2-

مئي ڏي ساقي، آيو وه فصل بهار،

جو گلن سان باغ ڀرجي ٿيو تيار.

4-

مئي ڏي ساقي، ٿيون وسن بوندان عجب،

گلشنِ عالم تي آهي، فضل رب.

19-

آسمان تي ٿيا ڪڪر ڪارا تمام،

گاج کنوڻ آهي مٿس ڪئي ڌوم ڌام.

21-

خوب اڄ پورب سندي برسات آهه،

مئي ڏي ساقي مئڪشيءَ جي تات آهه.

28-

بوسئه شيرين ڏي مون کي دلربا،

مئي جي تلخيءَ کي وڃائج مهلقا.

59-

ساقيا مئي ڏي ڪريان هي نظم بند،

پايان مون ’تارڪ‘ ٿي وحدت جو ڪمند.

1-

تانڪ ٿيو تحقيق منجهه پيدا ٿيڻ،

آسمانن ۽ زمينن جي هجڻ.

2-

قدرت ايزد تعاليٰ جو اثر،

آه ظاهر جو چوڻ کان ٿيو ٻهر.

3-

رات باطن آهه ظاهر ڏينهن ڄاڻ،

ٿيو انهن پردن ۾ ظاهر يار پاڻ.

4-

۽ ڏسو ٻيڙي هلي ٿي بحر تي،

ڪاٺ قدرت ساڻ پاڻيءَ تي تري.

5-

ڄاڻ ٻيڙي آهه ۽ دل بحر آه،

سمجهه ۽ ويچار واري رک نگاهه.

6-

هن مون ماڻهن کي رسي ٿو فائدو،

فائدو آهي گهڻو ڏاڍو وڏو.

7-

حق چيو مون ڍور ڌرتيءَ تي ڇڏيا،

مومنو ان کي ڏسو جالِن بَجا.

8-

۽ کان ڦيرائڻ هوائن جي گهڻو،

پڻ ڪڪر وسندڙ وسن ٿا جي جهجهو.

9-

هي سڀئي آهن نشانيون برملا،

قوم جي لئي جنهن کي هوئي عقل ۽ ذڪا.

10-

هن نشانين ۾ ٿيو موجود پاڻ،

آهه عبد ۽ عابد ۽ معبود پاڻ.

11-

تارڪ مستانه هي برهان پسي،

ليس في الدارين غيري بات چئي.

1-

ٿو گواهي ڏئي اِها رب العلا،

ناهه ڪو الله ٻيو منهنجي سوا.

15-

مون سوا موجود ڪونهي ڪو خدا،

سڀ ۾ مون مشهود آهيان دائما.

16-

مون سوا موجود ناهي ڪائنات،

مون ٿيس منجهه ذات مون ٿيس منجهه صفات.

20-

هيءَ گواهي حق ڏني مون ري نه آهه،

جو ڪري دعويٰ ته مون آهيان الله.

21-

۽ گواهي هيءَ ڏني مَلڪن مِڙي،

ناهه ڪو الله هيءَ ڏني آهه عالمن.

31-

سي لدّني علم جا عالم عليم،

قائِمَا بِالقِسط، جي فائق فهيم.

62-

هيءَ گواهي تن ڏني دل جان سان،

آهه هڪ حضرت خدائي دوجهان.

63-

هي ٻُڌي تارڪ ڪلام خوشگوار،

ٿيو چوڻ اِني اناالله باوقار.

1-

مدح ۽ ساراهه بيحد بيشمار،

صدق سان اخلاق سان ۽ بار بار.

31-

حمد ان جو ڪر سدا دل جان سان،

تان لهين اسرار تون سبحان کان.

32-

ساڻ قدرت تنهن ڪيا ست آسمان،

ريءَ ٿنڀين ٿوڻي مٿان ٿيا سائبان.

39-

۽ ڪيون پيدا زمينون ست خدا،

پهرين هيءَ ڀونءَ آهه ظاهر اي فنا.

43-

۽ اپايو آهه ان ظلمات کي،

مثل ان جو ڄاڻ ڪاري رات کي.

44-

قلب جي ڪارنهن به ان جو ٿيو مثال،

ان سندو مظهر تون اي اهل ضلال.

45-

ڪفر ان جي شاخ آهي برملا،

شرڪ بدعت ان سندا آثار ٿيا.

54-

قلب مومن نور ذات پاڪ آه،

نور کان مومن سدا هشناڪ آه.

55-

سورة النور آه جا فرقان ۾،

مصدر ان جي آه تنهنجي جان ۾.

69-

ياالاهي! ڏي پناهه از ڪافران،

جي وٺن ٿا ڪين راهِ مرسلان.

70-

تن جي سنگت کان گهري تارڪ پناهه،

ٿو رهي منجهه سايئه قربِ الٰہ.

1-

خالقِ هردوجهان رب الرحيم،

ملڪ جو مالڪ حڪيم آهي عليم.

2-

داڻو ۽ ککڙي ڄمائي پاڻ ٿو،

ٻج منجهان سلڙا اپائي پاڻ ٿو.

3-

قلب داڻو پاڻ ڪيئن ککڙيءَ مثال،

تن مون پيدا ڪيئين حقيقت جو نهال.

4-

عبديت عابد بڻيو معبود ٿيو،

اصل ان جو پاڻ خود موجود ٿيو.

5-

ڪيئي تارڪ ڪيئي عالم ڪيئي رند،

مست ڪي ديوانه ۽ ڪي هوشمند.

6-

هن طرح جيئرو مُئي مون رب ڪڍي،

مومن کي پنهنجو ويسهه ٿو ڏئي.

7-

مخرج الميت من الحي آهه پاڻ،

ان کي ثابت ٿئي رکي جو حق جا ڄاڻ.

8-

حّي حضرت نوح ميت ٿيس پسر،

جو نه آندئين پيءُ مٿي ايمان اپر.

9-

صحبتِ مرشد مون جنهن کي ڪجهه نه ٿيو،

مخرج الميت جو مثل آهي اهو.

10-

هي نشان قدرت جا حق پيدا ڪيا،

تا ڪري توبهه وٺو راهه هُديٰ.

12-

جذبئه وحدت تي سر گهوري وجهو،

مال ۽ اولاد سڀ صدقي ڪريو.

13-

اوج احديث ۾ گم ڪيو جان تن،

ٿيو فنا اندر خدائي ذوالمنن.

14-

موتيٰ قبل ان لاءِ ٿيو اي مومنو،

حّي في الدارين، ٿيو ان کان سگهو.

15-

اقتلوا في حب ذات الله تمام،

تخلقوا اخلاق ان جي سان مدام.

1-

سو اوهان جي آهه رب اللعالمين،

جنهن ڪيا پيدا اُڀ ۽ جوڙي زمين.

2-

منجهه ڇهين ڏينهن ڪيائين سڀ تيار،

عرش تي ويهي رهيو پوءِ ڪردگار.

3-

جنهن کان برجا ٿي رهي هيءَ ڪائنات،

جنهن کان برپا ٿي رهي هيءَ ممڪنات.

4-

جي اذن پنهنجو ڏئي ڪنهن کي کڻي،

سو ڪري سگهندو شفاعت جهٽ گهڻي.

5-

وعدو رباني سمورو ٿيو سچو،

ڪوڙو ڄاڻي تنهن کي ڪنهن پر ڪونه ڪو.

6-

کير ٿوهر جو اهي پيئندا حميم،

تنهن سوا ٿيندو عذاب ان کي اليم.

7-

آهه سو الله اوهان جو ۽ ڌڻي،

روشني لئي سج کي پيدا ڪيئين کڻي.

8-

چنڊ سج جوڙيائين پورا جوڙ سان،

ڪونه نقصان تن کي ٿئي هڪٻئي منجهان.

9-

ماهه تاريخون نٿيون تن مون ڳڻي،

ڪم ۾ سگهجن آڻي سڀ پُرزي ذري.

10-

چؤطرف نُور اِلاهي آه منير،

اهل وحدت لاءِ جلوهء دلپذير.

11-

اهل تقويٰ لاءِ حق اظهار ٿيو،

ورع وار و محو منجهه ديدار ٿيو.

12-

ڇا ڪجي تارڪ بيانِ ڪبريا،

قل هو الله احد ۽ من خدا.

1-

چئو اوهان کي ڪير ڏئي ٿو رزق روز،

کائي خوش ٿا ٿيو سڀئي کان نان فور.

2-

آسمان کان ۽ زمين کان ٿو ڏئي،

جنهن کان هرڪو جانور خوش ٿو ٿئي.

3-

چئه ته سو الله آهي ڪار ساز،

رزاق ۽ خلاّق ۽ بنده نواز.

4-

دل مُئل مون نام موليٰ جو اچي،

نام موليٰ جي کان مُئي دل ٿي پري.

5-

ثَمَ وَجہُ الله لُوَّلُوا اَينَمَا،

نَحَنُ اَقرَبُ آه مِن حَبلِ الوَرَيٰ.

6-

ٿيو جڏهن روشن هو يدا پاڪ حق،

ٿيو ضلال ان کان سوا ٻيو سڀ سبق.

7-

يار کي هڪ ٿي، ڇڏيو اغيار کي،

سان حلال آهيو ڇڏيو مردار کي.

8-

ٿا وڃو ڪاڏي ڇڏي الله کي،

سڀ وحدت سندي ويساهه کي.

9-

وڃ نه تارڪ وصل جي خلوت کان دور،

قُم بِاذِنِيءَ جو دل اندر رک شعور.

1-

ڪيتريون آهن اسان جون آيتون،

آيتون آهن اسان جون ڪيتريون.

2-

ڏس پکي ڪيئن ٿا اڏامن منجهه هوا،

ڪين ڌرتيءَ تي ڪِرن ٿا کان سما.

3-

ريءَ ٿنڀي ٿوڻي اڏيل ٿيو آسمان،

جنهن کي هرگز هٿ نه لائي اهل جان.

4-

۽ سَلو ڪيئن ٿو ڦُٽي ڌرتيءَ منجهان،

نر ۽ مادي پيٽ ۾ ڄاڻي نه خان.

5-

توڻي هردم ٿا ڏسن ذاتي نشان،

ڪونه ڪو ته به آڻين ٿا ان تي ڌيان.

6-

بي خبر هردم رهيا توحيد کان،

ٿا ڏسن توڙي نشانِ حق عيان.

7-

تن کان تارڪ خوب گوشي تي گذار،

عين ربي ساڻ آيا تون نهار.

1-

اُڀ ۽ ڌرتيءَ ۾ ڏسو ٿا اوهين،

آهه سو الله رب العالمين.

2-

اُڀ ۽ ڌرتيءَ تي ڏسو ٿا جو لقا،

اُڀ ۽ ڌرتيءَ تي ڏسو ٿا صفا.

3-

آهه سو الله ذاتِ ذوالجلال،

لاءِ قادر خالق ايزد تعال.

4-

ٿو چوي عادل مون آهيان بي ربا،

عدل منهنجو جاري تا روزِ جزا.

5-

ڏن نذر دعوت جا گهورا روز شب،

جُبّه ۽ دستار جي جن کي طلب.

6-

ڪُن فڪان جو سر ڄاڻين صالحين،

مام ماينطق سڃاڻين صادقين.

7-

تنهن کان پوءِ اسرار صورت جو ڏسن،

جلوو برڪت جو ۽ نعمت جو ڏسن.

8-

ٻاهران ٿيا دين ملت جي مقيم،

اندران بدعت جي قربت تي سقيم.

9-

ڏنگ مارن نانگ ڪاري جيئن نهان،

مثل نوڙي گرچه ڏسجن ضعف کان.

10-

تن کان تارڪ ڀڄ طرف الله جي،

ياد ڪر نَصرٌ مِنَ اللهِ رمز کي.

1-

ٿو چوي آگو ايئن قرآن ۾،

سو هنڊايو پنهنجي دل ۾ جان ۾.

2-

حق اوهان کي پيٽان مائُن جو ڪڍيو،

جن ويچارين ڏاڍي محنت سان ڄڻيو.

3-

پيٽ ان جا ٿيا بطون بي مثال،

جن مون پيدا ٿيا عجائب خوش جمال.

4-

ڇا ڏسو ٿا ڪين منجهه اُڀ جي فضا،

ٿا پکي ڪيئي اُڏامن منجهه هوا.

5-

جعفر طيّار جيئن طيّار سي،

منجهه بهشتن جو اُڏامن پر ڪري.

6-

عارفن ۽ عاشقن جا روح طير،

منجهه فضائي آسمان ڪن ٿا سي سير.

7-

۽ اوهان جا گهر وِهڻ جون جايون جي،

گل مون چوپاين جي آگي ٺاهيون سي.

8-

فائدا چيزون ڏسو ٿي بيشمار،

وقت هڪڙي تائين آهن باوقار.

9-

حق سڃاڻي پوءِ ٿا منڪر ٿين،

اهڙا تن ۾ ٿا گهڻا ڳوليا لڀن.

10-

ڪافرن کي ڪفر، اسان کي دين ڏي،

دين جي تلقين ۽ تلوين ڏي.

11-

غيرالله کان ٿي تارڪ تون جدا،

پڙهه هُوالحق ليس غيرڪ ماسويٰ.

1-

۽ اسان ڪيو رات کي ۽ ڏينهن کي،

ٿيا نشان لئي اهلِ عالم جي ٻه سي.

2-

رات آهي ڪفر ٿيو اسلام ڏينهن،

رات لٿي آغاز ۽ انجام ڏينهن.

3-

رات باطن ڏينهن ظاهر جي مثال،

رات اول ڏينهن آخر جي مثال.

4-

رات ڪثرت ڏينهن وحدت ڄاڻ تون،

رات رحمت ڏينهن رحمت ڄاڻ تون.

5-

ڏينهن ۽ راتيون ۽ هفتا ماهه سال،

آڻيو ڳاڻاٽي ۾ آهين جال.

6-

غوثيت قطبيت ۽ اوجِ علوم،

دنيا دنيا سيم زرگوشو ۽ ڌوم.

7-

آهه دنيا پوک ٿي لئي آخرت،

جيڪي پوکيندو سو لڻندو عاقبت.

8-

جي ڪوئي نمرود ابراهيم ٿئي،

ٿئي ڪو مفڪر يا منجهه تسليم ٿئي.

9-

ڪونه شافع ٿيندو مون ريءَ ڪنهن جي لاءِ،

ڪنهن جو ڪونهي مون سوا ڪاٿي خداءِ.

10-

عشق پنهنجو توکي ڪيم ’تارڪ‘ عطا،

ڏس تون وجہ الله جلوو جابجا.

1-

جنهن اوهان لئي ڪيو زمين کي بسترو،

ڇا زمين ان جو ڪريان ظاهر ذرو.

2-

بادشاهه توڻي گدا ان تي رهن،

انبياء ۽ اولياء ان تي گهمن.

3-

آسمان تان ٿو وسايان مينهن کي،

مون ڪيو نروار اهڙي نينهن کي.

4-

ٿيا نشان اُن ۾ گهڻا توحيد جا،

ٿيا نشان ان ۾ حقيقت جا وڏا.

5-

عقل وارن لئي ڪيم اظهار راز،

عقل جو جنهن ۾ ٿئي گم ترڪتار.

6-

باوجود عقل ’تارڪ‘ ڪر سجود،

سر اِنا احمد کي تون مسيح ڇڏ حجود.

1-

آهه سو الله ۽ قادر ڪريم،

هردوعالم جو اَجهو آگو عليم.

2-

۽ انهيءَ پيدا اوهان جون ڪيون اکيون،

پڻ اکين ۾ حڪمتون ڏاڍيون رکيون.

3-

ٿا اکين سان پيا ڏسو سارو جهان،

ڇا جهان پر هي سڀئي ڪون و مڪان.

4-

ٿا ٻُڌو آواز ڪيئي سان ڪَنن،

جن جي ٻُڌندي ٿا مزا ڏاڍا ٿين.

5-

شڪر گهٽ جيڪو ڪندو ٿيندو زبون،

کائي پي حق جون گهڻي ئي نعمتون.

6-

نيت ويندا سڀ مري ڌرتيءَ اندر،

۽ وري ٿيندا قيامت ۾ ٻهر.

7-

رات ڏينهن جي ٿو ڪري مَٽ سَٽ اهو،

اهڙو ڪم ان ريءَ ڪري ٿو ڪونه ٻئو.

8-

جي نه ڄاڻو ٿا وڃو وٽ عارفن،

جي اوهان کي رمز کان آگاهه ڪن.

9-

’تارڪ‘ اندر صحبتِ عارف گذار،

راز اِن الله ينطق ڌيان ڌار.

1-

سو مبارڪ آهي جنهن منجهه آسمان،

برج ٻارنهن خوبتر ٺاهيا عيان.

2-

تن ۾ ڪو خاڪي ته ڪو بادي ٿيو،

آتشي ڪوئي ته ڪو آبي ٿيو.

3-

برج ٻارنهن تن ۾ ڪيائين هڪ ڏيو،

هڪ قمر روشن منور ٿي ويو.

4-

هي اهوئي آهي رب العالمين،

روز شب ڪيئين هڪ ٻئي جا جانشين.

5-

بي ڌيان آهي خدا جي رهه کان رد،

ڪانه تنهن کي ٿي ملي رب جي مدد.

6-

جو ڪري شڪرانئه پروردگار،

سو ڏسي آثار بيچون بار بار.

7-

برج ڇاهِن چنڊ سج ڇاهي عيان،

رات ۽ ڏينهن آهه ڇا آيا ڪٿان.

8-

عارفن لئي ’تارڪ‘ آهن هي مثل،

قل هو الله ۽ ڇڏي ڏي قيل قال.

1-

هيئن چيو فرعون رب العٰلمين،

ڪير آهي ڪيئن ٿيو آهي مبين.

2-

ان کي موسيٰ چيو ته رب دوجهان،

اُڀ ۽ ڌرتيءَ ۾ رهي ٿو جو عيان.

3-

خود اوهان ۽ جي اوهان جا ٿيا وڏا،

جمله جو رب آهي سو رب العلا.

4-

چيائين اوڀر اولهه ۽ جيڪي منجهن،

آه تن جو رب بيشڪ ذوالمنن.

5-

جي رکو ٿا عقل ۽ هوش ۽ خرد،

دل سان لايو قول الله الصمد.

6-

ختم ڪر ’تارڪ‘ هتي پنهنجو ڪلام،

چؤُ نبي ۽ آل ان جي تي سلام.

1-

مون ڪيو پورو لکي هي خوش ڪتاب،

هي ڪتاب مستطاب آه لاجواب.

2-

ختم ٿيو تفسير آياتِ مبين،

سان مدد الله ربّ العٰلمين.

3-

ڏينهن آچر جو ۽ وقت نيمروز،

هيءُ پُنو منهنجو ڪتابِ دلفروز.

4-

ٿيو جمادي الثاني ماهِ نيڪ تر،

۽ ستين تاريخ ان جي معتبر.

5-

سال تيرنهن سؤ ۽ ايڪونجاهه هو،

مثنويءَ کي مون چئي پورو ڪيو.

6-

ماه آڪٽوبر سندو هو نائون ڏينهن،

جنهن ۾ ٿيو سندو هو نائون

7-

سال پڻ اڻويهه سؤ ٻٽيهون هو،

هي ڪلام دلربا جنهن ۾ پُنو.

8-

جو پڙهي مون کي ڪري تهدل دُعا،

پڻ سنواري جي ڏسي ڪاٿي خطا.

9-

مان نه آهيان شاعر اهڙو نامور،

شهر جنهن جي ۾ نه ٿئي گهٽ وڌ اکر.

10-

مون پڇي تاريخ پي جامِ نبيد،

مون کي چيو هاتف چئه شغل جديد.

1351هه

21-

سروَ جي موسم ۾ پورو ٿيو سخن،

واهه عاليءَ جي ڪپر تي ٿيو وطن.

30-

ختم ڪر ’تارڪ‘ تون شعر بي بها،

ٿيو نگهدار ان جو هردم ڪبريا.

31-

پڙهه محمّد تي صلواتون ۽ درود،

بردر يزدان تون ڪر صدقاً سجود.

32-

بند ڪر پنهنجو ڪتاب لاجواب،

ڄاڻ تون الله اعلم بالصواب.

قديم تحرير

جديد تحرير

1) جهن

جنهن

2) ٻيءَ

ٻِئي

3) ڏيهن

ڏينهن(هڪ ڏينهن)

4) ٻيِ

ٻئي

5) تهن

تنهن

6) ٿيءَ

ٿئي

7) پيء

پَئي

8) مون

مان (منجهان)

9) ڏنئن

ڏنئين (ڏنائين)

10) تن کي

تن کي- تنکي

11) بخشيا۽

بخشيائين