|
آخرڪار
بس
آئي ۽ آئون
ان
۾
سوار ٿيس ۽ خير
سان
ويهڻ لاءِ
مون
کي
سيٽ به
ملي
ويئي ۽ هاڻي
آئون
صرف ويٺي
ويٺي
پنهنجي منزل
جو
انتظار ڪرڻ لڳس.
آهستي آهستي
منزل
ويجهو اچڻ
لڳي
۽
بس ۾ به
حد
کان
وڌيڪ رش
ٿي
ويئي.
پير
پائڻ
جي به
جڳهه
ڪا
نه هئي.
منهنجي اڳيان
هڪ
شخص بيٺو
هو.
اهو
شخص
ڪنهن
امير گهراڻي
جو
معلوم ٿي رهيو
هو.
ان
جي
ڀرسان
هڪ اٽڪل
9
سالن
جو
ڇوڪرو بيٺو
هو.
مون
کي
اهو
ڏسي
تمام گهڻي
حيرت
ٿي،
جو ان
ڇوڪري
جو
هٿ ان
سان
گڏ بيٺل
همراه جي
پاسي
واري
کيسي ۾ وڃڻ
لڳو.
(مون
ته سمجهيو
هو
ته اهو
ڇوڪرو
هن
همراهه سان
گڏ
آهي)
پر
همراهه کي
ڪائي خبر
نه
رهي.
مون
ڇا
ڪيو
جو
پنهنجو هٿ
وڌائي ان
ڇوڪري
جو
هٿ پڪڙيم
ته
ڇوڪري
ڇڏائڻ
جي
ڪوشش
ڪئي، پر
مون
ان کي نه
ڇڏيو.
ڇوڪرو
مون
کي
ايلاز منٿون
ڪرڻ
لڳو
۽
چوڻ لڳو:
”ڀائو
مون
کي
معاف ڪر.
مون
کي
بدنام
نه
ڪر.
نه
ته
هي
شخص
مون
کي
ماري
ڇڏيندو.“
مون
کي
به
ان
ڇوڪري جي
حال
تي رحم
اچي
ويو.
آخرڪار
بس
لاڙڪاڻي ۾ اچي
بيٺي
۽
مون
ڇوڪري کي به
پاڻ
سان گڏ
لاٿو
۽
مان ان
کان
پڇڻ
لڳس ته
تون
هي
ڪهڙو
ڌنڌلو
ڪرين ٿو؟ تنهنجي
هيءَ
عمر ته
کيسن
ڪترڻ
جي
بجاءِ قلم
سان
لکڻ جي
آهي.
هو
چوڻ
لڳو ته
”ادا،
تون صحيح
ٿو
چوين، پر
مان
ڇا
ڪريان
مون کي خود
ڏاڍو
پڙهڻ
جو شوق
آهي،
ڇا
ڪريان
جيڪڏهن.
هي
ڪم نه
ڪندس
ته
بابو مون
کي
ماري
ڇڏيندو،
ڇاڪاڻ
جو هو
هيروئن جو
عادي
آهي، ان
هيروئن جو
پورائو ڪرڻ لاءِ
منهنجي ڀيڻ کي وڪيو
آهي
۽
هاڻي مون
کي
ان
ڪم
۾
لاٿو اٿس.
جيڪڏهن مزدوري
ڪريان
ٿو
ته
صرف
25
رپيا
ملن
ٿا،
جيڪي بابا
لاءِ
ڪجهه
به نه
آهن.
ان
ڪري هي
مون
کان
زوريءَ اهو
ڪم
ڪرائي
ٿو.
جيڪڏهن روزانو
پئسا
ٿورا
آڻيان ته
هو
مون کي مارڪٽ
ڪري
ٿو.
هاڻي
ڀاءَ
مون کي
ٻڌاءِ ته
مان
ڇا
ڪريان.“
مون
کي
اهو
ٻڌي
تمام گهڻو
افسوس ٿيو ۽ پوءِ
اهو
ڇوڪرو
مون کان موڪلائي
هليو
ويو.
مان
سوچڻ
لڳس ته
آخر
اهو معاشرو
اسان
جو
ڪڏهن هيروئن
جي
لعنت کان نجات
حاصل
ڪندو،
جنهن جي
ڪري
اسان
جو نئون
نسل
بيگناهه
تباهه
ٿي
رهيو آهي.
ڇا
هي
قوم جو
نقصان نه
آهي.
اچانڪ
مون
کي
ڪنهن
پٺيان سڏ
ڪيو
۽
منهنجو سوچن
جو
سلسلو ٽٽي پيو
۽
آئون
پنهنجي ڪم سان
راهي
ٿي
ويس.
امان الله جمالي
(مضمون- 2)
هڪ
ڏينهن
جي
ڳالهه
صبح
جو
وقت هو،
ڏينهن
جمعي
جو هو،
ٽائيم
صبح
جا اٺ
پيا
ٿين.
اڄ
موڪل
جو به
ڏينهن
هو،
جيئن جو
آئون
ٻاهر
نڪتس، ته
ٿڌڙي
هير
منهنجي ڪنن مان
زوزاٽ
ڪندي وئي.
مٿي
جو نظر
ڊوڙايم
ته
اڇا ڪڪر
ڇانيل هئا
۽
مٿي
آسمان تي
پٽا
پٽي لغڙ
پئي
اڏريا.
مون
سوچيو ته
ڇو
نه
آئون به
لغڙ
اڏاريان.
اهو
خيال
ڪري،
مون پوئتي
قدم
کنيا،
ان تي
جيئن
ئي مان
گهر
پهتس، ته
منهنجو ننڍو
ڀاءُ
منهنجو اڏارڻ
وارو
ريل
کڻي، لغڙ
اڏاري رهيو
هو.
مون
هن
کي
چيو ته
”مون
کي
پنهنجو ريل
)ڏورو)
ڏي
۽
تون
لغڙ نه
اڏار.
ڇو
ته تون
اڃا
ننڍڙو آهي.“
)هن
جي عمر
7
هئي)
پر
هو
ضد تي
چڙهيل هو
۽
منهنجي
ڳالهه کي
ٽاري
ڇڏيائين ۽ پوءِ
مائٽن به
ان
کي
مٿي
ڪوٺي تي
لغڙ
اڏارڻ کان روڪيو،
پر
هو وري
به
نه مڙيو
۽
لغڙ
اڏاريندو رهيو.
لغڙ
اڏاريندي هن
جي
لغڙ سان
ٻئي
لغڙ
اچي پيچ
هنيو.
منهنجو
ڀاءُ
جوش
۾
اچي ان
لغڙ
جو مقابلو
ڪندو
رهيو.
آخر
گهڻي
دير کان پوءِ
آئون
گهر کان
ٻاهر ويس،
ٿورو
گهمي
ڦري
بازار مان
جڏهن
گهر جي
طرف
روانو
ٿيس، تڏهن
مان
بوهي مڱ
کائي
رهيو
هوس، ته
اوچتو منهنجي
نظر
هڪڙي وڏي
هجوم
تي پيئي.
ڇو
ته
اهو هجوم
منهنجي گهر
جي
ڀرسان
هئو.
آئون
جلدي
جلدي گهر
طرف
روانو ٿيس.
جيئن
ئي
منهنجي نظر
منهنجي ننڍڙي
ڀاءَ
تي
پئي، جيڪو
سڄو
رت سان
ڳاڙهو
ٿي
ويو
هو.
مون
جلدي
ان کي اسپتال
پهچايو.
مون
کي
اڃا
تائين اصل
ڳالهه
جي
خبر ڪا نه
هئي.
پر
جڏهن
مون کي گهر
وارن
ٻڌايو
ته اهو)
منهنجو ننڍو
ڀاءُ)
جيئن
ئي لغڙ
اڏاري رهيو
هو
ته هن
کي
ڪنهن
به
ڳالهه
جو خيال
نه
ٿيو.
آخرڪار
هي
جوش ۾ پوئتي
هٽندو هٽندو
ڪوٺي
تان
ڪري
پيو ۽ ان
جي
اکين آڏو
اوندهه
ڇانئجي
وئي.
ان
واقعي
کان
پوءِ سڄي
پاڙي
۾
خاموشي
ڇانئجي وئي.
ٿورن
ڏينهن
کان
پوءِ
منهنجو ننڍو
ڀاءُ
ٺيڪ
ٿي
گهر
واپس آيو.
ان
ڏينهن
کان
وٺي اسان
جي
پاڙي جي
سڀني
ٻارن
لغڙ اڏارڻ
ڇڏي
ڏنو
آهي.
صرف
ان
خوف جي
ڪري
۽
منهنجي
ڀاءُ هاڻ
ضد
نه ڪرڻ ۽ چئي
مڃڻ
جو واعدو
ڪري
ڇڏيو
آهي.
جڏهن
ته
مون کي اهو
واقعو ياد
ايندو آهي
ته
اکين مان
ڳوڙها
وهي
پوندا آهن.
کل
ته
سهي
·
استاد:
(شاگرد
کي)
گورنمينٽ
جي
معنيٰ ڇا آهي؟
شاگرد:
سائين، جيڪو
منٽ
منٽ ۾ غور
ڪري.
حبيبان سنڌو
ميهڙ
·
هڪ
همراهه سان
سندس
پراڻو دوست
ملڻ
آيو.
ان
دوس
کي
ڏسي
هن جي
اکين
۾
ڳوڙها
اچي ويا.
دوست
پڇيس ته
”ادا
روئين ڇو ٿو؟“
ان
تي ان
جواب
ڏنو:
”ادا،
منهنجي پٽ
جو
هارٽ فيل
ٿي
پيو
آهي.“
ايئن
چئي
وري روئڻ
لڳو.
ان
چيس:
”ادا،
روئڻ
جي
ڪهڙي
ڳالهه آهي،
هن
سان فيل
ٿيو
آهي
ته اڳئين
سال
پاس ٿي ويندو.
عابده
جسڪاڻي/جوهي
·
هڪ
انگريزياڻي هڪ
ڳوٺاڻي
عورت
سان ريل
۾
گڏ
سفر ڪري رهي
هئي.
جڏهن
اسٽيشن ويجهو
آئي
ته انگريزياڻي
لهڻ
لاءِ سيٽ
تان
اٿي.
ان
عورت
کي
چيائين:
”گڊ
باءِ.“
ٻهراڙيءَ
جي عورت
ٻيءَ
عورت
کي
چيو:
”اڙي
باهه
لڳي
کيس، اسان
کي
چئي
ٿي
باه لڳيوَ.“
عطاءُ الله
سومرو
·
ماڻڪ:
يار منهنجو
پيءُ
اهڙو سخي
آهي،
جو پاڻ
بکيو
رهندو آهي.
پر
ٻين
کي
کارائيندو
آهي.
شاهد:
يار
تنهنجو پيءُ
ڪهڙو
ڪم
ڪندو
آهي؟
ماڻڪ:
يار
بابا هوٽل
تي
بيرو آهي.
مظفر
شائق چانڊيو/وارهه
·
هڪ
چرئي ٻئي چرئي
کان
پڇيو:
”يار
تون
ڪيترو
پڙهيل آهي؟“
ٻيو
چريو:
يار
ايم.
اي
ڪئي اٿم.
سوچان پيو
مئٽرڪ ڪري
ڇڏيان.
·
ماءُ
(پٽ
کي
چيو)
ابا
فقير
کي
ماني
ڏئي اچ.
پٽ:
امان
فقير
ڪوڙو آهي.
ماني
گهرندو الله
جي
نالي آهي
۽
کائيندو
پاڻ
آهي.
مان
ان
کي
ماني ڪو نه
ڏيندس.
عبدالجبار
گهانگهرو/ڳوٺ
ميهر گهانگهرو
·
آفتاب
(سليم
کي)
يار
منهنجي ٻلي پنهنجو
نالو
پاڻ
ٻڌائيندي آهي.
سليم:
يار
نالو ڇا اٿس؟
آفتاب:
ميائون
ميائون.
غلام
محمد
ڪلهوڙو/لاڙڪاڻو
·
استاد
(شاگرد
کي)
ڪراچي
پاڪستان جي
دل
آهي ته
لاهور ڇا آهي؟
شاگرد:
سائين ڦڦڙ.
·
استاد
(شاگرد
کي)
گنگا
ڇا
آهي
۽
ڪٿان
نڪرندو آهي؟
شاگرد:
سائين گنگا
اسان
جو پاڙيسري
آهي.
اهو
صبح
جو گهران
نڪري
دڪان تي
ويندو آهي
۽
رات
جو واپس
گهر
ايندو آهي.
بيوس
مڪيش
ڪمار/ڪشمور
·
پيءُ
(پٽ
کي)
ابا
اٿي
ڏيئو
ٻار.
پٽ
جاوب
ڏنو:
بابا
ڏيئي
۾
تيل
ڪونهي.
پيءُ
چيس:
ابا
پاڻي
وجهي
ٻارينس.
ڏيئي
کي
ڪهڙي
خبر ته
پاڻي
آهي يا
گاسليٽ.
عبدالقادر مڱڻيجو/وارهه
گل
ڦل
قلمي دوستي
·
نالو: نياز حسين پنهور
ڪلاس: اٺون
وندر: گل ڦل پڙهڻ
عمر: 14 سال
ائڊريس: گورنمينٽ هاءِ اسڪول پيارو ڳوٺ دادو.
·
نالو: علي احمد سومرو
ڪلاس: ڏهون
وندر: سنڌ سان پيار ڪرڻ
عمر: 18 سال
ائڊريس: محمد يعقوب جنرل اسٽور گولاڙچي بدين.
·
نالو: بخشل خان سومرو
ڪلاس: ڏهون ڊي
وند: ڪرڪيٽ راند کيڏڻ
عمر: 15 سال
ائڊريس: سومرا بوڪ اسٽور ميهڙ.
·
نالو: بشير احمد لاکو
ڪلاس: ثانيه عربي
وندر: گل ڦل پڙهڻ
عمر: 18 سال
ائڊريس: دارالعلوم نعيمه بلاڪ 15، ايف- بي ايريا،
دستگير ڪالوني ڪراچي.
·
نالو: ايم صابر لغاري
ڪلاس: نائون
وندر: قلمي دوستي رکڻ
عمر: 14 سال
ائڊريس: گورنمينٽ هاءِ اسڪول ولي محمد ملڪاڻي وايا
جهڏو.
·
نالو: عبدالجبار گهانگهرو
ڪلاس: نائون سي
وندر: گل ڦل پڙهڻ
عمر: 14 سال
ائڊريس: گورنمينٽ هاءِ اسڪول رتوديرو.
·
نالو: اظهار احمد ڪاڪيپوٽو
ڪلاس: نائون سي
وندر: ڪرڪيٽ کيڏڻ
عمر: 14 سال
ائڊريس: گورنمينٽ هاءِ اسڪول رتوديرو.
·
نالو: انيل ڪمار مٿراڻي
ڪلاس: ڏهون
وندر: گل ڦل پڙهڻ
عمر: 17 سال
ائڊريس: گورنمينٽ هاءِ اسڪول ڪوٽ غلام محمد
ٿرپارڪر.
·
نالو: محمد ابراهيم
ڪلاس: ڏهون بي
وندر: سنڌ سان پيار ڪرڻ
عمر: 14 سال
ائڊريس: گورنمينٽ هاءِ اسڪول ڪوٽ غلام محمد.
·
نالو: محمد اسلم مڱڻيجو
ڪلاس: ستون اي
وندر: گل ڦل پڙهڻ
عمر: 13 سال
ائڊريس: گورنمينٽ هاءِ اسڪول وارهه.
·
نالو: شبير احمد ڀٽو
ڪلاس: ستون اي
وندر: ڪرڪيٽ کيڏڻ
عمر: 14 سال
ائڊريس: گورنمينٽ هاءِ اسڪول وارهه.
·
نالو: شهاب الدين پيرزادو
ڪلاس: اٺون بي
وندر: ڪرڪيٽ راند کيڏڻ
عمر: 12 سال
ائڊريس: گورنمينٽ هاءِ اسڪول ڪنڊيارو.
·
نالو: رجب علي مڱڻهار
ڪلاس: اٺون
وندر: ڪرڪيٽ کيڏڻ
عمر: 15 سال
ائڊريس: گورنمينٽ هاءِ اسڪول سرهاري.
·
نالو: گلزار احمد رودناڻي
ڪلاس: اٺون
وندر: ادب سان چاهه
عمر: 14 سال
ائڊريس: گورنمينٽ هاءِ اسڪول جوهي.
·
نالو: مهراب علي کوکر
ڪلاس: ڇهون اي
وندر: سنڌي ٻولي سان پيار.
عمر: 12 سال
ائڊريس: گورنمينٽ هاءِ اسڪول حيات پتافي.
·
نالو: سعيد احمد چانڊيو
ڪلاس: ستون
وندر: سائنسي ڪتاب پڙهڻ
عمر: 14 سال
ائڊريس: گورنمينٽ هاءِ اسڪول قمبر لاڙڪاڻو.
·
نالو: جمشيد علي شورو
ڪلاس: نائون الف.
وندر: ٻارڙن سان پيار
عمر: 14 سال
ائڊريس: گورنمينٽ هاءِ اسڪول ميرپوربٺورو.
·
نالو ڀاڳچند داس راجا
ڪلاس: نائون بي
وندر: سنڌ سان پيار
عمر: 15 سال
ائڊريس: گورنمينٽ هاءِ اسڪول پير جو ڳوٺ خيرپور.
·
نالو: محمد علي ڪڇي ميمڻ
ڪلاس: پنجون
وندر: دين سان محبت
عمر: 11 سال
ائڊريس: غني انٽرپرائيزر دڙو ٺٽو.
·
نالو: اسحاق سميجو
ڪلاس: اٺون بي
وندر: ٻاراڻو ادب پڙهڻ
عمر: 14 سال
ائڊريس: سومرا ڪتاب گهر، نئون بس اسٽاپ دادو.
اڌ
ملاقات
·
رياض
احمد
ڪاڪيپوٽو رتو
ديرو:
ادا،
اوهان اسان
ٻارن
جا
خط شايع
ڪريو
۽
ساليانو خريدار
ڪيئن
ٿجي
۽
منهنجو مواد
شايع
ڪندا
ڪريو؟
(ادا،
ساليانو خريدار
ٿيڻ
لاءِ
مئنيجر بوڪ
اسٽال
ڏانهن
50
رپيا
مني
آرڊر ڪري موڪليو.)
·
گل
افشان رضا
سومرو سکر:
ادا،
توهان منهنجو
مواد
شايع نه
ٿا
ڪريون.
ان
ڪري
مان
ڇوڪري بدران
ڇوڪرو
ٿي
مواد
موڪلي رهي
آهيان ڇو جو
توهان
ڇوڪرين کي گهٽ
حصو
ڏيو
ٿا
۽
ڳجهارتون
به
ڏکيون ٿا
ڏيون.)
ادي،
اهڙي
ڳالهه
ڪانهي.
اسان
وٽ
ادا يا
ادي
جو فرق
ڪونهي.)
·
حاجن
خاصخيلي بدين:
ادا،
توهان منهنجو
مواد
ڪو
نه ٿا
ڇپيو.
اڳئين
ڀيري
به
رڳو نالو
ڇپيو،
پر
هن
ڀيري نالو
ئي
ڪو
نه هو.
ٻيو
ته
ڀڃ
ڳجهارت
ڏکي
۽
جواب تضاد
وارا
ٿا
ڏيو.
(ادا،
هڪ
ڏينهن جي
ڳالهه
جو
مواد نه
مليو
هوندو، باقي
ڳجهارتن
تي
ويچار ٿي رهيو
آهي.)
·
مڪيش
ڪمار
ميهڙ:
ادا،
اسان
جو خط
نه
ڇپيندؤ
ته اسان
ماڻهن کي چونداسين
ته
ايڊيٽر اسان
کان
پئسا
ٿو
گهري.
)ادا
ايترو ڪوڙ هڻندؤ،
خط
مقصد وارو
ته
لکو جو
شايع
ڪجي.)
·
عبداللطيف
خاصخيلي سجاول:
ادا مون
کي
توهان جو
رسالو
ڏاڍو پسند
آهي.
مهرباني
ڪري
هن
کي
هر هفتي
ڪڍو
ته
سٺو.
(ادا،
ايئن في
الحال ته
ممڪن
ڪونهي.)
·
بيوس
ستار سومرو
نصيرآباد ادا
مون
ڪيترو
مواد موڪليو
آهي،
پر شايع
ئي
نه ٿا
ڪريون.
هي
فوٽو
موڪلي رهيو
آهيان شايع
ڪندا.)
(حاضر
ڀاءُ
واري
سان شايع
ڪبو.)
·
خير
محمد،
ٽالهي اسٽيشن:
ادا، اسان
گل
ڦل
جا ساليانا
خريدار
ڪيئن
ٿيون.
(ڀاءُ
توهان پنجاه
رپيا
مئنيجر بوڪ
اسٽال جي
نالي
موڪليو.
هو
اوهان
کي
هر مهيني
رسالو موڪليندو.
خريداري لاءِ
ائڊريس رسالي
۾
لکيل
آهي.)
ننڍرا اديب
انعام
علي پٺاڻ
ڌرتي
۽
ماءُ
هڪڙي
ڳوٺ
۾
هڪ
ننڍڙو
ڇوڪرو رهندو
هو.
هن
وٽ
هڪ
ڪهاڙي هئي.
هي
اها
ڪهاڙي زمين
کي
هڻي
رهيو هو.
هڪڙي
زمين سان
پيار
ڪندڙ
ماڻهو ان
کي
چيو،
ته
”تون
انهيءَ کي
ڪهاڙي نه
هڻ.
زمين
جو
انسان تي
سڳيءَ ماءُ
کان
به
وڌيڪ حق
آهي.“
هن
جي
ننڍڙي ذهن
۾
سدائين اها
ڳالهه
ڦرندي
رهندي هئي،
ته
ڌرتي
آخر انسان
جي
ڪيئن
سڳيءَ ماءُ
کان
به
وڌيڪ حقدار
آهي.
هڪڙي
ڏينهن،
هي
پنهنجي گهر
۾
اٽي
ڏڪر
راند
کيڏي رهيو
هو
ته هن
جي
ڏڪي
وڃي هن
جي
ماءُ جي
مٿي
۾
لڳي.
هن
جي
ماءُ هن
کي
مار
ڏني.
هي
ڪاوڙ مان
گهر
کان
ٻاهر
نڪري ويو.
هن
جي ذهن
۾
ساڳئي
ڳالهه ڦرڻ لڳي،
ته
جڏهن مان
ڪهاڙيءَ
سان
زمين جو
سينو
پيو چيريان،
ته
انهيءَ
ڪجهه به
نه
چيو.
پر
امڙ
مون کي ڌڪ هنيا
آهن.“
پوءِ
هن
جي ذهن
۾
ڳالهه
آئي
ته ڇو نه
ڀلا
ڌرتي
۽
عورت
ماءُ جي
پاڻ
۾
ڀيٽ
ڪريان.
هن
سوچيو
ته جڏهن
ٻار
ڄمندو
آهي
ته انهيءَ
کي
ماءُ
سال يا
ڏيڍ
سال
کير
پياريندي آهي.
ليڪن
ڌرتي
پنهنجي سيني
مان
ڄمڻ
کان
وٺي مرڻ
گهڙيءَ تائين
پاڻيءَ جي
صورت
۾
کير
پياريندي آهي.
ماءُ
ٻار
کي
پنهنجي سيني
۾
ڏهه
مهينا رکندي
آهي.
ليڪن
ڌرتي
انسان کي مرڻ
کان
پوءِ
قيامت تائين
پنهنجي پيٽ
۾
پناهه
ڏيندي آهي.
انسان
ڌرتيءَ جو
سينو
چيريندو آهي.
ليڪن
ان جي
بدلي
اها انسان
کي
کائڻ
لاءِ
اناج ڏئي ۽ پيئڻ
لاءِ
پاڻي ڏئي ٿي.
انسان
ڌرتيءَ
تي
پنهنجي رهڻ
لاءِ
قدرتي مصيبتن
کان
بچڻ
لاءِ وڏيون
وڏيون جايون
ٺاهي
ٿو.
انسان صرف
زمين
جو سينو
چيري، صرف
ٻج
جا
داڻا وجهي
ٿو.
ليڪن
انهيءَ جي
بدلي
۾
خرارن جا
خرار
اناج جا
مهيا
ڪري
ٿي.
پوءِ
هن
سمجهيو ته
واقعي
ڌرتيءَ جي
روپ
۾
قدر انسان
تي
ڪروڙها
احسان ڪيا آهن.
جي
ڌرتي
نه هجي
ته
هن
ڪائنات ۾
ڪنهن به
جاندار جو
وجود
نه هجي
ها.
پوءِ
هن
پنهنجي دل
۾
اهو
واعدو ڪيو ته
”واقعي
ڌرتي جو
انسان تي
سڳي
ماءُ کان به
وڌيڪ
آهي.
تنهن
ڪري
هر انسان
کي
پنهنجي
ڌرتي،
ٻولي، قوم
لاءِ
پنهنجي رت
جو
آخري ڦڙو پڻ
وهائڻ گهرجي.“
عاشي
خان
صديقي
سستي
جو نتيجو
ٻارؤ
هڪڙو
هوندو هو
همراهه.
جڪيو
ڏاڍو
سست
هوندو هو.
گهر
واري ان
کي
چوندي هئي
ته
ٻوڏ
اچڻواري آهي.
گهر
کي
بند
ڏيار.
پر
هو
چوندو هو
ته
ڏسنداسين.
هڪ
ڏينهن اوچتو
خبر
پئي ته
پاڻي
اچي ڪچي جي
ويجهو ٿيو آهي،
پوءِ
به گهر
واري
گهڻو چيس
گهر
کي
بند ڏي، پر
هن
سستي ۾ رڳو
ها،
ها
ڪندو رهيو.
هڪ
رات جو
اڌ
رات جو
اچي
گهر ۾ پاڻي
پين،
ڏاڍي
ڪوشش
ڪيائين
ته پاڻي
کي
روڪي، پر
پاڻي
روڪي نه
سگهيو.
صرف
ٻچڙن
جي
جان بچائي
اچي
مٿانهين تي
ويٺو، سندس
سڄو
سامان لڙهي
ويو
هوس.
گهر
واري
چيس
”سستي
نه
ڪرين
ها ته
ڇو
نقصان پويا
ها،
پر هاڻ
رڳو
هو پڇتاءُ
ڪرڻ
لڳو
سو
ٻارو
ڪنهن به
ڪم
۾
سستي
نه ڪجي.“
صاحب
خان
سورهيه ميراڻي
محنت
دنيا
۾
انسان اهو
ڪامياب
ٿئي
ٿو،
جو
محنت ٿو ڪري.
محنت
کانسواءِ
انسان لاءِ
ڪجهه
نه
آهي.
محنت
ئي
آهي، جا
انسان کي ترقيءَ
جي
آسمان تي
پهچائي ٿي.
بخت
محنت
جو غلام
آهي.
جڏهن
ته
محنت ڪجي ٿي، تڏهن
بخت
ڊوڙي
اچي ٿو.
هڪ
شاگرد
جو مثال
وٺو،
جي پڙهڻ
۾
محنت
نه
ڪندو ته
ضرور
ناپاس
ٿيندو.
پوءِ
هن
جو چوڻ
غلط
ٿيندو
ته
”ادا،
منهنجو بخت
گهٽ
هو!“
هو
محنت
ڪري
پوءِ نتيجو
خدا
تي رکي.
محنت
ٻن
قسمن
جي
ٿيندي آهي.
هڪ
اها آهي
جا
ڪنهن
مجبوريءَ سبب
ڪئي
ويندي آهي،
پر
ٻي
اها جا
محبت
سان ڪئي ويندي
آهي.
بي
دليو
ڪم
هميشه بيڪار
ٿيندو
آهي.
زندگي
محنت
سان بڻجي
ٿي.
زندگيءَ جا
راز
محنت ذريعي
کلي
سگهن
ٿا.
تنهن
ڪري
اسان
کي
گهرجي ته
اسين
محنت
ڪريون ۽
ڪائنات جي
انهيءَ اعليٰ
مقصد
کي
پورو
ڪريون، جنهن
لاءِ
خود هيءَ
ڪائنات
وجود
۾
آئي آهي.
حمير
رضا شيخ
لالچ
جو نتيجو
هڪ
دفعي
ٻه
دوست درياهه
جي
ڪناري
تي هوا
خوري
ڪري
رهيا هئا.
انهن
مان هڪ
وڏو
لالچي هو.
اوچتو هن
هڪ
ڪاري
شيءِ درياهه
۾
ترندي
ڏٺي، هن
اها
غلطيءَ کان
ڪمبل سمجهي
۽
ان
کي
جهلڻ لاءِ
درياهه
۾
ٽپو
ڏنو.
جڏهن
ان
جي ويجهو
پهتو
ته معلوم
ٿيس
ته
واڳون آهي.
هاڻي
هن جا
اوسان خطا
ٿي
ويا
۽
هن واپس
ورڻ
جي ڪئي.
پر
کيس واڳو
قابل
ڪري
ڇڏيو.
ڪجهه
وقت بعد
دوست
هن کي آواز
ڏنو:
”اي
ميان
ڪمبل ڇڏ واپس
اچ.“
دوست
آئون
ته
ڪمبل
ڇڏيان ٿو، پر
ڪمبل
مون
کي
نه ٿو
ڇڏي، آخر
هڪ
زبردست لهر
هن
کي
وهائي کڻي وئي.
”لالچ
بري بلا
آهي.“
منظور
علي
راڄپر
اچو
ته راند
رچايون
اچو ته
راند
رچايون
ٻارو
ساٿين کي پرچايون
ٻارو
هن
ڌرتيءَ جا
جوڌا
آهيون
سورهيه آهيون
سوڍا
آهيون
ڪنهن کان ڇو گهٻرايون
ٻارو
سنڌڙي آهي
جيل
پنهنج
ٻاگهي
پنهنجي
ٻيجل پنهنجي
تن جي
لڄ
بچايون
ٻارو
پنهنجي سنڌڙي
پياري آهي
جڳ سڄي
کان
نياري آهي
ٻئي
ڏي
ڇو
واجهايون
ٻارو
جيئي سنڌڙي
جيئي
سنڌڙي
سنڌڙي آهي
پنهنجي جندڙي
ڳليءَ
ڳليءَ
۾
ڳايون
ٻارو
سنڌڙي آهي
مان
اسان جو
ٽوپي
اجرڪ
شان اسان
جو
پهري جڳ
جرڪايون
ٻارو.
نتيجو هڪ
ڏينهن
جي
ڳالهه
ماهه
ڊسمبر 1989ع
جي پرچي
۾
”هڪ
ڏينهن
جي
ڳالهه“
تحت
اسان کي هيٺين
ٻارن
جا
مضمون پهتا،
جن
مان پهرين
ٻن
نمبر
کي
انعامي
ڪتاب موڪلبا.
باقي بارن
جا
نالا شايع
ڪجن
ٿا:
1-
عبدالله
سومرو مرزا
پور
وايا شڪارپور،
2-
امان
لله جمالي
ڪلاس
نائون بي
گورنمينٽ هاءِ
اسڪول
کهڙا، امام
دين
گلال ڳوٺ قائم
گوپانگ، فياض
احمد
ڏيرو
ڳوٺ
ڪنڊو،
ايم يونس
راهمون کور واهه،
حاجن
خاصخيلي هالار،
بدين، جاويد
لاساري نواب
شاه،
پرويز سومرو،
ڪاشف
سندراڻي دڙي
سندراڻي، امتياز
شيخ
لاڙڪاڻو، محمد
علي
مخدوم کور واه،
عزيز
الله
ميمڻ
مانجهند، نصرالله
ميمڻ
سجاول، محمد
صديق
پليجو
ٺٽو، مشتاق
احمد
مڱريو نئون
ديرو، انيلا
نور
احمد ميمڻ
حيدرآباد، پرويز
احمد
خواجه
کهڙا، الله
واريو بوزدار
مومل
جي ماڙي،
اسحاق سميجو
دادو، فيصل
حسين
خاصخيلي
ٽنڊو الهيار،
عبدالرافع شيخ
شهداد
ڪوٽ،
پرنس
ڪيلاش پشاد
کيماڻي
خانپور مهر،
نظر
حسين ڪٻر ڳوٺ حاجي
ماڪن
ڪٻر،
مظفر احمد
چانڊيو وارهه،
نرسنگ لعل
کيماڻي
خانپور مهر،
آزاد
محمد نور
گاڏهي ميهڙ،
اعجاز تنيو
واره، تجيو
مل
سوٽهڙ
ڊگهڙي، گل
بهار
ڳوٺ
پانڌي جتوئي،
محمد
عثمان ناهيون
ٺٽو،
سيد
مراد علي
شاهه
بڪيرا،
اي
-ون
استار سجاول،
عرفان لاشاري
نواب
شاهه،
نورجهان بلوچ
ميرپورخاص، شهمير
بلوچ
گهوٽڪي،
ڪپتان ابڙو
پيارو واهڻ،
ممتاز علي
شر
بوزدار وڏا،
چيتن
لعل سوٽهڙ
نئون
ڪوٽ،
سيد غلام
سرور
شاهه
نقوي لاڙڪاڻو،
عبدالستار جوکيو
رڪ
شريف،زاهد حسين
ٿيٻو
ميرپورخاص، اظهار
احمد
ڪاڪيپوٽو
رتو ديرو،
سيد
احسان الله
شاهه
پيچوها، بولا
خان
مري دوڙ،
لڌو
مڇارو سجاول،
اي
قادر
ڪنڌر
ڄامشورو، ايم
ايوب
جوڻيجو ميرپور
بٺورو، نيڪ
محمد
پٺاڻ گهوٽڪي،
ڪلپنا
ديوي
کاهي،
عبدالحميد ٻٻر جوهي،نامديو
ڪمار
بکاڻي
داد
لغاري، محمد
خان
ميمڻ چوهڙ
جمالي، محمد
سلطان
ٿيٻو، وهنيون
ٿيٻو،
امر
لال ميگهواڙ
ڏهرڪي،
شيخ
شاهه
محمد اداسي،
عابده سولنگي
ڳوٺ
قادن
سولنگي، شير
خان
پنهور پيارو
ڳوٺ،
نويد
عباس سجاول،
غلام
اصغر چانڊيو
لاڙڪاڻو، اعجاز
احمد
چانڊيو رتو
ديرو، موهن
لال،
محمد حيات
پنجابي جو
ڳوٺ،
شاهنواز
ڪلهوڙو بڇيري،
محمد
موسيٰ ميربحر
ٺٽو،
بيدار ناز
محمد
خاصخيلي
ڪنري، خادم
حسين
گل گهنڃو
هڱورو، منور
عزيز
ٻگهيو
وارهه،
محمد نعيم
مهيسر، توفيق
حيدر
تنيو پريو
تنيا، عطاءُ
الله
چانڊيو فريدآباد،
عبدالستار صنم
رڪ
شريف، سليم
رضا
چانڊيو شهداد
ڪوٽ،
رسول
بخش عمراڻي
ناظم
آباد
ڪراچي، طالب
علي
ڀيو
ٻٻرلوءِ،
اياز علي
عباسي صوڀو
ديرو، لال
بخش
زئونر ميرپور
بٺورو، مسعود
احمد
جوڻيجو
ڏيپلو، رسول
بخش
رند بڇيري،
شنڪر
لعل دوداڻي
لاڙڪاڻو، نويد
احمد
ناپر شڪارپور،
لقمان کٽي سجاول،
شبير
احمد ميمڻ
سجاول، گل
افشان سومرو
سکر،
مسلم الدين
شاهه
راشدي لاڙڪاڻو،
ممتاز علي
ميتلو لاڙڪاڻو،
جاويد رضا
موريو لاڙڪاڻو،
پرديپ
ڪمار
ٻٻرلوءِ واجد
علي
هڪڙو قمبر
علي
خان، پرويز
احمد
خواجا
کهڙا، نياز
حسين
پنهور پيارو
ڳوٺ،
عبدالجبار گهانگهرو
رتو
ديرو،رفيه شيخ
ناريجو نئون
ديرو،
ٻلهو رام
جروار، گورنر
علي
مري بلوچ،
ايم
عرس ناريجو
نئون
ديرو، غلام
محمد
چاچڙ
ڪنڌڪوٽ، فيصل
نديم
شيخ نصيرآباد،
حمزو
خان مشوري
سجاول، اميد
علي
امروٽي امروٽ،
دائود علي
شهزاد سومرو
شڪارپور، صاحب
خان
سورهيه ميراڻي،
خير
محمد لغاري
نسيم
نگر قاسم
آباد، اسحاق
سميجو دادو،
الله
وسايو سومرو
ڇاندڻ،
ڪپتان
ابڙو
ڏوڪري،
سهيل حمزو
ميمڻ، جاويد
علي
گانداهي، رام
چندر
سرهاري، عرفانه
لکانو صبح
پوٽو
شهدادپور، آر
اي
ڊي
ايس سلطان
ڪوٽ،
احمد
سوهو بدين،
ذوالفقار علي
رند
جوهي، شاهد
علي
رند جوهي،
فرمان علي
چانڊيو عاليوال،
طالب
علي ڀيو
ٻٻرلوءِ، محمد
لقمان مگسي
رشيد
وڳڻ،
ڪشور
ڪمار لکياڻي
ميرپور بٺورو،
سرور
نثار
ڪيريو سڪرنڊ،
اظهار احمد
ڪاڪيپوٽو
رتو
ديرو، محمد
نعيم
مهيسر ميهڙ،
لقمان مگسي
رشيد
وڳڻ، رانجهن
علي
لاشاري لاڙڪاڻو،
محبوب علي
زئونر ميرپور
بٺورو روشن
لال
عادلپور، امتياز
گهمرو
کهڙا، گوونو
رام
ڪي
ڌيرواڻي
کاهي،
نظام عظيم
جلباڻي لاڙڪاڻو،
عبدالرزاق
ٽنڊو سومرو،
الطاف حسين
ٻرڙو
ڳوٺ
خانڻ
ٻرڙو
۽
عابده جسڪاڻي
جوهي.
هڪ
ڏينهن
جي
ڳالهه-
9
”هڪ
ڏينهن جي
ڳالهه“
جو
عنوان صرف
انهيءَ ڪري مقرر
ڪيو
اٿئون.
جيئن
اوهان
ٻارن ۾ لکڻ
جي
هير پوي
۽
روزانو جيڪي
پسوٿا، ان
کي
پني
تي لکي
موڪليو.
ايئن
ڪرڻ
سان،
اوهان کي لکڻ
جو
تجربو حاصل
ٿيندو
۽
اڳتي
هلي توهان
سنڌي
ٻولي
جا سٺا
ليکڪ
ٿيندؤ.
ان
لاءِ
جيڪي
ڪجهه ڏسو ٿا، محسوس
ڪريو
ٿا،
ان
کي
پني جي
هڪ
پاسي صاف
اکرن
۾
لکي
موڪليو.
اسان
انهن
مان پهريون
۽
ٻيو
نمبر
مضمون نگارن
کي
انعام ۾
ڪتاب موڪلينداسين
۽
ٻين
جا
نالا شايع
ڪنداسين.
مضمون موڪلڻ
جي
ائڊريس
”هڪ
ڏينهن
جي
ڳالهه“
ايڊيٽر گل
ڦل
سنڌي
ادبي بورڊ
پوسٽ
ڪوڊ
76070
ڄام
شورو
ٻه سؤ رپين جي ورڇ
ڀڃ ڳجهارت سلسلي نمبر 7 ۾، اٽڪل ٻه هزار ٻارن حصو
ورتو، پر ڪنهن به ٻار جو جواب صحيح نه آيو.
جواب: 1- ڪنڀر 2- ميڻ بتي 3- گهاڻي جو ڍڳو
مرتب قلندر شاهه
انعامي مقابلو ڀڃ ڳجهارت- 9
ٻه سؤ
رپين
جو انعام
اسان
وٽ
پهچڻ جي
آخري
تاريخ
25
فيبروري
1990ع
آهي.
ٻارؤ!
توهان
جي
وندر ۽ ورونهن
لاءِ
هي سلسلو
شروع
ڪيو
هوسين، پر
گهڻن
ٻارن
جي خواهش
آهي
ته ٻيو ڪو سلسلو
شروع
ڪجي.
ان
لاءِ
ايندڙ پرچي
کان
ٻيو
سلسلو هوندو.
صحيح جواب
اچڻ
تي صرف
ويهن
ٻارن
کي
انعام ڏبو.
باقي
نالا
شايع ڪبا.
آءُ
ڳجهارت
گڏجي
ڳوليون، پيار
ڀريون
ڪي
ٻوليون
ٻوليون
سوچي
سوچي سوچ
وڌايون، لالڻ
لڀڻ
جي لوچ
وڌايون
سوچيندڙ جو
شاهي
شان، ملڪ
مٺي
جو
ٿيندو مان
ڀڃ
ڳجهارت
9-
ڏندن
سان
ڪا
ناهس ياري،
ڏاڙهن
۾
ڳولي
ڏيکار
ٻلئي
وانگر ڪين
ڪري، پر
ڪتي
واري
آهس ڪار
زالن
سان ذرو
نه
لڳي، پر
مردن
۾
آ مڻيادار
ڪرڪٽ
هاڪي
راند
ڪندو، پر
شطرنج، چوپڙ
کان
بيزار
•
اردو
دان نه
هرگز
ڄاڻي،
سنڌي سهڻو،
واهه
ڙي
واهه،
(الف)
انگلش
ڪين
آل
ڊو
اٽ (ب)
باقي
يو.
اين
او
جي
پڪ
نه
آهي.
•
ايراني جي
انڌي
ناني، سنڌ
اندر
ڪئي
بي انصافي
اردو
۾
روٽيجهي تائين،
انگريزي لوفر
لاثاني
(الف)
English can all do it
(ب)
U.N.O- U.No- You Know |
