|
امين گل
٭
هن رستي تائين ئي اڪثر، امين گل کي ڪم تان
موٽندي، ڏسندو هوس. اڄ ان ئي رستي تان هن جو لاش
کڄي وڃي رهيو هو.
ڄامشوري جي شام مون کي ڏاڍي پسند آهي. خاص ڪري، سج جي
پهاڙن پٺيان لهي وڃڻ کانپوءِ، ۽ اوندهه ٿيڻ کان اڳ
واري مهل .... ٿڌي خاڪي روشنائي، صاف ۽ اجري نيري
آسمان تي ننڍا ننڍا، عجيب غريب شڪلين ۽ جدا جدا
رنگن وارا ڪڪر. تازگي پيدا ڪندڙ هوا. آءٌ ڪالونيءَ
کان براج تائين ٽهلڻ ويندو آهيان. ڪالونيءَ جي
اسپتال آڏو ڏاڍو سهڻو باغيچوآهي. اکين کي وڻندڙ
ڇٻر جي ساوڪ، ۽ دل ۾ خوشي پيدا ڪنددڙ جدا جدا رنگن
وارا سهڻا سهڻا گل. ڪيترائي ننڍڙا ٻار هتي راند
پيا ڪن.
براج جي پل واريون، جهومر ڪندڙ بتيون به تمام حسين ۽
وڻندڙ ڏيک پيش ڪن ٿيون. بتين جون ميل کن ٻه ڊگهيون
قطارون آهن، هڪڙي آسماني رنگ جي بلبن جي ۽ ٻي پيلي
رنگ جي بلبن جي. ورڪ شاپ، اسٽور، رستي ۽ آسپاس جون
بجلي بتيون ائين پيون نظر اچن، جيئن آسمان ۾ تارا.
امين گل هڪ پٺاڻ مزور هو. مون سان هن جي ڏيٺ ويٺ اسپتال
۾ ٿي. براج تي ڪم ڪندي، هن کي ڄنگهه ۾ پٿر لڳو هو.
هن کي خاڪي قميص ۽ ڪانئچ پهريل هئا. ٻئي ڪپڙا ڏاڍا
ميرا ۽ هنڌان هنڌان ڦاٽل هئا. ڪانئچ تمام لنڊي
هئي. پيرن ۾ پراڻو ڪابلي سئنڊل ۽ مٿي تي مختصر
پٽڪو هوس.
هو سرحد پرڳڻي جي ڪنهن ڳوٺ جو رهواسي هو. هن وقت هن جي
عمر 40 سال کن هئي. هو ڏهه سال فوج ۾ سپاهي ٿي
رهيو. ان عرصي ۾ هن دنيا جا ڪيترائي ملڪ گهميا، ۽
توبن ۽ گولن جي سامهون لڙيو. جنگ ۾ هو ڪيترا دفعا
ڦٽجي به پيو. هن وقت هن کي فوج مان نَوَ رپيا
پينشن ملندي هئي. جڏهن هو واپس ڳوٺ آيو، تڏهن هن
کي ڪو به مناسب روزگار ڪو نه ملي سگهيو. ٻه سال
ائين گذري ويا. ميڙي چونڊي به ختم ٿي وئي. ڏهن
ٻارهن پٺاڻن جي هڪ ٽولي سنڌ ڏانهن اچي رهي هئي.
هنن ٻڌو هو ته سنڌ سرسبز ملڪ آهي ۽ ڪم پڻ آسانيءَ
سان ملي وڃي ٿو. امين گل به انهن سان گڏجي هتي آيو
هو.
هو مون کي ان ڪري به پسند هو، جو هو سنڌ ۽ سنڌين جي
سدائين ساراهه ڪندو هو. چوندو هو ”مون به ساري
دنيا ڏٺي آهي، پر سنڌين جهڙا سٻاجهڙا، مهمانواز ۽
رحمدل ماڻهو ڪٿي ملن. اسين پٺاڻ نمڪحرام نه آهيون،
اسان جي نگاهه ۾ خدا کان پوءِ سنڌ جو درجو آهي، ڇو
ته سنڌ اسان جي آن داتا آهي، اسان جو جياپو آهي.“
هو مسٽر رول تي ڪم ڪندو هو. جيڪي پورهيت مسٽر
رول تي ڪم ڪندا هئا، انهن کي ٻه رپيا في روز جي
حساب سان ملندو هو. جن ڏينهن تي موڪل هوندي هئي،
يا ڪم بند هوندو هو، يا پورهيت پاڻ بيماري
سيماريءَ ڪري ڪم تي نه اچي سگهندو هو، ته انهن
ڏينهن جي اجرت کان هو محروم رهندو هو. ڪنهن ڏينهن
تي ڪم ٿورو هوندو هو ته ٿورا مزور لڳايا ويندا
هئا، ۽ ٻين کي موٽي وڃڻو پوندو هو.
جڏهن، هو حادثي جو شڪار ٿي، زخمجي، ملم پٽيءَ لاءِ
اسپتال ايندو هو، تڏهن مان هن کي چوندو هوس ته
هاڻي چار پنج ڏينهن آرام ڪجانءِ، ڪم تي ويندين ته
اهي ڦٽ خراب ٿي پوندءِ. ان جي جواب ۾ هو چوندو هو
ته آرام ڪندس ته کائيندس ڪٿان، ڇو ته انهن ڏينهن
جي منهنجي مزوري ڪٽجي ويندي.
هن جو خدا ۾ پورو ڀروسو هو. چوندو هو ته خدا هنن بازن ۾
ايتري قوت ڏني آهي، جو هنن زخمن هوندي ۽ بکئي پيٽ
سان به مان ٻن گڏهن جيترو بار کڻي سگهان ٿو.
هن مون کي پنهنجي جسم جي جدا جدا عضون تي زخمن جا ڳچ
نشان ڏيکاريا، جي هن کي جنگ ۾ لڙندي ۽ براج تي چار
سال ڪم ڪرڻ جي دوران رسيا هئا. هو چوندو هو ته
صاحب مان ته اڃا جئرو آهيان، ۽ ڪو عضوو به ڪو نه
ڀڳو اٿم، پر هن براج تي ڪم ڪندڙ سَوَ کان وڌيڪ
حادثن ۾ مري ويا ۽ ڪيترائي ڄنگهون، ٻانهون، آڱريون
وڃائي ويا ۽ لنگڙا ٽنڊا ٿي پيا. وري چوندو هو ته
ٿي سگهي ٿو ته ڪنهن ڏينهن منهنجو به لاش اچي اوهان
وٽ پهچي۔
هڪ ٻه دفعو هو پنهنجا جنگ جي زماني ۾ کٽيل
چاندي ۽ سون جا ٻلا، جن تي راڻي وڪٽوريا جون
تصويرون هيون، سي مونکي ڏيکارڻ لاءِ کڻي آيو.
امين گل عام طرح مهيني ۾ چاليهه رپيا، ۽ ڪنهن
مهيني ۾ پنجاهه ته ڪنهن ۾ ٽيهه پنجٽيهه به
ڪمائيندو هو. هن ٻڌايو ته هو سڄي مهيني ۾ رڳو ڏهه
رپيا خرچ ڪندو هو. ان ڳالهه تي مون پت نه ٿي ڪئي.
پر هو قسم کڻي ويو ته اها حقيقت آهي. چيائين ”صاحب
مهيني م ڳڙ جو ڏيڍ سير وٺندو آهيا، اهو ملي 12
آني، اٺين آني واري چانهه جي پڙي، ٻارهن تيرهن سير
اٽو اٽڪل 4 رپيا، بس اهو آهي اسان جو کاڌو. ڳڙ
واري چانهه ۽ ٻه ٿلها ڍوڍا. ماني ڪڏهن بصرن، چٽڻي
يا پڪوڙن سان کائيندا آهيون. رڌ پچاءُ پنهنجي هٿن
سان ڪريون ۽ ڪاٺيون به جهنگ مان پاڻ ميڙي اچون.
باقي ٻيو ٿورو گهڻو خرچ نسوار وغيره جو.“
هو باقي پيسا پنهنجي گهر وارن ڏانهن هر مهيني
مني آرڊر ڪري موڪليندو هو. گذريل چئن سالن ۾ هو
فقط ٻه دفعا ڳوٺ ويو هو. هر ڀيري مهينو کن رهيو.
امين گل بيحد ديندار هو؛ نماز روزي جو سختيءَ
سان پابند ۽ پيرن ولين ۾ پورو ويساهه رکندڙ.
گفتگوءَ ۾ به اڪثر نماز جو ذڪر ڪندو هو:
”ٽپهريءَ جي نماز پڙهڻي هئي، ان ڪري تڪڙو تڪڙو ڪم
تان موٽيس.“ ”هاڻي وڃان ٿو نماز جو وقت ٿي ويو
آهي.“ سياري ۾ هٿ پير ڦٽي پيس، چيائين ”ٿڌي پاڻيءَ
سان وضو ڪرڻو ٿو پوي“ کنگهه جي دوا وٺڻ آيو،
چيائين ”رات سخت سردي هئي، تهجد لاءِ اٿڻ مهل اثر
ٿي ويو.“
حيدرآباد ۽ ڄامشوري ۾، اپريل ۽ مئي جي مهينن ۾
سخت گرمي هوندي آهي. امين گل سڀ روزا رکندڙ هو.
روزي ڪري، ڪنهن ڪنهن ڏينهن، هو ٻن ٽن ڪلاڪن کان
زيادهه ڪم ڪري نه سگهندو هو، ۽ اُڃ کان ساڻو ٿي،
وڻ جي ڇانوَ ۾ وڃي ليٽندو هو. جمعدار هن جي شڪايت
ڪندو هو، ۽ هن جا ان ڏهاڙيءَ جا ٻه رپيا ڪاٽيا
ويندا هئا. هو چوندو هو ته ان ڳالهه جي مون کي
پرواهه ناهي، مولا ته راضي آهي.....
ڏينهن ۾ چار پنج دفعا درياهه ۾ وهنجندو هو، ۽
جڏهن ڪم تان لهندو هو، تڏهن آلو ڪپڙو ويڙهي سمهيو
پيو هوندو هو. بک ۽ پياس ڪري طبيعت به ڏاڍي چيڙاڪ
ٿي پوندي هئس، ۽ ذري ذري تي پيو پنهنجن ساٿين سان
ڏند ڏيندو ۽ لڙندو هو.
سانجهيءَ جو ڪم تان موٽي پنهنجو کاڌو پاڻ
پچائيندو هو. بعضي اهڙو ٿڪل ۽ بيحال هوندو هو، جو
ڍوڍو پچائڻ جو به پاڻ ۾ ست ڪو نه ساريندو هو. ان
ڏينهن هن جو سنگتي نور بادشاهه هن کي ڍوڍو پچائي
ڏيندو هو.
رات جو ٽي چار ڪلاڪ مسيت ۾ تراويحون پڙهڻ ويندو
هو، ۽ ان کانپوءِ کٽ تي ليٽڻ سان ئي گهري ننڊ وٺي
ويندي هئس. وري اسر جو اٿندو هو. ڪڏهن جاڳ نه
ٿيندي هئس ته بنا کاڌي پيتي ئي روزي جي نيت ڪري
ڇڏيندو هو. صبح جو وري نماز ۽ تلاوت واسطي سوير
اٿندو هو. هڪ لڱا هن کي پيٽ ۾ ويلو اچي پيو. سڄي
رات سور کان لڇندو رهيو. صبح جو دوا وٺڻ آيو، پر
چيائين پئندس شام جو، يعني روزي ڇوڙڻ بعد. ٻئي
دفعي بدهاضمي ۽ گهمرن جي تڪليف ڪري آيو. بيٺي بيٺي
اهو به ٻڌايائين ته ”ڪالهه جمعي جي خطبي ۾ امام
صاحب عهد نبويءَ جا ڪيترائي واقعا ٻڌايا، اهڙن
مسلمانن جا، جي روزي جي وچ ۾ سخت بيمار ٿي پيا، پر
هڪ ڍُڪ پاڻي يا دوا جو وات ۾ وجهڻ قبول نه ڪيائون،
نيٺ شهيد ٿي ويا.“
هڪ ڏينهن شام جو ٽين بجي ڌاري، ڪي پورهيت امين
گل کي مون وٽ کڻي آيا. هن جو بت تتل لوهه وانگر ٿي
ٻريو ۽ ساري بدن ۾ سخت سور هوس..... هن کي ڏينهن
لڳي ويو هو..... اس ۽ گرميءَ ۾ سخت پورهيو، هيڻو ۽
نستو جسم، نه کاڌو نه پيتو......
هن پاڻي يا دوا پيئڻ کان صفا نابري واري، ۽ سئي
هڻڻ به نه ڏنائين. هن چيو ته روزو هرگز نه ڀڃندس.
زيادهه زور ڀرڻ تي، اکيون ڦوٽاڙي، لڙڻ لاءِ تيار
ٿي ويو. ٻيا، جي هن سان گڏ آيا هئا، تن به
سمجهايس. آخر مون کي مڙني چيو ته ”سائين، اسين
امين گل کي سڃاڻون، مرڻ کي مري ويندو روزو نه
ڀڃندو.ل الله رحيم ڪريم آهي، ڀلاري مهيني جي برڪت
سان اهي ٻه چار ڪلاڪ گذري ويندا، تيسين ڪو ٻيو
حيلو ڏسيو.“
ٻيو ڪو چارو ڪو نه هو. مون هنن کي هن جي مٿي تي
برف رکڻ ۽ ٻيون ڪي هدايتون ڏنيون.
جيڪي ٿيڻو هو، سو ٿي ويو. هي باهمت ۽ مضبوط
پٺاڻ، جنهن جنگ جي ميدان تي توبن ۽ بمن کان پاڻ کي
بچايو، جو براج جي حادثن کان محفوظ رهيو، جنهن
غربت ۽ بيروزگاري، بک ۽ بيماريءَ سان مڙس ماڻهو ٿي
مقابلو ڪيو، سو ڪلاڪن اندر ڏٺل وائٺل موت جو شڪار
ٿي ويو.
مان ٽهلندو ٽهلندو براج جي پل تي پهتس.
براج.... انجنير ۽ مزور جي فن جو شاهڪار، انسان جي
عظمت جو گواهه. درياهه جو پاڻي اڃا ڪو نه چڙهيو
هو، ان ڪري صاف ۽ شفاف هو. مٿي بجليءِ جا بلب مرڪي
رهيا هئا. ۽ پاڻيءَ ۾ انهن جو عڪس ناچ ڪري رهيو
هو. فرحت بخش ماحول هو. گهگهوءَ روزي جو خاتمي جو
اعلان ڪيو.
مسيت جي امام آڏو، ماڻهن جا ثواب خاطر موڪليل
ميوي، مٺائي، ۽ کاڌي جا انبار ڪٺا ٿي پيا آهن. هن
جو چهرو ٻهڪي رهيو آهي. هو سٺيون سٺيون شيون
پنهنجي حجري ۾ موڪلي ٿو، ۽ ٻيون شيون جماعتين ۾
ورهائڻ واسطي ڏئي ٿو.......
ڄامشوري جي شام ڏاڍي دلفريب آهي، روزيدارن جي
شام نهايت فرحتي آهي، پيش امام جي شام خوشين جو
خزانو آهي..... مگر منهنجو ذهن هڪ ٻي شام جي
ڏيکاءَ جو تصور ڪرڻ لڳو....... سرحد جي پهاڙن ۾،
هڪ بستيءَ جي هڪ ڀڳل ٽٽل جهوپڙيءَ ۾ چار ٻار، جن
مان ڪي صفا اگهاڙا ۽ ڪي اڌ اگهاڙا آهن، اهي رُکي ۽
پاروٿي ماني نه کائڻ تي ضد ڪري، روڄ راڙو مچائي
رهيا آهن؛ ۽ هڪ عورت، جنهن جي بدن تي به ميرو ۽
ليڙون ليڙون ٿيل لباس آهي، سا هنن کي پرچائڻ جي
ڪوشش ڪندي چئي رهي آهي ته ”عيد تي توهان جو بابا
ايندو ۽ توهان لاءِ سٺا سٺا ڪپڙا ۽ سٺيون سٺيون
شيون وٺي ايندو.......!“
٭
ڄامشورو، ٣ – مئي
1955
ماهوار هلال پاڪستان: جون
1957ع
ضدي
٭
هو پڪو ارادو ڪري چڪو هو ته هن دفعي ڪنهن
به صورت ۾ زال کي موڪل نه ڏيندس.
سانجهيءَ جو هن جي زال، هن جي گلي ۾
ٻانهون وجهي، ڏاڍي پاٻوهه مان پڇيو ”عيد تي
ڪراچيءَ وٺي هلندا نه؟“
عظيم کي شادي ڪئي ٻه سال کن ٿيا هئا. انهن
ٻن سالن ۾، هن جي ڪنوار ڪيترائي دفعا ڪراچيءَ
پنهنجي پيءُ ماءُ وٽ وئي هئي. لاڙڪاڻي ۾ هن وٽ
مهينو ٻه مس رهندي هئي ته وري ڪو موقعو يا عذر
پيدا ٿي پوندو هو. هوءَ ڪراچيءَ ۾ وڌ ۾ وڌ مهينو،
۽ گهٽ ۾ گهٽ هفتو رهندي هئي. عظيم نوڪريءَ وارو
ماڻهو. ظاهر آهي ته هو زال سان ڪراچيءَ ۾ ايترو
وقت رهي نه ٿي سگهيو. هو ٻه ڏينهن موڪل وٺي هن کي
ڇڏي ايندو هو، ۽ وري وٺڻ ويندو هو. نئين شادي ۽
نئين زال. هن جو هر انگل پورو ڪندو هو. سفر ۾ سخت
تڪليف ٿيندي هئس، موڪل به مشڪل سان ملندي هئس، ۽
خرچ به ڏاڍو اچي ويندو هوس. ان کانسواءِ گهر
واريءَ جي غير حاضريءَ ۾، ڏينهن به ڏاڍا ڏکيا
گذرندا هئس. گهر ڄڻ ته کائڻ ايندو هوس. ٻيو ڪو
ڀاتي ساڻس گڏ نه رهندو هو. هڪ نوڪرياڻي ۽ هڪ نوڪر
هوس. زالس هن جي کاڌي پيتي، لٽي ڪپڙي جو خاص خيال
رکندي هئي، ۽ هن کي هر ممڪن آرام پهچائيندي هئي.
نيٺ هو به ان سلسلي مان بيزار ٿي پيو، ۽
ڪجهه روڪ وجهڻ جو سوچيائين. اڄ وري اهائي فرمائش
ٿي رهي هئي.
عظيم جواب ڏنو ”نڪو، هن دفعي پاڻ هتي ئي
عيد ملهائينداسون.“
”نه، مون کي ڇڏيو!“
”نڪو!“
”ڇو ڀلا؟“
”بس ضرورت ڪانهي، روز روز ڪو وڃڻ ٺهي ٿو
ڇا، ڪراچيءَ مان آئي اڃا مهينو به ڪو نه ٿيو
اٿئي.“
”پو ڇاهي ڀلا، پيءُ ماءُ وٽ ٿي وڃان، ڪو
پراوا ته ڪو نه آهن.“
”اهو سوال ڪونهي، مون کي هتي ڏکيائي ٿي
ٿئي.“
”مان سگهوئي موٽي ايندس. هفتي کان وڌيڪ نه
رهندس.“
چيم ته نه ني، گهڻو بحث نه ڪر.“
”مان ضرور ويندس.“
”هرگز نه، مان مسافريءَ جون مصيبتون سهي
سهي تنگ ٿي پيو آهيان.“
”مان امان کي چوندس ته هوءَ وڏي ادا کي
موڪلي ته اهو اچي مون کي وٺي ويندو.“
”نه، مان اجازت نه ڏيندس.“
نعيما روئڻ ته اول ئي شروع ڪري ڇڏيو،
هينئر اوڇنگارون ڏئي رئڻ لڳي. عظيم هن کي ماٺ
ڪرائڻ جي ڪوشش ڪرڻ لڳو.
”تون روئين ڀلا ڇو ٿي؟ ڏس مون اڳ ڪڏهن
توکي روڪيو آهي. منهنجي تڪليفن جو به ته تو کي
احساس هجڻ گهرجي.“
”توهان کي ڪا تڪليف ڪانهي، توهين هروڀرو
ٿا مون تي بندش وجهو.“
”ڪجهه سمجهڻ جي ڪوشش ڪر.“
”ها، مان ته بيوقوف آهيان، توهين ته سڀ
ڪجهه سمجهو ٿا نه، مان ضرور ويندس، پيءُ ماءُ وٽ
وڃڻ کان توهين مون کي روڪي نه ٿا سگهو.“
”مون توکي پيءُ ماءُ وٽ وڃڻ کان نه روڪيو
آهي ۽ نه روڪيندس. مگر هر ڳالهه مناسب موقعي تي
ٿيڻ کپي. آءٌ توکي روز روز وڃڻ نه ڏيندس.“
”مان ضرور ويندس، ڏسان ته ڪير ٿو مون کي
روڪي؛ مان قيدڻ ته ڪو نه آهيان.“
”تميز سان ڳالهاءِ، هوش حواس مان نه نڪر.“
هوءَ ڳوڙها ڳاڙيندي رهي. گهڙي ساعٿ رکي
چيائين: ” مان هاڻي ڪراچيءَ ويندس ته وري ڪڏهن به
هتي ڪو نه ايندس.“
عظيم اهو ٻڌي، دل ئي دل ۾ کليو. نعيما کي
جڏهن به هن کان ڪا شڪايت ٿيندي هئي ته پوءِ اها ئي
ڌمڪي ڏيندي هئي.
ٿوري مهل سانت رهي.
”مون کي ڇڏي ايندا نه ڪراچيءَ؟“
”ويهه دفعا ته چيو اٿم ته نه، خواهه
مخواهه ڇو ٿي پريشان ڪرين. تون ته پڙهيل ڳڙهيل
عورت آهين. توکي خود ئي سوچڻ گهرجي.“
”توهين منهنجي هيءَ ننڍي خواهش به پوري نه
ٿا ڪريو.“
”ڪيترائي دفعا تنهنجي اها خواهش پوري پئي
ٿي آهي. هن ڀيري ضد نه ڪر.“
”ضد ته توهين ٿا ڪريو. ڀلا ان ۾ توهان جو
نقصان ئي ڪهڙو آهي؟ ڇو نه ٿا مون کي ڇڏيو.“
”توسان مٿو مارڻ اجايو آهي. وڌيڪ تنگ نه
ڪر، مون کي ننڊ ٿي اچي.“
سياسي ليڊرن وانگر هنن جي لفظي لڙائي جاري
رهي. ڪو کڙتيل ڪو نه نڪتو. رات جا يارهن وڄي ويا.
عظيم اکيون پوري ننڊ جي ڪوشش ڪرڻ لڳو.
نعيما رئندي، سڏڪا ڀريندي، پاڻ کي پٽ
پاراتا ڏيندي.... موت به نه ٿو اچي، شادي آهي ڪين
قيد، ڪٿي اچي ڦاٿي آهيان، ڪٿان اچي قسمت ڦٽي .....
نيٺ هوءَ به ننڊ جي آغوش ۾ پهچي وئي.
صبح جو وري به زال ۽ مڙس جي وچ ۾ مختصر
مشاعرو ٿيو. نعيما هٿ منهن به نه ڌوتو، ۽ کاڌو
کائڻ کان به انڪار ڪيائين. عظيم پڻ، غصي کان
نيرانو ئي ٻاهر نڪري ويو. اتي پهتو ته نعيما فون
تي ڳالهايس:
”مان امان کي ٽرنڪ ڪال ڪرڻ ٿي چاهيان.“
”ڇا لاءِ؟“
”ٻڌائيندي سانس ته عيد تي ڪو نه ايندس.“
”ٽرنڪ ڪال جي ضرورت ڪانهي، خط ۾ احوال لکي
ڇڏيندس.“
”نه، مان فون ڪندس.“
”چيم ته ضرور ڪونهي.“
”پر توهين مون کي ڪراچيءَ ڇو نه ٿا ڇڏيو؟“
”وڌيڪ بحث نه ڪر، مون کي پنهنجو ڪم ڪرڻ
ڏي.“
هن جهٽڻو رکي ڇڏيو.
منجهند جو گهر آيو. نعيما، بستري ۾ ائين
پئي هئي، ڄڻ ته ٻه ڏينهن ڪڻس ۾ ڪاٽيا هئائين.
اکيون سڄيل، چپ سُڪل، چهرو مرجهايل ۽ وار ڇڙوڇڙ.
وري ساڳيو ڀنڻ.
”مان ضرور ويندس.“
”نه.“
”مان هر حالت ۾ ويندس، ڏسان ته ڪير ٿو مون
کي روڪي. مان امان کي فون ٿي ڪريان.“
”نه، ڪو ضرور ڪونهي.“
”توهين مون کي پيءُ ماءُ سان ڳالهائڻ کان
نه ٿا روڪي سگهو. مان ڪو ٻهراڙيءَ جي جاهل ڇوڪري
ڪو نه آهيان، جو مون تي ائين رعب رکيو وڃي.“
”تنهنجي سمجهه جي غلطي آهي.“
”مان هينئر ئي ڪريان ٿي، ڏسان ته ڪير ٿو
مون کي جهلي.“
ائين چئي هوءَ اٿي، ۽ وڃي جهٽڻو ڪن تي رکي
ٽرنڪ ايڪسچينج کان ڪراچيءَ جو نمبر گهريائين.
عظيم وِههُ جو ڍُڪ پي ويو.
”اما، مون کي عظيم ڪراچيءَ نه ٿو ڇڏي.“
ائين چئي هوءَ ڦٽي هيانءِ رئڻ لڳي.
عظيم شرم ۾ ٻڏي ويو. سس ڇا سمجهندي ته
منهنجي ڌيءُ سان مڙس الائي ڪهڙا ويل ٿو وهائي.
هيءَ ڳالهه جڏهن ٻيا مائٽ ٻڌندا، تڏهن ڪهڙو خيال
ڪندا.......
نعيما آواز ڏنس ”امان توهان سان ڳالهائڻ
ٿي چاهي.“ هن کي ڳالهائڻو پيو.
”چاچي، مان چوانس ٿو ته اڃا هاڻي آئي
آهين، ٻه چار ڏينهن ترس ته پوءِ وري هلنداسين. پر
هوءَ هروڀرو ضد ٿي ڪري.“
”پٽ، رئي ٿي، انگل ڪيو اٿئين ته کڻي وٺي
اچينس. اڳتي لاءِ سمجهائي ڇڏيندي مانس ته هوڏ نه
ڪري.“
”چڱو چاچي، جيڪا اوهان جي مرضي.“
هن نعيما کي چيو ”مان ٻاهر وڃان ٿو، اڌ
مني ڪلاڪ ۾ موٽي ايندس. تون سامان تيار ڪري ڇڏ،
پنجين واريءَ گاڏيءَ ۾ هلنداسين.“
عظيم موٽي آيو. چانهه ميز تي رکي وئي هئي.
نعيما وهنجي سهنجي، هار سينگار ڪري ويٺي هئي. ڪنڌ
هيٺ ڪري چيائين:
”مون کي معاف ڪريو. مون هروڀرو توهان کي
ايترو تنگ ڪيو. مان ڪراچيءَ ڪو نه ويندس.“
”نه، هينئر توکي هلڻو پوندو. مان چاچيءَ
سان انجام ڪري چڪو آهيان، ۽ آفيس مان ٻه ڏينهن
ريزڪي موڪل به وٺي آيس.“
”نه، مان هرگز ڪراچيءَ نه هلندس“ نعيما
جواب ڏنو.
٭
ڄامشورو، ١٠ – مئي ١٩٥٥ع
فردوس: جنوري ١٩٥٦ع |
