سيڪشن؛ شاعري

ڪتاب: قاضي قادن جو رسالو

باب

صفحو :9

 

وَرَهد سَڪل ويدانت وچار مت

 

’هن گرنٿ ۾ ڪل هڪ سئو تيرهن (113) بيت آهن جن مان ڏهه (10) اهڙا جيڪي ’جيپورگرنٿ-6‘ توڙي ’سنتون ڪي واڻي‘ ۾ ناهن. ترتيب ۾ اهي ڏهه بيت هنن نمبرن وارا آهن: 38، 39، 53، 58، 79، 84، 107، 108، 112 ۽ 113. ٻوليءَ ۽ اسلوب بيان مان معلوم ٿئي ٿو ته انهن مان هڪ بيت (نمبر39) قاضي قادن جو ئي آهي، ۽ ٻيا ٻه بيت (107-108) ٻئي هڪ سنڌي سالڪ ڀِرڪڻ نالي (يا ذات جي ’ڀرڪڻ‘ ) جا آهن. هن گرنٿ جي 113 بيتن مان، - بيت (نمبر39 سميت) قاضي قادن جا آهن ۽ باقي – بيت ٻين سالڪن سنتن جا چيل آهن. گرنٿ جي گڏ ڪندڙ يا لکندڙ، جملي بيتن کي موضوع ۽ معنيٰ جي لحاظ سان، ڇهن جدا عنوان هيٺ ورڇي رکيو آهي، ۽ اها ترتيب نئين نرالي آهي.

ساکيون

ڪاجي قادن جي ڪي ساکي

 

[1]

جيران جبران آئِيتان، اکر انت نه پار

هڪڙوئي ايماڻ ۾ لهي سبِنِ سار.

[زيران زبران آيَتان اکر انت نَه پار

هڪڙوئي ايمان ۾، لهي سڀن سار]

[2]

جو تو ٻارهه لک، ڪوئي ڪتابين پڙهي

اهي سڀائي سِک، جو جو پريان نه ِمڙي.

[جو تون ٻارهن لک، ڪيئي ڪتابين پڙهين

اها سڀائي سک، جون جون پريان  نه مڙين]

[3]

ڪَنج ڪَنجُري ڪافيا، ڪي ڪين پڙهيام

سوئي هوئي ڪو ٻيو، جائي پرين لڌام

[ڪَنز قُدُوري ڪافيا، ڪي ڪين پڙهيام

سوئي هوئي ڪيو ٻيو، جان ئي پرين لڌام]

[4]

پڙهندا پيئي ويا، ڪوڙي لک قُراڻ

لکي لوڪ نه سگهيو، پاڻِئي اندر پاڻ.

[پڙهندا پيئي ويا، ڪوڙين لک قُراڻ

لکي لوڪ نه سگهيو، پاڻي اندر پاڻ]

[5]

جي گهُر گهُري نه ڪِينهه، سائين تو ديدار ڪي

سونپي ايڪ خُدا، ڪيهِي اونج ڪرينهه.

[جي گهُر گهُرِي نه ڪينِ، سائين تو ديدار کي

سي ڀَئِه هڪ خُدا، ڪيهي اُڃ ڪرينِ]

[6]

ويٺو سُوتو اُوٺيو، ڳالهائيندو گندو

اسان تُسان دِي تاتڙِي واٽڙيان ويندو.

[ويٺو، سُتو، اوٺيو، ڳالهائيندو، ڳيندو

اسان تُسان دي تاتڙِي واٽڙيَان ويندو]

[7]

الف اگي هِي ياد ڪرِ، اکر ٻيا وِسار

جو نه اُجهي ڪڏهين، سو تُون ڏِيئو ٻال.

[ ’الف‘ اڳي هِي ياد ڪَرِ اکر ٻيا وِسار

جو نه اُجهي ڪَڏهين، سو تون ڏيئو ٻار]

[8]

لائي لام الف سان، ڪاتب لِکي جِم

مون هينئڙو پِريان سُون، لگو آهي تِم.

[لائي ’لام‘ ’الف‘ سان ڪاتب لکي جيئن

مون هينئڙو پريان سان لڳو آهي تيئن]

[9]

جو پاڻ ئو پڌرو، ٻُڌا آئون سَڏُ

مُو هينئڙو تائِي ڪِيو، سُپريان سي گڏُ

[جو پاڻئون پڌرو ٻڌو آئون سڏُ

مون هينئڙو تان ئي ڪِيو سپيريان سين گڏ]

[10]

پهِروئي پيام جان، مون سوئِي سِوَڙاڻ

هينئڙو هيڃ پنڌ ڪري، لگو ڪئون ڪِوَڙاڻ.

[پهروئي پيام جا مون سان ئي سَوَڙاڻ

هينئڙو هيج پنڌ ڪري لڳو کؤن ڪِوڙِاڻ]

[11]

نه سو لاهو، نه سِرو، نه اُورار نه پار

ڊوڍو وتي تِن ڪي، سو من منجههِ نِهار.

[نه سو لاهه نه سِرو، نه اوراڙ نه پار

ڍونڍو وتين تِن کي سو من منجهه نهار]

[12]

دِل اندر درياوَ، پوي ڪا سمجهه ڪل

ماڻِڪ اِههِ سَرِياوَ، چوندي چوکو نه کڻي.

[دل اندر درياوَ، پوي ڪا سمجهه ڪل

ماڻڪ ات سَرياوَ، چونڊي چوکو نه کڻين]

[13]

پيٺا جي درياوَ ۾، ڪاٿُون منهه ڙي ئي

ماڻڪ اکڙين سين، پَسندا سيئي.

[پيٺا جي درياوَ ۾ ڪاٿو منہ ڏيئي

ماڻڪ اکڙين سين، پَسندا سيئي]

[14]

درِ پُورا گُر سَگُرا، حقيقٿا هنج

ڪوڏي هندا ڪڻ چُگي، سر پاڻي جا منجهه.

[دَر پورا گُر سَگُرا، حقيقتا هنجهه

ڪوڙين هنڌان ڪَڻ چُڳن سَر پاڻي جي منجهه]

[15]

وڃي آيو ڪير، ڪهي ڏٺومُ لاوَتِ موُن

اچي ڪندو ڪيرِ، ڳالهي رب پَرتيان.

[وڃي آيو ڪيرُ، ڪنہ ڏٺوِ مُنہ لاهُوتيين

اچي ڪندو ڪير، ڳالهين رب پرتيان]

[16]

اُڻس رهندا هنجهڙا، اِتي ئِي آهِن

ڳالهي رب پرتيان، جي مانگي سو ڏينهه.

[اُن سَر سندا هنجهڙا اِتي ئي آهين

ڳالهين رب پَرتِيَان جو مَنگِي سو ڏين]

[17]

سَرَ هيڪڙي وسن، جر ۾ جيونَ گڏيو

سار نه سالُورن، مٿي ڪنوَل ڦلاريو.

[سَرَ هيڪڙي وَسَن، جَر ۾ جيوَ نه گڏِيو

سارَ نه سالُورَن، مٿي ڪَنول ڦُلاريو]

[18]

جي سالُورو سُڌ لهي، ڪَوَران سندي ڪاءِ

ته پيو پاتال ۾، اوند نه مِٽي کاءِ.

[جي سالُورو سُڌ لهي ڪَنوران سندي ڪاءِ

ته پيو پاتالَ ۾، هوند نه مِٽي کاءِ]

[19]

ڪي دُور هي ولها، ڪي ويجهِا هِي دُور

لڌي نه ڪنوراهه ڪر، اونهي جڙ سالُور.

[ڪي دُور هي وَلَها، ڪي ويجهائي دُور

لڌِي ڪنوَراه ڪَر، اُونهين جَرِ سالُورَ]

[20]

اکين اندر سڏيا، جاڳي پس جُواڻ

منجهي هِي مڪو ٿِيو، منجهي هي ملتاڻ.

[اکين اندر سَرِيا، جاڳِي پَسُ جُواڻَ

منجهي هِي مَڪو ٿيو، منجهي هي ملتاڻ]

[21]

اکين آڪاساوَ، فوجون ڪري اُلٿيوُن

سوڙي گلي منجهاوَ، سوجِهي پِري لهنديون.

[اکين آڪاسانءُ، فوجون ڪَري اُلَٿِيُون

سوڙهي ڳَلي منجهاءَ، سوجهي پرين لهنديون]

[22]

اکيون پسڻ ڪي پِرِي، ڀِري اُلٿيون منجهه

جتي ويٺو مان پِرِي، نهاريندو هنجهه.

[اکيون پَسڻ کي پِرين ڀِري اُلَٿيون منجهه

جتي ويٺو مان پرين نهاريندو هنجهه]

[23]

شهباج باج ٿيو، پنکي نه ماري

اِکي کوڙي اَرس ۾، لُڏِي مُناري.

[شهباز باز ٿيو، پکي نه ماري

اکين کوڙي عرش ۾ لُڏي مناري]

[24]

جِنهان جان جُدا ڪِييا، تُو منهن تِنِهي پَسُ

لتاڙين لتِن سين، اَٺي پهر عرس.

[جنهان جان جُدا ڪِيا، تون مُنہُ تنهِين پَسُ

لتاڙين لَتِن سين اٺئي پهر عَرس]

[25]

واحد هندي دائري، هيڪوڻيو پيهِي

جِنهان جان جُدا ڪييا، پَسندا سيئِي.

[واحد هنڌين دائرين، هيڪڙيو پيئي

جنهان جان جدا ڪِيا، پَسندا سيئي]

[26]

وسن شهر حقيق ۾، حقيقي مون سيڻ

ڳالهي چونِ حقيقيُون، چون حقيقي ويڻ.

[وَسن شهر حقيق ۾ حقيقي مون سيڻ

ڳالهين چون حقيقيون، چون حقيقي ويڻ]

[27]

وسن شهر شفاف ۾، شفافي مون سيڻ

ڳالهي چون شفافيان، چون شفافِي ويڻ.

[وسن شهر شفاف ۾، شفافي مون ويڻ

ڳالهين چون شفافيان، چون شَفافي ويڻ]

[28]

جِنهِي مُک مَرائي، امي اُٿلي اکري

تِنهي جي ڳالهائي، ماندوئي ساجو ٿئي.

[جِنهين موک مَڻاءِ، اُمي اُلَٿي اکڙيين

تِنهين جي ڳالهاءِ، ماندوئي ساڄو ٿئي]

[29]

ڪُنجي ڏيئِي ڪِلِيو جِنهي رُوح رساوَ

تِنهي سندي ڏلهڙي، سُهاري سُواوَ.

[ڪنجي ڏيئي جَهليو جنهين رُوح رَساوَ

تنهين سندي ڏهلڙي سونهاري سَڀَاءَ]

[30]

سُونا سَرپ نه لوڙيي، جي لوڙيي اُو لک

مون تِنهي سندي ڀُک جنِهي مَستڪ مَڻي ٻَلي.

[سونا سَرپ نه لوڙيي، جي لوڙيي اُو لَکَ

مون تِنهين سندي بُک، جِنهين مستڪ مَڻي ٻَلي]

[31]

ڪوڙين سهس کِڙڪيان، اَين ڪَسر دَر لک

تان ئي سڄڻ سامهان جائي ڪرين پرک.

[ڪوڙين سَهس کرِڪِيَان، عين قصر در لَک

تان ئي سڄڻ سامهان، جان ئي ڪرين پَرک]

[32]

پهلي پاڻ پرک، پِري پرکڻ سکڙا

در ڀي سوئي رک، جِٿِي ڌڪا نه لهين.

[پِهرين پاڻ پَرَک، پِرين پَرکَڻ سئوکڙا

دَرُ ڀِي سوئي رَکُ، جِٿي ڌِڪا نه لَهين]

[33]

پهلي پاڻ وِڃاءِ، پاڻ وِڃائي سک لهي

تن اندرِ منهن پاءِ، تانئُون اندر مون سُپرين.

[پهرين پاڻُ وڃاءِ، پاڻُ وِڃائي سُکُ لَههُ

تَن اندر مُنہ پاءِ، تانئون اندر سُپرين]

[34]

جوگي سو جگ ۾، تُون ويروئِي وَير

سوجهِي ڏيئي سرير ۾، تو اساهنجو پير.

[جوڳي سو جُڳ ۾، تون وِيرئون ئي وِير

سوجهي ڏئين سَريرَ ۾، تون اسانهجو پير]

[35]

سُتو اُٺو سُرِ ۾، جوگي جگايو

سُمري وڃ مُومنا، تي تيئي نيو سِي.

[سُتو هُوتو سُر ۾، جوڳي جاڳايوسِ

سُمري وڃ مومنان تِتيئي نيوس]

[36]

ڪِنهِي لڌو پري ڏِيي، اَپيري ۾ پير

ڪوڏي منجهي ڪو لهي، تِهي ڀي سندا ڀير.

[ڪِنهِن لَڌو پيرڙين، اَپيريءَ ۾ پير

ڪوڙين منجهين ڪو لهي تنهين سندا ڀير]

[37]

جي مهراڻ ميا ڪري، تو باگِري سهي نه سٽ

پِريان سندِي ڳالهڙِي، رهي نه اندر گهٽ.

[جي مهراڻ مَيا ڪري، ته ڇاڳر سَهي نه سَٽ

پِريان سندي ڳالهڙي رهي نه اندر گهٽ]

[38]

منجا ڪُونچي مَنجهِي دَر، منجها هي ديوان

منجِهي هِي ميلا ٿِيوي، جي تُو پلي پاڻ.

[مَنجهِي ڪُوچي، منجهِي در، منجِهِيئي ديوان

منجهيئي ميلا ٿيوي، جي تون پَلين پاڻ]

[39]

اڄ هُون پِيهر لوءِ، ڪالهي وڃندي ساهُوري

جي گُڻ گگِنٺِي هوءِ، تَو درسُ مان ٿئي.

[اَڄ هُون پيئَر لوءِ، ڪالهه ئي ويندي ساهُرين

جي گُڻ گهڻيرِي هوءِ، تو در سا(هرين) مانُ ٿئي]

اَٿِ وِرهه ڪا انگ

[40]

سُور جِنهِي ڪي هوءِ، ڌانهُو تِنهِي اُڀرِن

ڪاٿي ڪو ڏٺوءِ، دانهُون ڪندي سور ري.

[سُورُ جِنهين کي هوءِ، دانهون تنهين اُڀرن

ڪاٿي ڪو ڏٺوءِ، دانهون ڪندي سُور ري]

[41]

ڪاگد ڪالي اکري، موتان مون سُڻين

گورِي کڙي ونچائِيا، ٽمندي نيڻين.

[ڪاغذ ڪاري اکرين مُتا مون سيڻين

ڳوري کڻي وانچائِيا ٽمندي نيڻين]

[42]

ڪاگد ڪالي اکري، مين وانچِي وائِڻ وِڌو

سڄڻ آئي اکِري، مين لوٽيندو لڌو.

[ڪاغذ ڪالي اکرين مئن وانچائڻ وِڌو

سڄڻ آلي اکرين مئن لوڙيندو لَڌو]

[43]

لِيها لکي ڪِيام، پسڻ ڪِي پاڻ پِري

سوجهي سيڻ لڌامِ، من منجهي ئي سُپِري.

[لِيهان لک ڪِيام، پَسڻ کي پاڻ پرين

سوجهي سيڻ لَڌام، مَن منجهيئي سُپرين]

[44]

روئِي ڪرِ پڌرو، هِنيي منجهه ئِي جالِ

جا جا پِريا نه مِڙي، تن ڪاٺِي جِيو ٻالِ.

[روئي ڪَرِ (مَ) پڌرو، هنيين منجهه ئي جال

جان جان پِريان نه مڙين، تن ڪاٺي جيون ٻال]

[45]

پِريا سَندِي ڳالهڙِي، مَر منجهيِ ئِي هوءِ

ٻُڌائي ڏيان ڪي، ڪيهو ڪاج سَريوئِي.

[پِريان سندي ڳالهڙي مَرُ مجهيئي هوءِ

ٻُڌائي ٻيانِ کي ڪيهو ڪاڄُ سَريوءِ]

[46]

توجل ٻاهرِ نِڪري، وِچارا وي ڀَوُ

کامي لوسي منجهه ٿو، اساهنجو هُو.

[تَئُه جَلُ ٻاهر نڪري وچاران ڀِي ڀُون

کامڻ لُوسڻ منجِهه ٿيو اسانهجِي هِيُون]

[47]

اُنهان اندر ماهه، ٻاهر ڌڪ نه پڌرو

وئد ڪريندو گهاءُ، پسي سي واڍوريي.

[اُونهان اندر ماه، ٻاهر ڌَڪُ نه پڌرو

ويدُ ڪريندو ڪِياءِ، پسي سي واڍوڙيا]

[48]

ڪڙِي ٻيرِي ٻُور، ڪڙِي پُو نه هيڪڙو

ڪڙي پريان پُور، ڪڙي سِڪان سَد ڪي.

[ڪڏهين ٻيرين ٻُورُ، ڪڏهين ڦول نه هيڪڙو

ڪڏڏهين پِريان پُورُ، ڪڏهين سِڪان سَڏَ کي]

[49]

سُهَرانيان سَنهڙو، جات نه ڪِييو تِييَه

توکي اکڙنِ ۾، پِري پَيندو ڪِييَه.

[سُئيريان سنهڙو جان تَنُ نه ڪِيوءِ تيئن

توکي اکڙين ۾ پرين پائيندو ڪيئن]

[50]

روج مهسر ڏينهن ۾، سَتر سج تپن

سڀوءِ سک ڀانيا، جي مو پِري مِڙنِ.

[روز محشر ڏينهن ۾ ستر سج تَپنِ

سڀوئي سُک ڀانئيان جي مون پرين مِڙن]

[51]

لگي وڃ پيرِ، ڌانها ڪندي ڏونگري

سيئِي سڄڻ ميل، جنهان دِي هُون ڏامِڻي

[لڳي وڃي پير، دانهان ڪندي ڏونگرين

سيئي سڄڻ ميڙ، جنهان ڏيهون مون مڻي؟]

[52]

جي تيلائِي رچِي مچِي، تو بِڻ لُڪڻ بارهِي

جهر ڪَلائِر هَٿ ڪري، ڪارڻِ پِريا کاهِي.

[جي تو لائِي رَچِمَچ ته پڻ لڪڻ ناه

زَهر هلاهل هٿ ڪري ڪارڻ پريان کاءِ]

[53]

اکِي ڳالهائين ڪي، ڌِيرِي منجهه کِلنِ

ريکا گهيري پييَه ڪي، هيئڙي کي پچڙِنِ.

[اکِين ڳالهائين ڪِين ڌيري منجهه کِلَن

ريکَا گهيري پيَه ڪي هنيئڙي کي پڄرن]

[54]

توڙي هوءِ نه چاههُ، سي سَهسِي ماڍوُين

اکي کيئنم تاءُ، جتي هوئن ما پِرِي.

[توڙي هوئن چاء، سَئين سهسين ماڙهُوئين

اکين کِينَمِ ٿاء، جتي هوئن مان پرين]

[55]

واڙي ۾ وڙ هڪڙو، سو مون گهڻو سُهاءِ

ٽاري وِلاسي سَڄڻا، وڏِي وِي وَڻ راءِ.

[واڙِي ۾ وڻ هيڪڙو سو مون گهڻو سُهاءِ

ٺار وِهاري سڄڻان وڏي هي وڻراه]

[56]

تِکو تيڏاهه هي وهي، جيڏاهه مُهه مهراڻ

ڏيهه سڀوئِي هڪڙو، گهڙي لڌو سِي پاڻ.

[تِکو تيڏانهين وَهِي جيڏانہ مُنہ مهراڻ

ڏيهه سَڀوئي هڪڙو، گهِڙي لڌو سي پاڻ]

[57]

هاڻي ويئي وِسرِي ماوَ مُسيلي ويرُ

ماکي سڄڻ گڏيو، عيد ڪريندو ڪير.

[هاڻي ويئي وسري ماءُ مُصلي وير

مان کي سڄڻ گڏيو عيد ڪريندو ڪير!]

[58]

پِري پساءِ اُبلا، ڪيني آوڪ ڀُک

مون تنِي اندر اوُک، اڻ ڏيٺا سرجگڻَا.

[پِري پَساءِ اُو ڀَلان ڪني بُک

مون تن اندر اوک، اَڻ ڏٺا سر جگڻَا؟]

 

ساچ ڪو انگ

[59]

جِيئَه ڦِڦڙ ماهه ۾، روجا يُو نواج

اڃان آهي ڪائِي ٻِي، اَلله دِي هاج.

[جيئن ڦڦِڙَ ماه، ۾، روزا ايئن نَماج

اڃان آهي ڪائي ٻي الله دي حاج]

[60]

جِنِي محبت من ۾، تي ميلي ئي سوڀَنِ

تن ۾ ٻلي مُسهال سدا سُپريانِ.

[جَني محبت من ۾، سي ميلي ئي سُونهنِ

تن ۾ ٻَري مشاعل سدا سُپيرينِ]

[61]

اِلَت وڃي اِيش نا، آدت ڪِڏهِي نه جاءِ

اُٺ ڪڻڪي وڙيي، چُڻِي جواس کاءِ.

[عِلتَ وڃيئِيس نا، عادت ڪڏهين نه جاءِ

اُٺ ڪَڻڪين وَڙِيي چُڻي جَواسا کاءِ]

[62]

سيڻاهندو سڏيو، پپيهو آيو

لکي لوگ نه سگهيو، اسان ڳالهايو.

[سيڻان هنڌئون سڏيو، پپيهو آيو

لکي لوڪ نه سَگهِيو، اسان ڳالهايو]

[63]

جتي سَچُ سنسار سُو سُج سوئِي سونهوءِ

تو پڌر هي ٻيڙا تري، جِٿا نِير نه ڪوءِ.

[جِتي سَچ سنسار سون، سوجي سائين سون هوءِ

تو پَڌر هِي ٻيڙا تري جٿان نِير نه ڪوءِ]

[64]

سَچُ سمندا سِر چڙهي، ڪوڙ ڪکائي ڀاههِ

جڏهِي تڏهِي ڪوڙ ڪُو. ڏيندو سچ سجاءِ.

[سَچ سَمندان سِر چَڙهي ڪُوڙ ڪَکائين باه

جڏهن تڏهن ڪوڙَ کي ڏيندو سچ سزاء]

[65]

پتو ڦِٿو پيٽ ۾، وڏي مُلا ماهه

ٽُٻي ڏِني ڌوُڙ ۾، الا اوري آوَ

[پِتو ڦِٿو پيٽ ۾، وَڍي مُلا ماه

ٽَٻي ڏِنئين ڌوڙ ۾، الله اوري آء]

[66]

ڪاجِي ڪَٿ مَ ايترو، متِ ڪِروئِي پير

پلاڻيندو پوٽرِي، مٿي ڪِيندو ري ڪير.

[قاضِي ڪَٿِ مَ ايترو، مَتِ ڪِيروئي ڦيرِ

پَلاڻيندو پوٽڙي، مٿي ڪيندُئي ڪير]

[67]

مَکُڻَ مُڪرِنِ ڪي مُلان ڪُٽِي کين

پيوَ ڪَڍدي تِنهه ڪي هو جور گهُگهُرِنِ.

[مَکڻ مکي ان کي مُلان ڪُٽي کِينِ

پيو ڪَڍري تن کي هو جي رَٻَ گهَرن]

[68]

ڏِنهان پاڻ وکاڻ ڪُو، جِڀ تُهه جي وتِ

بندا خالق نه گهُري، ڪري پرائِي ٺٺ.

[ڏِنئين پاڻ واکاڻ ڪُون ڄِڀَ تُنهنجي واتِ

بندا خالق نه گهُرين ڪَرين پَرائي تاتِ]

[69]

تون ائسونهين پُوٺِيو، تين ڀُوٿي اَساڻ

نهين رتو رحمان سُون، وي پڙهڻ هار قُراڻ.

[تون اَسُونِ نهين پوڇيو، تئن پُوڇي اَساڻ

نهين رتو رحمان سون، وي پَڙهڻهار قراڻ]

[70]

سچي سائين ساڻ، تو مَ ڪَر ڪُوڙي ڪُوڙيا

جي تو منجهه هينيان، وو سنڀري ڪلِي پرکڻو.

[سچي سائين سان، تون مَ ڪَر ڪوڙي ڪُوڙيَان

جي تو منجهه هينيان، هو سڀني کي پرکڻو]


[47] 2. ڪريندو ڪاءِ (يا) گهاء

نئون صفحو --  ڪتاب جو ٽائيٽل صفحو
ٻيا صفحا 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
هوم پيج - - لائبريري ڪئٽلاگ

© Copy Right 2007
Sindhi Adabi Board (Jamshoro),
Ph: 022-2633679 Email: bookinfo@sindhiadabiboard.org