهار
ايندو،
ازل کان قدرت وٽان سدائين، گلن پٺيان، پريم خار
آيو!
(2)
1- ٻڌاءِ مونکي سنگهارن سندي خبر، بادل!
ڪرين سدائين ٿو بر ٿر سندا سفر، بادل!
2- رهي ٿي من ۾ مونکي ماند ڪائي مارن بن،
چپن تي تن جي رهي ٿي سدا بچر، بادل!
3- اُهي پڪا، اُهي پيروُن، اُهي پسي ڏؤنرا،
پون ٿا ياد سدائين ڀٽوُن ۽ ٿر، بادل!
4- ٻڌان ٿي هاءِ! وڇوڙو انهن کي جهوري ٿو،
هتي به زخم رهن ٿا سدا سڄر، بادل!
5- لڳي نه اک آ، جڏهن کان اکين کان ڌار ٿيا،
نهاري نيٺ ٿڪي، ٿي جهڪي نظر، بادل!
6- ڪڇين ته ڪجهه به نه ٿو، پر وهائين ٿو آنسؤ،
دکيءَ جي درد جي شايد اچئي ٿي ڄر، بادل!
7- ڪڏهن ته ظلم ۽ وحشانيت جو انت ايندو،
جڏهن مان پريم سان پسنديس اباڻا در، بادل!
(3)
1- ڪيئن وقت ورهايو تو مون کي
تون تون نه رهئين، مان مان نه رهيس
ڪنهن ڪنهن کي ڀلا هيءُ ڏوهه ڏجي
تون تون نه رهئين، مان مان نه رهيس!
2- گلچين کي اها اک آهه ڪٿي
جو گلشن گلشن حسن ڏسي،
گل دل جو ڇڻي پيو ائن پٽ تي
تون تون نه رهئين، مان مان نه رهيس!
3- شمعون به جليون، جلنديون ئي رهيون
جلنديون ٿي رهيون، ڳرنديون ٿي رهيون،
دلڙين جو حال اُنهن وانگي
تون تون نه رهئين، مان مان نه رهيس!
4- دل جي ته نه اڄ ڀي دوري آ
پر وقت وڌي ڪيڏي کاهي؟
بس ياد تي دل پيئي ٿي تڳي
تون تون نه رهئين، مان مان نه رهيس!
5- جي شڪوو آ يا ڪائي گلا
سا ڪيئن ڪجي – ڪنهن ساڻ ڪجي؟
حق اهڙو ويو ڄڻ ڪوئي کسي
تون تون نه رهئين، مان مان نه رهيس!
6- اُڌمن جي ارٿيءَ تي پيارا
تون ڀي ٿو جيئين، مان ڀي ٿو جيئان
اي پريم پيو ٿو ڏيل ڏري
تون تون نه رهئين، مان مان نه رهيس! |
