|
”جو چوين ٿو
سا حقيقت آهي شاعر،
پر اهو ممڪن ته آهي“
مان پُڇان ٿو،
”ڪوڙ ڇو ممڪن لڳي ٿو؟
”سَچُّ ڇو ممڪن نه آهي!
”جهُڙَ اندر جو سِجُّ آهي
”ٿورڙو روشن لڳي ٿو
”ڇو بنهه روشن نه آهي!
”سَچُّ آخر سَچُّ آهي؟
.ڪوڙُ آخر ڪوڙُ آهي!
”ڪيستائين ڪونه مچندو
”سَچُّ ۾ جو مَچُّ آهي؟
” جي پَتنگُ آهين ته پيارا
”سَچَّ تي قربان ٿي وڃ!
” جو بنهه مچندو سُڀان، تنهن
”مَچُّ تي قربان ٿي وڃ!“
موت مسئلو ناهي
مسئلو حياتي آ،
پُرسُڪون ڪيڏي آ
دُور جا مماتي آ!
ڪيترا نه ڏولا
مون هتي ڏٺا آهن،
زندگيءَ جا لمحا
پوءِ ڀي مٺا آهن.
ڪنهن به ڪونه ڄاتو آ
نيٺ انت ڇا آهي،
اختتام کان اڳتي
ڪابه ابتدا آهي!
خون بها حياتيءَ جو
مون اڃان نه پاتو آ
ڪيترو، ڪڏهن ملندو؟
هي به ڪونه ڄاتو آ
مون ڪڏهن ڇني گل کي
ڀيٽيو نه آ خود سان؛
جا سڳنڌ آ مون ۾
ڌار نانهه ٽاريءَ کان.
سنڌ کان سوا منهنجي
شاعري اجائي آ،
ڪائنات جي خوشبو
سنڌ ۾ سمائي آ.
هي شاعر جي لهرائن ٿا
هي جيڪي آداب عرض ڪن،
جن کي ڪو به ضمير نه آهي
سچَّ چوڻ کان ڪيٻائن ٿا
ڏاڍ ڏمر کان گهٻرائن ٿا،
بي درديءَ کان داد گهُرن ٿا
بي شرميءَ سان شرمائن ٿا،
ڪورُ ڪورُ تي جئن ڪي ڪتّا
جن جي چيلهه ڀَڄي پوندي آ،
ڪنهن جي اوبر ڏانهن نهاري
رڙهندا آهن پيٽ سهاري،
هي به ائين ئي واجهائن ٿا
پنهنجي جهولي ڦهلائن ٿا.
هي شاعر جي ڪانئر آهن
جن ٻوليءَ جي سَگهَّه وِڪي آ
جن کي ڪو به ضمير نه آ.
پنهنجي جيئري يارو
انقلاب اچڻو آ،
ڪا ته جنگ ٿيڻي آ
ڪوڙ جي نقيبن سان،
ڄڻ وري گذرڻي آ
عمر تن عجيبن سان،
زندگي سڄي پنهنجي
جن ڪَڙيُن ۾ ڪاٽي آ،
جي سدا امر آهن
تن گهَڙيُن ۾ ڪاٽي آ.
چُچّ چَپ رهن ڪيسين
خامُشي عذاب آهي،
موت کان به بدتر آ
زندگي عذاب آهي،
ان عذاب جو هاڻي
ڪو حساب اچڻو آ،
پنهنجي جيئري يارو
انقلاب اچڻو آ.
پنهنجي ناهه پرائي آهي
پوءِ به ته ڪنهن جي ڄائي آهي!
هيءَ جا تنهنجي ڌيءَ نه آهي،
هيءَ جا تنهنجي ماءُ نه آهي،
ڪنهن جي ڌيءَ ته آهي
ڪنهن جي ماءُ ته آهي!
ان ۾ ڪائي ممتا آهي
تنهنجي ماءُ جيان،
ان ۾ ڪائي مڃتا آهي
تنهنجي ڌيءَ جيان.
آدرڀاءُ ڪرين شل ان جو
پنهنجي ماءُ ڏسي،
اُن جي سر تي هَٿُّ ڌرين شل
پنهنجي ڌيءُ ڏسي!
هيءَ جا توسان پيار ونڊي ٿي
ڪَنڌُ ڪلهي تي لاڙي پنهنجو
هيءَ جا توتي ڳاٽ رکيٿي،
اهڙو ئي انسان ته آهي،
رَتُ ماس جو ساڳو پتلو،
جهڙي تنهنجي ماءُ هجي،
جهڙي تنهنجي ڌيءُ هجي!
حڪمران کي ڪونه مڃون ٿا
پوءِ به اسان محڪوم ته آهيون،
ظالم لاءِ ته نفرت آهي
پوءِ به اسان مظلوم ته آهيون!
ڄاڻڻ جو ناڪاري ڀاڱو
سو به ضروري آهي ساٿي،
هائوڪاري ڀَڙڪ بنان پر
ڄاڻ نه پوري آهي ساٿي!
اڄ کان اڳتي ڇا ڪرڻو آ؟
اڄ کان اڳتي ڇا ٿيڻو آ؟
(اڳ ته اسين نادان هياسين
هاڻي توکي ڇا ڏيَڻو آ؟)
سجُ لهي ٿو ڪارونجهر تي
ڪيڏي ڪاري رات لٿي آ؟
پاڇا ڇا ڇا ڏيک ڏين ٿا!
اهڙي گــَهِري انڌياري ۾
تون ڪو چنڊُ اُڀاري سگهندين؟
سيءُ لٿو آ، لڱَّ ڏڪن ٿا
تون ڪو ٻارڻ ٻاري سگهندين؟
تون جو اڄ اڳواڻ بڻيو آن
سارو ڪوڙُ مٽائي سگهندين؟
جا ڌرتي تو ڪالهه وڃائي،
سا ڌرتي اڄ پائي سگهندين؟
تنهنجون ڳهليون ڳالهيون ڄڻ ڪي
کِکِيءَ کاريون آهن؛
چِٻَّ پَئي چرڙاٽ ڪري ٿي
اُڀَّ اُڏاريون آهن؛
آءٌ انهيءَ لئه چُپِ ۾ آهيان
توکي رَدَّ ڏيڻ جي چاهيان
شبد
ڪوش ۾ ٻولَ نه آهن
ڪچيون گاريون آهن!
ڪنهن تي سوچان؟ ڇا تي سوچان؟
جيڪي آهه ردي آهي؛
تو وٽ جيڪا نيڪي آهي،
منهنجي لاءِ بَدي آهي،
توکي ٿو جنهن وقت ٻڌان مان
هڪڙي ڳالهه پڇڻ ٿو چاهيان،
ڪهڙيءَ دنيا ۾ گهاريون ٿا
ڪهڙي هيءَ صدي آهي؟
ڪهڙي هيءَ صدي آهي؟
ڪهڙي هيءَ صدي آهي؟
ڪي ماڻهو تاريخ ٿين ٿا
گهايل ڌرتيءَ جي سيني جي
اهڙي گهري چيخ ٿين ٿا،
جا هر ڪنهن کي جاڳائي ٿي،
جا دنيا کي بدلائي ٿي.
هاڻي سير بهاني نڪري
ڪاسٽرو
جي ڪيوبا يانڪي
ڪيڏي هيت ساڻُ ڏسن ٿا!
ڪيڏيءَ حسرت ساڻُ ڏسن ٿا!
ڪالهه جڏهن مون وارياسي ۾
ڳاڱيون، ڳَمَّ ، ڳنڍير ڏسي،
سج جي پاڇي ڏانهن ڏٺو،
سونَ وَني ساواڻ هئي
مُنهن ڦيري جيڏانهن ڏٺو؛
تيسين ٿي تيڏانهن ڏٺو
سارو سج ٻڏي ويو جيسين
حسرت سان ڪنهن وقت فلسطين،
جئن ياسَر عرفات ڏسي،
چَپَّ ائين ڀيڪوڙي پنهنجا
سارا رتوّ رَتُّ لڳن!
باک ڦٽيءَ جو روز ٻڌان ٿو
’وڪٽر
جارا‘ کي.
هي جو چيليءَ جو راڳي آ
منهنجي ڀاءُ جيان آ،
اُن جي دُکياري ڌرتي ڄڻ
منهجي ماءُ جيان آ.
سڀ انسان ٻڌا پيا آهن
ڏُک جي ڪنهن رشتي ۾،
اهڙي ڳوڙهي ڳَنڍ نه آهي
سُک جي ڪنهن رشتي ۾.
هن جي ٻولي آءٌ نه ڄاڻان،
توڙي اُن جو دردُ سڃاڻان.
منهنجا گيت سَمايل آهن
ڄڻ هُن جي ٻوليءَ ۾،
ڪيئي گهاوَ لڪايل آهن
ڄڻ هُن جي ٻوليءَ ۾.
سِجُّ گَلي ۾ آهي هن کي،
ٻول نه، شعلا آهن،
مون کي شڪّ نه آ، هي منهجن
گيتن جهڙا آهن.
اورنگيءَ ۾ فساد
اورنگيءَ جي چؤراهي تي
دور جلايل بس جو دونهون
جنهن ۾ ڪجهه للڪارا آهن
آسمانَ ۾ تارا آهن.
جن جي ٽم ٽم لالَ لهوءَ ۾
ڌرتيءَ تي ڏيکاري ڏي ٿي
ڪنهن جو لال لهو آهي هي؟
ڪالهه انهيءَ ڊاڪا جا رستا
ڪنهن معنيٰ جي لاءِ رڱيا ها
معنيٰ، جا بي معنيٰ نڪتي،
۽ جنهن تي تاريخ جا طعنا
اڄ بندوقن جي ٻوليءَ ۾
(ٻولي جيڪا اُردو ناهي)
زور زور سان گونجن ٿا.
اپريل 1985ع
ڪنهن جو خون وهيو ٽوڙيءَ ۾
او ڊايَر؟
تو کي ڪيئي سال مُئي ٿيا
روُمَ روُمَ مان تنهنجي نڪتا
جيڪي ڪيڙا
سي به مٽيءَ سان مِٽي ٿي ويا
ڪالهه مگر تو ٽوڙيءَ ۾
لڳ ڀڳ ساڳيءَ ورديءَ ۾
ساڳي هولي کيڏي!
توکي عمر ملي ڇو ايڏي
او ڊاير!
مون ته ٻُڌو هو
”ظلم سدائين قائم آهي
ظالم قائم دائم ناهي“
ها، پر ظالم!
عمر درازيءَ ۾ تون سڀ کي
مات ڏئي ويو آهين!
ٿرڊ ڪلاس جي گاڏي ۾ هوُءَ
ڇاتيءَ تان ڪجهه انگي ريڙهي
ٻار کي بُبّو ڏيئي ٿي
”ڍَڪ ڍَڪ هاڻي، ڍَڪ ڍَڪ هاڻي“
گاڏي ڄڻ ته چوي ٿي،
آڏيءَ اکِّ ڏسي ٿي
هن جي پيءُ کان پوڙهو ماڻهو
مُڇون ڪوڙيل
پر ڏاڙهيءَ سان ٺوڙهو ماڻهو،
ڄڻ نظرن جي آڱرين سان
هن جي ڇاتيءَ جي ڏانڊيءَ تان
گُلَّ ڇني ٿو.
نظريا جن کي نظر ڪائي نه آهي
جي نپٽ نابين آهن،
توکان تنهنجو خون چاهن،
۽ ڏِئين تون!
سرخرو پنهنجي چريائيءَ تي ٿِئين تون!
اوءِ مجنون!
تنهنجي ليليٰ قحبه آهي!
قحبه آهي!
قحبه آهي!
(وڌيڪ پڙهو) |
