|
مولانا علي نواز خان جي اردو ڪلام جو انتخاب
سورهن غزل ۽ هڪ سلام
ڪليات ”ناز“ مرتبه
نسيم امروهوي تان نقل ڪيل
ناز جي اردو ڪلام جو انتخاب
(غزليات)
(1)
هُوا خورشيد ڪا همسر ستارا ميري قسمت ڪا
تماشا ديکتا هُون يا الاهي تيري قدرت ڪا
مُجهي پابند ڪر انصاف ڪا احسان ڪي خُودي
کُلي يارب مِري هاٿون سي دروازا عدالت ڪا
نه ڪِيون هو فرض مجهه پر ملڪ ڪي اپني نگهباني
جِسي سب مير ڪهتي هين وه راعي هي رعيت ڪا
مري دريا دِلي سي چشمهائي فيض جاري هُون
غريبون ڪي خبر گيري ثمر هو ميري دولت ڪا
خدا ڪي روبرو جهڪتا رهي سر ميرا سجدي مين
رهي دل مين مري هردم تصور اسڪي عظمت ڪا
عطا هو مجهه ڪو همت خادمِ اسلام هوني ڪي
بڙهي رتبه مري ڪوشش سي قوم و دين و ملت ڪا
ميري بيڪس نوازي ڪا بَجي ڊَنڪا زماني مين
رهي سِڪّ ميري دينار و درهم پر شرافت ڪا
ڪسي ڪا دل تو ڪيا ٽُوٽي نه مجهه سي مئي ڪا شيشا ڀي
نه پائي استقامت لڙکڙائي ميري نيت ڪا
غريبون ڪي حمايت سي ملي وه حيدري جذبه
ڪِ دم مين سر ڪُچَل دون اِزدرِ ڪبر و رعونت ڪا
نه هو ڪيون ناز مجهه ڪو اپني نشي ڪي ترنگون پر
پئي بيٺا هون ساغر ساقئي ڪوثر ڪي الفت ڪا
(2)
هماري پيني ڪا آج انتظام ڪر لينا
مِلا ڪي توبهه ڪي ٽُڪڙوُن ڪو جام ڪر لينا
شب وصال مين دن سي به ڪام ڪر لينا
بُلا ڪي غيرون ڪو ميرا ڀي نام ڪر لينا
فضول جان ڪي دل ڪو نه ڦينڪنا ميري
اگر پسند نه آئي تو دام ڪر لينا
خيال رکنا بتون ڪا سفر مين ڪعبي ڪي
مِلين جو راهه مين جُهڪ ڪر سلام ڪر لينا
ڇپاڪي زلفون مين مُنهن ميري گهر چلي آئو
تُمهين تو صبح ڪا آتا هي شام ڪر لينا
ڪبوتر آيا هي لي ڪر ڪسيڪا نامئه شوق
ديکاڪي دانا گرفتار دام ڪرلينا
نه ڀُوليگا ڪڀي بوسي ڪي حجتون په مرا
هٽاڪي هاٿ ڪلائي ڪو ٿام ڪر لينا
مَين ڪيا سُنائون تُمهين وصل و هجر ڪا جهڳڙا
تم آج آڪي يه قصه تمام ڪر لينا
هماري نالُون ڪا آج اور ڪجهه اِراده هي
جَتائي ديتا هُون ڪجهه روڪ ٿام ڪر لينا
جناب شيخ ڪي دعوت هي مئڪدي مين آج
مُغان سي ڪهه دي ڪوئي اهتمام ڪرلينا
جناب شيخ ڪي دعوت هي مئڪدي مين آج
مُغان سي ڪهه دي ڪوئي اهتمام ڪرلينا
چرآغ گِهي ڪي رقيبون سي خوب جَلوانا
هماري قبر په تم ڌرم ڌام ڪر لينا
خدا ڪي سامني ڀي ميري خاڪ اُڙانا تم
چلو تو حشر مين رسوائي عام ڪر لينا
خدا ڪي بندگي اي ”ناز“ ڪيا ڪروگي تم
نه آيا تم ڪو بتون ڪا ڀي رام ڪر لينا
(3)
کوگئي جب ترا مڪان ديکا
مِٽ گئي جب ترا نشان ديکا
جلوه يار دلستان ديکا
مُنهن بسي ڪهئي ڪليم هان ديکا
اپنا شِڪوهه سمجهه ڪي وه بگڙي
هم ني جب سُوئي آسمان ديکا
شيخ سر ڦوڙتا هي ڪعبي مين
ڪيا ترا سنگِ آستان ديکا
دير مين ڪعبي مين ڪليسا مين
تجهه ڪو پايا وُهين جَهان ديکا
آگئي موت ان ڪي جاتي هي
تماشا ڀي ناگهان ديکا
بات ڪيا هي جو قيس مرتا هي
توني ليلا ڪو ساربان ديکا
آخر اقرارِ وصل لي هي ليا
دي هي دي آپ ني زبان ديکا
ان ڪي مُٺي مين جان هي ميري
دل ڪسي ني مرا ڪهان ديکا
جب سي ڊالي بهارِ گل په نظر
ڦِر نه بلبل ني آشيان ديکا
درِ حيدر په ”ناز“ پهنچا هي
جيتي جي روضئه جنان ديکا
(4)
تڙڦا هي ڪيسا ڪيسا دلِ بيقرار رات
گذري ڪِسي په ايسي نه پروردگار رات
انڌير هو گيا ڪِ کُلا ضبط ڪا ڀرم
آنسو نڪل پڙي مري بي اختيار رات
شوخي سي وصل مين ڀي وه پَهلو بچا گئي
سوئي هين ميري پاس مگر هوشيا رات
دن ڀر پِلا پلاءِ ڪي اُنهين لائي راهه پر
اترا شراب حسن ڪا آر خمار رات
اس شمع رُو ڪو ديک ڪي بزِم رقيب مين
جلتا رها مئين رشڪ سي پروانه وار رات
ڀاري هوئي هي ڪس لئي بيمار هجر پر
ڪس دن ڪا يه نڪال رهي هي بخار رات
پروانه جَل بُجها جو تري تاب حسن سي
روئي هي شمع ميري لئي زار زار رات
شايد هماري وصل ڪي دن ڪا هُوا هي خون
ماتم مين ورنه ڪس ڪي هوئي سوگوار رات
ڪيا پوڇتي هو هجر ڪي دن ڪس طرح ڪٽي
موت آگئي ٿي بن ڪي مري غمگسار رات
ارمان هي نڪالي ٽَليگا نه آج ”ناز“
آتي هي هاٿ ايسي ڪهين بار بار رات
(5)
خامشي عرض حال هي شايد
ميري صورت سوال هي شايد
نهين آنکُون مين آپ ڪي ڊوري
يه محبت ڪا جال هي شايد
اپني سايي سي بڇ ڪي چلتي هو
ميري يه ديک ڀال هي شايد
ياد آتي هين هوش کوئي هوئي
اب طبعيت بحال هي شايد
اپني سايي سي بچ ڪي چلتي هو
ميري يه ديک ڀال هي شايد
ياد آتي هين هوش کوئي هوئي
اب طبعيت بحال هي شايد
اپني صورت ڪو ڪيون ڇُپاتي هو
يه ڀي چورون ڪا مال هي شايد
دي رهي هي جواب گويائي
ڪوئي پرسان حال هي شايد
ڪيون ٽِپڪتي هي آنکهه سي حسرت
شيشئه دل مين بال هي شايد
يا نهين دوستي ڪي هم قابل
يا محبت ڪا ڪال هي شايد
جان ديني به فخر ڪيسا ”ناز“
عاشقي ڪجهه ڪمال هي شايد
(6)
ڪيا ڪيا خواب مين صورت دکاڪر
چلي تم نيند ڀي ميري اُڙاڪر
نه کلني والي ڪليان ڀي کلا دين
چمن مين آج تم ني مسڪرا ڪر
ڪرم ڀي ايڪ انداز ستم هي
رُلا ديتي هين هم ڪو گدگداڪر
بگڙتي هو ذرا سي بات پر واهه
لڙاڪا هوگئي آنکين لڙا ڪر
عدو هي باوفا دم باز هين هم
ذرا ڦِر تو ڪهو آنکين ملا ڪر
ڪها ساقي ني مجهه ڪو ديک ڪر مست
بهت پڇتائي هم اس ڪو پلا ڪر
ڪسي ڪا وصل مين شرما ڪي ڪهنا
سلوڪ اَڇا ڪيا گهر مين بُلا ڪر
ڪها يه ديک ڪر محشر مين مجهه ڪو
يهان ڀي تم هوئي موجود آ ڪر
نه جاني ڪيسي ڪيسي مُنهن دکائي
همين حيرت ني آئينه بناڪر
بتون ڪا نام جپنا ڇوڙ دي ”ناز“
خدا ڪو مان اب يادِ خدا ڪر
(7)
ڪيا هوگيا جو کائي لالي ني چار داغ
ميرا جگر تو ديک ڪِ هَين سئو هزار داغ
دل مين اڀي جڳهه هي تمنائي خام ڪي
ڪچهه اور هون عطا ميري پروردگار داغ
وه اکڙي اکڙي باتين ڪئي جاتي هَين اُڌر
اپني جما رها هي اِڌر بار بار داغ
ڊالي نه تم ني خاڪ جو دل ڪي غبار پر
روشن رهيگا بنَڪي چراغ مزار داغ
گل هوگيا هي جب سي چُراغ رههِ اميد
ميري نظر مين هَي چمنِ روزگار داغ
مجهه ڪو يه هي خيال هوا صبح هوگئي
روشن هوا جو دل مين شب انتظار داغ
اي ”ناز“ ذڪر معرڪئه ڪربلا هي آج
غم ني دِئي هين دل ڪو بهّتر هزار داغ
(8)
هزار ڇوڙي شگوفي ڪوئي چمن ڪي طرف
همارا رُوئي سخن جي تري دَهن ڪي طرف
هُوا يه پردوء شرم برهنگي حائل
خيال ڀي نه گيا نعشِ بي ڪفن ڪي طرف
قيامت آگئي اڪ گردشِ نگاهه ڪي طرف
زمانا هوگيا اس چشم سحر فن ڪي طرف
تلاش راههِ عدم هي تري شهيدون ڪو
ڪوئي ڪمر ڪي طرف هي ڪوئي دهن ڪي طرف
دکائي شيرين ني ڪيا جُوئي سير مين صورت
ڪ رخ بدل گيا تيشي ڪا ڪوهڪن ڪي طرف
جو پوڇتا هون تماشائي حشر هي ڪس جا
اشاره ڪرتي هين سب تري انجمن ڪي طرف
مچي هي خانه بدوشون مين بازگشت ڪي ڌوم
پَلٽ رها هي مسافر هر اڪ وطن ڪي طرف
فلڪ ڪو بادهء هوش آفرين سي ڪيا نسبت
جُهڪي ڪڀي نه ڪوئي اس خم ڪُهن ڪي طرف
الگ هي دونون سي مرا طريقِ مشرب ناز
نه منن هون شيخ ڪي جانب نه برهمن ڪي طرف
(9)
مجهي دِکا ڪي وه دشمن ڪو پيار ڪرتي هين
يه ڪيا غضب مري پروردگار ڪرتي هين
ڦِر ان ڪي وعدي په هم اعتبار ڪرتي هين
ڦِر انتظارِ شبِ انتظار ڪرتي هين
ڪيا هي واعده تو ايفائي وعده ڀي هي ضرور
قرار دي ڪي ڪهبن بيقرار ڪرتي هين
هدف بناڪي دلِ بي نياز ڪو ميري
نگاههِ ناز ڪا اميدوار ڪرتي هين
ڪمنڊ ناز لگاتي هين ڦير ڪر چِتون
نئي طرح سي وه دل ڪا شڪار ڪرتي هين
يهي هين روز ڪي جهگڙي تو جا خداحافظ
تجهي ڀي صبر دلِ بيقرار ڪرتي هين
مري طلب په وه ديتي هين غير ڪو بوسي
اسي نهال مجهي شرمسار ڪرتي هين
غضب هي نزع مين آ ڪر وه ميري بالين پر
سُنگها ڪي زلف ڪي بُو هوشيار ڪرتي هين
نگاهين لڙ گئين ڦِر چشمِ مستِ ساقي سي
ڦِر آج عزم شڪستِ خما ڪرتي هين
ضرور آئينگي ڪيون بيقرار هي اي دل
اڀي پناهه مين هين وه سنگهار ڪرتي هين
پلا دي شيخ ڪو ڪوثر ڪي قسمين دي دي ڪر
ڪمال ڪيا يه تري باده خوار ڪرتي هين
ڪشاڪشِ حرم ودير ڪي هين ڪيا معنيٰ
طلب مجهي وه ڪَهان باربار ڪرتي هين
دمِ اَخير ڀي ملتي نهين هي لذتِ ديد
نگاهه ڦير ڪي وه مجهه په وار ڪرتي هين
هر ايڪ حال مين خوش هين يَهان خدا شاهد
وه اور هين جو غمِ روزگار ڪرتي هين
برابري ڪا انهين غير ڪي هي شڪ شايد
وه بوسي دي ڪي مجهي ڪيون شمار ڪرتي هين
هزار بار جسي آزما ڪي ديکهه ليا
اسي ڪي بات په ڦِر اعتبار ڪرتي هين
ستم هي ايڪ ڀي سُنتا نهين خدا اپني
دعائين سينکڙون نالي هزار ڪرتي هين
شب وصال وه ڪهتي هين ديک دُور الگ
هم آج اور ترا اعتبار ڪرتي هين
يه ”ناز“ جذب محبت ڪا هي اثر شايد
وه آج ذڪر مرا بار بار ڪرتي هين
(10)
اَڇي هين ديکني مين حسين باوفا نهين
ان ڦُولون مين هي رنگ مگر بو ذرا نهين
هونا ٿا مجهڪو اس ڪي ڪرم ڪا اميدوار
يه ڀي هي اڪ قصور ڪِ ڪوئي خطا نهين
اَڇا نه مِلئي خير ڪوئي مر نه جائيگا
بنده نواز آپ ڪسي ڪي خدا نهين
هي ناز مين تري ستم و جور هين نِهان
وه ڪَون سي ادا هي ڪِ جس مين جفا نهين
ڦِر مسڪرائيي تو ذرا ليڪي ميرا نام
اڪ بار ڦِر تو ڪهئي ڪِ هم آشنا نهين
عيسيٰ عه سي ڀي علاج محبت نه هوسڪا
يه درد وه هي جسڪي جهان مين دوا نهين
ساقي هي ايڪ حور جواني هي جوش پر
واعظ بَتا دي آج ڀي جائز هي يا نهين
هم ني بنا ديا اُنهين يه بن گئي خدا
اپنا هي يه قصور بتون ڪي خطا نهين
بوسه ديا هي خواب مين ڪرتي هو ”ناز“ ڪيون
يه نيند ڪا ڪرم هي تمهاري عطا نهين
(11)
تم تمنّا هو تمنائي نهين
مئن تماشا هون تماشائي نهين
يُون گئي جيسي شناسائي نهين
نوجوان جا ڪي ڦِر آئي نهين
دير مين تم بُت هو ڪعبي مين خدا
ڦِر نه ڪَهنا يه ڪِ هرجائي نهين
آگئي شوخي هوئي رخصت جو شرم
وصل مين ڀي لطف تنهائي نهين
ڪيون ملي وحشت مين سائي ڪو پتا
ڪچهه مرا همزاد سودائي نهين
ڪيا لگي تم ڪو گلستان ڪي نظر
ديده نرگس مين بينائي نهين
عشق کي اُفتاد الله ڪي پناهه
تم ني يه ٺوڪر ڪڀي کائي نهين
مصر ڪي بازار ڪي رونق بڙهي
حسن يوسف ڪي يه رسوائي نهين
مجهه تڪ آڪر رُڪ گيا ساقي ڪا جام
آج دورِ چرخ مينائي نهين
ڪرديا برهم جگا ڪر نيند سي
وه اَڪڙتي هين يه انگڙائي نهين
مِٽ چڪا پهلي هي قسمت ڪا لِکا
اب مجهي فڪرِ جبين سائي نهين
بال تم ني کول ڪر دِکلا دِئي
ڪون ڪهتا هي گَهٽا ڇائي نهين
ڪهتي هين هم سا نهين دنيا مين ”ناز“
خود نمائي هي يه خود رائي نهين
(12)
مري آهون سي ڪيون بگڙتي هو
تم تو چلتي هوا سي لڙتي هو
ايڪ بوسي په آج لڙتي هو
اتني سي بات پر جهگڙتي هو
هاٿ پائون نِڪالو ڦِر لڙنا
ڇوٽي سي عمر مين اڪڙتي هو
چوٽي گُنڌوا رهي هو غيرون سي
اپني پيڇي اُتر نه جائي شيخ
باده خوارون سي مفت اَڙتي هو
آئينه هون ڪِ ديک ڪر مجهه ڪو
بنتي هو تنتي هو بگڙتي هو
خط تقدير مٽ نه جائي ڪهين
ماٿي سي ماٿا ڪيون رگڙتي هو
نوجواني هو ميري شايد تم
ڦِر نهين ملتي جب بڇڙتي هو
ڪيا نڪالي هي تم ني نوڪ پلڪ
آنکون مين چُڀ ڪي دل مين گڙتي هو
ڪوئي نخلِ ڪُهن تو آپ نهين
جم ڀي جائو اگر اکڙتي هو
نشي مين ”ناز“ هي تلاشِ شباب
چور ڀاگا هُوا پڪڙتي هو
(13)
اشڪِ غم ڪي اگر رواني هو
اڀي دم ڀر مين خون پاني هو
ايڪ ٺوڪر ڪِ مَهر هو جائي
ڪوئي تو قتل ڪي نشاني هو
بعد مردن ي زخمِ دل هين هَري
اب همارا ڪفن ڀي ڌاني هو
مُنهن په ميري لَهُو ڪي ڇينٽي دو
ميري قسمت اگر جگاني هو
درد درمان طلب هي يا الله
زور ڪچهه اور ناتواني هو
نقش اول ٿي حضرت يوسف
تم زماني مين نقش ثاني هو
وه جو سو جائين آ ڪي پهلو مين
قصئه غم مرا ڪهاني هو
عمر ڪَٽتي هي اپني مرمر ڪر
موت آئي تو زندگاني هو
تيري زلفون مين وه ڦَنسائي دل
بي خطا جس ڪو مار کاني هو
مئن خلاصه هون ضعف پيري ڪا
اور تم حاصلِ جواني هو
”ناز“ سي ڀي تو پُوڇ لي ساقي
زعفراني ڪِ ارغواني هو
(14)
جواني خود اُٺا ديگي نقاب آهسته آهسته
وه هو جائينگي اڪ دن بي حجاب آهسته آهسته
هوئي چشمِ خماري بي حجاب آهسته آهسته
پلائي آج ساقي ني شراب آهسته آهسته
دبي جاتي هين عاشق آپ ڪي اُٺتي جواني سي
چڙها آتا هي سيني پر شباب آهسته آهسته
شبِ اول هي اڪ دم بي تڪلف هو نهين سڪتي
سوالون ڪا مري دينگي جواب آهسته آهسته
پئينگي دم تو ليني دوڪِ نوآموز هين زاهد
يه سب جاتا رهيگا اجتناب آهسته آهسته
نه ڦيرو ايڪ دم خنجر ڪِ يون گردن نهين ڪٽتي
حضور آهسته آهسته جناب آهسته آهسته
ڪڀي هو جائيگا يه بانڪپن ڀي قاتل عالم
چڙها ڪرتي هي اس خنجر په آب آهسته آهسته
ڪوئي خم دي رها هي جلدي جلدي زلف پيچان ڪو
ڪوئي کاتا هي دل مين پيچ و تاب آهسته آهسته
خيالِ بوسه ڪرديتا هي آبي ان ڪي گالون ڪو
بنا ڪرتا هي سوسن يُون گلاب آهسته آهسته
گلا گُهونٽا هي ساقي ني صراحي سانس ليتي هي
مِري هونٽون تڪ آئيگي شراب آهسته آهسته
اِڌر اس ”ناز“ پر ڀي اڪ نظر اي صاحب دلدل
چلا آتا هي يه ڀي همرڪاب آهسته آهسته |
