|
هال ۾ رکيل ٽيلي ويزن جي چؤڪنڊي اسڪرين تي ڳاڙهي
روشني آئي ۽ نيوز ريڊر جي گرانٺ جيڏي ڄڀ ٻاهر نڪري
سهڪڻ لڳي.
اڄوڪيون اهم خبرون ــــ !!!؟
مرڻ وارن جو تعداد
زخمي ٿيلن جو تعداد
ٻڌجي، جيلن ۾ ڀرتي ٿيڻ وارن جو تعداد،
۽ ان ۾ جنم ٽيپ، ڏنڊ، سخت پورهئي سان ڊگهي ٽيپ ۽
ڦاسي ۽ مارڻ وارن، زخمي ڪندڙن ۽ ٻڌڻ وارن کي مليل
گولڊ ميڊل، عالمي امن انعام.
هال ۾ ويٺلن پنهنجن پنهنجن گلاسن ۾ ترندڙ اکيون
ڪنارن تي آڻي، حيرت ۽ همدرديءَ وچان فلاسفر کي ڏٺو
ــــــ پوءِ نفرت ڀري نهار نيوز ريڊر تي ــــــ
نفرت جي پويان لڪل ڀوَ جا ڀاوَ.
چيئرز
چيئرز
اڄ صبح هن تهائين گهڻي شدت سان آپگهات ڪرڻ جي
خواهش من ۾ محسوس ڪئي هئي. سائيڊ ٽيبل جي خاني ۾
ننڊ جون گوريون به رکيل هيون. ڪم از ڪم ان عمر جي
موت لاءِ ڪافي هيون. هن شيشي کولي هٿ تريءَ تي
اونڌي ڪئي. گوريون ڳڻيون، پاڻيءَ جو گلاس ڀريو.
دريءَ مان ڏسجندڙ گلاب تي به هن آخري نهار وڌي، پر
آپگهات ڪري نه سگهيو. اسان آپگهات ڪري نٿا سگهون
ان ڪري ڇا جيئون ٿا!!؟ جيئڻ جو ڪارڻ به ناهي، جيئڻ
لاءِ من ۾ موهه به ناهي، جيئڻ ممڪن به نٿو محسوس
ٿئي، پر هن کي محسوس ٿيو، جيئڻ هن جي مجبوري آهي،
قدرتي موت تائين لاءِ.
هن زندگيءَ جي فلسفي تي ڪتاب لکيا – ليڪچر ڏنا.
جنهن صبح امريڪن سرڪار طرفان زوريءَ سندس پٽ کي
ويٽ نام جي محاذ تي موڪليو ويو، اُن صبح هن پهريون
ڀيرو موت جي فلسفي تي سوچيو. هن کي لڳو هو آيو
ناهي، ڦٽي ڪيو ويو آهي، ان ناٽڪ ۾، جنهن ۾ هن جو
ڪردار جيئن لکيو ويو آهي، تيئن هن کي پرفارم ڪرڻو
آهي، پنهنجي ڪردار سان سهمت نه هوندي به. هن کي هڪ
اهڙي جواڻ پٽ جي پوڙهي پيءُ جو رول پلي ڪرڻو آهي،
جيڪو ويٽ نام جي محاذ تي وڃائجي ويو.
نڄاڻ زنده!!؟
نڄاڻ مرده!!؟
هن پنهنجي اندر جو ڪٿارسس، هٿيارن جي ڊوڙ تي مضمون
لکي ڪڍيو. تاڙيون به وڳيون ۽ هن کي عالمي امن
انعام به مليو، پر پوءِ تاڙيون وڄائڻ وارن ئي،
عالمي امن انعام ڏيڻ وارن ئي کيس ڳٿڙ کان جهلي
بارود جي ڍير تي ويهاري ڇڏيو.
هو بارود جي ان ڍير ۾ ڀسم ٿيڻ جو اوسيئڙو ڪري
سگهيو ٿي، پر آپگهات نه. آپگهات اُهي به نٿا ڪري
سگهن، جيڪي ٽيلي ويزن جي اسڪرين تي روز ماريا ٿا
وڃن. هو ڏاڍي ڌيان سان عينڪ جا شيشا اُگهي، اُها
نيوز ريل ڏسندو آهي، جنهن ۾ ماڻهو کيس فٽ بال
جيان، هيڏانهن کان هوڏانهن، هوڏانهن کان هيڏانهن
اُڇلبا نظر ايندا آهن. نه هو نيوز ريڊر جون اکيون
اُگهي سگهندو آهي، نه نيوز ريڊر هن جون.
آواز ــــ سڀئي ـــــ بند ـــــ ڪري ـــــ ڇڏيو
ــــ منهنجا ــــ ڪن ــــ ڦاٽي ــــ پونداـــــ
دريءَ وٽ ويٺل ڏکڻ آفريقا جي گهري، ڪاري رنگ واري
نوجوان دريءَ کان ٻاهر نهاريو. منظر سمورا بدنما
هئا. هن جون ڳاڙهيون اکيون ٽانڊن جيان ٻري رهيون
هيون. هن پنهنجي اڳيان رکيل گلاس مان آخري ڍُڪ ڀري
سوچيو، ’فرد جي حيثيت ۾ اسان سڀئي بيوس آهيون.
اسان جو شخصي انڪار ڪمزور پوندڙ آهي اڪثريتي احڪام
هيٺ
guilt
جو احساس ڪنهن اڻ ڪيل ڏوهه بابت. ڄڻ اسان منجهان
ڪنهن، ڪنهن کي واٽ ويندي ماري ڇڏيو آهي. جڏهن ته
ماريو ناهي/ماريا ويا آهيون. شخصي طرح سڀني تي
دهشت جي بيماري مڙهيل. ائين محسوس ٿيندڙ، ڄڻ پيرن
هيٺان زمين کسڪندي هجي. پيرن هيٺان زمين ڪيئن ٿي
کسڪي سگهي!!؟
اسان زمين جي مٿان کان کسڪائي، پولار ۾ ڦٽي ڪيا
ويا آهيون. کسڪائڻ جي سازش کان ۽ اُها سازش رٿڻ
وارن کان نفرت – نفرت - ۽ نفرت پاڻمرادو رحم ۽
همدرديءَ ۾ بدلجندڙ. هي ويچارو پوڙهو ڪري به ڇا ٿو
سگهي سواءِ رڙيون ڪرڻ جي!!؟ مان ڇا ٿو ڪري سگهان
سواءِ رڙيون ڪرڻ جي!!؟ اسان ڇا ٿا ڪري سگهون،
سواءِ رڙيون ڪرڻ جي!!؟‘.
هن رحم ۽ همدرديءَ مان اڇي چمڙيءَ واري پوڙهي
فلاسفر کي ڏٺو. هن جي رحم ۽ همدرديءَ جي احساس ۾
ڪٿان گهڙي آيل ڪراهت جو احساس. هن جي وڏن اهڙن ئي
اڇي چمڙيءَ وارن جي غلامي ڪئي آهي، گذريل پيڙهين
کان هُن تائين.
غلامي!!!
هن ڳيت ڏئي نڙيءَ ۾ اٽڪيل ڪڙو ڪسارو احساس هيٺ پيٽ
۾ لاهڻ چاهيو، پر اُهو نڙيءَ ۾ ئي اٽڪيو رهيو.
ڪلهه رات ٽيرس تي اهو ئي امريڪن فلاسفر هن سان بحث
ڪري رهيو هو ۽ مٿس ثابت ڪري رهيو هو ته هنن جي
غلامي فطري/قدرتي آهي، سندن ڌرتيءَ جي طبعي ماحول
۽ موسمن جي دائري اندر جنميل سندن وجود اوترا
ڪارائتا ناهن، جيترا اڇي چمڙيءَ وارن جا. پوءِ هن
ٽامس بڪل ۽ ڊارون جا حوالا ڏئي کيس مڃرائڻ جي ڪوشش
ڪئي هئي ته هو انسان جي ذهني ارتقا جي اڃا شروعاتي
دور ۾ آهن. هنن جي مزاج ۾ غلامي آهي.
جيئن جيئن هو پوڙهو، اڇي چمڙيءَ وارو فلاسفر
ڳالهائيندو ٿي ويو، تيئن تيئن هن جي اکين اڳيان
غلاميءَ جي سينما اسڪوپ فلم هلندي رهي. هن جي ماءُ
جي هٿن جا ڦلڻا، هن جي پيءُ جي پٺن جا نيرَ،
بيمار، بکيا، مرڻينگ، هڏن تان لهندڙ ماس وارن ڪارن
۽ اُگهاڙن ٻارن جو هجوم. هٿ، ڪشڪول، ڪشڪول ۾
ڪِرندڙ داڻو داڻو ڪڻڪ ۽ مٿي هوائي جهازن مان نازل
ٿيندڙ من وسلويٰ. ۽ لاش، لاشن جا پهاڙ ۽ پهاڙن
مٿان لهرائيندڙ سپر پاورس جي فتح جو پرچم.
بلڪل اوچتو هن پوڙهي فلاسفر کي ڪالر کان پڪڙي ورتو
هو ۽ ڄڻ وحشي ٿي پيو هو. گڦ سندس وات مان اُڏامي
فلاسفر جو چهرو ڀڄائيندي ٿي وئي. پرــــ هينئر!!؟
هينئر هو اُن ساڳي پوڙهي کي همدرديءَ وچان ڏسي
رهيو آهي. هن کي اوچتو خيال آيو ته پيڙا ۾ ماڻهوءَ
جا ڀاوَ هڪ جهڙا ئي ته هوندا آهن.
اسان ۾ ڪجهه، مشترڪ، هڪ جهڙو آهي. ان هوندي به ته
اسان ڌار ڌار سيمائن تي پنهنجي اندر، پاڻ کان
ٻاهر، بي وس، اڪيلا ۽ خوفزده نوع ۾ پولار ۾ هٿ هڻي
وڙهي رهيا آهيون. وڙهي نه رهيا آهيون پر وڙهي نه
سگهڻ جي پيڙا هيٺ پولار ۾ بولاٽيون کائي رهيا
آهيون.
ان کان سواءِ مان/هو/هي/اسان ڪري به ڇا ٿا
سگهون!؟.
هن کي خيال اچي ٿو.
اسان گڏيل/اجتماعي ويڙهه ۾، گڏيل/اجتماعي مفادن
خاطر وڙهندي به، ڌار/پنهنجي اندر/شخصي سطح تي ٿڪل،
هارايل، ڪمزور ۽ وڃائجي ويل آهيون. منهنجي قوم
شايد آزادي ماڻي به وٺي. منهنجي اندر غلاميءَ کان
نفرت جا اُلا اُٿن ٿا. منهنجي ذهن ۾ ان جو زهر
ڀريل آهي، پر تڏهن به مان پنهنجي اندر/اڪيلو/پاڻ
کي
unsafe
ٿو محسوس ڪيان. ڪٿي شايد، ڪنهن ڪنڊ ۾ بي اعتباري
مون کي چُڀي ٿي. اها بي اعتباري ڇا لاءِ آهي!!؟
ـــــ ڇا لاءِ آهي!؟
؟؟؟؟؟؟ ــــ ؟ ـــــــ ؟ ــــــ ؟ ــــــ ؟ ـــــ
گلاس ۾ سوالن جون نشانيون اُڀري هن کي اڃا به بي
اعتبار ڪنديون ٿيون وڃن.
رڙيون ـــــ دانهون ــــ سڏڪا ـــــ
”بند ڪريو اهي آواز ـــــ فار گاڊ سيڪ ـــــ رحم
ڪريو مون تي ــــــ“ پوڙهي ٽيبل تان ڪنڌ مٿي کڻي،
ويٺلن کي بي وسيءَ مان نهاريو ۽ ڪنن ۾ آڱريون وجهي
اکيون ٻوٽي ڇڏيائين.
هال جي ڏاکڻيءَ ڪنڊ ۾ بيٺل پادريءَ اُداس نوع ۾
سمورن چهرن کي ڏٺو، محسوس ڪيو، پوءِ دريءَ کان
ٻاهر نهاريندي، نيڻ نهار تائين ڦهليل بدنما منظرن
جي آخري ڪناري تان ڦٽي نڪتل آسمان جي اننت ڦهلاوَ
۾ خداوند کي ڳوليندي، سيني تي صليب جو نشان ٺاهي،
خداوند سان مخاطب ٿيو:
”خداوند!! ڪليسائن جي دروازن تي لٽڪندڙ قلفن تي ڪٽ
چڙهي وئي آهي ۽ ڪتابن مان لفظ وڃائجي ويا آهن،
بلڪل ائين، جيئن انسانن مان انسان وڃائجي ويا آهن
۽ هڏن تي چڙهيل ماس باقي رهجي ويو آهي. مان چرچ جي
سنسان هال ۾، يسوع ۽ مقدس مريم جي ڇانوَ ۾ بيهي
انسانن کي مخاطب ڪندو آهيان ته مبارڪ آهي اُهو،
جيڪو سچ کي آسمانن تي ڳولڻ بدران ان کي انسانن ۾
پائي ٿو. مبارڪ آهي اهو، جيڪو پنهنجا هٿ ٻين جي رت
مان ڌوئڻ بدران، اُنهيءَ رت کي بچائڻ لاءِ پنهنجو
رت وهائي ٿوـــــ مباــــ رڪ ـــــ آ ـــــــ هي
ـــــ اُهو ـــــ
۽ پوءِ خداوند!
چرچ جي سنسان هال ۾، قطار ۾ رکيل بينچون ٽهڪ ڏئي
مون تان کلي ڏينديون آهن.
۽ مان، يسوع ۽ مقدس مريم مونن ۾ منهن ڏئي ويهي
رهندا آهيون.“
پادريءَ دريءَ کان ٻاهر نهاريو.
ڪليسا جي صليب تي ڳجهه ويٺي هئي ۽ ڪليسا جي دروازي
تي بيٺل رڇ ڏند ڪڍي پادريءَ جي معصوميت تي کلي
رهيو هو. پادريءَ گهٻرائجي ٻيهر سيني تي صليب ٺاهڻ
چاهيو، پر هن کي لڳو ته هن جا هٿ برف ٿي چڪا آهن ۽
هو پاڻ صليب تي ٽنگيو پيو آهي.
ٽٽي پرزا ٿيل عڪس
مون کي چئني ڏسائن کان گهيري بيٺل سماج جي دائري ۾
مان پنهنجي ئي وجود جي بائلاجيڪل سسٽم جي ماريل
عورت، چادر ۽ چار ديواريءَ جي قبرستان ۾ پناهه وٺڻ
لاءِ قبرون ڳوليان ٿي. تنهائيءَ جو نانگ منهنجن
پيرن هيٺان سُرندو منهنجين رڳن ۾ لهي آيل. مان سڏ
ڪيان ٿي، پر عبادت گاهن جي دروازن تي اوساري ڪئي
وئي آهي. اندر بند ٿيل ماڻهو سجدي ۾ پئي پئي بوءِ
ڏيڻ لڳا آهن. مان ٻاهر هجوم ۾ گهيرجي وئي آهيان.
مڇريل هجوم منهنجي جسم تي ويڙهيل ساڙهي ڇڪي پٽي
لاهي ٿو ۽ ان کي چؤواٽي تي نيلام ڪري ٿو.
مون احتجاج ڪرڻ چاهيو.
وڻ جي آخري ٽار تي ويٺل چٻري ٽهڪ ڏئي چيو:
عورت معنيٰ اُگهاڙي.
منهنجي ماءُ مون کي گونگو ڄڻيو ۽ جڏهن مون پنهنجي
وات ۾ ڄڀ جو ٻج پوکيو، تيسين تائين لفظ حرام جي
نُطفي مان جنميل ٻار جيان گند جي ڊرم ۾ ساهه ڏئي
چڪا هئا.
مون روئڻ چاهيو.
پر ان کان پهرين سمنڊ خشڪ ٿي چڪو هو ۽ ان جي پيٽ ۾
واري ٿي اُڏاڻي. مان پنهنجي سالن جي اُڃ ڪاڻ، ڄڀ
ڪڍي، تئي جيان تپي باهه ٿيل واري چٽڻ لاءِ مجبور
هئس. منهنجي وات ۾ منهنجي ڄڀ ڪرڙيءَ جيان ڦٿڪي.
چيائين،
ڪو هڪ لفظ ته ڳالهائڻ ڏين ها مون کي.
ڳالهائي نه سگهڻ جي پيڙا ماس جيان منهنجن ننهن ۾
ڀري پئي آهي ۽ اُنهن مان ڦڙو ڦڙو رت ٿو ٽمي. مان
آڱرين جا رتوڇاڻ بل ڏندن هيٺ ڏئي، رت چوسيندي پٿرن
جي ڌٻڻ ۾ لهندي ٿي وڃان.
مون کي سنگسار ڪيو ويو،
منهنجي هئڻ جي ڏوهه ۾.
مون ديوار جي هن پار جا منظر ڏسڻ چاهيا هئا –
انهيءَ ڏوهه ۾ منهنجي وجود جي مٿان سرون رکي
اوساري ڪئي وئي. مان هاڻي آرسيءَ ۾ پاڻ کي ڏسي
حيران ٿي سوچيندي آهيان ديوار ۾ ڏار ڇو پوندا ٿا
وڃن!؟،
منهنجن ڪلهن تان منهنجو چهرو غائب ٿيندو ٿو وڃي يا
نقش ئي ڌنڌلائجي ويا آهن.
رات اسان ٻئي هڪ ئي تابوت ۾ بند هئاسون. هن منهنجو
چهرو سڃاڻڻ کان انڪار ڪيو هو. محض منهنجو جسم ئي
سڃاڻي سگهيو هو، پر ان ڪري نه ته منهنجو جسم
منهنجي چهري جو جسم آهي، ان ڪري ته اُهو بهرحال
جسم آهي، مڪمل جسم، جيڪو ڪنهن به عورت جو ٿي سگهي
ٿو، جيڪا تابوت ۾ فِٽ ٿي سگهي. رات جي پڄاڻيءَ
تائين مان پنهنجن ڪلهن تي، تابوت جي چئني ديوارن
تي ۽ هن جي پيرن جي ننهن ۾ ڦاٿل ماس ۾ پنهنجو چهرو
ڳوليندي رهيس.
بازي گر منهنجو چهرو پولار ۾ ٽنگي آڊيئنس ڏانهن
نهاريو. چؤڏسا ۾ تاڙين جو ڪن چير شور ٻُرڻ لڳو.
وڃائجي ويل چهرو،
۽ ان سان گڏ سموري سڃاڻپ رد ٿي ويل.
مان پاڻ، شخصي سطح تي، پنهنجي چهري ۽ اُنهيءَ مان
جنميل سڃاڻپ جي حوالي سان،
ڪجهه به نه.
عورت ــــ عورت ـــــ عورت ــــ عورت ــــ جي شور
۾ وڪوڙجي استعمال ٿيندڙ منهنجو جسم، محض جسم. بنا
چهري، نانوَ ۽ سڃاڻپ جي.
منهنجو ساهه ڀرجي آيو آهي. مان ريس ڪورس جي
گرائونڊ ۾، ريس ۾ ڊوڙندڙ گهوڙن سان گڏ ڊوڙي رهي
آهيان. نمبر ون ــــــ نمبر ٽو ــــــ نمبر ٿري
ــــــ نمبر فور ــــــ منهنجي پٺيءَ تي لکيل نمبر
مان پڙهي نٿي سگهان ۽ ٻيا پڙهي سگهن ٿا ــــــ
ٽريجڊي!!
ڇا مان بستري جو ئي ڪو حصو بڻجي چڪي آهيان!!؟
چادر!؟
وهاڻو!؟
ڪمبل!؟
ڪڏهن هيٺان وڇائڻ لاءِ!!
ڪڏهن مٿي هيٺ ڏيڻ لاءِ!!
ڪڏهن مٿان تاڻي سمهڻ لاءِ!!
تابوت مضبوطيءَ سان بند آهي. اُنهيءَ تي ٺوڪيل
ميخون منهنجيءَ سگهه کان وڌيڪ سگهاريون آهن.
گونگو هئڻ ئي ته پيڙا جي شدت آهي. ڪائنات ۾ ڪيترو
ڪجهه انڌو نه هوندي به،
سج انڌو آهي.
چنڊ انڌو آهي.
زمين انڌي آهي.
آسمان انڌو آهي.
پر منهنجي سموري وجود تي اندر ۽ ٻاهر، اکيون ئي
اکيون اُڀري آيون آهن.
پاڻ مرادو
نڄاڻ ڪهڙي پل!!
ٻئين جي نه چاهيندي به.
ان کان پوءِ ڏسي سگهڻ، ڏسي سگهڻ جو احساس ۽ اُن
مان جنميل پيڙا ته انهيءَ ڏٺل تي نٿو ڳالهائي
سگهجي ۽ اهو ته محض ڏسندو ئي رهڻ، ان کي محسوس ڪرڻ
۽ محسوسات کي ڀوڳڻ ۽ برداشت ڪرڻ ئي منهنجي مجبوري
آهي.
مجبوري!!؟
وچ تان ڪپي اڌ ڪندڙ مجبوري ۽ اهي ٻئي اڌ پاڻ ۾ محض
ان ڪري نه جُڙي سگهجندڙ ته ان ۾ ٻين جو مفاد آهي.
مفاد!!؟
معاشيات جي اصول هيٺ ڦرندڙ زندگيءَ جو ڦيٿو ۽ اُن
جي وچ ۾ اٽڪيل مان.
گول، تيز ۽ مخالف ڏسا ڏي ڦڙندڙ.
بازار ۾ لهندڙ چڙهندڙ اگهه ته منهنجي شخصي حيثيت ۾
ڦير ڦار آڻي سگهن ٿا، پر مان پاڻ نه. مان پاڻ بلڪل
بي معنيٰ آهيان. جيئن جيئن پئسي جي ويليو وڌي ٿي،
تيئن تيئن مان پراپرٽي جي ڪاغذن يا ان مان حاصل
ٿيندڙ منافعي جي حيثيت ۾ لاڪر ۾ بند ٿيندي ٿي
وڃان.
چادر ۽ چارديواريءَ جو لاڪر/سيف ڊپازٽ!!؟؟.
مون مان ماڻيل انٽريسٽ (وياج) يا ٻين جو مون لاءِ
محض ان ڪري ڪانشس هئڻ ته مون تي رقم سيڙايل آهي،
انهيءَ ڦيٿي کي اڃا به تيز ڦيرائي ٿو .
اڃا به تيز.
اڃا به تيز.
مان سهڪڻ ٿي لڳان. منهنجي ننڍي پُٽ جي کير جي باٽل
منهنجن ڦرندڙ هٿن سان ٽڪرائجي ٿي ۽ منهنجيون اکيون
اڃا به ويڪريون ٿي کُلي پون ٿيون. مان منظر اڃا به
چٽا پَسي سگهان ٿي، پر محض پَسي سگهان ٿي. باٽل جو
کير منهنجي ڇاتين ۾ جذب تي منهنجي وجود کي سائو
ڪندو ٿو وڃي.
فصل جي ساوڪ،
جنهن کي سڀاڻي ائين ئي ڪٽي وٺبو ــــــ جيئن
منهنجي ڄڀ .
ڪپيل ڄڀ.
۽ مان رڙيون ڪرڻ چاهيان ٿي پنهنجي هئڻ جو احساس
ڏيارڻ لاءِ. پنهنجي الڳ ۽ شخصي آواز جون رڙيون.
کير جي باٽل ۾ بند رڙيون – پتلون جي ٻنهي کيسن ۾
قيد ٿيل رڙيون.
منهنجي وات تي هٿ رکيل آهي.
سگهارو، لوهي هٿ.
رڙيون سانت جو ڪفن اُڻن ٿيون، بلڪل ئي ائين جيئن
مان پنهنجي ئي جسم جي ريشمي ڌاڳن سان پنهنجي لاءِ
ريشمي ۽ رنگين ڪفن اُڻيندي آهيان. مان به هر ڪفن
مڪمل ٿيڻ کان پوءِ (ٻيو ڪفن اُڻجي تيار ٿيڻ تائين)
مري ويندي آهيان ۽ منهنجي ڳلي ۾ هڏيءَ جيان اٽڪيل
رڙيون به مري وينديون آهن.
اهو انت ناهي،
اهو اننت آهي.
۽ اهو اننت ڪيڏو ٿڪائيندڙ آهي.
ڇا مان ساهه کڻان پئي!!
يا مون کان ساهه کڻايو پيو وڃي!؟.
گهر جون ديوارون، دريون، فرنيچر، ڪپڙا، ڪچن جا
ٿانوَ سڀ ڪجهه سوالن ۾ بدلجي ويا آهن.
مون کان منهنجي باري ۾ سوال.
منهنجن سوالن جي باري ۾ سوال.
۽ اُنهن جي باري ۾ سوال.
رت چوسيندڙ سوال.
سوال مون کي بي امان ڪندا ٿا وڃن، کليل زمين مٿان
۽ کليل آسمان هيٺ – سوال منهنجي ئي مٿان سلهه جي
پراڻي مريض جيان کنگهندي کنگهندي رت ٿا ٿُڪين.
مان پنهنجي ئي ظاهري وجود جي مچَ تي هٿ سيڪيان ٿي،
پاڻ کي پنهنجي هئڻ جو ويساهه ڏيارڻ لاءِ، جيڪو هر
رات جي پڄاڻيءَ تي اويساهيءَ ۾ بدلجي وڃي ٿو، پر
منهنجي اندر جي برف وگهري ئي نٿي– شايد سمنڊ جو
ٻيو ڪنارو آهي ئي ڪونه!!؟ ڌرتيءَ جو ٻيو ڪنارو
ڪونهي!!؟ منهنجو به ٻيو ڪنارو ڪونهي!!؟.
نه پر،
ٻيو ڪنارو آهي شايد.
سمنڊ جو به.
ڌرتيءَ جو به.
منهنجو به.
مان ٻي ڪناري تائين پهچڻ لاءِ پنهنجا ڪپيل پير
مُٺين ۾ ڀيڙي ڊوڙڻ ٿي چاهيان، پر ڪپيل پيرن سان ته
ڊوڙي ئي ڪونه سگهبو. بس ان جو سپنو ئي پَسي سگهبو
آهي. ما ٻي ڪناري تائين، پنهنجي ئي وجود جي ٻي
ڪناري تائين پهچڻ لاءِ (شايد منهنجي وجود جي ٻي
ڪناري تي پير جڙي پوندا هجن!!؟ پکي پَر پکيڙي
اُڏامي سگهندا هجن!!؟) سپني ۾ ڊوڙڻ ٿي چاهيان، پر
منهنجي اندر ۾ ڄڻ وهيل چيئر جو ڦيٿو تيزيءَ مان
ڦريو وڃي ۽ ان جا گهوگهاٽ باقي رهجي ٿا وڃن.
منهنجي گهر جي چار ديواريءَ تي ڪانگ، ڳجهون ۽ چٻرا
اچي ويهندا آهن ۽ مون کي ڪنهن ننڍڙي ۽ اڪيلي
ٽانڊاڻي جو اوسيئڙو آهي. منهنجي اڱڻ ۾ ڪِرندڙ پٿر
ميڙي ميڙي منهنجا هٿ رتوڇاڻ ٿي پيا آهن. دروازي تي
چڙهيل قلف جي چاٻي مون کان ڦري سمنڊ ۾ ڦٽي ڪئي وئي
آهي ۽ مان بس ان چار ديواريءَ جي ديوان تي رتوڇاڻ
آڱرين سان خوابن جي فهرست ٿي لکان.
اوچتو مان محسوس ٿي ڪريان، اسپتال جي مرده خاني ۾
برف ۾ فريز ٿيل منهنجو لاش ننگو ٿي پيو آهي ۽ اُن
جي مٿان تاڻيل اڇي چادر جو ڪفن ڪانگ، ڳجهون ۽ چٻرا
پنهنجين پنهنجين چهنبن ۾ جهلي اُڏامي ويا آهن.
ننگو لاش.
اسپتال جو مرده خانو ۽ برف.
ڇا اها ئي حاصلات آهي/هئڻ گهرجي.
منهنجي ننڍي پٽ جي کير جي باٽل مان ٽانڊاڻو نڪري
ٿو اچي ۽ ٻي پل منهنجين خشڪ ٿيل ڇاتين تي وهي ٽمڪڻ
ٿو لڳي –
منهنجي ننڍي پٽ جي اکين ۾ حيرتون ڀرجي آيون.
هن ڇرڪي چيو،
امان!!
هو ــــــ ڏس
ص ــــــ ب ــــــ ح ــــــ
منظر – جنهن جو ڪو انت ڪونهي
شهر سڄي کي سانت ڳڙڪائي وئي آهي (سانت/موت!؟) ڇا
ماڻهو مري ويا آهن؟ ڇا باقي ڪتا جيئرا بچيا آهن،
ڀونڪڻ لاءِ، مري ويل/اتفاق سان زنده رهجي ويل
ماڻهن جو ماس پٽڻ لاءِ؟ مان ڪٿي آهيان (ڪير
آهيان؟) هي ڪهڙو شهر آهي؟ ڇا مان اُهو ئي آهيان،
جيڪو هئس يا مان اُهو ناهيان!؟. جيڪو ڪجهه آهي ڇا
اُهو ناهي ۽ جيڪو ڪجهه ناهي ڇا اُهو ئي آهي!؟.
گذريل ٽن ڏينهن ۽ راتين کان انهيءَ قبر
(گهر/قبر!؟) ۾ پوريو پيو آهيان/پوريو ويو آهيان.
ٻن حصن ۾، وچ تان ڪپجي، اڌ ٿي، ورهائجي ويو آهيان
ڄڻ.
1 – 1 = 0
(هڪ ڪاٽو هڪ، برابر – ٻڙي)
هڪڙو حصو کٽ تي مئو پيو آهي – بلڪل لاش – سرد لاش
– کليل اکيون ڇت ۾ اٽڪيل – ڪجهه به ناهي اُنهن ۾ -
ڪجهه به ته نه – پوءِ مان (جيڪو پنهنجو ئي پيو
آڪسيجن ڇڪيندڙ فزيڪل وجود آهيان/ناهيان؟) ڇو
پگهرجي وڃان ٿو اُنهن اکين ۾ نهاريندي!؟ ڇا ان
لاءِ ته اُنهن اکين ۾ ڪجهه به ناهي؟ معنيٰ ته نه
هئڻ، هئڻ کان وڌيڪ ڀيانڪ آهي. ماڻهوءَ جو پاڻ ۾ نه
هئڻ – ماڻهوءَ جي اندر احساس جو نه هئڻ – احساس جي
اندر زندگي/سگهه جو نه هئڻ – شايد مان وڌيڪ بي
چيني ننڊ جون گوريون ختم ٿي وڃڻ ڪاڻ ٿو محسوس
ڪريان. هاڻي خالي شيشي ۽ منهنجي وچ ۾ ڄڻ ڊوئل شروع
ٿي چڪو آهي (يا مان پُشڪن وانگيان انهيءَ ڊوئل ۾
ڦاسايو ويو آهيان!؟) ۽ هر رائونڊ ختم ٿيڻ تائين
مان ٿڪجي سهڪڻ لڳان ٿو. ڪاش مان جن جيان انهيءَ
خالي شيشيءَ ۾ سمائجي سگهان پر مان جن ناهيان.
انسان آهيان.
انسان آهيان؟
ا – ن – س – ا – ن – ڪيڏو عجيب، اوپرو ۽ بي معنيٰ
لفظ آهي اهو، ۽ ائين ڪيترا لفظ بي معنيٰ بڻبا ٿا
وڃن، جن کي مان هر هر ائين اُچاريندو آهيان، ڄڻ
حادثي ۾ وڃائجي ويل وسارڻا سارڻ جي ناڪام ڪوشش
ڪندو هجان. پر هر ڀيري ذهن تي ڪجهه اڻچٽو، پاڇولي
جيان لهرائجي گم ٿي وڃي ٿو. هر هر ڪاڪوس ڏانهن
ائين وڃان ٿو، ڄڻ اِها ئي آخري پناهه گاهه باقي
بچي هجي.
ڪرفيو لڳڻ کان پهرين، مون پاڻ ڪيڏي شديد نوع ۾ اها
خواهش محسوس ڪئي هئي ته شهر ۾ ڪرفيو لاڳو ٿي وڃڻ
گهرجي. مون کي پنهنجو بچاءُ ڪرفيو ۾ ئي محسوس ٿيو
هو. ڪرفيو لڳڻ کان پهرين فساد نفرت/ خوف جو روپ
ڌاري پهرين اخبارن ۾، پوءِ بي بي سي تان، پوءِ
سڙڪن کان ڳلين ۾ ۽ اُتان شخصي طرح سان هر شخص جي
اندر بلڊ ڪينسر جيان ڦهلجي ويا هئا. نفرت پنهنجيءَ
نوع جو بلڊ ڪينسر ئي ته آهي. مريض کان وڌيڪ مريض
جي هٿان، غير واسطيدارن جي موت جو ڪارڻ بڻبي آهي.
سڀئي ماڻهو مريض ئي ته آهن. خوف/نفرت/ڪراهت جي مرض
۾ وڪوڙيل. ايڊز جي مرض جيان، جسم مان جسم ۾ داخل
ٿيندڙ . مان پاڻ ڄڻ بيمار ٿي پيو آهيان. گهر ۾ سور
لاهڻ جون جيتريون به دوائون هيون، کائي چڪو آهيان.
جسم جي مختلف حصن ۾ سور جو دٻاءُ ايذاءُ وانگر ٿو
محسوس ڪريان، جيڪو رات جي پوئين پهر، کاٻي پاسي،
سيني ۾ ننگي خنجر جيان لهڻ لڳندو آهي. صبح ٿيڻ
تائين پيٽ ۾ کپي ويندو آهي. مون کي ڇا ٿي رهيو
آهي!؟ هارٽ اٽيڪ يا السر!؟ السر يا هارٽ اٽيڪ!؟
مان ڊوڙي دروازي کان ٻاهر نڪرڻ چاهيندو آهيان پر –
چائنٺ منهنجا پير پڪڙي وٺندي آهي. خبردار!! خطرو –
ٻاهر ڪرفيو لڳل آهي. نستو ٿي پوندو آهيان. هڪڙو
خوف اهو ته ڇا مان ان اڪيلائيءَ ۾ اوچتو دل جي
حرڪت بند ٿي وڃڻ ڪاڻ سرد پئجي ويندس!! هڪ ڏينهن/ٻه
ڏينهن، پوءِ منهنجو جسم بوءِ ڏيڻ لڳندو. انيڪ
ماڪوڙا ۽ ماڪوڙيون مون کي چُهٽي ويندا. تڏهن اها
ڍونڍ جي بوءِ ٻاهرئين جو ڌيان ڇڪائيندي مون ڏانهن.
ته ڇا – ته ڇا – ماڻهو نيٺ به، محض ڍونڍ جو ڍير
آهي!؟ ٻاهر ڀڄي وڃان؟ ڇا ڀڄي وڃان؟ ها ڀڄان ٿو –
نه پر – ٻاهر ڪرفيو آهي. ٻاهر نڪرندي ئي گولي سيني
کان پار ٿي ويندي. ٿي سگهي ٿو ته هو مون کي فسادي
سمجهن! نه به سمجهن پر ماڻهن کي تهائين گهڻو
هيسائڻ ڪاڻ به ته منهنجو نشانو وٺي سگهن ٿا نه!؟
ڇا فسادين جيان، قانون نافذ ڪرڻ وارا به مون
کي/اسان کي شڪاريءَ جيان تاڻيو ناهن ويٺا. وشال
نيرو آڪاس. اڏامندڙ پکي. شڪاريءَ جو ڇرڪ. اکين ۾
شڪار پائڻ جي چمڪ. بندوق جو منهن آسمان ڏانهن کڄي
ويل. هڪ کن پکيءَ جي اُڏام جو پيڇو/فاصلي جو
اندازو. ٻئي کن ٽرائيگر تي آڱر جو دٻاءُ. ٽئين کن،
سانت جو سينو چيري، پکيءَ جي جسم ۾ پيهي ويندڙ
ڇرا. شڪاريءَ جي اکين ۾ چمڪ. فتح جو احساس. تاڻيل
سينو. ان دوران هيٺ، بولاٽيون کائي ڪرندڙ زخمي/مئل
پکي، شڪاريءَ جي پيرن ۾ اچي پيل.
مان/انسان/پکي!؟
فسادي/قانون نافذ ڪرڻ وارا ادارا/شڪاري!؟
نه، ڪرفيو ۾ هاڻي جيڪو وقفو ٿيندو، اُنهيءَ ۾ نڪري
ويندس. ڪنهن دوست جي گهر يا پوءِ ڳوٺ پر!!؟ نه،
اهو وڌيڪ خطرناڪ آهي. ها، اڃا اُن ئي ڏينهن ته
بازار ۾، منهنجين اکين جي سامهون بيٺل جيئرو
جاڳندو ماڻهو بلڪل اوچتو لهوءَ ۾ لت پت ٿي ويو هو.
مون ته بس هن جي پيٽ ۾ لٿل خنجر ڏٺو ۽ خنجر وارو
هٿ هجوم ۾ گم. اُهو خنجر منهنجي پيٽ ۾ به ته لهي
سگهيو ٿي نه! شڪر مان ان وقت پنهنجي ٻوليءَ ۾ نه
ڳالهائي رهيو هئس. پيل به مون کي پينٽ شرٽ هئي. نه
ته مان ڪپڙن مان، ٻوليءَ مان جي سڃاڻپ ۾ اچي وڃان
ها ته!!؟
هيڏي تنور جئن تتل گرميءَ ۾ به منهنجا پير ڄڻ برف
جي سر تي رکيا آهن. سرد ۽ سُن. مون کي به هٿيار
ساڻ کڻي هلڻ گهرجي. پر مون وٽ ته هٿيار آهي به
ڪونه.
هٿيار!!؟
مان ته وڌ ۾ وڌ ڪو ديسي پستول ئي افورڊ ڪري سگهان
ٿو، پر اُهو ڇا انهن ڀيانڪ هٿيارن جي سامهون بي
ڪار ۽ فضول نه هوندو، جيڪي هڪڙي سيڪنڊ ۾ ماڻهوءَ
کي ڇيهون ڇيهون ڪريو ڇڏين. بم اُن کان سواءِ.
منهنجي گهر ڪير بم ته نه اُڇلي ويندو!؟ هو بم به
ته اڇلي رهيا آهن. مطلب ته هڪ ئي سيڪنڊ ۾ سڀ ڪجهه
ڀسم. آڳ!! نه – آڳ ۾ جيئرو سڙي مرڻ!! نه – نه –
اوهه – منهنجو ڳلو خشڪ ٿي ويو آهي. منهنجو ساهه!
نه – مان نارمل نوع ۾ نه پيو ساهه کڻان. |
