|
ديس ديس جون خبرون
پاڪستان:
ٻارن جو عالمي ڏينهن
هن سال 7 آڪٽوبر تي، ”ٻارن جي عالمي ڏينهن“ ملهائڻ
لاءِ پورو هڪ هفتو سڄي ملڪ ۾ ٻارن جا جلسا جلوس
ٿيا، جن ۾ حڪومت جي سربراهن ۽ تعليم دانن شرڪت
ڪئي.
حيدرآباد:
حيدرآباد ۾ 6- آڪٽوبر تي، اسٽيڊيم ۾ ٻارن جو هڪ
شاندار جلسو ٿيو، جنهن ۾ اولهه پاڪستان صوبي جي
وزير تعليم، بيگم محموده سليم شريڪ ٿي ۽ ٻارن جي
پريڊ جي سلامي ورتائين. انهيءَ موقعي تي تقرير
ڪندي هن چيو ته ”فوجي ماهرن جي صلاح سان سنڌ جي
مختلف تعليمي ادارن ۾ ٻارن کي جسماني تربيت ڏيڻ
لاءِ ستت اُپاءُ ورتا ويندا.“
بيگم صاحبه اميد ظاهر ڪئي ته انهيءَ پروگرام تي
عمل ڪرڻ سان ٻارن جي صحت گهڻو سڌرندي، ۽ ساڳئي وقت
منجهن تنظيم ۽ ضابطي هيٺ ڪم ڪرڻ جو مادو به پيدا
ٿيندو.
کپرو:
تاريخ 7، 8 ۽ 9- آڪٽوبر 1963ع تي کپري شهر جي
اسلاميه هاءِ اسڪول ۽ ڊي. سي. هاءِ اسڪولن گڏجي،
وڏيءَ گرمجوشيءَ سان ٻارن جو عالمي ڏينهن ملهايو.
پرائمري اسڪول جي شاگردن به جلوس ۾ حصو ورتو. شهر
جي ڪيترن معزز ماڻهن عالمي ڏينهن جي اهميت تي
تقريرون ڪيون. ٻئي ڏينهن ٻارن کي مفت سئنيما شو
ڏيکاريو ويو ۽ مٺايون ورهايون وييون. انهيءَ کان
سواءِ، گرلس پرائمري اسڪول جي ماسترياڻين ۽
شاگردياڻين الڳ ڏينهن ملهايو ۽ سرڪار کان گهُر ڪئي
ته ”هن شهر ۾ گرلس مڊل اسڪول قائم ڪيو وڃي؛
پرائمري اسڪول جي جڳهه ٺهرائي وڃي؛ گرلس اسڪول کي
راند جو ميدان ڏنو وڃي، ۽ عورتن لاءِ الڳ لئبرري
قائم ڪئي وڃي.“
پرائمري اسڪول دڌ، تعلقه سڪرنڊ
تاريخ 7- آڪٽوبر 1963ع، دڌ پرائمري اسڪول ۾ ٻارن
جو عالمي ڏينهن ملهايو ويو. اسڪول هيڊ ماستر صاحب
هن ڏينهن جي اهميت تي تقرير ڪئي، ۽ ان بعد شاگردن
هيٺيون پروگرام پيش ڪيو: شاگرد محمد ”وطن جي حب“
(نظم)؛ شاگرد ماڻڪ خان ”وطن سان ماڻهن جو پيار“
(مضمون)؛ شاگرد محمد اشرف ”پيارو پاڪستان“ (نظم)؛
شاگرد مقصود احمد ”نصيحت جا نُڪتا“ (مضمون)؛ ۽
شاگرد لياقت علي ”سمجهو ڇوڪرو“ (آکاڻي). ان بعد
مقصود احمد شاگرد هيٺيون ٺهراءُ پيش ڪيو، جو
يڪراءِ بحال ڪيو ويو:
ٺهراءَ (1) ”اسين مطالبو ٿا ڪريون ته انعامي ڪتابن
سان گڏ قرآن شريف به ڏنا وڃن؛ (2) انعامن ۾ پراڻي
ڪورس جا ڪتاب ڏنا ويا آهن، جي شاگردن جي ڪنهن به
ڪم جا نه آهن، آئيندي اهي بيڪار ڪتاب ڏيڻ بند ڪيا
وڃن؛ ۽ (3) هن ڳوٺ ۾ ترت مڊل اسڪول قائم ڪيو وڃي.“
سن:
تاريخ 12- آڪٽوبر 1963ع تي، سن جي مڊل اسڪول ۽
پرائمري اسڪول جي شاگردن طرفان ڏينهن ملهايو ويو.
هن ڏينهن جي اهميت تي ڪيترن استاد صاحبن تقريرون
ڪيون، ۽ شاگردن کي سمجهاڻيون ڏنيون.
شهدادپور:
هتان جي ميونسپل هاءِ اسڪول ۽ پرائمري اسڪول جي
شاگردن اسڪائوٽس بئنڊ سان جلوس ڪڍيو، جو سڄي شهر
کي چڪر لڳائڻ بعد راندين جي گرائونڊ تي پهتو. ٻارن
رانديون ڪيون ۽ آخر ۾ انعام ورهايا ويا.
اڪبر اعظم جون يادگار شيون
پاڪستان سرڪار فيصلو ڪيو آهي ته سنڌ ۾ عمرڪوٽ وٽ
هاڪاري مغل شهنشاهه، اڪبراعظم، جي يادگيريءَ ۾ ڳري
خرچ سان هڪ عجائب- گهر جوڙايو ويندو، جنهن ۾ اڪبر
بادشاهه جون ڪي يادگار شيون جهڙوڪ هٿيار، لباس،
سڪا، فرمان ۽ پروانا وغيره رکيا ويندا.
هندستان:
ٽيپو سلطان جون يادگار شيون
هندستان سرڪار جي سائنسي تحقيقات ۽ ثقافتي سرگرمين
واريءَ وزارت، ڏکڻ هندستان ۾، سرنگاپٽم وٽ هڪ
عمارت جوڙائڻ جو فيصلو ڪيو آهي، جنهن ۾ ٽيپو سلطان
جون يادگار شيون جهڙوڪ سندس وڏن جون تصويرون، سڪا
۽ پوشاڪون وغيره رکيون وينديون.
تازو هندستان سرڪار بئنگلور ۽ سرنگاپٽم ۾ ٽيپو
سلطان جي ٻن محلاتن جي مرمت ڪرائي آهي، ۽ ويهارو
کن فوجي قلعن کي قومي يادگار قرار ڏيئي، سرڪار
حفاظت هيٺ آندو آهي.
انگلنڊ:
1700 سؤ سال پراڻي ٻيڙي
هن سال ٽيمس نديءَ جي ڪناري وٽ گپ ۾ پوريل، هڪ
پراڻي ٻيڙي هٿ آئي آهي، جا هينئر عجائب- گهر ۾
رکيل آهي.
انهيءَ ٻيڙيءَ کي چڱيءَ طرح جاچي معلوم ڪيو ويو
آهي ته اها ٻيڙي انگلنڊ جي ٺهيل آهي ۽ اٽڪل سترهن
سؤ سال پراڻي آهي. ٻيڙيءَ جي شڪل انهيءَ زماني جي
رومي ٻيڙين وانگر آهي.
ڀانئجي ٿو ته اها ٻيڙي پٿر کنيو پئي ويئي، جو ڪنهن
حادثي سبب ٻڏي ويئي هئي، ۽ تڏهن کان وٺي گپ ۾
پوريل رهي آهي.
آمريڪا:
دنيا جون ڏهه بهترين اخبارون
آمريڪا جي هڪ يونيورسٽيءَ ۾ ڪيل ڇنڊڇاڻ موجب،
سڄيءَ دنيا جون گهڻي کان گهڻيون خبرون ڇاپڻ، سٺي
لکڻ ۽ ايمانداريءَ سان خبرن تي راءِ زني ڪرڻ جي
بنيادن تي، هيٺين ڏهن اخبارن کي دنيا جون بهترين
اخبارون ليکيو ويو آهي:
1. سئٽزرلئنڊ جي زيورچ شهر مان نڪرندڙ روزانه
اخبار، ”نؤ زوري هَرِ زيتنگ.“
2. اولهه جرمنيءَ جي فرئنڪفورٽ شهر مان نڪرندڙ
روزانه اخبار، ”فرئنڪفرٽر الگيمين.“
3. آمريڪا جي نيويارڪ شهر مان نڪرندڙ روزانه
اخبار، ”نيويارڪ ٽائيمس.“
4. آمريڪا جي بوسٽن شهر مان نڪرندڙ روزانه اخبار،
”ڪرسچن سائنس مانيٽر.“
5. انگلنڊ جي شهر مئنچيسٽر مان نڪرندڙ روزانه
اخبار، ”گارڊن مئنچيسٽر.“
6. فرانس جي پئرس شهر مان نڪرندڙ روزانه اخبار،
”لي مانڊ.“
7. جپان جي ٽوڪيو شهر مان نڪرندڙ روزانه اخبار،
”اساهي شمبون.“
8. ڏکڻ آمريڪا جي شهر بيوناس ايئريس مان نڪرندڙ
روزانه اخبار، ”لئپرنسا.“
9. انگلنڊ جي لنڊن شهر مان نڪرندڙ روزانه اخبار،
”ٽائيمس.“
10. سئيڊن جي اسٽاڪهوم شهر مان نڪرندڙ روزانه
اخبار، ”ڊئگنس نائهيٽر.“
دنيا جي ٻئي ڪنهن به ملڪ جي ڪنهن به اخبار کي
انهيءَ لسٽ تي نه آندو ويو آهي، البت هندستان جي
”ٽائيمس آف انڊيا“ اخبار کي چونڊڻ جي سوال تي
ويچار ڪيو ويو هو.
ڀلا ٻڌايو ته...
[”گل ڦل“ جي گذريل پرچي ۾ (جنوري- فيبروري 1963ع)،
هن عنوان هيٺ ٽي سوال ڇپيا هئا. انهن سوالن جا
جواب هيٺين ڀائرن موڪليا آهن، جي ڪنهن حد تائين
صحيح آهن:
1. ارباب علي ڀٽو (سکر)، 2. راڌا ڪرشن ”سنڌي“
(باگڙجي)، ۽ 3. الهه بچايو دايو (ٽنڊو محمد خان).
صحيح جواب هي آهن:
1. سنڌي ٻولي
سال 1958ع ۾، مارشل لا لڳڻ کان پوءِ، مرڪزي سرڪاري
تعليمي سڌارن آڻڻ واسطي هڪ ڪميشن مقرر ڪئي هئي ته
صورتحال کي جاچي، پنهنجي رپورٽ ڏئي.
انهيءَ ڪميشن جيڪا رپورٽ سرڪار کي ڏني، تنهن ۾
سفارش ڪيائين ته پرائمري اسڪولن ۾ فقط پهرين پنجن
درجن تائين سنڌي ٻوليءَ ذريعي ٻارن کي تعليم ڏني
وڃي. ان کان اڳتي مٿين درجن ۾، اردو ٻوليءَ ذريعي
تعليم ڏني وڃي.
ڪميشن وڌيڪ ائين به چيو ته ٻار جڏهن پرائمري اسڪول
۾ پهريان ٻه درجا پاس ڪري، ته ٽئين درجي ۾ داخل
ٿيڻ شرط کيس اردو ”لازمي مضمون“ جي حيثيت ۾ سيکاري
وڃي.
ڪميشن جي انهن سفارشن ڪري اِهو انديشو پيدا ٿيو ته
آئيندي ٻارن کي ڇهين کان پوءِ اردوءَ ۾ تعليم وٺڻي
پوندي. انهيءَ ڪري ظاهر آهي ته هو چاهيندا ته اڳو
پوءِ شروع کان ئي اردوءَ ۾ تعليم وٺڻ شروع ڪن، ته
جيئن ٻن ٻولين سکڻ جي بدران کين هڪ ٻولي سکي
پنهنجو مطلب پورو ڪرڻ جو موقعو ملي. انهيءَ جو
نتيجو اهو نڪرندو ته ٻار سنڌي ٻولي پڙهڻ ڇڏي
ڏيندا، ۽ اهڙيءَ ريت ٻوليءَ جو مستقبل اونداهو ٿي
ويندو.
انهيءَ تي ملڪ جي مکيه تعليمدانن ۽ سنڌي ٻوليءَ جي
گهڻگهرن اعتراض ڪيو ته انهن سفارشن تي عمل نه ڪيو
وڃي، ڇو ته هڪ ته انهن سفارشن تي عمل ڪرڻ سان سنڌي
ٻوليءَ کي نقصان رسندو ۽ ٻيو ته خود ٻار کي به
نقصان رسندو، ڇو ته پنهنجي مادريءَ ٻوليءَ ۾ هو
هرڪا ڳالهه آسانيءَ سان سمجهي سگهندو.
جڏهن اخبارن ۾ گهڻو چوٻول ٿيو ۽ هنڌ هنڌ جلسا جلوس
ٿيا ته سرڪار ماڻهن جي گهر تي ويچار ڪيو ۽ آخر ان
کي قبول ڪري 14 آڪٽوبر 1992ع تي، هيٺيون پريس نوٽ
جاري ڪيو.
پريس نوٽ
”تعليمي ڪميشن
اڙدو ۽ بنگاليءَ جي ترقيءَ لاءِ ڪي تجويزون ڏنيون
هيون ته جيئن انهن کي ڏاڪي بڏاڪي ترقي ڏياري،
اعليٰ تعليم جو ذريعو بنايو وڃي. انهيءَ سلسلي ۾،
ڪميشن اڳوڻيءَ سنڌ جي ايراضيءَ ۾، ذريعه تعليم
بابت ڪي سفارشون ڪيون هيون. اهي سفارشون تعليمي
سال 1964ع- 1965ع کان، ڇهينءَ جماعت ۾، عمل ۾
اچڻيون هيون ۽ ان کان پوءِ ايندڙ سالن ۾، مٿين
جماعتن ۾، ڏاڪي بڏاڪي عمل ۾ اچن ها.
”حڪومت هاڻي صورتحال جو نئين سر جائزو ورتو آهي ۽
فيصلو ڪيو آهي ته سنڌيءَ جي باري ۾ اڳين حيثيت
قائم رکي وڃي. سنڌي، جيئن هن کان اڳ هو، انهن
ادارن ۾ ذريعه تعليم رهندي، جن ۾ اڳ هئي. ساڳيءَ
ريت اردو انهن ادارن ۽ ذريعه تعليم رهندي، جن ۾ اڳ
هئي. اهي شاگرد جيڪي سنڌيءَ کي ذريعه تعليم طور
استعمال ڪندا هئا، تن کي پرائمري تعليم جي چوٿينءَ
جماعت کان اڙدو لازمي مضمون جي حيثيت ۾ سيکارڻ
متعلق صورتحال اڳئين وانگر قائم رهندي.
”1960ع کان وٺي عمل ۾ ايندڙ نئينءَ تعليمي اسڪيم
موجب، سنڌي ڇهين کان ٻارهين درجي (انٽر) تائين،
انهن ادارن ۾ لازمي مضمون رهي آهي، جن ۾ ذريعه
تعليم سنڌي آهي: اها حيثيت نه بدلبي. انهيءَ اسڪيم
موجب، اڙدو ڇهين کان ٻارهينءَ جماعت تائين لازمي
مضمون آهي: اها حيثيت به نه بدلبي.“
2. قومي ۽ صوبائي اسيمبليون
هن وقت پاڪستان ۾ وفاقي حڪومت جو سرشتو رائج آهي.
انهيءَ سرشتي موجب حڪومت جون ڪي اختياريون ۽
جوابداريون مرڪزي حڪومت جي ذمي هونديون آهن ۽ ڪي
صوبن جي حڪومتن (صوبائي حڪومتن) جي ذمي هونديون
آهن. درحقيقت صوبائي حڪومت کي اهي اختياريون به
مرڪزي حڪومت وٽان ئي مليل هونديون آهن، پر ملڪ جي
”جوڙجڪ“ ۾ ان جا تفصيل بيان ڪيل هوندا آهن، جيئن
مرڪزي ۽ صوبائي حڪومتن کي پنهنجي پنهنجي حدن اندر
ڪم ڪرڻ ۾ سولائي ٿئي.
جمهوري نظام واري ملڪ ۾ سڀ مکيه قاعدا ۽ قانون
ماڻهن جا چونڊيل عيوضي ٺاهيندا آهن، اهڙن چونڊيل
ماڻهن جي جماعت کي ”قانون ٺاهيندڙ اسيمبلي“ سڏبو
آهي. اسيمبلي جيڪو قانون ٺاهيندي، اهو حڪومت عمل ۾
آڻيندي.
اسان جي ملڪ ۾ هن وقت ٻن قسمن جون اسيمبليون آهن:
قومي اسيمبلي ۽ صوبائي اسيمبلي. قومي اسيمبلي اهڙن
سوالن تي ويچار ڪري قاعدا ٺاهيندي آهي، جيڪي سڄي
ملڪ سان واسطو رکندڙ هوندا؛ ۽ صوبائي اسيمبلي اهڙن
سوالن تي ويچار ڪري قاعدا ٺاهيندي آهي، جيڪي صوبي
جي معاملن سان واسطو رکندڙ هوندا آهن.
1. شاهه ڀٽائيءَ جو ميلو:
شاهه ڀٽائيءَ جو ميلو، هر سال، صفر مهيني جي
پندرهينءَ تاريخ، ڀٽ شاهه ۾ لڳندو آهي.
نوان سوال:
پڙهندڙن وٽان. هيٺيان نوان سوال پهتا آهن، جن جا
صحيح جواب، ۽ انهن جي موڪليندڙن جا نالا، ”گل ڦل“
جي ايندڙ پرچي ۾ شايع ڪيا ويندا.
1. سوال موڪليندڙ: محمد يوسف ”الڪريم“ چمبڙائي
1_ هيٺيون شعر ڪنهن چيو آهي ۽ ڪهڙي سر مان آهي؟
واجهائي وطن کي، آءٌ جي هت مياس،
گور منهنجي سومرا، ڪج پهنوارن پاس،
ڏج ڏاڏاڻي ڏيهه جي، منجهان ولڙين واس،
ميائي جياس، جي وڃي مڙهه ملير ڏي.
2_ اهو ڪهڙو نبي هو، جنهن کي غلام ڪري وڪيو ويو ۽
هو نيٺ هڪ ملڪ جو بادشاهه بنيو.
2. سوال موڪليندڙ: گلنار خاتون
شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ جو شعر دنيا جي ٻن ڪهڙين
ٻولين ۾ ترجمو ٿي ڇپيو آهي، ۽ اهي ترجما ڪنهن ڪنهن
ڪيا آهن؟
|
