|
نظم
آزاد نظم
نثري نظم
اياز گل جي شاعري محسوس ڪرڻ جي شاعري آهي، حواسن
کي ڇُهڻ واري، لمحن تائين هلڪو هلڪو سُرور ڏيندڙ.
ــــ تاج بلوچ
سنڌ
سنڌُ اوچي آ
سنڌُ اوچي آ
هِن سورجَ، چنڊَ، ستارن کان
هر منظرَ کان، مَهڪارن کان
درياهَن کان، وڻڪارن کان
۽ سانوڻ مُند، بهارن کان
سنڌُ اوچي آ
سنڌُ اوچي آ
هر ڪُرسيءَ، قَلم، ڪتابن کان
سڀ مستُين، ڪيفَ، حِجابن کان
ها ڳلڙن، گُلَ گُلابن کان
۽ تُنهنجي مُنهنجي خوابن کان
سنڌُ اوچي آ
سنڌُ اوچي آ
تو پارَن کان، مون پارن کان
ها ٻَنيءَ، وَنيءَ، ٻارَن کان
هر جانيءَ، جانِ ۽ يارن کان
۽ هُن جي گَهر جي چارن کان
سنڌُ اوچي آ
سنڌُ اوچي آ
اسان انسان
اسان جي اندرَ ۾ تون سَرچي وڃين ڀل
اسان کي سڄڻَ! پوءِ به سمجهي نه سگهندين!
اسان پيارَ ڀَريا مِٺا گيتَ آهيون
اسان ماتِ آهيون، اسان جيت آهيون!
اسان ماڪَ ڀِنڙي ڪا پِرڀات آهيون
اسان ڌَرتتيءَ ۾ ٿڌي ڇانوَ آهيون
اسان سِڪَ جي ڪا سِڌي واٽَ آهيون
اسان ڪِرڀَ ڀَريا ڪي سرٻاٽَ آهيون
اسان ڪنهن جي دَردن جو درمان آهيون
اسان دردُ ڏيندڙ ڪي ڌَنوان آهيون
اسان موتئي جي ته سُرهاڻ آهيون
اسان ذِلتن جا به اُهڃاڻ آهيون
اسان پيارَ جا پَڪسِرا ڪوٽ آهيون
اسان ئي گُناهن سندي اوٽ آهيون
اسان عزتُن جا سهارا به آهيون
اسان لَڄَ لوئڻَ وارا به آهيون
اسان ڪِن جي روئڻَ تي رُئندا به آهيون
اسان خوش ڏسي ڪنهن کي جلندا به آهيون
اسان ڪنهن لاءِ ڏاتارَ، ڀڳوانَ آهيون
اسان ڪن جي نظرُن ۾ شيطانَ آهيون
اسان ڪن جي شعرن جا عُنوانَ آهيون
اسان قُربَ قاتل تِکا ڪانَ آهيون
اسان پيارَ جي ڪٿ پالوٽَ آهيون
اسان ڪِن جي احساس تي چوٽَ آهيون
اسان ڪارِ، بنگلن جا سينگارَ آهيون
اسان پيٽَ بُکيا ننگا ٻارَ آهيون
اسان اُتم سڀ کان ته انسانَ آهيون
اسان ڪِريلَ وحشي ۽ حيوانَ آهيون
اسان جي اندر ۾ تون سَرچي وڃين ڀل
اسان کي سڄڻ! پوءِ به سمجهي نه سگهندين!
*
نئين ڳالهه
اسان تي جي الزام آهي ته ڇاهي؟
اِها ڪا نئين ڳالهِه ناهي او پيارا!
سدا سچَ کي ڪَچُ ڄاتو ويو آ
سدا ڪُوڙَ جو گيتُ ڳاتو ويو آ
هتي قُرب آهي ڌِڪاريو ويو ۽
سدا لوڀَ سان نينهنُ لاتو ويو آ
هتي روپَ بدلڻ نئين ڳالهه ناهي
اسان تي الزام جي الزام آهي ڇا هي؟
اها ڪا نئين ڳالهه ناهي او پيارا!
خيالَن تي پَهرا لڳايا وڃن ٿا
جي جاڳن ٿا جذبا، دَٻايا وڃن ٿا
ڦَٽن تي لَپون لوڻُ ٻُرڪيو وڃي ٿو
هتي روزُ گهايلَ ئي گهايا وڃن ٿا
نَڪا سونَهن آهي، نه سُرهاڻ آهي
اسان تي جي الزام آهي ته ڇاهي؟
اها ڪا نئين ڳالهه ناهي او پيارا!
اسان سُورَ سارا هي سَهندا رهون ٿا
سنڌوءَ وانگي اڳتي ئي وڌندا رهون ٿا
هي الزامَ سارا ۽ ڳالهيون اَجايون
ٻُڌي سڀ زماني جون کِلندا رهون ٿا
ڀلا ڪيرُ آهي، اسان کي جو ڊاهي؟
اسان تي جي الزام آهي ته ڇاهي؟
اها ڪا نئين ڳالهه ناهي او پيارا!
*
پاپُ
پاڻَ ته پاپُ ڪيو ئي آهي
ڇونه ڀلا سنگسار ٿيون؟
يا مُرڪي مُرڪي زَهرُ پيئون
۽ مري جيئون!
ڪنهن سان قولُ قرار ڪيوسي
ڄڻ دنيا تي وارُ ڪيوسي
پيارُ ڪيوسي، پاپُ ڪيوسي؟
پاپُ ڪيوسي؟!
ڌرتيءَ سان جي نينهُن نِڀائي
اُن سان جيڪو ناتو آهي
ڪين ڇِنوسي، يا حقُ پنهنجو
کَسي کنيوسي، ڪين پِنيوسي
پاپ ڪيوسي؟
نينهَن کي گِيتن ۾ ڳاتوسي
ڏينهَن کي گِيتن ۾ ڳاتوسي
رات کي هردم رات چيوسي
پاپُ ڪيوسي، پاپُ ڪيوسي؟!
پاڻَ ته پاپُ، ڪيو ئي آهي
ڇو نه ڀلا سنگسار ٿيون؟
يا مُرڪي مُرڪي زَهرُ پيئون
۽ مري جيئون!
ياد پرينءَ جي
يادِ جيئن جيئن پرين!، تُنهنجي ايندي وئي
دردَ جي هر گهڙي دُور ٿيندي وئي
هر طرف روشني، سازَ، سُرهاڻ آ
مُنهنجو مَنُ موجَ ۾، ڄڻ ته مهراڻ آ
جنهن ۾ اِحساسَ مِٺڙا ڇڏيندي وئي
يادِ جيئن جيئن پرين! تُنهنجي ايندي وئي
توکي ساري مان سُپرين! ستس جنهن پلڪ
ڏينهنَ جا ڏُک وِسري ويا تنهن پلڪ
مُنهنجي خوابن ۾ خوشبوءِ ڀريندي وئي
يادِ جيئن جيئن پرين! تُنهنجي ايندي وئي
تو سواءِ زندگي ڄڻ مِٺو زهرُ هئي
دل ڊٺلَ شهرَ جي ڪوئي کنڊرُ هئي
قُربَ جا ڪوٽَ اُن تي اَڏيندي وئي
يادِ جيئن جيئن پرين! تُنهنجي ايندي وئي
يادِ جيئن جيئن پرين!، تُنهنجي ايندي وئي
دردَ جي هر گهڙي دُور ٿيندي وئي
روشنيءَ جو سفر
ڳالهِه سولي نه آ
ڳالهِه سولي نه آ
مُورکن جي شهرَ منجهه ڏاهو ٿيڻُ
وهَه پيئڻُ!
تيز طوفانَ سان دِيپَ جو اٽڪجڻ
پوءِ به جلندو رهڻ!
راتِ کان ڏينهن ڏي، روشنيءَ جو سفُر
ڳالهِه سولي نه آ
ڪُجهه پهر ڏُک ڏِسڻو ته پوندو ضرور
بند اونداهي ڪمري مان نِڪري جڏهن
صاف روشن فضا ۾ ٿو اچجي تڏهن
تِرورا تِرورا ڇائنجي ٿا وڃن
ڪُجهه پَلڪ ڪُجهه ڏسڻ ۾ اَچي ئي نٿو
روشني ڄڻ ڪنڊن جيان چُڀڻ تي لڳي
سوجهري سونَ جهڙي کي پڌرو پَسڻ
خوش ٿيڻُ!
ڳالهِه سولي نه آ
ڳالهِه سولي نه آ
جيون
جيونُ ڪنهن جيءَ يادِ جو نالو
جيونُ ڪڙيءَ دوا جو پيالو
جيونُ سُرَ، سُڳنڌ، اُجالو
جيونُ اکڙين منجهه جُهڙالو
جيونُ گُل جئن ماڪَ ۾ آلو
جيونُ جذبن تي ڪو تالو
جيونُ ڪوئي ٽَهڪ نِرالو
جيونُ ڄڻ ڪو من پُورالو
جيونُ تيزِ اُڏام اپالو
جيونُ سُستي، ڏُکَ، ڏيوالو
جيونُ روشنين جو حوالو
جيونُ، غربتَ، بُکَ جو ڀالو
اڃا اسان جو دؤر آ
اڃا اسان جو دؤر آ
او ڪُوڙَ جا پيمبرؤ!
پري رهو، پري رهو!
اَڃا ٿو پيارَ جو شهرُ وَسي پيو
اِنهيءَ تي مينهنُ نينهنَ جو وَسي پيو
اڃا ٿي سِينڌ سونهَن جي سنوارجي
اڃا ٿي ڪنهنجي واٽَ پئي نهارجي
جُدا ٿي روئي راتِ پئي گُذارجي
اڃا ملڻَ جي آس دل ۾ ڌارجي
اَڃا نه پنهنجو پيارُ ٿو وِسارجي
ڍڪي اکين ۾ ساهَه ۾ ٿو سارجي
غَمن ۾ هانءُ ڪين پيو ٿو هارجي
پکي پيو ٿو پيارَ جو اُڏارجي
اَڃا ڪيلُ قول پيو ٿو پارجي
اڃا ڀي ساهُه ديس تان ٿو وارجي
اڃا ٿي ناوَ سير مان اُڪارجي
اڇا سُتل سوچَ ٿي اُٿارجي
اڃا ڀي مَچُ ڏاتِ جو ٿو ٻارجي
۽ راتِ مان ڪو سِجُ ٿو اُڀارجي
اڃا اسان جو دؤر آ
اڇا اسان جو دؤر آ
اَڃا ته لاٽَ سچَ جي جلي پئي
۽ ڀُڻڪَ سُورَ ڀُڻڪَ سان سَلي پئي
اڃا نه دل کان دِل، ڪا دِل پَلي پئي
نه رازُ اکِ، اکِ کان آلي پئي
اَڃا ته سِڪَ راهه ٿي جهلي پئي
اڃا به جَنگِ ڪِرڀَ سان هلي پئي
سو ڪُوڙ جا پيمبرؤ!
پري رهو، پري رهو
اڃا اسان جو دؤر آ
اڃا اسان جو دؤر آ
دعا
شالَ هي ديسُ ٺَري
ڏاڍُ ڏَري، ڏاڍُ مري
کيتَ ۾ سنگَ پچَن
رنگَ رچن، انگَ نچن
پيارا پيغامَ کڻي
ڪانگَ اچن، مَچَ مچن
سونهن سينگارُ ڪري
ميتُ وري، مهر ڪري
شالَ هي ديسُ ٺَري
ڏاڍُ ڏَري، ڏاڍُ مري!
سچ اوچوئي رهي
سورَ سهي، ڪين ڊهي
سچَ جيان سنڌو اَمر
تارِ وَهي، ڪين لهي
رُڃَ جي اُڃَ مري
پارِ پري، ٿَرَ ڀري
شالَ هي ديس ٺَري
ڏاڍُ ڏَري، ڏاڍُ مري!
شال! هي ديسُ ٺري
ڏاڍُ ڏَري، ڏاڍُ مري!
گونگو پيارُ
”ٻَهڳُڻَ وانگي ٻَهڪي شالَ
مُکڙين وانگي مَهڪي شال“
جنهن لئه جهولَ جهليندو آهين
ڏينهنُ سڄو ۽ راتِ سڄي پيو
جنهن بابت سوچيندو آهين
جنهن جو چهرو چَريا ماڻهو
تارن ۾ ڳوليندو آهين
اکِ ۾ اُن جي ڪَکَ پوڻ تي
پاڳُل بڻجي ويندو آهين
ساري گهرَ جي اکِ بچائي
موتين کي روليندو آهين؟
روزُ پيو سوچيندو آهين:
”اڄُ اُنهي جي آڏو ايندس
پيارَ جا گُلَ سمورا سوئي
لفظن جا ڪي موتي ميڙي
اُن جي قدمن ۾ هاريندُس
دل ۾ ڪائي ڳالهِه نه رکندس
ساري ساري سُور سليندُس“
سِڪَ سنڀالي سيني ۾
پَڌرو پيارَ ڪرڻ جو سوچي
پوءِ ڇو منهنجا دوستَ! جڏهن
هُن جي سامهون ايندو آهين
پِنڊ- پَهڻ ٿي ويندو آهين؟
واهَه! عجب تون ماڻهو آهين
حيرتَ جهڙو ماڻهو آهين!!
آخري رستو
هاڻي موٽَڻ جو ڪٿي آ، امڪان؟
سارو جيونُ ته داوَ تي آهي
هر ٽَهڪُ، لُڙڪَ جي آ نانءِ ٿي ويو
دردَ- درياهُه آهي اُٿلي پيو
سارا رستا وڃائي آياسي
سارا ٻيڙا جلائي آياسي
آڳِ آهي اڳيان
پُٺيان پاڻي
۽ هاڻي!
جِيتَ ملندي ته ڀلا چئبا ڀاڳَ
هارَ هرڪا به اکين تي آهي
آءٌ ته پوءِ تنهن کان اڳي
ڪُوڙ جو ڌُوڙ مُنهن ۾ پائي وڃي
(پنهنجي ئي)
رات هر سونهن کي ڳڙڪائي وڃي
(سجَ سوڌي)
راتِ ڪاريءَ جي اکُين منجهه
کُپائي اکيون
ساري سگهَه ميڙي سَهيڙي اُن سان
جهيڙي ڏيون، وڙهندا رهون
وڌندا رهون، مُنهنجي جان!
هاڻي موٽڻَ جو ڪٿي آ، امڪان؟
وڇوڙي جو پهريون نظم
تون وئي آن ته ايئن ڀاسي ٿو
چو ڏِسائُن ۾ ڌُوڙ اُڏري ٿي
وقتَ جا پيرَ ڄڻ ته وَڍجي ويا
هر گهڙي سالَ وانگي گُذري ٿي
ڪنهن به گُلَ ۾ سُڳنڌِ ناهي رهي
بس اُڀا تيز صرف ڪنڊا هِن
آڱرُين ۾ ٿا جيڪي لهندا وڃن
ٽيپِ تان ڪوبه خوبصورت گيتُ
صرف هڪ شورُ ٿو لڳي هاڻي
دردَ کي عُمرِ ٿي آ ساماڻي!
پاڻ کي پاڻُ اوپرو ٿو لڳي
ٽهڪَ تي روڄَ جو گُمان ٿو ٿئي
ڄڻ ڏِسڻ ۾ ڀَڳل لڳان ٿو مان
آئيني کي مُئل لڳان ٿو مان
تون وئي آن، ته ائين ڀاسي ٿو!
تون وئي آن ته ايئن ڀاسي ٿو!
*
دل جي ديس مان جلا وطن يادون
اُهي به ڏينهن هئا:
روزُ روزُ ملبو هو
۽ ڳالهِه ڇا به هجي
ٽهڪَ ڏيئي کِلبو هو
چَپنِ تي پنهنجون پرايون، هزار آکاڻيون
ادبَ تي، آرٽِ تي، فلمن تي ۽ ڪتابن تي
طويل بحثَ رُساما، عَجب عَجب ڳالهيون!
۽ وِچ ۾ وري اکڙينِ جون پنهنجون شيطانيون
عجب نَشي ۾ ٿي گُذريا، هي ڏينهنَ ۽ راتيون
نه پنهنجو هوشُ، نه دُنيا جي ڪا خبرَ پرواهَه!
۽ هي به ڏينهن ٿيا:
ٿا ڪڏهن ڪڏهن گڏجئون
مِلون ته ائين جو ستَ ڪوٽَ اوپرائپَ جا
ڪنهن
[1]JOKE
تي به رُڳي مُرڪَ، سا به زوريءَ جي
نه مان ئي ساڳيو اُهو ۽ نه تون اُها ساڳي
اکيون اُهي ئي مگر، هاڻي تِن ۾ ويرانيون!
پرائي ديسَ ۾ ڪنهن اجنبيءَ جون حيرانيون!
ٻه چار جُملا، لڳن ٽيپِ ٿيلَ زبانن تي:
”اوهان جي ڪيئن آ طبيعت،
ڪٿي ۽ ڪيئن آهيو؟
لکو ٿا؟
لکڻ به شايد ڇڏي ڏنوَ هاڻي!
گهڻن ڏينهنِ کان اوهان جو نه ڪُجهه پڙهيو آهي
ڏسو ته ڪيڏي نه آهي خراب موسمَ اَڄ
هَوا ۾ ڪيڏي مٽي!
بس زڪام، کنگهِه، بُخار!!“
۽ وِچَ ۾ وري خاموش چانهه جو وقفو:
جي ڪوپ ڏيندي ٿئي آڱريُن جو ٿورو ڇهاءُ
تَڪڙ ۾ هَٿُ ڇِڪڻ،
[2]SORRY
ٿورڙو پڇتاءُ!
نگاهون هيٺ، رُڳو ماٺِ، ماٺِ ڀي هڪ گهاءُ!
عذابُ ماٺِ جو جنهن پل وڌي وڃي حد کان
”چڱو، هلان ٿو!“ چوڻ:
دَرَ ڏانهن وڌڻ، وڌي رُڪجڻ
اَجائي آسَ، اِجهو موٽَ ۾ ڪوئي چوندو:
”اڃا ته ويهُه اَڃا وقت ئي ٿيو ڇاهي؟
جڏهن به ايندين، ائين تَڪڙِ ئي ڪيون ايندين!“
مگر جوابَ ۾:
”پوءِ چڱو، وري اچجو!“
ٻُڌي، نِڙيءَ ۾ ڪائي شيءِ اَٽڪندي ڀاسي
۽ تيز تيز قدمَ، ڌُوڙ ڌُوڙ راهُن تي.
اِهي به ڏينهن ٿيا!
ها، اِهي به ڏينهن ٿيا!!
*
اُداس پل جو هڪ وعدو
مان پنهنجي پاڻَ سان
اهڙو ڪيان ٿو وعدو اَڄُ
ته تُنهنجي نينهنَ جي ناتي نه
آئيندي جيئبو
نه مُرڪبو ئي وري، هاڻي تُنهنجو نانءُ وٺي
نه تنهنجي راهَه گُذارن تان گُذريو هاڻي
جي گُذريو به ته، ڪنڌُ هيٺ ۽
جُهڪيلَ اکيون.
نه تنهنجو خيال، نه جذبن جي ڪائي ڪِتڪائي
نه جاڳَ ۽ نه وري ڪا اکيُن ۾ لالائي
جي ذڪر آيو ڪٿي، تُنهنجو
ڪنهن به محفلِ ۾
ته اهڙو ڏيکُ ڏِبو، ڄڻ نه ڪا شناسائي،
اڪيلو ڪمري ۾ ويهي ۽ توکي يادِ ڪري
ڪو غزلُ لِکبو ۽ نه ڪو شعرُ
تُنهنجي نانءِ ڪبو.
جي دِل گُهري ڪنهن پُڇيو دوستَ
تُنهنجي باري ۾
ته ٽهڪُ ڏيئي وڏو چئبو:
”ڪُوڙ هو سڀ ڪجهه
مڙيئي دل پئي وِندرائي سي
ٻه ٽي ڏينهنڙا
اسان ۽ پيارُ!!، ڪو کوڙو
لڳي ٿو دوستَ ڀلا؟!!“
نه تُنهنجو ساٿُ، نه آٿتُ، نه هانوَ تي ڇَنڊو
ته پوءِ روزُ دُکن جا صليبَ ڇو کڻجن؟
ڇو روزُ مَرجي ۽ ڇو روز رولجَن موتي،
جي جيتَ ناهي اسانجي ته ماتِ ڇا جي لاءِ؟
ڊگهو سفر ۽ اُداسيءَ جي راتِ ڇا جي لاءِ؟
سدا اَڪيلو رهان
سو چڱو آهي اڳنا
مان پنهنجو پاڻَ سان اهڙو ڪيان ٿو
وعدو اَڄُ
ته هاڻي ڪنهن سان به ڀُلجي ڪڏهن
نه پيار ڪبو!
*
ناشُڪري
پرين!
مُنهنجي ننڍڙي گَهر ۾
خُدا جو ڏِنو
سڀ ڪجهه آهي
سواءِ تُنهنجي!
*
سائينم سدائين ڪرين...
هِن ٽرينِ جي
هڪ گاڏي ۾
ٻين گهڻن ڌارين سان گُڏ
هڪڙو محبوب مُرڪندڙ چهرو
ڀي آهي
هِن ٽرينِ کي پنهنجيءَ
پناهَه ۾ رکجانءِ
سڀ سُکَ هِن جي راهَه ۾ رکجانءِ
يا خدا!
يا خدا!
*
ڪُوڙ
ٻالپڻ کان ٿا
اِهو ٻُڌندا اَچون
ڪوئي جي يادِ ڪري ٿو ته
ٿئي ٿي هِڏڪي
پر اِهو ڪُوڙ، صفا ڪُوڙ
لڳي ٿو هاڻي
ايئن هجي ها ته پوءِ
تُنهنجي هِڏڪي
بندِ ئي ڪين ٿئي ها
سانئڻ!
*
هڪ مجبوري آ
جڏهن به سُکَ جي هر شاهراهَه
بند ٿي وئي
۽ روڳَ- رستي تي ٿِڙندو رهيس ۽ ٿُڏبو رهيس!
نه ڪوئي سڏُ ٿيو، هٿُ وڌيو
نه ٽيڪَ ملي،
رُڳو اهوئي ٿيو، مون تي ٽَهڪَ ڏيئي وڏا
هوا کِلي آهي، رستي جي
هيکلائي کِلي
۽ اَڌ سُڪل ڦَٽن تي هي روز رُهنڊَ نئين
سڀيئي رستا مُنجهيلَ
خواب خواب راهَه سنئين
ٽهڪَ جي نانءَ کان نا آشنا هي چَپَ مُنهنجا
بَسنت- رنگَ کان اوپريون نگاهون هي
ڪنهن هڪ نهارَ لئه
سالن کان منتظر اکڙيون
جنين جي ڀاڳَ ۾ لِکبيون رهيون ٿي مايوسيون
نه ڪنهن جي پيارَ جو امرتُ، نه جيئڻ لئه اُتساهه
لڳي ته ساهُه، هرهڪ ساهُه
آهي پويون پَساهُه!!
تڏهن جن دل جي انڌيرين گِهٽين کي روشن ڪيو
۽ ماءُ جيان وجهي ڀاڪرُ، چُميو نِرڙ، منهنجو
انهن جن منهنجي خيالن جا ديپَ ٻاري ڇڏيا
۽ وارَ سوچَ جا، پاٻوهَه مان سنواري ڇڏيا
جنين حياتي ڏني مُنهنجي
مُئلَ لفظن کي
۽ گهاوَ گهاوَ اُميدن جي ڪئي مسيحائي!
اُنهن جي هوندي حياتيءَ مان گُم تنهائي.
پوءِ هاڻي عرصي پُڄاڻان
جي مُرڪَ، مُرڪي آ
سدا جي ننڊَ وِساريل اکين کي خوابَ مليا
سُکن آ ڪنڌُ ورائي ڏٺو، ڏِسي ۽ کِليا
۽ دل جي باغَ ۾ ڪجهه رنگَ رنگَ ڦولَ ٽِڙيا
ته هاڻي ڪيئن ڪري ٿو سگهان ۽ ڪيئن ڪيان؟
پُراڻا دوستَ ڇڏيان؟!
ايئن ڪٿي ڪري ٿو سگهان!!
ٻه ٽي جي سُکَ مِليا هِن ته پوءِ
هاڻي مان
”دُکن کي ڪيئن چوان؟
دوستَ منهنجو دَرُ نه ٽَپو!!“
*
|
