|
معنيٰ جي پٽي
الف
اُتَڻ:
زالن جي چرخي ڪتڻ جي جاءِ. اڱڻ- صحن.
آٽ:
سوز، ساڙو، گداز.
آتن:
سڙن.
آٽي:
(اُٽڻ= رجائڻ) رجائي، ڳاري، ملائي.
آٽيا:
ڳاهٽ ٿيا، گڏ ٿيا.
آپاتو:
اوڦٽو، ڌاريون، غير.
آجو:
آزاد. ڇٽل.
آجڙين:
(واحد: اَجڙو)
اَجڙين کي، ٻڪرارن کي، ڌڻارن کي.
اَجڪو:
ثمر، قوت.
آڌار. ڀرجهلو.
آچام:
تير جو نيشان، هدف.
اَڇارا:
لهرن جون
لپيٽون، گجي.
آڇارو:
چم جي ڳوٿري.
آديس:
جوڳين جو
سلام، بندگي.
آديسي:
تارڪ فقير.
آڏترڇا:
ڏنگا ڦڏا، ابتا سبتا.
آڏت:
سج.
اَڌ وڏائي: خاص وڏائي، شان.
آر:
سير. تک. وهڪرو.
آراڙ:
وطن، گهاٽو جهنگ.
آراڙي:
ڏٿ جو کاڌو، سادو، غريباڻو طعام.
آراڻ:
اڻبڻت.
آر کڻين:
آر کڻن ۾.
مهانڊن ۾.
اَروڙجي:
سخت ڪاوڙجي.
آراڻ:
جنگ جو ميدان، جنگ.
آريج:
خشڪ زمين، غيرآباد زمين.
اُڙيڪا:
ور وڪڙ.
آزوري:
آزاريل.
آسارو:
آسرو- آڌار.
آساروس:
سندس آسرو.
آسانگو:
آس، آسرو، اميد.
آسر:
آسرو، اميد.
آسڻ: وهڪ جي جاءِ. ٽڪاڻو.
آڪاهه: آڪهه- ڪڙم- قبيلو.
آڪرو: اتامرو. گهڻو. مهانگو.
آڪو: ڪچو گهڙو.
آکڙي: ٿاٻڙجي.
آکُون: هڪ ميوو- اکڙوٽ.
آکڙيان: ٿاٻڙيل، باهڙيل.
آگَن: مالڪن، اڳوانن.
آڳ: منجهه- راز. وارو. وجهه.
آڳانجهو: اڳرو. زياده- جهجهو.
آڳانڍو: دلاسو. پناهه- بچاءُ.
آڳانڍيائون: جوڙيائون. اڏيائون.
آڳهه: ڀرجهلو- آڌار. ڀروسو.
آڳاهون: اڳڀرو، اڳتي.
آڳڙين: آڳ وارن- لوهارن.
آگهٽجن: گڏ ٿين. بند ٿين.
آلائش: گندگي. ناپاڪي.
آلودو: ميل سان ڀريل. ناپاڪ.
اَما: (واحد: اَمو) انب.
آهيريانئي: آرسيءَ کان ئي.
آن: آءٌ. اوهان.
آنر: نڀاڳا اٺ. کيرولي گاهه جو قسم. هڪ قسم جو وڻ-
آملہ.
آنهن: کوهه جو حوض- آواڙو.
آوار: ڇٽيل. پکڙيل. آسپاس.
آواڙ: اجائي، عبث.
آوَن: اچن.
آونگ: رڌ پچاءُ جا ٿانءِ.
آهَرَ، آهار: آڌار- آسرو.
آهُرۡ: وٿاڻ. ڪونار جنهن ۾ مال چارو کائي. مال جو
کاڌو.
آهيرا: آکيرا.
آهڙا: ڏکيا- اهنجا- مشڪل.
آهيڙي: شاڪري، صياد.
آيل: امان- ماءُ. سکر زال.
آبُ: ابو- پيءُ.
آبر: ڪڪر، بادل.
اِبر: سُئِي.
آبڙو: ابڙو سردار جنهن سومرن جون سامون جهليون
هيون.
اُبَهان:
(ابهڻ= بيهڻ) اڀو ٿي بيهان. بچان. امن ۾ رهان.
اُبَهو: بچو، امن ۾ رهو.
اُٻاٽجڻ: ڪومائجڻ. دونهاٽجڻ.
اُٻاهرا: اُٻهرا- تڪڙڪندڙ. جلدباز.
اٻُڌي: بي سمجهائي- ايائپ.
اُٻڪار: پڪار. نعرو.
اُڀا: بيٺا. بيٺل.
اُڀکڙا: پٻن تي بيٺل. اڀي پير بيٺل.
اُڀو: بيٺو، بيٺل.
اڀي ويا: اُٿِي ويا.
اُڀيڪ: بيهڪ.
اُڀينديون: بيهنديون
انت: نهايت. حد.
اُتاريو: لاهيو. دفع ڪريو.
اَتانگ: اڻ تانگو. اونهو.
اُتائون: چيائون.
اُتائين: چيائين.
اُتومانءِ: چيو مانءِ، توکي چيم.
اَتور: بيمثل. لاثاني.
اَتوريا: اڻ توريل. اَميا. گهڻا.
اُٺو: وسيو. وسيل مينهن.
اِثبات: ڌڻيءَ جي هستيءَ جو اقرار.
اَپاريا: پار وارا- پرانهان.
اُپٽي: (اُپٽڻ: کولڻ) کولي. کُلِي.
اَپر: گهڻو. بيحد. بيشمار.
اُپڙ: تڪڙوهل، وک وڌاءِ.
اَپَليو: اڻ پليو- اڻ جهل.
اُجارا: اُجاريندڙ، صاف ڪندڙ.
اَجلان: اجل کان، موت کان.
اِجلس: ويهه، ويهڻ.
اَجوکي: بنا جوکي- سلامتيءَ واري.
اُڄهي: پڄي- پورو ٿئي. اُڪلي.
اَڄاڻندي: اَٻوجهه. بي سمجهه.
اُڄي: ٽپ ڏئي، ڊوڙي.
اُجهه: (مصدر: اُجهڻ) رُل. ڀٽڪ.
اَجهور: اجهاڳ پاڻي. ڪُن. مال جي بيهڻ جي جاءِ-
اَجهو.
اَجهائون: اَجها. آسرا. ڀروسا. پناهه جون جايون.
اُجهڻ: رُلڻ- ڀٽڪڻ.
اَچِهُون: اسان کي اچي.
اَڇاهه: اڇا- سفيد.
اڇل: اٿل- پلٽ (پاڻي جي). اڻ ميو- بي انداز. تڪڙو-
تيز.
اَدورائون: دانهون- پڪارون.
اِدغام: ٻن حرفن يا آوازن جو پاڻ ۾ ملي هڪ ٿيڻ.
اَدوها: اُڌما. جوش. اُمنگ.
اُڌاڻا: اُڀريا. پيدا ٿيا.
آڌر: بناٽيڪ. ري اَجهي. ضعيف.
اَڌ لڳيون: اڌ پوريل (اکيون).
اَڌوتي: اڻ ڌوتل. ميري. ناپاڪ.
اَڏي: گوشت وڍڻ جي دِڪي.
اَڏيار: پاسو ڪندڙ. پار ويندڙ.
اَرا: ڪِلا.
اِرادت: اِرادو. ازل جو ليکو.
اَرتو: رت گاڏئون. ڳاڙهو.
اَرتي گاڏئون: رت گڏيل.
اَرٽ: ائٽ- چرخو.
اِرث: ميراث. ورثو.
اُردابيگيون: لاغرض ٻانهيون.
ارداس: بندگي. عرض. سوال.
اَرڏا: زوراور.
اَرزان: سستو- سهانگو.
آرک: اڻ رتل. ناپرهيزگار. بيوفا.
آرڳ: الڳ. پَري- ڌار. بيزار.
آرغچ: بافتو.
ارم: بهشتي پوشاڪ. اِرم جو لباس.
اَروٽ: ڪَچو. خام. غير واقف.
اَروٺ: بي آبي- خشڪ. سوڪ.
آريج: ريج بنان زمين. خشڪ.
اَڙانگ: اڙانگو- ڏکيو- مشڪل.
اَزل: اصل. ڪائنات کان اڳ.
اَسارا: غافل. ويسلا.
اَساروس: سندس آسرو. کيس آسرو.
اَسار: بنا سار جي. غافل.
اَسک: سک بنا.
ڏکي. بي آرامي.
اسم اعظم: خدا جو وڏو نالو.
آسُور: اسر. پرهه ڦٽي کان اڳ.
آسور: سور کان سواءِ.
اِشارتون: ڳجها اِشارا.
اَشهد: شهادت جو ڪلمو. ’اشهد ان لا الِہٰ اِلاالله
و اشهد ان محمد عبده و رسولہ‘.
اَصيل: شريف. بڻائتو.
اظلام: ظالم، ڪٺور. ظلم.
اِعراب: جملي ۾ بيهڪ مطابق اسم جي آخري حرف جي زير
زبر.
اعرابين: (واحد: اعرابي) برپٽ ۾ رهندڙن- بدوين.
مارو ماڻهن.
افسوساءُ: افسوس سان.
اَڪاڄ: نڪار. نالائق. نڪمي.
اُڪيل: اُڪلاءُ. جلدي.
اُڪِيريو: سڪيو، واجهايو.
اَکَا: چانور وغيره ان جا داڻا جي پوڄارا درياءَ ۾
ڀيٽا طور وجهن.
اُکتا: جهاڳي پار پيا. اڪريا.
اُکَتي: پار پئي.
اَگر: عود جو وڻ. خوشبوءِ.
اَگوندرو: گوندر يا غم لاهيندڙ- غمٽار. بنا غم جي.
گهڻو پاڻي.
اَڳ: اڳوان. مهندار.
آڳاهون: پري. اڳڀرو.
آڳرو: مٿاهون، سرس- گهڻو.
اُگهٽ: اوگهڙ. پڌرائي. پڌر.
اُگهٽيا: گڏجي سوڙهو ٿِيا.
اَگهنين: تون قبول پئين- اگهامين.
اڱڙا: انگ- عضوا.
آڱڙين: عضون سان- انگين.
اَل: عيب.
اِلاالله:
سواءِ الله جي، فقط الله.
اَلانسان سِرّي و اَناسِرُّهُ:
’انسان منهنجو ڳُجهه آهي، ۽ آءٌ سندس ڳُجهه
آهيان‘.
اَلله بِڪُل شيءِ محيط: خدا سڀ تي حاوي آهي. هر
شيءِ ڌڻي جي گهيري ۾ آهي.
اَلله وليُّ الذين آمنوا يخرجهم من الظلمٰت الي
النور: الله ايمان وارن جو دوست آهي ۽ کين اونده
مان ڪڍي روشني ۾ آڻي ٿو.
اَلاهر: الله جي مدد سان.
اِلاهي تُهار:
الله تنهنجي آڌار تي.
اَلتيم: سَلِيمُ- سڻايم.
اُلٿي: سج لَٿي.
اَلديانم جيفة و طُلا بِها ڪِلابُ: ’دنيا ڍونڍ آهي
۽ سندس طالبو ڪتا آهن.‘
اَلذين آمنوا وڪانوا يتقون: ’اُهي جن ايمان آندو ۽
جي پرهيزگار
يا متقي آهن‘.
الڙ: اڻ آزمودگار، اڻڄاڻ. ڀورڙو.
اَلستُ بِربّڪُم: ’ڇا مان اوهان جو رب نه آهيان.‘
اَلسفر قَطعة مِن النار:
’مُسافري باه
يا دوزخ جو ٽڪرو آهي.‘
اَلعشق حجاب بين العاشق والمعشوق: عشق، عاشق ۽
معشوق جي وچ ۾ هڪ پردو آهي.
اَلعشق نارالله الموقدة: عشق الاهي ٻاريل
(ساڙيندڙ) باهه آهي.
اَلف: الله جي نالي جو پهريون حرف، يعني الله.
الفراق اشد من الموت: فراق موت کان وڌيڪ سخت آهي.
الَک: مخفي،
بيچون. ڌڻي تعاليٰ.
اَلماس: هيرو. وڍڻ جو اوزار.
الوڙو: ننڊ
اکڙائيءَ کان جهوٽو.
الوڙڻ: اکيڙڻ. ڌِڪي لاهڻ.
الوهيت: خدائي. وحدت.
اُلهي: غروب ٿئي- سج لهي.
اُلير: سَٽ. ٽپ. ڇال. اُڇل.
اَليومَ سِيروا: اڄ سير ڪري وٺو.
اُمارو: ڇِڪ- ڪاڍو. سنبت.
اَماڻ: امانت.
اَميا: (واحد: اميو) اڻ ميا. اٻار.
اُميري: ڪپڙي اڻڻ وقت تاڃي جي ڇنل تند کي ڳنڍ.
ڳانڍاپو.
اميس: بندگي. سيوا.
اَناسي: اڻاسي.
اَناعبد: آءٌ ٻانهون آهيان.
اَنان: احمق. نادان. مست
اِن الله و تريُحِبُّ الوِتر: ’تحقيق الله هَڪ آهي
۽ هيڪڙائي کيس پسند آهي‘.
اِن الله يغفرالذنوب جميعاً: بيشڪ الله تعاليٰ سڀ
گناهه معاف ڪري ٿو.
اِنَّ اَوليائي تحت قبائي: منهنجا دوست منهنجي
چولي هيٺ آهن.
اُناءِ: ٻڌ- سڻ. مڃ. قبول ڪر.
اَنبر: اُڀ. آسمان.
اَنبرين: آسمان تائين.
انت: حد- پڄاڻي.
اِنتها: پڄاڻي. آخر.
اندام: عضوا.
اَندوهه: غم. ڏک.
اندوهِيان: غم اٿن، ڏک اٿن.
اَنڌي: ڪَنڌي. ڪنارو.
انگ: نصيب
لکيو. جسم. عضوو. نشان. انگهه- چهنب.
انگڙا: عضوا.
انگڙيارو: ڏنگو- وِنگڙو.
انگهيم: چيريم- وڍيم.
اَنگهه:
ڪاٺيءَ جي تکي چهنب.
اَنواع: (واحد: نوع) قسم- نمونا.
انَيرا: راجا انيراءِ (جنهن راءِ ڏياج جو سر وڍايو
هو). راءُ- راجا.
اَڻاسو: بي لڄو- بي ننگو.
اَڻ ڪِي: نَه ڪيل. اڻ ڪيل.
اَڻي: نوڪ- چهنب.
اواٽ: غلط رستو- ڪُواٽ. گمراهي.
اوائي: موڳي. نادان.
اواين: موڳين. مورکن.
اوباهڻ: بچائڻ. سلامت رکڻ.
اوبڻ: سٽ ويڙهڻ.
اوڀارا: پاڻيءَ جا ابتا وهڪرا.
اوٻالا: ڏوراپا، مهڻا.
اوڀالئان: مهڻن کان. ڏوراپن کان.
اوڀڙ: زمين مان ڦٽندڙ شيون.
اوتڙ: اوجهر. اوڙاهه. گمراهي.
اوتون ڏيڻ: پلٽجي زور سان لڳڻ.
اوتيائون: نابائون- پلٽيائون.
اوڄاهه: اجهڻ. اُڪلڻ. وڻڻ.
اوجهڙ: ڏنگي واٽ. گمراهه.
اوڇون: پرزا پرزا. عاجز. حيران.
اوڇي: ڌاري. خراب. خسيس.
اوڏايان: اوڏو. تمام ويجهو.
اوڊو: اُڊو- اڊڪو. فڪر.
اوڍر: ڍڪ. پردو.
اوڍڪو: ڍڪ- پناهه.
اُور: هلان- ڪاهه. رُوڙ.
اوراتو: ماتم روڄ، غم. مصيبت.
اوراٽيون: ڍڪيون. ڀريون.
اوراران: اورينءَ ڀران (درياه جي).
اوراڙ: درياهه
جو اوريون پاسو.
اورڳ: ڳول- جاچ. پڇا. ڳالهه ٻولهه.
اورين: حال ٻڌائين- ڳرهين.
اوڙڪ: پڇاڙي. نيٺ. گهڻو.
اوڙکيو: پروڙيو. معلوم ڪيو.
اوسا: سڪل، سُڪا.
اوسار: نه وسرندڙ. جٽاءُ ڪندڙ.
اوسارين: ماتم
ڪن. روڄ ڪن.
اوسر: اڻ هوند.
اُسڙان: اُس ۾سڙان. انتظار ڪريان.
اَوسهه: فال.
اوسيڙو: فڪر. ڳڻتي.
اوصاف: وصفون. ڳڻ. چڱائي.
اوڪ: پاڻيءَ جي پالوٽ.
اوڪاڻين: موڳائي ڪن، موڳيون ٿين.
اوڪر: اڪلاءَ. نيڪال. لانگهو.
اوڳي: موڳي. غافل.
اوقابيل: عُقابيل- هڪ طرفان عقاب جي کنڀن سان
جُڙيل تير.
اوڳا: موڳا. منجهيل. اندان.
اوڳڻ: اوگڻ. گناهه.
اوڳڻي: ڏوهارڻ.
اول: بند. روڪ. اها ڪنڊ جنهن ۾ درياهه ڪک ۽ ڪاٺيون
لوڙهي آڻي ڇڏي.
اولا: ڇانئون. ڍڪ. پناهه.
اولو: ٻيڙي کي هلائڻ جو ڳن.
اولاڪو: اُلڪو. ڏک. صدمو.
اولجان: ڌڪجان، ٺيلهجان.
اولون ڪرڻ: يادگيريون ڪرڻ ڍڪ ڍڪڻ.
الون ٿيڻ: ٿڪجڻ. بيزار ٿيڻ.
اولاڻو: لولي.
اولاڻي: خالي. سنجن بنان. (وهٽ)
اولاڻيو: خالي پلاڻ بنان (وهٽ)
اَوليءَ: مشڪل، ڏکيءَ.
اولي: ٻيڙي جو ڳن.
اوليون: ڀٽڪيل گمراهه (عورتون).
اوليين: لوڙهئين. ٺيلهيين.
اوليو: لڙهيو. ڀٽڪيل. ٺيلهيل.
اوناءِ: عرض قبول ڪر.
اونڌا: ابتا. بي عقل.
اوڻا: اڻ ڀريل. خالي.
اَوڻت: اڻبڻت. ناسازي.
اوهري:
(اوهرڻ= ٻيڙين جو روانو ٿيڻ) اسري. نڪري.
اوهير: انهيءَ وقت.
اوهيرا، اوهيڙا: وسڪارا.
اوڻيون، اويُون: پاڻيءَ جون ننڍيون سانداريون-
کُليون.
اويسي: اهو صوفي جو اويس قرني (جنهن نبي ﷺ جي ڏسڻ
يا ملڻ کان سواءِ غائبانه ساڻس محبت ڪئي ۽ کيس
مڃيو) وانگر ظاهري مرشد جي
بدران نبي ﷺ
يا ٻئي ڪنهن اهل مماتي واري ولي الله سان پنهنجي
ارادت ۽ صحبت رکي ۽ فيض وٺي.
اُهاءُ: شعاع. چمڪاٽ. سوجهرو.
اِهائين: اِتائين.
اُهڃ: اهڃاڻ. نشان.
اهڃاڻان: سندن اهڃاڻ.
اهڃاڻيون: نشانيون.
اُهرائينس: (اهرائڻ- ٻيڙي هاڪارڻ). هاڪارينس،
ٺيلهينس.
اُهس: روشني. تجلو. سڪ.
اُهنج: گهٽ. نِوالو. ڪسو.
آهنجي: اوهان جي.
اَهل: لاڙو. روش. نمونو.
اِئائين: اِتائين، انهيءَ هنڌان.
ايرڀير: اچڻ وڃڻ. لاڙو. نمونو.
اَيَنگ: مستان. بيپرواهه.
ايلاچنئون: ايلاچن کان. (ايلاچو: هڪ قسم جو ريشمي
ڪپڙو).
ايههُ: اِهو.
ايهيءَ: اِهڙي.
آئِين: اوهين- توهين.
ب
بالله: قسم خدا جو.
باب: در. حق ۾. بابت.
بابُو: فقير. سامي.
بابل: بابو- پيءُ.
باري: ڌڻي. خدا. سخت- ڳرا.
باز آڻڻ: روڪڻ.
بازندن: راند ڪندڙن.
باک: خبر. پره ڦٽي.
باکُون. روشنيءَ جون شاخون.
بانَ: ورن- رنگ. تير.
بانا: رنگ. بيان.
بانُ بري: مٽيءَ رنگ. ڀڀوت.
باهوٽي: ننڍي باهه. دونهين.
بُتن: انساني پتلن، عام ماڻهن.
بُٺ: پَٽ- ميدان. گهڻو.
بُٺ: بٺي. ڍڳ. سڃ.
بُٺي: قبر.
بُڇائيون: بڇڙايون.
بُڇن: بڇڙن. بدڪارن.
بحري باز: وڏو باز. شاهين.
بخرو: حصو. نصيب.
بِدا: وداع ٿيڻ. معاف ٿيڻ.
بَدوُ: جهنگلي. گندو.
بڊاماڻي: بڊام جو رهاڪو.
براد: برات. سَند. خوشي. ڄڃ.
برجن سين: چوٽين سان.
برجنگ: مرڌنگ ساز.
برخيز بده ساقي: ’ات، ڏي اي ساقي.‘
بردار: ميويدار وڻ.
برسي: وسي.
بصير: بصيرت وارا. ڄاڻو. ڏسڻهار.
بصيرت: بينائي. دل جي اک.
بُرفت: ڪوهستاني قوم. جبل جا ماڻهو.
بَري: مٽيءَ هاڻو. برپٽ جو رهاڪو. تارڪ فقير.
بريان: عشق ۾ پڪل. سڙيل.
بُڪاءِ: روڄ، راڙو.
بَڪَت اِلعَينان فِي هواڪ دماً: ’تنهنجي عشق اکين
رت رنو.‘
بِگر: بغير. سواءِ.
بُگري: بغلي. گودڙي.
بِلا شَيخ مَن يَمشِي فِي الطرِّيق: جو مرشد کان
سواءِ طريقت ۾
هلي ٿو (سو انهيءَ شخص وانگر آهي، جو سمنڊ ۾
ٻيڙيءَ کان سواءِ هلي ٿو).
بِلو: آسرو. اجهو.
بلي: حوالي. آسري.
بلي لائي: منزل تي رسائي.
بُن: بڻ. بنياد.
بندر جن: بندر وارن.
بوتن: اٺن.
بُود: هستي. وجود. بقا.
بور: گهوڙي جو قسم.
بورائو: سونهون.
بُويُون: هٻڪارون.
بهن: ڀؤنڪن (ڪتا).
بَهِر: قطار. قافِلو.
بيائيد: اوهان اچو.
بيباڪ: بيفڪر. بي ڊپو.
بيٺ: ڪمر. سندرو.
بيخود: بي سرت، خودي کان سواءِ.
بيدي: بيابان. سڃ.
بِيرُ: کوهه. چشمو.
بيران: ويران. حيران.
بيراني: ويراني.
بيراهه: غلط رستو. گمراهه.
بيزقون: جهنڊيون.
بِنا: ڏسندڙ. روشن.
بي يُبصِرُو بي يَسمعُ: مون ذريعي ڏسي ٿو ۽ مون
ذريعي ٻڌي ٿو.
بي يَمشِي وَ بي يَنطِقُ: مون ذريعي هلي ٿو ۽ مون
ذريعي ڳالهائي ٿو.
ٻ
ٻاٻاڻا: اباڻا. مائٽ. عزيز.
ٻاٻاڻن: اباڻن.
ٻاٻرين. ٻٻر جا.
ٻاتاڙي: موڙهل. منجهيل.
ٻاجهائج: ليلائج- ٻاڏائج.
ٻار: ٻاهر. پاڻي جو ڪن.
ٻارٿ: ڳائڻو. مڱڻهار.
ٻاروتن ۾: ٻاراڻن ڪپڙن ۾. ٻاراڻي وهي ۾.
ٻاري: دري. جاءِ. ٽولي.
ٻاڙو: کارو (پاڻي).
ٻانُ: ٻانهون. غلام.
ٻانڌيين: ٻانڌين تي. مڇيءَ
ڦاسائڻ لاءِ
لڳل رڇن تي.
ٻانڊو: لُنڊو ڪتو. بدمعاش.
ٻانڊي: درياهه ۾ لڙهندڙ ڪاٺي.
ٻانهوٽا: ٻانهن جا ڳهه.
ٻانهوٽي: ٻانهڙي، گولڙي.
ٻانگهر: باکر.
ٻاڻ: تير- ڪان.
ٻائڙ: نار جو سامان.
ٻاين: راڻين. بيگمن.
ٻپارا: ٻنهي طرفن کان. آرپار.
ٻِپُڙي: ٻن پڙن واري. سِپ.
ٻُچي: تُڪي- هلاڪ ٿي.
ٻُجهارت: ڳجهارت- پرولي.
ٻِڇِلَ: ڇوهه سان لڙهندڙ.
ٻُڌ: سمجهه- عقل. هوش. ڄاڻ.
ٻُڌا: ٻِٽا. ٻه ٻه.
ٻڌيس ٻول: واعدي جهليس.
ٻِڌاهين: ٻه دفعا- ٻه ڀيرا.
ٻَر: مصيبت. ارمان.
ٻُر: ڇنڊو. ڦڙو.
ٻَرُ: ٻل- زور.
ٻُر: وارن جون چڳون. چوٽي.
ٻُرائي: وڃائي.
ٻَرٻَر: هاءِ هاءِ.
ٻڙد: ڏاند.
ٻر ڪيو:
گهوريو- قربان ڪيو.
ٻُرن: وڄن.
ٻِرنگو: درنگو. ٻچاپڙو.
ٻَري: ماندي ٿي. سڙي.
ٻريائي ته ٻار: جي باهه دُکي اٿئي ته دُکاءِ.
ٻَڙڪن: ڪڙهن. سڏڪن.
ٻُڙو: ڪپهه جو ذرو. ڍڪ.
ٻَڙي: اڙي! ادي!
ٻُڪي: ڦِڪي. سُتي.
ٻِيلاني: ڏسو ’ٻيلاٽي‘.
بلر: ٻارڙي، معصومڙي. ڇوڪري.
ٻلن: (واحد: ٻلو) اک جو تارو.
ٻليار: واهڙ
جو نالو. جُوء جو نالو.
ٻن پوڻ: کڏ پوڻ.
ٻن ڏيڻ: کڏ ۾ وجهڻ.
ٻن: ٻنا. مٿاهان پٽ.
ٻُنيان: گهران. در اندران.
ٻنڌ: بند. ڳنڍ. شرط.
ٻنڌڻ: ڳنڍ.
لاڳاپو. حيلو وسيلو.
ٻنگ: ڪان.
تير. درياهه جو ور.
ٻڻي: ٻڻي- ڪارسازي.
ٻوڏ: ڦتڪار
وارو جواب. ڦوٽ.
ٻُورُ: جوان اٺ. وڻن جا ڪچڙا گل.
ٻُورا: ذرڙا. چورا.
ٻوڙ: پاڻي جي اٿل. تار پاڻي.
ٻُوڙو: گاهه
جو ٿٻ. جهَلو. آڌار.
ٻوڪ: ٻوڪجڻ. ٻور جهلڻ. جواني جو ڦوهه.
ٻولاهيون: سامهون اڇي ٽڪي واريون مينهون.
ٻهه: ويهه.
ٻهه ٻهه: واهه واهه!
ٻَهار: ٻاهر.
ٻَهُون: گهڻو. ججهو.
ٻئنئان: ٻين کان.
ٻَيَرَ: زال. جوءِ. عورت.
ٻيرا: ذرا. ٽڪرا.
ٻيڙياتو: ٻيڙيءَ وارو.
ٻيل: ٻه گڏ- ٻيلهه.
ٻيلاٽيون: درياهه جا وڻن وارا ننڍا ٻيٽ.
ٻيلانگ: ٻه قدم- وک.
ٻيلپ: همراهي.
ٻيلپو: همراهي. سنگت.
ٻيلي: لس ٻيلي ۾.
ٻيلياڻي: ساٿياڻي.
ٻيلي ڌڻي: لس ٻيلي جو حاڪم (ڄام سپڙ).
ٻيهر ڄاپڻ: جئري مري جيڻ.
ڀ
ڀاڄ: ڀاڄوڪڙ زال. بي لڄي.
ڀار: ڀائر.
ڀاروڙي: رڍ. لوئي. کٿي.
ڀاڻ: ڀائڻ. خودي. هٺ.
ڀاڻ: وڌو. پيالو. بانسري.
ڀاڻو: مغروري. وٿاڻ.
ڀاياڻي: شريڪ. ڀائيوار.
ڀڀوت: مٽي. ڦلهيار.
ڀُتي: پراڻي. ڳريل.
ڀُڄئان: ڀُج شهر کان.
ڀرم لڄ. پت. شرم.
ڀِرن: لنوَنِ. ڀون ڀون ڪن.
ڀِري: راضي ٿي.
ڀيري: ڦيري.
ڀريون پون ڀواريون: ڀيانڪ ڀڪون ڪرن.
ڀِڙا: ڳنڍيون. ڳوڙها.
ڀڙڪن: جلن. مچ ڪن.
ڀِڙن: ملن.
ڀُڪليا: مٽيءَ هاڻا. ميرا.
ڀَلُ: ڦل. تت. جوهر.
ڀُلڪار: ڏهڪار. ڏمر.
ڀُلن: ڀلڪار ڪن. ڏمر ڪن.
ڀَنڀا: ڪارا گهنڊيدار وار.
ڀَنڀوليا: ڀُليا. موهيا. مست ٿيا.
ڀَنگُ: رخنو، ڦيٽاڙو.
ڀُنگا: جهوپڙا.
ڀِنَنِ: آلا ٿين.
ڀنَڻُ: روڄ. ماتم.
ڀِني: وهاڻي (رات). ڀيڄ ڀني.
ڀُڻان: وتان، گهمان، ڦران.
ڀُور: ڀوري رنگ جو اٺ.
ڀُورل: وسوڙل، ڀوري.
ڀوڳ: عيش. طعام.
ڀُوڻ: ڀوڻِي. ڦرڻي. خبر.
ڀيچِي: ٻيلي. ساٿي.
ڀيڏي: ڪارائي وارو هڏو.
ڀير: نمونو. ڊول.
ڀيرم: چرخو.
ڀيريون: نغارا.
ڀيلئان: چرڻ جي جاءِ کان.
ڀيلو: ڪچو گهڙو.
ڀيلي: لتاڙي کائي ناس ڪري.
ڀيڻئين: ماڳن تي. جاءِ تي.
ت
تاب: تابش. سڪ. دهشت. ڊپ.
تات: يادگيري. طلب.
تات توت: ڳولا ڦولا. پچار.
تارِي: آڌار. سدا.
تاڙ: تاڙي. روڪ- اٽڪ.
تاڪُن: تڪيندڙن.
تاڪي ڇڏيا: پوري ڇڏيا.
تانگهه: سڪ. اڪير.
تانگهينديس: ڳولينديس.
تاڻ: ڇڪ. ڪشش. ڪاهه.
تاڻين: ڇڪين، تکو. هلن.
تائب: توبهه ڪندڙ. پڇتائيندڙ.
تايائون: تپايائون. زور رکيائون.
تبرون: ڪهاڙيون.
تتر ڏائو ٿيڻ. بد سوڻ ٿيڻ.
تِٿُ: مقرر تاريخ. چنڊ جي تاريخ.
تِڇِي: کل لاهي. ڪوري.
تُراب: خاڪ. مٽي. فنا. نيستي.
تَراز، تَرازو: هلڪي ٻيڙي.
تُراڙي: تارازي- ساهمي.
ترٽجڻ: پيرن
جا ترا زخمي ٿيڻ.
تروڪڻيون: ننڍڙا تر- تروکڙيون.
تريون: ڪکن يا
ڪانن جو ترهو.
تڙاء: تڙان- تڙ کان.
تڙجهل: تڙوٽ.
تڙتڙ: هرهڪ تڙ.
تسا، تسئا، تسيا: بکون.
تسليم: مڃڻ. قبول ڪرڻ.
تُسڻۡ: راضي ٿيڻ.
تعجيل: تڪڙ جلدي.
تعظيماً: عزت
خاطر- مان خاطر.
تَفَاول: چڱو سوڻ. فال.
تغيري: ڦيرو. تبديل.
تقاوت: خدا جو ڊپ. پرهيزگاري.
تِڪ: يڪي ساهي پيڻ. ڳيت.
تُڪون ڪرڻ: ڪَٿُون ڪرڻ. ويچار ڪرڻ.
تَڪيو: ٺڪاڻو. اجهو. آسرو.
تڳڻ: جئرو رهڻ. گذر ڪرڻ.
تُڳِي: اونداهي رات.
تُلُ: مٽ- جوڙ جيس.
تَل: ترايون. تلاءَ.
تليارا: ٽلين وارا موڙ.
تُن: سوراخ- ٽُنگ.
تُنبائڻ: ڪپهه
پڃائڻ. ڪپہ ڀرائڻ.
تُنبو: وڄائڻ جو ساز. طنبورو.
تُنبير: تنبور وڄائيندڙ. ڀان. منگتو.
تُنبڙي: تنبي سان ننڍڙو ساز.
تنگئان: گهيڙ مان. لنگهه مان.
تنگون: ڪشالا.
ڊوڙون ڊڪون.
تنوراءِ: تنورن مان. باهه مان.
تَڻُ: تَنُ. بدنَ.
تَڻي: پلئو. ڇڪ. سگهه. آڌار.
تواضع: نياز. نماڻائي.
توانو: تندرست. سگهارو.
توائي: بطال. ڀٽڪيل. گمراهه.
توڏ: توڏا- اٺ. سهڻي سٽاءِ.
توڏي: نازنين عورت (سهڻي).
تُور: ولين ۽ ٻوٽين ۾ ڪچڙا ڦل. بنياد. بڻ.
تور: هڪ جيڏو. جوڙ جيس.
توڙا: توڙ کان. اصل کان.
توڙي: لتاڙي. جهاڳي.
توشڪون: گاديلا- پٿراڻيون.
توڻ: هڪ ويلي
جو کاڌو. قُوت.
توهه: مهرباني. فضل.
توءِ: تنهن هوندي به.
تِهائين: انهيءَ کان ئي. اِتائين.
تهوارون: پرزا پرزا. ليڙون.
تئان: تتان. تنهن کان.
تيائين: تتائين.
تؤنسَ: اُساٽ- اڃ. تپ.
تي: تنهن ڪري.
تيغون: تراريون.
تيلان، تيلاهين: تنهن ڪري.
تيلي روءِ:
سائيرڙي رنگ سان.
ٿ
ٿاجا: ڪچهريون. مجلسون.
ٿاڪ: ٺڪاڻو. جاءِ.
ٿاڻا: ماڳ. ٺڪاڻا.
ٿر ٻاٻيهو: ننڍڙو ڳاڙهو ڳيرو.
ٿَرنئون ڌار: ٿر وارن کان ڌار.
ٿڪ هنيام: (ٿڪ هڻڻ: برباد ڪرڻ) تڇ سمجهيم. برباد
ڪيم.
ٿڪيندي: لنگهندي. گذرندي.
ٿوپ: مدد. آڌار. ٽيڪ.
ٿورِي: ڪم ذات.
ٿوڪ: ٽول. مال. اسباب.
ٿونا: ٽڪرون.
ٿوڻيون: ٿنڀا. ٽيڪون. آڌار.
ٿوهر: سُڪ جو وڻ (جنهن مان کير نڪري).
ٿُهر: ٺاپر. آرام.
ٿيڪ: بس ڪر. بند ڪر. هٽاءِ.
ٿيلِي: ٿيري مڇي.
ٿيهون: اسان کي ٿئي.
ٽ
ٽانڊين: ٽانڊن تي.
ٽانڪيو: وڍيو چيريو.
ٽاڻ: ٽاڻو. طعنو.
ٽُٻڪ: ڇلي- ٽوڪرو.
ٽَڪ: چرخي (ايٽ) جي لوهِي سيخ.
ٽَڳو: ڌاڳو. جڻيو.
ٽنگر: تير.
ٽوري: گهمائي. تڪڙو هلائي.
ٽول: شيون. سامان.
ٽولئان: ٽوليءَ کان.
ٽِهاري: نباهي. هلائي.
ٽهڪن: ٻهڪن. سهڻيون لڳن.
ٽئايون: ٽيڏائيون- ڏنگائيون.
ٽيڙُو: ٽن تارن جو نکٽ.
ٺ
ٺاٺا: ٺانٺا- ٺلها- خالي.
ٺاٺارو: ڀڳل ٿانون کي ڳنڍيندڙ.
ٺار: ٿڌ. فائدو. آرام.
ٺاڪر: سردار.
ٺپ: وڍ. زخم.
ٺپن: ٺپن تي. زخمن تي.
ٺهرن: ٺاپر ڪن. ذرا بيهن.
ث
ثابُوت: پورا. سچا.
ثابوتي: ثابت قدمي.
ثنا: واکاڻ. ساراهه.
پ
پاٻوڙو: پٻڻ جو ڦر.
پاٻوهه: مورڪ مُشڪ. سرهائي.
پاٻوهڻ: مُرڪڻ. مشڪڻ.
پاٻوهيا: سرخرو ٿيا. سرها ٿيا.
پاتار: پاتال. اوڙاهه.
پاتڻي: ٻيڙيءَ تي پار اڪاريندڙ.
پاٽوندر: سخي. در پٽيندڙ.
پاٺ: راڳيندڙ. ڳائڻو. ميراثي.
پاجي: خسيس. نوڪر.
پاجاٽئان: مند جي پڇاڙيءَ ۾.
پاڃاهي: بادشاهي.
پاراڀو: نياپو. سنيهو.
پاران: هُن پار کان.
پاراڀانِ: سندن نياپا.
پارڇو: ڪپڙو.
پارڻ: پهرو ڪرڻ. ڀوڳڻ.
پارئان: پار کان. طرف کان.
پاري: ڪنڌي. ٻانهي.
پاريون: نهرون- سيرون. لانڍون. وسڪارا. نارا.
پاڙهيري: شڪاري.
پازي: گولي- ٻانهي. نيچ.
پاساريون: ڀِٽُنِ جا پاسا.
پاسَنگُ: تارازيءَ ۾ ڪاڻ لاهڻ جو پٿر، ڀتر وغيره.
جراب.
پاکرئين: پاکرين کي. زرهه وارن کي.
پاکڙين: پاکڙي. ٻيڙي.
پاکِي: ڇِڊِي. پٽڙي. رٻ.
پاڳ: پڳ. تاج. دستار.
پاڳوڙي: پاڳوڙي
۾. رڪاب ۾.
پاڳارا: پَڳ وارا. تاجدار.
پالار: شاخون. ٽاريون. ٻن.
پالوٽ: پلٽ. اٿل.
پالِهو: خالي.
پانَ: پان جا پن يا ٻيڙا.
پانَچارئن:
پنجن ورهين جا وهٽ.
پانڊپ: سردار.
پانوڙيءَ: پان جي. پان سان ڀريل. لال.
پانهُون، پانهِن: پوئتي.
پاڻ: آپو. خودي. هستي.
پاڻا: منزلون، ٿاڻا.
پاڻون: منزل. ٺڪاڻو.
پاڻيٺ: آبدار موتي.
پاهه: پاڻيٺ واري ديسي دوا، جنهن سان اُٺ جي
گرلاهين. صاف ڪندڙ دوا.
پاهت: ناتو. محبت. قرب.
پاهڙ: پاهڻ. پهاڙ جبل.
پاهورو: توبرو.
پاهون: پٺتي- پوئتي.
پاهِين ڏيڻ: پٺي ڏيڻ. پوئتي هٽڻ.
پائُر: ٿر جو ڏاکڻو ڀاڱو.
پٻکيا: پٻن تي ٽلندڙ. کلندڙ.
پَتيو: ڍائو. راضي ٿيو.
پٿ: ٽولي. پنٿ.
پٿر: وِڇاڻو. مرڻي وقت وڇايل تڏو.
پِٿُون: ذرڙا ذرڙا.
پَٽُ: پيالو.
پَٽ چِير:
ريشمي ڪپڙا. پٽيهر.
پَٽڻ: شهر جو نالو. شهر- ننگر.
پَٽولا: پَٽ جا ڪپڙا.
پِٽيءَ: مُٺي. ڏکي. نڀاڳي.
پَٽيهَل: درياهه جي پراڻي ڍوري جو نالو.
پَٽيون: پنڌ لاءِ سنوان ميدان.
پڄاڻون: پڄاڻي. پهتو.
پَڄران: ڳران. ونجهلان.
پُڄتوسون: پهتوسون. جهليوسون.
پُڄتوءِ: توکي پهتو- توکي مليو.
پڇاڙڻ: سٽڻ. زمين تي هڻڻ.
پڇاڙيو پوءِ:
پاڻ کي سيٽيو پوي.
پد: درجو.
پدم: اربن کان مٿي عدد. ڳاڻيٽي کان ٻاهر.
پدمنئان: پدمن کان.
پَرُ: پرايو- غير. گذريل سال.
پُر: چُر- هَل. ڀرپور- ڀريل.
پرانهن: پراهون.
پُر بندر: پوربندر (ڪاٺياواڙ جي اولهه طرف عربي
سمنڊ جو بندر).
پَرتاءِ: توکي پرتا. تنهنجي سپرد ٿيا.
پَرڀُون: ڌاريو ملڪ- پرديس.
پُرس: ڀتار- مڙس. مرد.
پُرڪڻان: ڦرڪڻا. لڦون.
پَرکنڊ: ڌاريو ڏيهه. پرديس.
پَرمل: صاف سهڻو. نيڪ محبوب.
پَرنجي: حوالي ڪجي- سونپجي.
پُرندي: چرندي. هلندي.
پَرنيان: حوالي ڪريان. سپرد ڪريان.
پَرو: پتو- نشان- ڏس.
پَرواسي: مسافر.
پروٿي: نظر ٿي. پناهه ٿي.
پَرهڻ: پهرڻ. ڍڪڻ.
پَرهي: پهري- پائي.
پرياڻ: پريتڻو- محبوب. ڏس- اهڃاڻ.
پرياڻينِ: صلاحون ڪن. حال اورين.
پريتڻون: ناتو. دوستي.
پريمَ: اي منهنجا پرين!
پَرين: پڙين. لائق ٿين.
پُرين: هلين، جئين.
پُرينئان: نسل کان. ملڪان ملڪ.
پَرِيُون: ريتيون.
پِڙُ: جنگ جو ميدان.
پَڙاءُ: آواز، سماءَ.
پُڙندا: مٽ ٿيندا. برابر ايندا.
پَسارا: سامان. نظارا.
پستانِ: بُبو. اُرهه.
پِڪَ: سرڪي. چُڪو. ڦيڻي.
پِڪِين: پڪن سان. سرڪين سان.
پَکاريو: اڏيو، صاف ڪريو.
پَکڻين: پکين کي.
پُکي: پُکي ۾. نصيب ۾.
پڳ: پير.
پڳهه: رسو، جنهن سان ٻيڙي ٻڌجي.
پَگهيو: ٻڌو. قابو ڪيو.
پلاڻيان: تيار ڪريان.
پَلر: مينهن جو پاڻي.
پَن: پردو. لڄ.
پنج ڪڻي: ان مُٺ. خيرات.
پند: نصيحت. صلاح.
پنڌ پور: منزل مار- رواني ٿي.
پنڊ: پاڻ. خود. جند.
پُنياس: پهتيس.
پُنيم: پوريون ٿيم. قبول پيم.
پَنهيڙا: مسافر. واٽهڙو.
پِنيون: سور ٺاريندڙ لپريون.
پَڻت: پنڊت.
پَڻِي: خاڪ. مٽي.
پوت: دامن پلؤ.
پوڄ: بي انداز. جهجهو.
پُوچا: ڦِلهڙا. ڦريل.
پُور: تکو. گهڻو. مستي، آر- وهڪرو.
پور: ڪپڙي چرڻ لاءِ ڪاٺ جو ٽڪر، جنهن تي گل اڪريل
هجن.
پُورب: اڀرندو. اڀرندي جو ملڪ. منزل مقصود.
پُوربيا: پورب ڏانهن ويندڙ جوڳي.
پُور ڪرڻ: تيز وهڻ (پاڻي)
پُوريا: پيرن هيٺ ڪيا. ڀيليا.
پُوريو: هليو- ويو.
پُوريائون: هليا- روانا ٿيا.
پُوريندي: ويندي- هلندي.
پوشيدن: ملوڪن.
پونياڙي: ٽه
پهري وقت. شام جو.
پوئي: توکي پَوي.
پُوڻيون: ڪپهه جون پهيون.
پوءِ: پَوي.
پوءِ وجهندڙي: پوئتي وجهندڙ.
گوءِ کڻندڙ.
پهه: خيال. رٿ.
پهاڳ: ميلاپ. وصال.
پهاڻ: پهڻل سالڪ جي خام طبع يا وجود.
پَهايان: ريجهائيان. راضي ڪريان.
پَهت: دستور. راضپو. پرچاءِ. صلاح.
پهڄ: وير. برابري.
پَهڪار: پهه ڪندڙ. هم صلاح.
پَهر: ماڻهو. مٽ مائٽ.
پَهريو: مال چرڻ ويو.
پَهس: زبردستيءَ سان.
پَهنوار: ٻڪرار.
پَهو: ڪپهه جو ٻڙو. مرهم.
پَهُون: ٻڪريون.
پَهِي: پانڌيئڙو. قاصد. ساٿي.
پَهيڙا: قاصد. پانڌي.
پَهِين: داخل ٿين.
پهيون: وٽيون. پياليون. پاڻي پيئڻ جو ٿانوَ.
پُئان: پويان- پٺيان.
پئٽ: پريٽ.
پيٺا: پيٺ. بازاري ملهه.
پيٺو: داخل ٿيو. گهڙيو.
پيڄ: پيڻ جي دوا. آش.
پيراتي: پيرائتي. سربستي.
پيرت: پير. گس.
پير ٿيا: سفر تي هليا.
پيران: پيرن کان.
پِيڙا: سُور. بيماري.
پيڙي: عاجز. هيڻي.
پيڪان: تير. اکين جا تير.
پيڪڙا: پيرن جا ڪڙا- نِير.
پِيَلِ: ڪِريل.
پِيلو: تير.
پينام: فقير.
پَنيد: پيرن جا نير.
پينڍا: مفاصلا.
پِينگهُنِ: پنجوڙين.
پيڻ: چانورن جي پيڄي.
پِيهه: پيڙ. مصيبت.
پَيهون: اسان کي پوي.
پِي: محبوب. پرين.
پهي، پيءَ: واٽهڙو، قاصد.
پيئڪو: پيءَ
جو. ابي ڏاڏي جو.
ج
جابان: بيابان.
جابر: ڏاڍو. ظالم.
جات: ذات.
جاٽ، جاٽا: زيارت.
جادم: سخي ڄام جادم جکرو.
جاجڪ: مڱڻهار.
جاجڪاڻي ذات:
ميراثين جي ذات.
جاڏي: وڏي. سخت اڻانگي.
جار: سُور. رنج. پيڙا.
جاڙ: اجايو.
جاڪ: ڪس. ڪاراڻ. بدبختي.
جاڳر: سرود جي محفل.
جاڳوٽا: ڊگها وار. وارن ۾ ٻڌڻ جا ڌاڳا.
جال: جام. گهڻو.
جالِين: گهارين. گذارين.
جامعَ: وڏي مسجد. وڏو.
جانار: جانور. جاندار.
جائو: لئي يا گز جو وڻ.
جبات: چُغو. گڊلو. هڪ قسم جي عمدي مشڪ.
جبروتي: جبروت (سلوڪ جي ٽيءَ منزل) جي منزل تي
پهتل.
جبروتان: جبروت منزل کان.
جتن: ڊپ.
احتياط. سنڀال. حِيلو.
جَٽ: جٽاءُ ڪر. گذار. ٽِڪَ.
جٽڪي: ڪڙڪي. مٿان پئي.
جديدي: نئون.
جڏ: جَوا. عيبدار. عيب.
جڏائڙي: جڏي. ضعيف.
جَرِ: پاڻي. اکين جو پاڻي.
جَرَ: هڪ قسم
جو خوشبودار ٻوٽو.
جَرا: ذرا. پرزا.
جريٽيون: جل
ٿل. پاڻي ۽ سڪي.
جَرڪيا: جهرڪيا. چمڪيا.
جَريدي: ڇڙي. اڪيلي. آزاد.
جُڙ: بيخ. لنؤ.
جَڙاءُ: جڙت تيل. سينگار.
جُڙان: مَٽ ٿيان. برابري ڪريان. لائق ٿيان.
جُڙيم: مليم. ڀاڳ سڻائو ٿيم.
جُزُون: ڪتاب جا ڀاڱا.
جَسراج: جاڙيجن جي هڪ سردار جو نالو.
جس کرو: نامور. ناليرو.
جَسو: جاڙيجن جي هڪ سردار جو نالو.
جسودن: لاڙ جي هڪ آڳاٽي حاڪم جو نالو.
جفاري: سختي. تڪليف.
جَف القلم بِماهُو ڪائن: جيڪي ٿيڻو هو سو لکي قلم
سڪي ويو.
جک: واهيات بڪ.
جُکي: بُک. ڏک.
جکن: جک مارن.
جُڳاڻي: جوڳ پچائڻ لاءِ.
جَڳٽ: جڳت. جهان.
جَلاوت: جلندڙ، جليل- سڙيل. تجلو. روشني.
جل جلالہ: وڏي شان وارو (ڌڻي تعاليٰ).
جَلي: ظاهر- چٽو. وڏي آواز سان ڪيل ذڪر.
جليل: جلال وارو. وڏائيءَ وارو (ڌڻي تعاليٰ).
جِم: جئن م- متان.
جمازن: جتن. جتن ۽ اٺن.
جمر: بيد جو وڻ.
جميعت: آرام. قرار.
جناب: جنابت: پليتي. ناپاڪائي.
جنات عدن: بهشت جا باغ.
جَنَب: جنم. ڄم. حياتي.
جَنبور: ڏاڙهيندڙ ڪتو.
جنَبو: لڳي ويو، چهٽي ويو.
جُنبي: جذبي ۽ جولان ۾ اچي. مشغول ٿي.
جُنجار: جنجال. جهوري.
جِندا: جند کان. اي جند!
جڻي: ڏوري. واڳ.
جوتي: جوت- تجلو- چمڪو.
جوٽن: گوڏن. مونن.
جوٺا: ڪوڙا. کوٽا.
جوپ: نوجوان. مضبوط.
جُود: سخا.
جور: ظلم. ڏاڍائي.
جوراڻون: سخت تڪليف وارو. مصيبت.
جور ڪري: ڏاڍائي ڪري.
جور هڻي: جانا
ڀري. زاري ڪري.
جورو: زورو. ظلم.
جوڙئون: جوڙ
مان. قدرت سان.
جوع: بک. لنگهڻ.
جوڳ: ويراڳ. ڏک.
جُههُ: جو. جئن. جڏهن.
جِيها: جهڙا.
جُهار: نياز. سلام. بندگي.
جُهارين: پوڄين.
جَهاج: جهاز.
جهِت: طرف. لاڙو. رستو. واسطو.
جِهو: جهڙو.
جِهوءِ: تو جهڙو.
جِئان: جتان.
جِئائين: جتائين. جنهن هنڌان.
جؤنڪ: ذوق. محبت.
جِيءَ: مطلق هستي. عارضي هستي.
جيائي: جيائو
(هڪ تڙ جو نالو جو کپري تعلقي ۾ آهي).
جيائين: جتائين.
جيفو: ڍونڍ. مردار.
جيلان، جيلانہ: جنهن لاءِ. جنهن ڪري.
جيلهه: جيلان- جيلانهه.
جيها: جهڙا.
جيهائي: جئن. اهڙي. طرح.
جيهر: جنهن مهل. جڏهين.
ڄ
ڄاماڻي: ڄامن جهڙي- شاهاڻي.
ڄراٽ: ڄڀي. باهه جو سيڪ.
ڄُل: (ڄولڻ= هلڻ) هل- وڃ.
ڄَماندر: ڄمار. ساري حياتي.
ڄِندڙو: جندڙو- جان.
ڄَڻ: جڙ- ميخ.
ڄيرو: ڄڀي. باهه.
ڄيون: سنهڙيون جونيُون.
جهه
جهات: جهٽ. جهڙپ. همت.
جهاٽي: جهٽ ڪري. جلدي ڪري.
جهاجهه: اونهو پاڻي. اوڙاهه.
جهالا: جهلڪا. تجلا.
جهالُو: پختو. مضبوط.
جهانگي: جهنگ جا. مارو.
جهانءِ: آواز جي گونج.
جهائين: گهنگهرو.
جهٽ: ٿورو وقت. ذرو.
جهپ: جپ- آرام. ڪنڌي ڪنارو.
جهپيا: مات ڪيا. جهَڪا ڪيا.
جهپيٽ: چپيٽ. ضرب.
جهڄڻ: ونجهلڻ. ڳرڻ.
جهُرانِ: ڳران. رُئان.
جهُرجهُنو: پراڻو.
جهَرڪن: چمڪن. سونهن.
جهَروڪو: محل جي دري. ڪٽهڙو.
جهَريون: موجون. وهڪرا.
جهُڙَ: جهٽ. جهڙپ.
جهڙپ: سَٽ. لپيٽ.
جهڙِڪا: چپيٽون. ڪڙڪا.
جهَڪُنِ: طوفانن. تيز هوائن.
جهُلَ: اٺ گهوڙي جو پُٺيءَ پوش. سهڻو پوش.
جهُڻ: سُرير. ڪڙڪو. آواز.
جهڻڪن: ڀُڪڻي وارو آواز ڪن. ڪَرڪن.
جهوت: سَٽ.
جهُور: وڏو.
جهوريو: ٽوڙيو. ڏکويو.
جهوري: ونجهل. ڳڻتي.
جهُوڙا: جهابا- ٽؤنر. ڇڳا.
جهوڪ: منزل- وٿاڻ.
جهول: درياهه
جي اونهي ڪنڊ.
جهيڪي: اُٺ جهڪائي.
جهيڻو: جهڪو. نرم.
چ
چاٽ: چاتو. لذت.
چارڻ: مڱڻهار- ساز وڄائيندڙ.
چاري: جاسوس. پهريدار.
چاڪ: زخم. چير.
چاڳ: ناز. لاڏ.
چاليها: چاليهن ڏينهن جا چِلا.
چڙهيڪا: ڏکيون چاڙهيون.
چانگل: چانگو. اُٺ.
چانئت: چاوت. بغض.
چاهڪ: ساوا ڪانهن.
چاءُ: باهه. چاهت.
چاءِ: کَڻ.
چائي: چوائي.
چايان: چوايان.
چايين: چوائين. سدائين.
چِتا چت تان. سچيتائي.
چتان: چت سان، دليان.
چِٽاڻو: روشنائي. سوجهرو.
چٽڪا: زخم. ڏنگ.
چٽڪو: رونق. ڪوڙو ڏيک.
چِٽي: سينگاري- سنواري.
چُپاتا: چُپ چپات ۾. گُنگا.
چپيٽ: چوٽ. ڌڪ.
چُر: هُرکر. اڻ تڻ.
چرو: کڏو. چَر.
چس: لذت. ذائقو.
چِڪ: ڀنل. گپ.
چُڪَ: ٿُڪ. ڏک.
چِڪندڙا: پگهر ڳاڙيندا. جهڄندا.
چِڪَنديون: چڪڻ يا ڌٻڻ واريون زمينون.
چِڪڻ: ڌٻڻ. گپ.
چَڪيا: علاج. دوا.
چُڪِيءَ: ٿڪل. ڏکويل.
چُڪِي: سرڪي، پڪ.
چُک: ذرو. لڇ. لغار.
چِنائين: کاڌائين، چريائين.
چُنجَن: چوهنبن. چوٽين.
چَنگل: چنبو.
چُڻج: چڳج. کائجِ.
چنڪنِ: اڀرن. هُرن.
چوپا ڪرڻ: رس چوپي ڇڏڻ. ٺوٺا ڪرڻ.
چوڏس: چوڏهين. چئني طرفن کان.
چوڏول: ڏولي- پالڪي.
چوڏهن چارو:
چوڏهن چارن وارو گهڻين واٽن وارو.
چوگان: اڱڻ. دالان. ميدان.
چونهن: چوڻ. ران. سٿر. چاهه.
چؤئڻو: چَوڻو.
چهنج: چهَنب.
چهون: چيهون. چيرون.
چڻاڪو: ٽمندڙ ڦڙو. قطرو.
چُئان: چَوان.
چؤرنگ: چئن
رنگن وارو. شاندار.
چيتاريو: چيتي
سان. ڌيان سان.
چيٺي: سنڀالي.
چيڙ: وارن جي چيڙهه.
چيلهيا: چيلهه جا ٻنڌڻ.
چِيهان: چيهون. دانهون.
چِيهو: هڪ قسم
جو گاهه ۽ پکي.
چيئن: چکيا. ڏاگهه. باهه.
ڇ
ڇاٽون: هٻڪارون. بوندون.
ڇاڇر: چِڪ-
تانگهو پاڻي. چڪڻ.
واهڙ: کاريون.
ڇارون: سمنڊ جا ڪناري وارا واهڙ.
ڇاڪ: توفيق.
ڇاڳر: ساندارو. پخال.
ڇال: ٽپ.
ڇانگ: وڏو ٽپ.
ڇانگون: ولر. ڪٽڪ.
ڇانئين: ڇانوَ.
ڇُتائين: هٿ لاتائين.
ڇتر: ڇوڏو. پراڻي ٻيڙي.
ڇُتي: ڇهندي.
ڇَتيون: وڏا ڀالا.
ڇٽا: واءُ جا جهوٽا.
ڇپر: جبل. پٿر.
ڇپريون: ڪکن
يا ڪانن جا منهن.
ڇڇ: ڍورا. ترايون.
ڇڇيان: ڇڇ مان- ڍورن مان.
ڇُڳير: طري وارا. سردار. پهلوان.
ڇَڪَ: پسگردائي.
ڇَڪيو: دهليو.
ڇَڪِي: ديواني- مست. حيران.
ڇُلان: هلان.
ڇُلندي: رُلندي. گهمندي.
ڇلنگيون: ٽوليون.
ڇَلَور: مرد. محبوب. دوست. ڇلن وارو.
ڇُلڻ: لُڏڻ. ڇلڪڻ. هلڻ.
ڇَليون: فوجون.
ڇِماءِ: ماٺ ڪراءِ. اُجهاءِ.
ڇِمر: ڪڪر. جهڙ.
ڇَن: گاهه ۽ وڻن واري ترائي.
ڇِنِ: کِن- ساعت.
ڇڻي پيا: محو ٿي ويا.
ڇوهي: سخت طوفان. وهڪري.
ڇِهون: ڇيهون. پرزا.
ڇيڄ: ناچ. خوشي.
ڇيڙون: ٽوليون. ڪٽڪ.
ڇيڪ: ڇڙواڳ.
ح
حاج: احتياج. ڪم.
حاجت: خواهش. ڪم.
حاذق: قابل حڪيم. آزمودگار.
حال: روحاني مستي. وجد. حقيقت.
حُبابِ: پاڻيءَ جو ڦوٽو.
حجت: دعويٰ.
حجرو: خلوت جي جاءِ. ڪوٺي.
حرف هرو: حرف حساب. ميار.
حُزن: ڏک. غم.
حسِ: احساس. حواس.
حَسب نَسب: اصل نسل- بنياد.
حضورا: حضور مان.
حضوري حج: وڏو حج.
حقاڻو: مڙس- ڀتار.
حقيقت: صوفي طريقي جي ٽئين منزل.
حل ٿيا: سمايا. ملي هڪ ٿيا.
حلم: نياز. نهٺائي.
حليم: نماڻي سڀاءُ وارو.
حمام: گرم پاڻيءَ سان وهنجڻ جي جاءِ. باهه. تابش.
حماتي: مددگار.
خ
خاصن: خاص ماڻهن.
خام: اجايو. ڪچو.
خامي: اجايا. ڪچائي.
خبيث: پليد. بڇڙو.
خر: گڏهه. بيوقوف.
خُرزينون: کَڙيا. ٻورا.
خَرَّ مُوسيٰ
صَعِقاً: حضرت موسيٰ بيهوش ٿي ڪريو.
خزينا: خزانا.
خفت: هلڪائي. نماڻائي.
خفي: مخفي. ’ذڪر خفي‘= ڳجهو ذڪر.
خُلت: دوستي. محبت.
خَلَقَ آدَم عليٰ صُورتہ: خدا
آدم کي پنهنجي
صورت موافق خلقيو آهي.
خلوت: اڪيلائي.
خُماريا: مست ڪيا.
خليل: دوست. حضرت ابراهيم نبي.
خمير: ڳوهيل اٽو. اصل جسم.
خيز: ٽپو. ڇال.
د
دار: گهر. دنيا. ڦاسي.
دارون: دوا. سُتِي.
دارُئين: دارن سان. دوائن مان.
دارين: ٻئي گهر. ٻئي جهان.
داڙُو: مدد ڪندڙ. بچائيندڙ.
دال: ’دوزخ‘ جو پهريون اکر. دوزخ.
دام: دم گهڙي. ڦاهي.
دائرا: اوتارا- آستان.
دائودي: حضرت دائود جو کُورو. هڪ گل.
دُپارا: ٻنهي طرفن کان.
دران: اندران.
درڪُ: سمجهه.
درندا: ڦاڙيندڙ جانور. واگهو وغيره.
درو: رستو. لنگهه.
درهڙ: ڌڌڪو. ڌمچر.
دڙ: ڌمچر. گوڙ.
دڙي: ڊٻ. ڀِٽ.
دِقت: ڪشالو. تڪليف.
دَڪ: دِڪي. مٿاهين زمين.
دلبو: دوکو. فريب.
دلق: ڪفني. گودڙي.
دلئان: دل تان. دل مان.
دليل: خيال. وسيلو- آسرو.
دم: پساهه. پل. لحظو. درياهه جو چاڙهه.
دمج: ساهه کڻج. ترسج.
دم جهليو: ماٺ
ڪرايو. فڪر ۾.
دميندا: ترسندا. صبر ڪندا.
دُنگي: ٻيڙي. ڊونڊي.
دُني: دنيا.
دوامي: مدامي. هميشہ لاءِ.
دوبينائي: ٻئي
گهر. ٻئي جهان.
دوپير: وهٽ جي پوين ٽنگن ٻڌڻ جي رسي.
دُود: دونهون. غبار.
دو دستي: وهٽ جي اڳين ٽنگن
ٻڌڻ جي رسي.
ٻنهي هٿن سان هنيل ترار.
دَور: دليل. وهم- خيال. ڦيرو.
دوڙ: خسيس. نيچ.
دڪ: پنجن کان ڇهن سالن جي وهٽ جي ڄمار.
دوڙو: ڊوڙندڙ.
دوس: دوست.
دوسان: دوستن وٽان.
دوس در: دوستن جي در.
دوڳ: ڌونئري جا دڳ. کاڌي جا ٽڪر.
دولهه: بهادر.
دونڪي: چمڪي.
دُهريون: موتين ڳتيل مالهائون. ٻيڻيون.
دهي: ديهي- جسم.
ديت: خون بها.
ديد: نظر. ديدار. ساڃاءِ.
ديمن: لشڪرن.
ديوان: عدالت گاهه. وزير.
دَيون: چِمڪا. لاٽون.
ڌ
ڌات: عادت.
ڍنگ. روش. رفتار.
ڌاڄ: ڌَجا. پيداوار. ڌاڃ.
ڌاڄا: گيڙوءَ رتا.
ڌاڃ: جيهي زمين اپائي. ان داڻا.
ڌاڻيون: ڀُڳل چانور.
ڌاءِ: ڳاڙهو رنگ جنهن سان ڪنڀر
ٿانون کي
چٽين.
ڌٻر: اڇي کٿي. لوئي.
ڌُٻي: ڏڪي.
ڌُتاريو: ٺڳيو. ڀنڀلايو.
ڌُڄُ: دز- مٽي. لالان.
ڌڄ: جهنڊي. وانئٽي. بيرق.
ڌر: ڌرتي.
ڌارارنئون: ڌنارن کان.
ڌريجاهه: رکجاءُ.
ڌُريانئي: اصل کان ئي.
ڌڙيندءِ: لٽيندءِ.
ڌِڱ: ميا متارا. پهلوان.
ڌَمال: چماٽ. چوٽ- ڌڪ.
ڌُڻِي: چونڊي.
وائري. پسند ڪري.
ڌوڌي: ڌَوڻي. ڌوڻ.
ڌوڌيا: اي ڌمڻ وارا. ڌئيندڙ.
ڌوڙون: هڪ
جيڏيون. سرتيون.
ڌُونِ: ڌوئن.
ڌونس: تيزي. زور. زبردستي.
ڌَوَڻِ: باهه کي ڌڳائڻ.
ڌُوڻ: لوڏو. لرزش.
ڌوڻئين: لوڏئين.
ڌُئا: ڌُڻيا. صاف ڪيا. پاڪ.
ڏ
ڏاڪاريا: بڇيا. هشڪاريا.
ڏانِ: انعام.
ڏاڻ: ڏان. ڏاوڻ. ونگ.
ڏاهه: ٻُڌل. مشهور.
ڏائيو: ڏاوڻ
وڌو. سوگهو ڪيو.
ڏٻائون: دٻاءُ: لاڳُ.
ڌڀن: سڙن- جلن. ناس ٿين.
ڏُتڙ: اوتڙ. ڏولائو.
ڏُٿ: جهنگلي گاهن ٻوٽن سان پيدا ٿيل ان يا ڦل.
ڏجهه: ڏنڀ. سوز. ڏنجهه.
ڏُجهن: بدخواهن. دشمنن.
ڏڌور: ڏَڌل. بيحال. ڏکويل.
ڏڌي: ڏکوئي. ڏکويل.
ڏُرت: ڏڪار. ڏولائو.
ڏِک: شادي وقت ڪنوار جو هار سينگار.
ڏکا: اُلرون. ڌڙڪا.
ڏُکاءُ: ڪنهن ڏک کان.
ڏِکي: سينگاري.
ڏک ٿيا: سينگاريا. پڌرا ٿيا.
ڏُڱرين: ڏڱرن سان. ڏنڊن کي.
ڏَم: سُهڻيءَ جو مڱيندو.
ڏن: رائُر. محصول. نذرانو.
ڏنڀري: ’ڪرڙو‘ مڇي.
ڏنجهه: ڏک. سور.
ڏَنڊ: وڄائڻ جون سڱيون.
ڏُنگا: ڇڙٻون. دڙڪا.
ڏَنِي: ڪنڌي. ڪپر.
ڏَنير: دَنيرَ. وڏا ٿلها نانگ.
ڏَنيون: ڪنڌيون.
ڏوت: پيٽوڙي. کائو. پليت.
ڏوٺ: ڏک. ڏمر.
ڏوراڻي: ڏورانهين.
ڏورو: زورو. ظلم. فڪر.
ڏوري: ڳولي.
ڏوري: ڳوليندڙ. ڏوريندڙ.
ڏوس: عتاب- تاب.
ڏونگا: طعنا. مهڻا.
ڏوڻا: ٻيڻا. جهجها.
ڏِهائي: ڏيهه جا رهاڪو. ديسي.
ڏَهين: ڪيترا
ڀيرا ڏهه. بيشمار.
ڏُئار: بيماري- مرض.
ڏَيا: حشمت. هيبت.
ڏيٺ: ديدار. ملاقات.
ڏيٺارئان: ديدار کان.
ڏيٺي: ڄاڻ سڃاڻ. روبرو.
ڏيٺاري: ڏٺو
وائٺو. کليو کلايو.
ڏيج: ڏاج. سوغاتون.
ڏيريدار: ديري وارو. سردار.
ڏيس: ديس.
ڏيسار:
ڏياوَر. پرديس. پرانهون.
ڏيساندر: پرڏيهه. ولايت.
ڏيکان: ڏسان.
ڏيهاءِ: ڏيهان. ڏيهه سان.
ڊ
ڊامڻ: گاهه جو قسم.
ڊاکون: ڊاک.
ڊٻ: واريءَ جون ڀٽون.
ڊڀ: دوا دارون. ڦڪي.
ڊٺن: ڊٺلن- اگهن.
ڊوهي: منع جو قسم.
ڍ
ڍار: دستور. نمونو. پنڌ. لاڙو. ماڳ. وٽ. پاسي.
ڍاڳي: ڦٽل ڍوري يا واهڙ جو نالو.
ڍائي: ملڻ جو وعدو.
ڍٻ: ڍٻِي- دام.
ڍٻيون: دام- ڪوڙڪيون. دوائن جون دٻيون.
ڍٽ: ٿر جو وچ وارو ڀاڱو.
ڍُڪن: پهچن. رسن.
ڍُڪندي: پهچندي. ويندي.
ڍور: ڦٽل واهڙ. ڍورو.
ڍونڍيان: ڳوليان.
ڍيرئون ڍير: ڍڳن جا ڍڳ.
ڍيري ڍير: ڍڳن جا ڍڳ.
ڍيري ٿئين: ڦاسي پئين.
ڍيل: ڇڏ. لاهه. ٺيلهه.
ڍيون ٿيو: دُٻا ٿيو. تري ۾ پاڻي رهيو.
ذ
ذاتي: خدا جي ذات جو. اصلي. يقيني.
ذوق: عيش عشرت. خوشي.
ر
راڄاڻ: حاڪم- راڄيو.
راس: درست- برابر.
راسيون: چوٽيون.
راڱا: جهنگلي مرون.
راماڻا: هڪلون. پڪارون.
رامڪلي: راڳني.
رانئيان: ريجهائيان.
راول: پريتم. سڄڻ.
راهُو: مشهور سخي سمو سردار.
راءُ: راجا- بادشاهه.
رائر: محصول. چونگي.
رائون: ڄار جي پاسن کي جهلي بيهڻ لاءِ ڪناري. رڇ
جو قسم.
رائينديس: راضي ڪنديس.
رايائين: ريجهايائين.
رايون: مينهن جو قسم.
رباب: هڪ قسم جو ساز.
ربابي: رباب وڄائيندڙ. ڳائڻو.
رت ورنو: رت جهڙو. رت گاڏئون.
رتول: رنگ محل.
رتين: ڳاڙهن- رتل.
رتيون: ذرڙيون.
رجات: رجوعات. بندگي.
رجائِينديس: آلو ڪنديس.
رَڄَ: گهڻو. ڍئو.
رُجهن: ريڌا
رهن. مشغول رهن.
روجهڙيون: اڇن پيرن واريون هرڻيون.
رَچن: رڱِجن.
رڇ: ٿانوَ. وڏا ڄار.
رڇائين: رڇيءَ جي، رڍ جي.
رخت: سامان. اسباب.
رخساري: رخسار- ڳل.
رخنو: نقص.
رد: بيڪار.
رَڏِ: هوڏ ڪندڙ. بيعقل. رد.
رضا: قضا. مرضي.
رعد: گوڙ.
رفيع الدرجات: وڏي درجي وارو.
رقص: ناچ.
رقيب: چاري. نگهبان.
رُڪ: رُڪ جو هٿيار. ترار.
رڪن: ردي ماڻهو. احمقن.
رُلي ڇُلي: ڀٽڪي.
رمگيو: گذاري ويو.
رموز: رمزون.
رميا: روانا ٿيا.
رنج: درد. بيماري.
رنجائو: رنج- ڏک.
رنجور: بيمار.
رَند: گس. پيچرو.
رِندي: مستي. فقيري.
رنڍا روڙيا: ٿلهو سٽ ڪتيو.
رُنڪن: رنِگن. ڪنجهن. ليلائن.
رنگ: تماشو، رونق. خوشي.
رِنگائي: رڙيون ڪندي.
روان: روانو.
روپ: حسن. سوڀيا.
روجهه: هڪ جانور- گورخر.
روچي: روزي. حاصلات.
روح رچنديون: روح کي وڻندڙ. دل پسند.
روڏا: اٺ.
روڙي: نيڪ. بهادر.
روڳ: مرض. بيماري.
روڳي: بيمار.
رومي: مولانا جلال الدين رومي.
رُونِ: روئن.
رَوَنِ: وڃن.
رونجهو: سخي ڄام سپڙ (جو ذات جو رونجهو هو).
روندا: روڄ راڙو ڪندا.
رُوءِ: مُنهن. صورت. نمونو. روبرو.
رِهاڻي: رهاڻ- وندر.
رِهاءِ: جڳائي.
رَهُون: جبل. روهه.
رَي: تحقيق. ٺيڪ.
ريبيو: ڀُلايو. برغلايو.
ريٻارو: قاصد.
ريٽ: درياءَ جي ريٽيل زمين
ريٽو: ڳاڙهو بوڇڻ.
ريٺ: رڍ جا وڏا وار. اُنَ.
ريجاڻو: ريڌو. راضي ٿيو.
ريڏائي: ڏِنگائي. رُسامون.
ريزاليون: نالائق. ڪميڻون.
ريکان: ريکون. پاڙون. تارون. تندون.
ريل: ساوڪ وارو پٽ.
ريلو: ڪشش. وهڪ پاڻيءَ جي.
ريلي: آباد ڪري. ريج ڏئي.
ريهي: ڳنڍي. ملائي.
ريون: ڌُنڌ. داڻا داڻا.
(وڌيڪ پڙهو) |
