سيڪشن؛ شاعري

ڪتاب: ديوان بيڪس

صفحو :8

رديف ن

59_ ڪافي روپ آسا

اسان سانگ ڪهين ڪنون آئي هون،

اِئان عشق دي ٽيڪ ٽڪائي هون.

ناگهه سَير دا بيا سي رايا، قسمت مَينون آڻ ڦَسايا،

دام زلف دي قيد ڪرايا، آڻ اکيان اَٽڪائي هون.

 

مُک ماهي دي مقيد ڪيتا، سر سرواهه اسان ڏا نِيتا،

ڪاڪل ڪيتس [1] ڪوڙا سِيتا، جذبي جوش جلائي هون.

 

چشمان چوکي چال وِکائي، ميڏي[2] دل نون چوٽ چَکائي،

وه ڦَسايا زلف دي ڦاهي، خال خودي ڪنون چائي هون.

 

”بيدل“ بيشڪ ستگر ميرا، گيا دوئي دا انڌ انڌيرا،

بخشش جوش جلايس جيسرا، گيت ”اناالحق“ ڳائي هون.

 

اِينوين لِکيا [3] يار ازل وچ، تير مزگان دا ميري دل وچ،

وِچُ گهتيا وري يار وصل وچ، نَين دي رمز نِوائي هون.

 

اسان پرديسي آهون[4] ”بيڪس“، ناز نينن دي[5] ڪيتا بيوس،

ڪڏان روئندي هون ڪڏان هَس هَس، برهه دا بار اُٺائي هون.

 

60_ ڪافي روپ آسا

اسان شاهي ڇوڙ ڪي آئي هُون،

اِٿان آدم نام ڌرائي هُون.

ڪٿان عابد زهد ڪريندا، ڪٿان زناري آپ کڙيندا،

ناز دا نيزا ڪٿان ماريندا، عاشق آپ سڏائي هُون.

 

ڪٿان ڇوڙ ڪي ويندا[6] مُصلّيٰ، نُور نيارا[7] ويک تجليٰ،

وچ ظلمات تي[8] هويا مجلّيٰ، سوريءَ سر چڙهائي هُون.

 

”بيدل“ والا ڪيتم بهانا، اندر ٻاهر يار يگانا،

”بيڪس“ بيخود بيخبرانا، برهه دا باب پڙهائي هُون.

 

61_ ڪافي روپ پهاڙي

آ مل ماهي يار پيارا، آ وس ويڙهي دوست پيارا،

هوش گنوايم حاليان.

سانورا سمجهه مَين نينهن نه لايا، شينهن قضا دي مئنون کايا،

برهين باهيان ٻاليان.

ڪڏان تون رُسندئين رانجها رانول، ڪڏان ول پرَچين سهڻا سانول،

نيان نيان تيريان چاليان.

”بيڪس“ بيوس کڙا جو پڪاري، رويون رويون هنجون هاري،

ياد پون جڏان[9] ڳالهيان.

 

62_ ڪافي روپ بسونت

جي تون وحدت خيال ڪماوين، منصب عشق دا پاوين.

فنا في الشيخ ڪماوين اول، پوءِ تون لَنوَ ڙي لاوين...

دم دي ڦُوڪڻ [10] نال هميشہ، کُورو طلب [11] تَپاوين...

دمدم [12] جسمون جدا هو رهڻا، ساجن وچ سماوين...

جسم دي جِيفي ڪنون دمدم، نت نت چِتڙا چاوين...

بلبل هوئِين عاشقَ اول، پِڇي گُلان وچ آوين...

”بيڪس“ سدا جو دم جيوين [13]، ڳُڻ گُلان دا ڳاوين...

 

63_ ڪافي روپ پهاڙي

درد ڪنون دل ماندي ميري، برهه ديان وه وه بازيان!

درد دا دريا جوش ڪَريندا، دانايان بيهوش ڪريندا،

گم هوئي ڪيئي نمازيان[14].

عشق جنهن دي سر آنِ کڙيندا، شهرت وچ بدنام ڪريندا،

ڪيا مُلان، ڪيا قاضيان.

”بيڪس“ بيوس وچ ملامت، نينهن دي نال شل هوئي سلامت،

روح رمز دل[15] راضيان.

 

64_ ڪافي روپ سارنگ

درد ڪنون رخ زردا پِيلا، برهه دا سر باران.

حُسن هزاري ويکڻ سيتي، مستي سر مستان...

عام آکيندا ڳئي افعالون، درد ڪيتي ديوان...

حسن حيرت وچ آن گهَتيندا[16]، ”بيڪس“ ڇوڙ[17] بيان...

65_ ڪافي روپ بروو

دلبر! دليان ديان ٺڳيان ڪرندئي، سو منظور، تون آوين آوين!

دلبر دل دي ڇوڙ تون سختي، اڱڻ اسان ڏي آوين آوين[18]!

’موهن‘ [19] مٺڙا، تون هڪ ميرا،

زرخريد مَين بندا تيرا،

نام الله دي پاوين ڦيرا،

وَل وَل [20] جهاتي پاوين پاوين.

”موهن“ ماهي، تون هِين مِٺڙا،

تو جيها مين ڪوئي اور نه ڏِٺڙا،

ڪيهي گناهون تون مَين ڪنون رُٺڙا،

ڪيهي سبب چِت چاوين چاوين.

پَرچندا ناهين تون، مَين پئي مَر نديان،

عرض نه ڪرنديان، مين پئي ڏرنديان،

غرض عرض دا مين پئي گهرنديان،

آوين، ول نهين جاوين جاوين.

تيري در دا مَين هان بَردا،

بيِک بيراڳي ”بيڪس“ ڪَرندا [21]،

تيري ڪيتي ڳَليان ڦِردا [22]،

مانَ ڪَڏاهِين اَلاوين اَلاوين.

 

66_ ڪافي روپ ڌناسري

دلبر هڪ درڪار، مَينون هر دوجهان دي وچ هي.

عاقل عالم اصلون آهُس، جوش ڪيو جنسار، مَينون...

حاذق پاڻ طبيب هَيس[23] آءٌ، برهه ڪيو بيمار، مَينون...

رَين انڌيري ڪاليان ڳليان، ڦِرندا مين[24] هربار، مَينون...

وس نهين ڪوئي بيوس پَئيان، لنؤن لڳي لاچار، مَينون...

”بيڪس“ بيوس تيري ڪيتي، برهه ڪيو بيڪار، مَينون...

67_ ڪافي روپ آسا

دلڙي ساڏي تي دم دم سڄڻان ديان ڳالهيان،

دردي فراق ڏاڍا برهين باهيان ٻاليان.

زلف زنجير تجهڪون، جس ني ڦَسايا مجهڪون،

شهباز نَين ڏيوَن، سر ساڏي باوليان [25].

بيرنگ رخ هي تيرا، مجروح ساهه [26] ميرا،

طعني ڏيوَن جو ميڪون، مِل ڪي سِياليان[27].

”بيڪس“ نڌر نماڻا، اُس سي نه ڪر تون ماڻا،

ڪر وصل دي عنايت، سِڪندي ٿيا ساليان.

 

68_ ڪافي روپ جوڳ

ڏاڍا ماڻ ڪريندائين، يار پيارل جاني!

تِير نيڻان دا ترڪش ابرو، مِسڪينان نون مَريندائين...

ترس تُسانرن ڪجهه نهين پوندا، خون ڪرڻ لئه کڙيندائين...

”بيڪس“ بيوس نُون ڏَس ڏتوئِي، برهه[28] بزار بَڇيندائين[29]...

 

69_ ڪافي روپ سارنگ

راهه هدايت عشقي والي، تَئِن بِن سانُون سمجهاوي ڪَون!

’بيدل‘ جانۡ استاد نه ٿيوي، سڪ دا سبق پڙهاوي ڪون...

جانۡ جانۡ عاشق سرنه ڏيوي، بهرا برهه دا پاوي ڪون...

پِيرِ مغان دي همت ٻاجهون، وچ محبوب سماوي ڪون...

سانگ سفر تي دلبر ڳيا هي، ’بيدل‘ ٻاجهون مِلاوي ڪون...

”بيدل“ برهه دي ساقي ٻاجهون، وحدت جام پلاوي ڪون...

بِن ”بيدل“ هادي سانُون[30]، ”بيڪس“ برهه بتاوي ڪون.

 

70_ ڪافي روپ آسا

شَملا شراب رنگ تيري، دل نون ديوانيان. ديوانيا[31]،

عاشقون ڪي خون مين، تم چِيرا رتانيان.

خوني خطاب مَينان[32]، شوخون شَاب عَينان [33]،

نرگس نواب نينان، پيچون پيانيان [34].

شهد و شڪر شفا هي، گر جور سين جفا هي [35]،

ميري ليکي [36] وفا هي، رمزان رِهانيان.

سنگين دل تماري، هي موم دل هماري،

محبوب دل ساري، ”بيڪس“ بيرانيان.

 

71_ ڪافي روپ آسا

صد بار صدقي جاوان، ڳُڻ تَيڏا ڳايان.

معشوق نهين جو مِلندا، من موم وانگي ڳَلندا،

ڪنهن نون نه سُول سَلندا، سُوران سيبائيان.

محبوب ڪيتي مَرندي، سر چَرنين جو ڌرندي،

هڪ سر اُسي دا گهرندي، برهين بَلائيان.

مِل ڪي سِيال آون، طعني جهولي ۾ پاون،

سڀئي مَيڪون پيا ڀاون، عشقي اَلائيان.

فرياد سڻ حوالِي، ”بيڪس“ تيرا سوالِي،

چشمان دي چست چالِي، ’بيدل‘ بَتائيان.

 

72_ ڪافي روپ جوڳ

عشق والا اسباب، عاشق ووڙن.

دردمندان دا منصب عالي، ڄاڻِي خودي نون خواب،

يڪدم ڇوڙن.

سوريءَ تي سر عاشق نيندي، ڏسي عشق عذاب،

منهن نه موڙن.

نفيءَ وچون اثباتي دي وچ. شوقُرن ويندي شتاب[37]،

خيمان کوڙن.

صدقي صدقي عُشاقان[38] تون، ”بيڪس“ برهه دا باب،

اندراوڙن.

 

73_ ڪافي روپ بلاولي

ڪرم ڪري مانَ آوين، مين نماڻي دي نجهري!

ڪهڪون[39] آک سُڻاوان حالت، پير اڱڻ مَن پاوين پاوين...

دلبر دلڙي زوري لُٽي هي، چِت اسان ڪنون نه چاوين چاوين...

اِٿان اُٿان مَين تيڏي گولڙي، نِت نِت من ڪون ڀاوين ڀاوين...

روز ازل ڪنون ”بيڪس“ بردا، تنهن دا نيهن نِڀاوين نڀاوين...

 

74_ ڪافي روپ جوڳ

ڪيهي رائي رانجهن سائين آ رهيا، وچ جهنگ سيال هزار ڪنون[40].

ويکو تاب حسن دي هي آب ڪيتا، ڪيتس بيقرار قرار ڪنون،

مَتيان ڏيوَن سِياليان سڀ تَتِيان، دل ڳَئِي، ميڏي اختيار،

ويکڻ سِيتي دل ڀُل ڳَئي، بيوس هوئي هرڪار ڪنون،

در درديوانه ڦِر رهيان، ڳَيس هوش عقل سڀ پار ڪنون.

سڻن سِيتي ونجهلي رانجهن يار والي[41]، ڳَئي هِير قبيلي دار[42] ڪنون.

در داِنهِيڪُون گهِن چادرويش ڪِيتا، نه ته صاحب هويا سرڪار ڪنون.

”بيڪس“ وس نهين دل ڦس ڳئي، هُڻ چس نه آندي ڪنهن ڪار ڪنون،

جڏان هڪ ٿيسون مين تاپَڪ پئون، هُڻ ٽٽ پيان لاچار ڪنون.

 

75_ ڪافي روپ جوڳ

مَين ته بيراڳڻ ٿيان، رانجهن ڪِيتي، ڙي سَنيان!

مِل سِيالين مِهڻي مارن، رانجهن يار ديان تند تنوارن،

توڙي جُٺيان نال ٿيان.

رلمل سنيان رنگ رچايا، مِهڻي ماهي دي جهولِي مَين پايا،

جان جسم ڪنون ڳيان.

جُٺيان ڦُٺيان ڪرندي تَتِيان، مَل سهيليان[43] ڏيوَن مَتيان،

”بيڪس“ بيوس پَيان.

 

76_ ڪافي

وه وا يار پيارا، دل نماڻي کَسيندَئين!

آئندي جائندي برهه بڇائيندَئين، دلبر دلڙي ڦَسيندَئين...

ڪڏهن اسان سان پرچين پيارا، ڪڏان تون رانجها رُسندئين...

ماڻ ڪريندئين قهر ڪريندَئين، ڪڏان وري يار هَسندَئين...

”بيڪس“ بيوس ڪڏهين پيارا، برهه بازار ڏِسيندَئين...

 

رديف و

77_ ڪافي روپ جهنگلو

ناز حسن ديان فوجان چاڙهيو، سر عشاقان آندي هو،

جان ڪون مجروح ڪرڪي، دل نون ڦُرلٽ جاندي هو.

ڪار تيڏي قتل هردم، خون جگر دا کاندي هو،

نين دي گهوڙي دوڙاڪي سر يتيمان گهاندي هو.

يار دل جاني ميرا، جب آڪي جهاتيان پاوندي هو،

هوشياري [44] عقل واري، علم صبر نون چاندي هو.

لا مثل هي حسن تيڏا، ميڏي من ڪون ڀاوندي هو،

عين ذاتي حسن تيڏا، سانون ڪيون ته ڀُلاوندي هو.

لالان وانگر داغ ڏِتڙئي، رنگ [45] رمزان لاوندي هو،

سُرڪا سوزدا ڪر عطا، ”بيڪس“ ڪون برهه بڇاوندي هو.

رديف هه

78_ ڪافي روپ بروو

پير مغان سانُون سمجهايا، رمزن واري راهه[46].

ناهي عبدالقادر، الا، آهي عين الله...

”الانسان سِرّي“ جو آهي، مٿس قول گواهه...

اندر ’اناالحق‘ چوي ٿو، ٻاهر عبدالله...

ڪاٿي وحدت جو وڻجارو، ڪاٿي بي ويساهه...

ڪڏهن ”بيڪس“ سَگ دروازا، ’بيدل‘ شاهنشاهه...

 

79_ ڪافي روپ آسا

ڪيتا هي تم بيتاب، قسم الله!

پيتا مَين شوق شراب، قسم الله!

لڳائي آگ هجر مجهي، ڪيتا هي دل نون ڪباب، قسم الله!

دونون جڳ مين وِسهو يارو، عشق ڪا[47] عالي جناب، قسم الله!

هادي ميري جيها نهين ڪوئي جگ مين، ديتا هي شوق شتاب، قسم الله!

”بيڪس“ ڪون وَت شاهه پڙهايا، ”بيدل“ برهه ڪا باب، قسم الله!

رديف ي

80_ ڪافي روپ بسونت

آئي بهار بَسَونت بهاريو، [48]هرجا برهه بهاري.

گهٽ گهٽ دي وچ جهٽ پٽ جهٽڪي، [49]گل ڦل ٿي گلزاري...

ڦول [50] بسونت ٻَهون دن لايا، رو مَين عمر گذاري...

ٻهون دن لاڪي ڦِر يار آيا، صدقي ڪران جان ساري...

”بيڪس“ بيوس برهه بهاريا، دم غنيمت ياري...

 

81_ ڪافي روپ جوڳ

بازي عجب بنائِي[51]، آدم نام ڌرا ڪي!

ڪاٿي عاشق نال نيازين، رمزين نال ريجهايوَ،

چشمان چوٽ چُلاڪي[52].

ناز معشوقي ڪٿان رکندا، ”اقرب“ آب اَلايوَ،

برهه دي راهه بتاڪي.

نُور نيارا اندر ٻاهر، آپ نون آپ ڀُلايوَ،

ناز دي رمز رساڪي[53].

هورنهين ڪو ٻاجهون سجن دي، وه وه حڪم هلايوَ،

’بيدل‘ نام سڏاڪي.

”بيڪس“ نالي جاني جاني، برهه دا باغ بنايوَ،

جندڙي جان جلاڪي.

 

82_ ڪافي روپ آسا

جوسي! پوٿي سِگهي کولو، ويکو دلدار ڪب آوي،

ڪتابان کول ڪر ڪهنا، نظر نروار ڪب آوي.

 

جدائي ۾ ڪيها جينا، درد ڪا پِيالڙا پِينا،

ميرا مهروئي تي خوشخوئي، ڪُبڪ رفتار ڪب آوي.

 

سجن گيا هي سفر سانگي، اُسي ڪون دل ميري تانگهي،

زلف جادو [54] ڪمان ابرو، سپہ سالار ڪب آوي.

 

جدائي ساهه نه سَهتا، ’ڪنيّه [55] دم [56] ميرا ڪهتا،

عطر بُوئي [57] ڪمر مسُوئي، گرم بازار ڪب آوي.

 

پئي [58] مَين راهه تي روتي، سوا تيري نهين سوتي،

عشق دا پيچ جس پايا [59]، وه گل رخسار ڪب آوي.

”بيڪس“ جس دا اصل [60]بردا، اُسي ڪون [61]روح پيا ڏَرندا،

اُسي ڪي چرنين سرڌَرندا [62]، پري اطوار ڪب آوي.

 

83_ ڪافي روپ بسونت

حُسن بيرنگي رنگ ۾ آيا، مَيڏي من ڪون ڀاونداجِي[63].

ويس بَسوَنتي آپي ڪِيتس، جام شراب شهودي پيتس،

رمزين نال ريجهاوندا جي.

شاهي ڇوڙڪي جهنگ ۾ آيا، بيرنگي هُڻ رنگ ۾ آيا،

رو رو پاند پُساوندا جي.

آپي ڪِيتس ويس بسونتي، ڪٿ شرابي ڪٿ ڪلونتي،

ساز سرود بجاوندا جِي.

”بيڪس“ رک تون سُرت سدائي، پيش حسن دي ڪرتون گدائي،

خانه خودي دا جلاوندا جِي.

 

84_ ڪافي روپ بسونت

دُور[64] وڃي تو ٻَهون دن لايا، رو رو[65] پاند پُساندي.

تو بِن حال پريشان اَساڏا، عمر اجائي جاندي...

دمدم دلڙي ويچاري ڪون، تيڏي طلب تپاندي...

گنوري دي وت حالت حيران سُر سوران دا ڳاندي...

”بيڪس“ بيوس ڦِرندا اداسي، دمدم دل درماندي[66]...

 

85_ ڪافي روپ بلاولي

سانون باهه اندر وچ ٻَرندي هي، ٻرندي ڪڏهن نا ٺرندي هي.

باهه اندر وچ ڀڙڪا لايا،       جان کُوري وچ سڙندي هي...

پکيءَ ڪنون حيوان ٿي ڳيوسي، دل حيرت وچ ڏرندي[67] هي...

پلپل پُّور برهه دي وڌ هوندي، موج مستي دي چڙهندي هي...

”بيڪس“ بيوس[68] راهه اِهوئي[69]، رند وٺي پئي رڙندي هي...

86_ ڪافي روپ سارنگ

سَتگُر سانُون وَه سمجهايا، عشق عجائب ٽولي!

هرجا حسن دِي بازر کُلي، جي ڪوئي چشمان چولي...

شاهه محمود اُنهين[70] وچ وَسندا، غزني دا پنڌ رولي[71]...

درد دا دريا ڇوهُون ڇُلندا، شوق گهتي جنهندي شعلي...

آدم دا وت نانءُ سڏاڪي، ”بيڪس“ پيا وچ ڀولي[72]...

87_ ڪافي روپ وهاڳ

سجنَ بِن، رَين ڪِيوين جاندِي!

ساعت ساعت سال برابر، دلڙي در ماندي [73]...

دعا ڪريو مون کي توهين درويشا[74]، هوت سان ٿيا هيڪاندي...

اصل آزاد بيغرضي هَسِ، برهه ڪَيَس باندي...

”بيڪس“ بيوس هَي بازر ۾، قسمت ڪنهن آندي...

 

88_ ڪافي روپ آسا

ڪنيّه ڪُون ڪوئي سمجهاوي، ميري اُس شام دل لُٽِي،

ميندي لگاوان[75]، سهرا گاوان، محبت ڪِيتي مَين جو مُٺِي.

ويکو يارو سجن ميرا، لُٽي دل شام سندر ني [76]،

نه چلندا ڪوئي وس ميرا، چشم دي تير دل چُٽي.

پئيان بيوس، نه چلندا وس، سجن ميرا هويا لاغرض،

ڪرون زاري، بهت ساري، جو نيان دي ڪات دل ڪُٺي.

’ڪنيّه‘ سڻ سخن ميرا، مَريندي ڪانِ مڙگان دا،

”بيڪس“ بيوس ڪون ’ڪنيه! مِل جو برهه دي بُوند[77] سر اُٺي.

89_ ڪافي روپ جوڳ

مَين ته تُساڏڙي دامن لڳڙِي، جيهِي تيهِي، بيحال، ماهي!

مَين ڪميني ڪُوڙَي ڪوجهي[78]، تون ميرا ننگ پال، ماهي...

اپنا ننگ[79] سڃاڻ تون آپي، ڏيک نه ميڏي بدحال[80]، ماهي...

حال اساڏا ڏيک ڪي ڀالين، نام موليٰ دي ڀال، ماهي...

”بيڪس“ سَگ ڪُّوچي تيري دا، مَنگدا حَلاجِي حال، ماهي...

 

90_ ڪافي روپ جوڳ

نيزا ناز دا ماريوَ، چشم دي چال وکاڪي.

سيني اندر سهڻا! سانون، برهه دي باهڙي ٻاريَوَ ـــ

جاني، جوت جڳاڪي.

روشن هويا راهه انڌيرا، جاني جيءُ جياريوَ ـــ

آپ اِٿائين آڪي.

جسم دا جِيفا نال ويکڻ دي، هَٿان واه وساريوَ ـــ

”بيڪس“ سَگ سڏاڪي.

 

91_ ڪافي

مَيڏي توبهه توبهه زاري، در تُئساڏي، سهڻا!

دلڙي ڪنُو ڪيندي تيڏي ڪِيتي، درد ڀري ويچاري...

دلڙي نماڻي، هُوئي جوڳياڻي، آزي ڪري لک واري...

ناز نيڻان دي خبر نه ڪائي، لئؤن لڳي لاچاري...

ڪٽندي پٽندي ڏينهن لنگهايم، رُئندي رَين گذاري...

”بيڪس“بيوس هويا بيراڳي، برهه لڳا ڪوئي باري...

 

92_ ڪافي

ڪَڏان مِلسين، يار پيارا، رَڙندي رَين ڳَئِي، وو!

دل اسان جِي درد اوهان جي سان، اُڃي اِيوين رهي، وو...

ڳالهه ڳُڻ واري ڳاريون ڳاري ٿي، تو جا چڱي چئي، وو...

بيوس پَئيان ٿي لاچاري، پِرت ڏاڍن سان پئي، وو...

”بيڪس“ بيوس در تيڏي دي، اصل ڪنيزڪ ٿَئِي، وو...

 

سرائڪي ڏوهيڙا

 

(1)

برهه ڪنون ڪوئي نهين بچا، جو هرهڪ ڪون هٿ لايس،

ڪربلا وچ پاڪبازان نون ڪيها پيالا پلايس،

شاهه منصور دا مسئله ڪرڪي، سُولي پڪڙ چڙهايس،

شيخ عطار دي فتويٰ ڏي ڪر، اس ڪا سِيس ڪَٽياس،

سر سرمد دا پاون پاري ڪيتي قتل ڪرايس،

شيخ صنعان جيهي سالڪ نون جَڻيا ڳل وچ پايس،

”بيڪس“ ڪون وت ڪاڻ ’ڪنيّه‘ راه روهه رلايس.

 (2)

”لام“ لڄ نه آندي تُسان معشوقان نون، جو چپندي ڇندي ڇپ ڳَئي،

ماس دِلين مشتاقن دا تُسان ڪپندي ڪپندي ڪَپ گئي،

اسان ڄاتا ڪجهه يار رهياسين، تُسان تُسان تپندي تَپ ڳئي،

”بيڪس“ جيهي ڪيئي در تيڏي تي ڪبندي ڪبندي ڪنب ڳئي.

 (3)

’ميم‘ ملم نه ڏيندي هو عاشق، ڦَٽ فراق دي چِڪندي چَڪندي چِڪ ڳئي،

مشتاقان مسڪينان درسن ڪيتي سِڪندي سِڪندي سِڪ ڳئي،

تُسان نال لاغرضي بيپرواهي، لِڪندي لِڪندي لِڪ ڳئي،

”بيڪس“ جيهي ڪيئي بِچاري، تينون ڇِڪندي ڇِڪندي ڇِڪ ڳئي.

(4)

تن من اندر تيڏيان تاران، راز رباب وڄيندا،

شوق شراب تُساڏا سانون، بيتاب ڪر سَٽيندا،

”بيڪس“ سَگ دروازه خوبان، سوزون سِيس ڪَٽيندا.

 (5)

”بيڪس“ خادم در اِنهان دا، جِنهان دين ايمان وڃايا،

علم عقل دي جاءِ نه ڪائي، ڪُلي هوش گنوايا،

مدهوشي دي منزل اُتي، صدقي سئر ڪرايا.

 (6)

زلف زنجير ساڏي دلبر دي، يا وت بَسِيهَر ڪالي،

نَين خماري توب نُفنگان، ڪونِ اُنهان وچ جاني،

”بيڪس“ صَدّق جا اُنهان تون، نَين جِنهان دي آلي.

 (7)

نَين سپاهي، سر سرواهي مغلان وانگ مَريندي،

”بيڪس“ شهدا نون بيرحمان، هَس هَس قتل ڪريندي،

لُٽ ڦرمار اُجاڙ بناون، جيهي طرف چڙهيندي.

 (8)

”بيڪس“ بندي دا گهِن مشرب، عشق والا رک رايا،

ڪفر اُتي اسلام نون هڪدم، وحدت بحر لُڙهايا،

منصب منصوري.... تب عشق خودي نون کايا.

 (9)

شام سندر دي ويکڻ سِيتي، دل دَستُون ڳَئِي موري،

جهَل پَل ٿَڪيان دل اپني نون، دل کسندا زوري،

مِل معشوقان هر گهٽ دي وچ، ”بيڪس“ کيلن هوري.

 (10)

پار ڦِريندا هر گهٽ دي وچ، هوئِي نَوَل بهار،

جهٽ پٽ جهٽڪي ڪرندي لٽڪي، هر جا برهه بهار،

شام سندر دي سِرُ اُتون تون ”بيڪس“ جا ٻلهار.

 

(11)

”ت“ تيڏي اسانڏي هُڻ بس هوئِي، اِهين بَسِ وِچون ڪوئي رَس نهين،

انگ ازل وچ جو لکيا آها، سا ڪنهن دي ميٽڻ دي مَس نهين،

مَين سانگ تُساڏي دي تانگ اِٿان، اُٿان ڪوئي جَس نهين،

هُڻ جي تون سؤ واري سونا ٿيوين، ته ساڳائي ”بيڪس“ نهين.

 (12)

درد دِي هم بيک منگين، رهتي تماري پاس،

”بيڪس“ بيوس ڪيا ڪري، جو ڪيتا عشق اُداس،

تيري پِرت پياس، ”بيڪس“ ڪون بيران ڪيا.

 (13)

آسا ڀي رام ڪِي، ٻي سڀ آسا ٻَن،

”بيڪس“ بِرهُون بِن، ڪڏهن نه رَسي رام کي.

(14)

رانجها سائين، ڇوڙ نه جائين، مين هان تيڏي گولي،

ميڏي من ڪون ڀاوندي هميشه، مٺڙي تيڏي ٻولي،

”بيڪس“ بيوس ڪيا ڪري، جو برهه چا لائِي هولي.

 (15)

اتني بيپروائي تَڏان ڪريندي جو مَين پِڇِ لڳا تيري،

قلم زبانون اِيوين وَهيا، هَٿ نهين ڪجهه ميري،

نه ته مين ڪونِ تُسان ڪون جو در تيري تي ول ول ڏيوان ڦيري،

”بيڪس“ بيوس ڪيا ڪري، جو دل لڳي نون ڪونِ نِکيڙي.

 (16)

تون صاحب تخت هزاري دا، مين جهنگ سيال دي ڄَٽِي،

تيڏي ڪيتي ته خدا ڄاڻي، ٻِنهان ڪيتي چَٽي،

”بيڪس“ بيوس ڪيا ڪري، جو دل نماڻي ڦَٽي.

 (17)

هِير ڪنون تدبير ڳئي، جڏان رانجهن پاتِي جهاتِي،

برهه ڪاسائي اندر وڙيا، لاءِ ڪهاڙي ڪاتي،

”بيڪس“ بيوس ڪيا ڪري، جو کائي ڇڏيندا ڇاتي.

 (18)

نيڻان ناز دي فوجان چڙهيندي مُول نه ڪريندي ٽالا، قسم تعاليٰ،

ويکڻ سِيتي يار سڄڻ دي، بِرهه مَريندي ڀالا، قسم تعاليٰ،

عشاقان حق حاصل ڪيتا، مُلين دا منهن ڪالا، قسم تعاليٰ،

”بيڪس“ ڪنهن دا ڪم نه پوي بيپرواهيون سي شالا، قسم تعاليٰ!

 (19)

واه ڏٺي خوش ساهه ٿيوي، ٻَهه ـــ ٻَهه ڪرندي ڇولڙيان مَين گهولڙيان،

درد دا دريا دل ميري وچ، ڇوهون ڪريندي ڇولڙيان مَين گهولڙيان،

”بيڪس“ من ماندا نه ڪرين، جو صاحب ڪَرسِي سولڙيان، مَين گهولڙيان.

 (20)

واه، ڏٺي خوش ساهه ٿيا، جِت ٻهه ـــ ٻهه ڪريندي ٻولڙيان مَين گهولڙيان،

ملڪ هزاري حوران پريان، توڙِ هووون سڀ گولڙيان، تب ٿولڙيان مَين گهولڙيان،

”بيڪس“ بيوس ياد ڪرين اُهي جاني واليان ٻولڙيان مَين گهولڙيان.

 (21)

آئي بهار، ڳَئِي خزان، گل ڦل ٿَئي سڀ ساوي،

تَن طنبور رڳون سڀ تارون، روح رباب وڄاوي،

“بيڪس“، مرشد ’بيدل‘ جيها هووي، تا دم وچ دوست ملاوي.

 

 (22)

دلبر دي دل سهي ڪيتوسي، نهين هڪ تِل ولندي،

رلمل ٻَهندا نال رقيبان، جندجان مَيڏي پَئي جلندي،

رسندا وسندا نال ٻِنهان دي، مُئي موم وانگي مَين ڳلندي[81]،

”بيڪس“ توڙي بيوس پَيان، ڪنهن نون سُور نه سلندي.

 (23)

سهڻي سچي مُول نه ٿيون، توڙي سؤ سؤ قَسمان چاون،

توڙي سهڻي سنگدل دي، ته به بيشڪ من ڪون ڀاون،

”بيڪس“ بيوس ڪيا ڪري، جو ماس دِلين دا کاون.

 (24)

دلبرَ دلڙي دانهون ڪريندي، مَين ڪُوڪ سڻاوان ڪنهن نُون،

تَين جيهامَين ڪُون هور نه ڪوئِي، مَين جيهي لَک تَينون،

”بيڪس“ دي سڌ اُس ڪون هوسي، جذبا جان جگر وچ جنهن نون.

 (25)

آسا ڀِي رام ڪِي، ٻي سڀ آسا ٻَنِ،

”بيڪس“ بِرهون بِن، ڪڏهن نه رسي رام کي.

 (26)

سجن بِڇڙا ڪب ملي، ”بيڪس“ بيٺا رو،

جو ڪجهه لکا لوح قلم ۾، پاڙڻ پيا سو،

ڪس ڪون ڪجهه نه ڪهو، جا هُو وڻي سا هو رهي.

 (27)

هِير ڪنون تدبير گئي، جڏان ڏيکيُس رُخ رانجهن دا،

ونجهلي آڻ وَڄايس در اُتي، موهيُس ماهي من دا،

”بيڪس“ بيپرواهه دي در اُتي، موهيس ماهي مَن دا.

 (28)

پار درياهان، رانجهن سائين، ونجهلي يار وَڄندا،

مسڪينان دي دل ڦَساڪر، پِڇي آپ ڀَڄيندا،

”بيڪس“ بيپرواهان دي اڳون، زارون زار روئيندا.

 (29)

شاهنشاهه سِيالين وچ، شوقون چاڪ سڏايا،

صاحب تخت هزاري دا آها، پر درد ڪنهين ڌمڪايا،

شاهي اپني ڇوڙ آ ڪر هُڻ، رنگ ڀڀوت لگايا،

”بيڪس“ دل دا وس نهين ڪو، جو قسمت قلم وهايا.

 (30)

’ميم‘ ملم نه ڏيندا اُنهان عاشقان نون، جو ڦَٽ فراق دي چِڪندي چِڪندي چِڪ گئي،

ماس دِليان مشتاقان مَنگندا، تُسان ڪپندي ڪپندي ڪپ گئي،

اسان آکيا ڪجهه يار رهائيسين، پر تُسان نون تپندي تپندي تپ گئي،

”بيڪس“ بيوس ڪيا ڪري، جو دل نماڻي ڦَٽندي ڦَٽندي ڦَٽ گئي.

 (31)

ڪيهي ڏوهون، يار پيارا، منهن وچ گهَتي گهُنڊي،

در تُساڏا ڪَڏان نه ڇوڙيسون، توڻي لَک لَک ڏيون بُنڊي،

”بيڪس“ داوس ڪوئي نه چَليسان، جو پئي ڪَلي وچ ڪُنڍي.

 

(32)

دل سڄڻان دي سخت گهڻيري، ڪَنون پٿر ڪالي،

لِکيا انگ الستي والا، هرڪو ٻَيٺا پالي،

وس ڪنهين دا ڪوئي نه چَليندا، ڪون لَکي نون ٽالي،

شيخ صنعان جيسي سالڪ نون، برهه ڪيتي بيحالي،

”بيڪس“ ويچارا ڪيا ڪري، جو عشق گهڻي گهر ڳالي.

 (33)

عسق دي چنبي ماريا، ڀُل ڳَيان سڀ وايان،

دل مسڪينان ڪون قيد ڪراڪي، وسر گيس ڪُل ڪايان،

”بيڪس“ بيوس قيد پيائين، عشق عجب سر آيان.

 

فارسي ڪلام

 

غزل

(1)

ز چشمِ ناقصِ نگرانۡ بهر حالت خدا حافظ،

جمالت را بهر طوري محمّد مصطفيٰ حافظ.

لبِ لعلِ ترامُشڪين و زلف عنبر فشان ڪان اند،

بهر جايت شہِ مردانۡ علي المرتضيٰ حافظ.

قدت سرو چمن خوبان شمشاد ڪجا زبيد[82]،

برُوي آفتابت باد حَسن المجتبيٰ حافظ.

ترا خالي ڪہ دربان است اي مهر وشِہ جانان،

چہ جا جبريل مي باشد، حُسينِ ڪربلا حافظ.

مدامي ”بيڪسِ“ مسڪينّ بزيرِ پاي تو بادا،

به چشمش نِه قدم دائم شہِ زَين العبا حافظ.

 

(2)

ضياي رُوي زيبا را بهر حاٺت خدا حافظ،

جمالِ بي مثالت را محمّد مصطفيٰ حافظ.

ترا گيسو سيہ فامي ڪہ مشڪين جعد عنبر بُو،

لبِ لعلِ ترا بادا علي المرتضيٰ حافظ.

دُرِ دندانۡ ڪہ سيپاره من مصحف ميباشد،

دوگوهر بحرِ معنيٰ را ڪہ حَسن المجتبيٰ حافظ.

بهارِ حسنِ گلشن را ڪہ هر دم تازه تر باشد،

ز آسيبِ خزان بادش حُسينِ ڪربلا حافظ.

سروَ قامت ترا مثلي ڪہ در جنّت نباشد هم،

سخن آبِ حيات را بود زين العبا حافظ.

غلامِ بارگہ ”بيڪس“ مدامي باد در پايت،

فقيرم شايق و عاشق بوَد ’بيدل‘ ترا حافظ.

 

(3)

گدايم بر درت، ’بيدل‘! عنايت سازبار عشق،

ڪہ طالب درد مي باسم غلام عرضدارِ عشق.

در افگن آتشِ عشق بسوزانۡ ماسوا الله را،

ڪہ خرمن خاطرم گردد صفا صافي ز نارِ عشق.

بہ ذوق و شوقِ خود گردانۡ دلم ديوانه از مستي،

روَد هستي زمن بيرون چو افروزي تو نارِ عشق.

بہ محبوبي غلام محمّد، فقيرِ مرغِ لاهوتي،

بہ قاضي پير محمّد مست مجذوبِ خمارِ عشق.

سگي درگاهي تو ”بيڪس“ همي نالد ز هستيء خود،

ڪنش بيخود زخمرِ خود يہ بر اورا يه دارِ عشق.

 

(4)

حڪايت حالتِ هجرانۡ، تو مي داني و مي دانم،

شڪايت شوخيء چشمانۡ، تومي داني و مي دانم.

بود يادت ڪہ پيش از اينۡ انيس و همدمم بودي،

قرق اُفتاد از خويشانۡ، تو مي داني و مي دانم.

رقيبِ راهزن آمد عزيز درميانِ ما و تو،

بود اَتش سقر جا آنۡ، تو مي داني و مي دانم.

خدايا بر سرش تيغ شياطينۡ زن ڪہ من بينم.

ربوده راحتِ دل جانۡ، تو مي داني و مي دانم.

گدازي سوز ما[83] سازي بود عشقِ تو جانبازي،

منم از نازِ تو نالانۡ، تو مي داني و مي دانم.

بہ بازارِ بقا بُردم متاعِ من فنائي را،

شده تجــّار آنۡ جانانۡ، تو مي داني و مي دانم.

بہ درگاهِ شہِ ’بيدل‘، منم از فرقتت نالانۡ،

ز شامت بد رقيبِ آنۡ، تو مي داني و مي دانم.

خدارا ساعتي با ”بيڪسِ“ مسڪين مشتاقي،

شرابِ وصلتت نوشانۡ، تو مي داني و مي دانم.

 

(5)

ساقي! بهار آمد، رنگين لباس ڪُن،

مَي لعل فام بخشا، وحدت اَساس ڪُن.

حاجي بہ مڪــّہ رفتہ، ما مبتلاي ابرو،

بر دل خدائي[84] منزل خويشت قياس ڪن.

دوشم قتالِ جانم در خواب گفت[85] رفتہ،

خواهي شوي تو همدم انفاس پاس ڪُن.

احوالِ صوفيان را از دم طنبور[86] پُرسي،

بازارِ حُسن گرم است، بر دل قياس ڪن.

در چاره سوي وحدت مشتاق صوفيان اند،

”بيڪس“ غلامِ خود را معنيٰ شناس ڪن.

(6)

من نعره انا الحق دمدم زنم بسوزي،

من ڪوس ذاتِ مطلق دمدم زنم بسوزي.

سلطانِ ملڪِ عالي بيرنگ و يي نشانم،

طبلِ خداي اعظم دمدم زنم بسوزي.

شهباز ـــ آشيانہ، لاهوت لامڪانم،

آوازِ ”مِن خدايم“ دمدم زنم بسوزي.

من تحت و فوق هستم، موجود زير و بالا،

طنبورِ عشقِ عالَم دمدم زنم بسوزي.

اندر جهان بيشڪ ڪردم بهانه ’بيدل‘،

”بيڪس“ نقاره وحدت[87] دمدم زنم بسوزي.

 (7)

رمزِ سِرّي فهم، اي دل، از وهمِ خود باز آ،

تا بيابِي روشني از آتشِ مُدام.

”نَحۡنُ اَقۡربُ“ گفت مارا اوست از خود زور شو،

طالبا، تا تو بنوشي مي وصالِ لال فام.

محو شو در ماهروئي، گر مجازي عاشقي،

تاڪہ بردارند پرده از دست شو نيڪنام.

نيڪنامي نام دارد، هست بدنامي بسي،

نيڪنامي دار ڪــُّن بدنام شو اي دوست ڪام.

گر تو طلبي وصلِ موليٰ، باش هردم رندِ عشق،

مشربِ وحدت گزين و هندوانۡ را رام رام.

”بيڪس“ اندر جوش جذبہ عشق خوش باشد ولي،

حمد للهِ، گر بميرد در تشوق حسن رام


[1] . ڪيس (ح).

[2] . مُئي (ڪ ـــ س).

[3] . لکيا ها (ڪ ـــ س).

[4] . آهيون (ح).

[5] . نيڻان دي (ح ).

[6] . دين دا (ح).

[7] . پيارا (ب).

[8] . ظلماتي (ح).

[9] . تيڏان (ح).

[10] . ڦوڪڻي (ح).

[11] . دلدا (غ).

[12] . دم دي (ح).

[13] . جيوي (ڪ).

[14] . هوون ڪي غازيان (ح).

[15] . رمزان (ح).

[16] . گهَتيا (س).

[17] . ناهه (ب).

[18] . ڪن نسخن ۾ هيٺيون ٿل ۽ هڪ مصر وڌل آهي:

اهي نياپا ڪو نئين، منهنجا سانگين کي ڏئي،

اچڻ اوهان جو وس وڏائي، ڪوڙين سي ڪيڙم سيئي:

ڪيهي گناهون تون ميڪون رٺڙا، ڪيهي سبب چِت چاوين چاوين.

[19] . منهن (ل).

[20] . وَلون (س).

[21] . گهرندا (ح).

[22] . تيري ڳليان مئن پئي ڦِرنديان (ح).

[23] . آهس (ب).

[24] . ڦِرڻ پيا (ب).

[25] . برهه لاون باليان (ل)؛ برهه ساڏي باليان (ح).

[26] . جان (ح).

[27] . سهليان (ح).

[28] . بازار (ڪ ـــ س ـــ ب).

[29] . ڌريندائين (ب).

[30] . هادي دي سانون (ڪ ـــ ب).

[31] . ديوانيا (ب).

[32] . والي (ب).

[33] . شوقون شتابيان (ب).

[34] . بيچون بيانيان (ب).

[35] . يه جور اور جفا هي (ب).

[36] . لئي (ب).

[37] . پئندي شراب (ح).

[38] . عثاقون (س)؛ مشتاقان (ح).

[39] . ڪهنون (س).

[40] . دي تخت هزار ڪنون (ڪ).

[41] . دي (س).

[42] . دي تار (س)؛ دي ڪار (ب).

[43] . سياليان (ب).

[44] . هوس بازي (ق ـــ ح).

[45] . رنگي (ب).

[46] . پير مغان سانون پرجهايو، رمزن وارو راهه (ڪ ـــ غ ـــ س ـــ ب ـــ ح. وارو راهه (ڀ).

[47] . دا (ل)؛ هي (ب).

[48] .  جهنگل (ڀ)

[49] . ڦُلاريو (ب).

[50] . نول (ح).

[51] . بناڪي (ح).

[52] . لگاڪي (ح).

[53] . سناڪي (ح). نسخي ”ح“ ۾ ، 2، 3 ۽ 4، تُڪن جون ٻيو نمبر ستون، نمبر وار، هيٺينءَ ريت آهن:

عطر بُوئي، ڪمر موئي، گل رخسار ڪب آوي.

زلف جادول ڪمان ابرو، سپہ سالار ڪب آوي.

[54] . عطر بوئي (ب).

[55] . ڪهين (ب).

[56] . دل (ل).

[57] . زلف جادو (ب).

[58] . بيٺي (س).

[59] . پاتا 0س ـــ ب).

[60] . تيرا (ح).

[61] . ڪنون (ب).

[62] . اُسي بِن سرير نهين چُردا (ح).

[63] . ”س“ ۽ ”ڪ“ نسخن ۾ ٿلهه آهي:

”مَيڏي من ڪون ڀاوندا جي، حسن بيرنگي رنگ ۾ آيا.“

[64] . ڏُور (ڪ ـــ س).

[65] . رو رو مَين (ڪ ـــ س).

[66] . دلڙي ماندي (الف؛ دلري درماندي (ڪ ـــ س).

[67] . اَڙندي (ل)؛ ڊڙندي (س).

[68] . بيوهه (ل).

[69] . اهائي (س).

[70] . مُهين 0س).

[71] . اولي 0ڪ ـــ س).

[72] . جهولي (ڀ).

[73] . ٿي (ل).

[74] . درويشو (ڪ ـــ س).

[75] . لاوان  (ل ـــ س ـــ ب).

[76] . هي (س).

[77] . بار (س ـــ ب).

[78] . ڪنيزڪ (ڪ ـــ س).

[79] . سگ (ڪ ـــ س).

[80] . بدچال (ڪ).

[81] . مين موم وانگي پئي ڳلندي (ڪ).

[82] . قَدت سرو، چمن خوبان و رخ شمشاد ڪَي زبيد. (ل).

[83] . با (س).

[84] . ضيا مي (ق).

[85] . گفتہ (س).

[86] . تنور ـــ شايد تندور (س).

[87]. وجدت (س).

نئون صفحو --  ڪتاب جو ٽائيٽل صفحو
ٻيا صفحا 1 2 3 4 5 6 7 8
هوم پيج - - لائبريري ڪئٽلاگ

© Copy Right 2007
Sindhi Adabi Board (Jamshoro),
Ph: 022-2633679 Email: bookinfo@sindhiadabiboard.org