Sindhi Adabi Board Online Library (Dramas)

سيڪشن؛لسانيات

ڪتاب: سنڌي صورتخطي

باب: --

صفحو :6

البيرونيءَ جي ڪتاب جو صفحو	البيرونيءَ طرفان لکيل لفظ		موجوده لفظ
19	مليج		مليڇ
31	ايِشۡوَر		اَيِشَور
40	دَهرمَ		ڌرم
=	بده		ٻُڌ
=	پُرُش		پُرش
42	وديُت		وِڄُ
=	دوُيۡ		ٻه
=	شَبۡدَ		شَبد
=	روپَ		روپُ
=	پنۡچ ماترَسَ		پنج مائرون
=	گَندَه		گند
=	رَسَ		رَس
45	وشنو پراڻ		-
52	واسوُ ديوَ		واسو ديوَ
54	لڪشَمۡيِ		لڪشمي
			لکمي
=	ڪلۡپ		ڪلپَ
59	لوڪَ		لوڪَ
=	سۡوَر لوڪَ		-
=	ناگَ لوڪَ		-
69	شوۡاسَ		ساههُ
70	وويڪ		وويڪ
=	موڪشَ		موڪشَ موک
البيرونيءَ جي ڪتاب جو صفحو	البيرونيءَ طرفان لکيل لفظ		موجوده لفظ
89	پرجاپتي		پرجاپتي
89	راڪۡشَس		راڪاس
=	پشاچ		پشاچ
=	اَشور		اَشور
=	بوُت		ڀوت
=	ديـٖـوَ		ديو
100	وَرڻَ		وَرَڻ
101	ڪۡشنَري		کتري
=	شوڌرَ		شوڌَر
=	چندال		چنڊال
=	پَدۡمَ		پَدَم
116	وِتَستي		وِٿي
117	جيِترَ		چيٽ
=	جيشَت		ڄيٽ
=	بالگن		ڦڳڻ
120	ڪٿار		ڪهاڙي
127	شۡلوڪَ		سلوڪ
135	ويۡاڪَرَڻ		وياڪرڻ
136	ڇَندس		ڇند
139	ماترا		ماترا
140	جوَلَن		جَولَ< جوَرَ< ڄَرَ
=	پَرۡوَتَ		پربت
156	لَوَڻَ		لوُڻ
=	مُشتۡي		مُٺۡ
البيرونيءَ جي ڪتاب جو صفحو	البيرونيءَ طرفان لکيل لفظ	موجوده لفظ
156	لَوَڻ مُشۡتِي	لوُڻَ مُٺُ
160	سوَرَڻ	تولا
=	تولا	تولا
=	ماشا	ماسا
165	تُلا	تور
172	اَڪۡشَرَ	اَکَر
=	پاوَڪَ	پاوَڪَ
=	دَهن	ڌَن
=	اَگني	اَگني
=	تپن	تپن
=	سموندۡر	سمونڊ سمنڊ
=	ساگر	ساگر
=	ماشً	ماس< ماهه
=	وِسَرۡگَ	وسرگ
173	مَلواڙي	(لکت جو نمونو)
=	سئَندۡو	سنڌي
=	لاڙيِ	لاڙي (لکت جو نمونو)
174	اڱۡڪَ	اَنگ

البيرونيءَ جي ڪتاب جو صفحو

البيرونيءَ طرفان لکيل لفظ

موجوده لفظ

علم هيئت جا لفظ

178	گگن	گگن
=	آڪاش	آڪاش/ آڪاس
=	اَمبۡرَ	اَمبر
=	اَبۡر	ابر
=	چندۡرَ	چنڊ
=	لوچَنَ	-
=	لَڪۡشَ	لِکَ

ڏينهن جا نالا

213	ادِتۡيَ بَار	اَرتَوار/ آچَرُ
=	سومَ بار(1)	سومار/ سُومَرَ
=	مڱگل بار	منگل، اڱارو
=	بدبار(2)	ٻُڌوار/ ٻُڌر
=	بۡرهسپتي بار(3)	وسپت
=	شُڪرۡ بار	شڪر وار
=	شنَئشچَرَ بار (4)	ڇنڇر

(1) سومَ بار> سوم وار> سومار> سومَر

(2) بدبار> ٻڌوار> ٻُڌر

(3) برهسپتي بار> ورهسپت> وسپت

(4) شنئشچر> ڇنڇر

البيرونيءَ جي ڪتاب جو صفحو

البيرونيءَ طرفان لکيل لفظ

موجوده لفظ

گرهن ۽ سيارن جا نالا

215	اَدَتَيۡ	آچر
=	شورۡيه	سورج
=	سومَ	سومَ
=	چندۡرَ	چنڊ

مهينن جا نالا

217	چيتۡرَ	چيٽ
=	ويشاک	وساک ويساڪ
=	جيشۡتَ	ڄيٺ
=	آشاد	آکاڙ
=	شرۡواڻ	سرواڻ/ سانوڻ
=	ڀادۡرَ پَدَ	بَڊو
=	اَشۡوَيجَ ڪارۡتَڪَ	اَسو ڪَتي
	مارگ شيرَشَ	ناهري نهاري
=	پوشَ	پوهه
=	ماگهه	ماگهه
=	بالگن	ڦڳڻ

البيرونيءَ جي ڪتاب جو صفحو

البيرونيءَ طرفان لکيل لفظ

موجوده لفظ

طرفن ۽ ڏسين جا نالا

290	دڪشۡڻ	ڏکڻ
=	اُترَ	اُتّر
=	پَشۡچم	پڇم
=	پوُرۡوَ	پورب
=	آپَر	پر/مٿي
=	تَل	تر

مهل ۽ گهڙيون

334	پراڻ	پراڻ
357	رِتُ	رُت
359	ڪۡشڻ	گن
=	راتۡري	رات
=	ماسَ	ماهه
=	پَڪش	پک
=	بَرۡش	بَرس/< بَرهه<ورهه

ڀاڱو 2

20	اَدرَ	اَڌڙ، اَڌ، اَڌڪ
=	يگ	يِگ/جُڳ
=	چَڪَر	چَڪر

البيرونيءَ جي ڪتاب جو صفحو

البيرونيءَ طرفان لکيل لفظ

موجوده لفظ

تور ۽ ماپ جون جدولون

161	هڪ ماش (ماسو)	= اَنڊي (وَڻ جو ٻجهه)
	هڪ آنڊي	= 4 يَوَ (جَو)
	هڪ يَو	= 6 ڪلا
	هڪ ڪَلا	= 4 پاد
	هڪ پاد	=4 مُدۡري
163	4 آنڊي	= هڪ ماشَ (ماسو)
	8 ماش	= هڪ چڻو
	2 چڻا	= هڪ ڪرَش، سُوَرَڻَ
	4 سۡوَرۡڻَ	= هڪ پَل
	4 پل	= هڪ ڪُڊوَ (ڪوڏِي)
	4 ڪڊۡوَ	= هڪ پۡرَسۡٿ
	4 پۡرسۡٿ	= هڪ اڍِڪَ
	4 اَڍَڪَ	= هڪ درَوڻ
	2 دَرۡوَڻ	= هڪ سورۡڀَ
	2 سوُرۡڀَ	= هڪ چڻا
	2000 پل	= ڀارَ
	2000 پَلَ	=هڪ ڍڳو

البيرونيءَ جي ڪتاب جو صفحو

البيرونيءَ طرفان لکيل لفظ

موجوده لفظ

مفاصلي جي ماپ

166	7 جَوَ	= هڪ اڱگۡل (آڱر)
	4 اڱگلَ	= هڪ لامَ
	4 اڱگلَ	= هڪ هَٿَّ
	4 هَٿَّ	= هڪ ڌَنُ
	40 ڌَنَ	= هڪ نَلُوَ (نري)
	25 نَلُو	= هڪ ڪرۡوش
		(ڪۡــــروش< ڪــــــــروهه < ڪوهه)
	هڪ ڪۡروش	4000 هٿ

آڱوٺي جي ڇيڙي کان چيچ تائين ماپ

	آڱوٺي جي ڇيڙي کان
	چيچ جي ڇيڙي تائين=	وِتَستي (وِٿِي)
	آڱوٺي ۽ ڏسڻي آڱر جي ڇيڙي تائين	= گوڪَلَ
	آڱوٺي ۽ ٻاچ جي ڇيڙي تائين	= ڪَرَڀَ
	آڱوٺي ۽ وچين آڱر جي ڇيڙي تائين	= تال

اهڙيءَ طرح عرب سياحن ۽ ٻين مورخن جي ڪتابن ۾ ڏنل ڪن شين جا نالا ۽ اسم، جيڪي سنڌ ۾ اسلام جي آمد کان به اڳ ڳالهائبا هئا، مثال طور:

لفظ	لفظ
سندڻ(1)	سنداڻ(2)
چندن(3)	مُشڪ (عربي مسک) (4)
کنڊ(5)	جَتَ
واڻيا(6)	سِڙهه
دَٻَڪي	آڪرو
ڪپور(7)	ڇيٽ ⁽¹⁰⁾ (ڪپڙي جو قسم)
دنگي(8)
هنڊول (هندورو)(9)
پَٽ ⁽¹¹⁾	ڪرمچ ⁽¹²⁾
بجاج	نير (رنگ) ⁽¹³⁾
انب (1)	اوچ (اوچو، عربي اوج) (2)
ايلاچي (3)	ڪرڻ ڦول(4)
جاءِ ڦل (5)	توتيو(6)
نيلوڦر، نيلو ڦل(7)	مِکَ
ڪک (طب جو لفظ)	ڀَت(8)
ليسوڙا(9)	ايريو(10)
هريڙِ (11)	آنئورا (12)
سُنڍ(13)

اهڙن سنڌي لفظن جي فهرست جن سان سر کائي رکندڙ ڪيترائي لفظ رگويد ۾ به ملن ٿا:

رگويدڪ لفظ	سنڌي لفظ
وَستِيِ	وستي
ديو رَم	ڏير
پَڪۡوَ قَلمَ	پڪو ڦل، پڪل ڦل
مانَ	ماڻِ
ڪشِيرِ	کير (ڪشَ<ک)
چَر	چَروِڙي، چؤنرِي
منُجَ	مُڃَ
ڪُنڀِ	ڪُنڀ (وڏو پيالو)
چَڪر	چَڪرو
پرٿَوِيِ	پرِٿوي
داسَ	داسَ
آپو	آب
يوڪۡتَر	جوٽو
سۡنيههَ	نيهه< نينهن
وَڌَ ويوَ	وڌِوِا
مامۡسَ	ماسِ
ڪانچِي�	ڪانچَ (سُٿڻ)
يَوَ	جَوَ
وَتسَ	وَڇَ
گئو	ڳئون
سَمُندرَ	سَمونڊ، سمنڊ
ستۡيَ	سَچ
اَرِٿَ	اَرٿُ
رَٿَ	رَٿُ
جۡهوَ	ڄِڀ

جپسي ٻوليءَ جا لفظ جيڪي سنڌي ٻوليءَ سان هڪجهڙائي ڏيکارين ٿا (1):

(1) John Marshall, Mohen-jo Daro & the Indus Civilization, London, 1931 P. 33.

(2) سنڌ لوهارڪي ڪم ۾ شهرت رکندڙ هئي. سنڌ مان ٻئي سامان سان گڏ، سنڌ جون تلوارون به عربستان ڏانهن وڪري لاءِ روانيون ڪبيون هيون، ڏسو: جاحظ: �رسالہ فخرالسودان علي البيضان، حوالو ڏنو ويو آهي، ص 5.

(3) سيد سليمان ندوي: عرب و هند ڪي تعلقات، هندستان اڪيڊمي، الهه آباد- 29-، 1920ع، ص 69.

(4) ايضاً.

(5) ايضاً.

(6) ايضاً.

(7) ايضاً، ۽ پڻ ڏسو بزرگ بن شهريار: عجائب الهند، جلد اول، حوالو ڏنو ويو آهي، ص 201

(8) ايضاً، ص 63.

(9) سيد سليمان ندوي: �عرب و هند ڪي تعلقات�، ۽ پڻ ڏسو: بزرگ بن شهريار: عجائب الهند، جلد اول، ص 202.

⁽¹⁰⁾ ايضاً، ص 70.

⁽¹¹⁾ سيد سليمان ندوي، حوالو ڏنو ويو آهي، ص 29 ۽ پڻ ڏسو بزرگ بن شهريار، ايضاً، ص 202.

⁽¹²⁾ ايضاً، ص 70.

⁽¹³⁾ ايضاً.

(1) سيد سليمان ندوي، حوالو ڏنو ويو آهي ص 52.

(2) ايضاً، 142.

(3) ايضاً.

(4) ايضاً، ص69

(5) ايضاً.

(6) ايضاً.

(7) ايضاً، 69

(8) ايضاً، 152.

(9) ممتاز حسين پٺاڻ ڊاڪٽر: مقالو، �سامي (عرب) تهذيب جي ارتقا ۾ سنڌ جو حصو� ، قسط ماهوار نئين زندگي، مارچ 1969ع، ص 46.

(10) ايضاً.

(11) سيد سليمان ندوي: �عرب و هند کي تعلقات�، ص 69

(12) ممتاز حسن پٺاڻ ڊاڪٽر: مقالو، قسط ٻين، ماهوار نئين زندگي، مارچ 1969ع، سامي (عرب) تهذيب جي ارتقا ۾ سنڌ جو حصو، حوالو 12، ص 46.

(13) حوالو 14، ص 69.

� (1) Vijaya Krishna brothers, �Literary Hostory of India�, Omle Co, Inc: New York, P. 5

Also See: Chandra Chakraverty, �Racial History of India�, Vijaya Krishna brothers, Calcutta, PP. 170-225.

(1) هن معلومات جو مدار مسٽر ليلي رچنداڻيءَ جي اُن مقالي تي آهي جيڪو سماهي مهراڻ نمبر 3، سال 1967 ع ۾، 39 صفحي کان 44 تي ڇپيل آهي.

نئون صفحو -- ڪتاب جو ٽائيٽل صفحو
ٻيا صفحا 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
هوم پيج - - لائبريري ڪئٽلاگ

� Copy Right 2007
Sindhi Adabi Board (Jamshoro),
Ph: 022-2633679 Email: bookinfo@sindhiadabiboard.com