گذارش
ڪي ڪي چوڻيون ۽ پهاڪا اهڙيءَ طرح اسان جي ڏهاڙيءَ
جي زندگيءَ جو حصو بنجي ويندا آهن، اٿندي ويهندي
ٻين کان ٻڌندا توڙي پاڻ ڪتب آڻيندا رهندا آهيون.
اهڙي ئي هڪ چوڻي آهي:”ٻار آئيندي جا ابا آهن.“ اها
چوڻي هونءَ ته عام ڪتب ايندي آهي، پر خبر ناهي ته
اسان مان ڪيترن ان تي پورو ڌيان ڏنو آهي ۽ ان جي
اهميت تي ڪڏهن سوچيو ويچاريو آهي. ڏسڻ ۾ ائين ٿو
اچي ته ان چوڻيءَ جي حيثيت بنهه رسمي آهي. باقي
هونءَ حقيقت ۾ اسين ان کي چوٽيءَ جي حيثيت بنهه
رسمي آهي. باقي هونءَ حقيقت ۾ اسين ان کي ڪا گهڻي
اهميت ڪين ٿا ڏيون. سبب گهڻا ٿي سگهن ٿا. اسان جي
وڏن شهرن، ۽ ڳوٺن جي زندگيءَ ۾ وڏو فرق آهي. ڳوٺن
۾ اڃان تائين تعليم پوريءَ طرح ڪانه پکڙي آهي. اتي
جا ٻار جڏهن ڪجهه ڪرڻ جا لائق مس بنجن ٿا، ته هڪدم
اباڻي ڪرت کي لڳيو وڃن. جئين مال چارڻ ۽ هر ڪاهڻ.
گهڻو ڪري سڀ تعليم کان وانجهيل هوندا آهن. ننڍن
شهرن ۾ ڪجهه نه ڪجهه تعليم آهي، پر اتي جي ٻارن کي
اهي سموريون سهولتون ميسر ڪونه آهن، جيڪي وڏن شهرن
جي ٻارن کي حاصل آهن. جهڙوڪ: پڙهڻ ۽ سکڻ جا نوان
طريقا ۽ وندر ورونهن لاءِ لئبريريون، گهمڻ ڦرڻ جون
جايون، وڏا باغ، ٽي وي وغيره. انڪري ننڍن شهرن جي
ٻارن جو ذهني واڌارو پوريءَ طرح نٿو ٿئي. باقي
رهيا وڏن شهرن جا ٻار، ته اهي تعليم ۽ وندر ورنهن
جي سهولتن جي لحاظ سان وڌيڪ خوشقسمت آهن. پر انهن
جي لاءِ به هڪ وڏو مونجهارو آهي. اهو هيءُ آهي ته
وڏن شهرن جي زندگي ايڏي ڊوڙڊڪ ۽ هڻ وٺ واري آهي،
جو پيءُ ۽ ماءُ کي ايترو وقت ئي ڪونه ٿو ملي، جو
پنهنجن ٻارن تي پورو ڌيان ڏئي سگهن. اها لاپرواهي
۽ بيڌياني ٻارن جي لاءِ نقصانڪار آهي، جن کي ان
عمر ۾ پنهنجي ماءُ پيءُ جي مدد جي وڌيڪ ضرورت
هوندي آهي. انهن کان سواءِ ڪي ٻيا به ڪارڻ ٿي سگهن
ٿا، پر سڀ کان وڏو ڪارڻ اسين پاڻ آهيون. ڇو ته
اسان انهن سوالن تي ڪڏهن سنجيدگيءَ سان سوچيو
ڪونهي. اسان انهن سوالن تي ڪڏهن سنجيدگيءَ سان
سوچيو ڪونهي. اسان پنهنجن ٻارن کي ڇا ڏنو آهي،
ڪهڙي سکيا ۽ تربيت ڏني آهي. جو هو آئيندي هلي قوم
جا ابا بنجندا يا قوم جا معمار ٿيندا؟ چوڻ کي ته
اسين چيو ڇڏيون، پر هڪ پيءُ، هڪ ماءُ، هڪ استاد ۽
هڪ وڏي جي حيثيت سان اسان تي جيڪا ذميداري آهي، ان
کي اسان ڪيتري حد تائين پورو ڪيو
آهي؟ اچو ته سڀ پنهنجي اندر ۾ جهاتي پائي ڏسون.
ٻارڙن کي:
اسين ڪوشس ڪري رهيا آهيون، ته اوهان جي موڪليل
سمورين صلاحن تي عمل ڪريون. شروع شروع ۾ اسان کي
ڪجهه تڪليفون پيش اچي رهيون آهن، پر اميد آهي ته
آهستي آهستي تڪليفون دور ٿي وينديون. اسان کي ان
ڳالهه جي خوشي آهي ته ”گل ڦل“ ۾ تمام گهڻن ٻارن
دلچسپي ورتي آهي. گهڻن ٻارن پنهنجون لکڻيون
موڪليون آهن. پر اسان کي انهن پيارن ٻارن کان هڪڙي
شڪايت آهي، ته هو پني جي ٻنهي پاسي لکي ٿا موڪلين.
ڇپائڻ جي لاءِ ڪا به شئي موڪلجي، ته اها پني جي هڪ
پاسي لکڻ گهرجي ۽ ٻن سٽن جي وچ ۾ ڪجهه جاءِ ڇڏڻ
گهرجي. جيڪي ٻار پنهنجا ليک موڪلين، انهن کي
پنهنجو ڪلاس ڄاڻائڻ گهرجي، جئين خبر پئي ته هو
ڪهڙي ڪلاس ۾ پڙهي رهيا آهن. ترجمي جي حالت ۾ اهو
ضرور لکڻ گهرجي ته ان جو اصل ليکڪ ڪير آهي، ۽ اهو
ليک ڪهڙي ٻوليءَ مان ۽ ڪهڙي رسالي يا ڪتاب تان
ترجمو ڪيو ويو آهي. ٻي ضروري ڳالهه اها ته ڪو به
اهڙو ليک نه موڪليو، جيڪو اڳ ۾ سنڌيءَ جي ڪنهن
رسالي يا ڪتاب ۾ شايع ٿي چڪو هجي. نقل ڪري موڪلڻ
خراب عادت آهي. اوهان کي پاڻ محنت ڪري لکڻ کپي.
اميد ته ٻار انهن ڳالهين کي ڌيان ۾ رکندا.
اوهان جو ڀاءُ، شوڪت حسين شورو
بيت_ سر ڪلياڻ
(شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ جي ڪلام مان)
(1)
چئو تون الله هڪڙو، وائي ٻي وسار،
تن ۾ تند تنوار، سدا سپيرين جي.
(2)
ايڪ قصر، در لک، ڪَوڙين ڪَڻس ڳڙکيون،
جيڏانهن ڪريان پَرک، تيڏانهن صاحب سامهون.
(3)
سوري آهه سينگار،اڳهَين عاشقن جو،
مُڙڻ، موٽڻ ميهڻو، ٿِيا نظاري نِروارُ،
ڪُسَڻ جو قرارُ، اصل عاشقن کي.
(4)
سورُيءَ سَڏ ٿِيو، ڪا هلندي جيڏيون؟
وڃڻ تن پيو، نالو نينهَن ڳِنهَن جي.
(5)
حبيبن هيڪارَ، منجهان مِهر سڏ ڪيو،
سو مُون سڀ ڄمار، اورڻ اهوئي ٿيو.
(2)قصر= محلات. ڪوڙين= ڪروڙين. ڪڻس = کيس. ڳڙکيون
= دريون. پرک = نظر. (5) اورڻ = دهرائڻ، ورجائڻ.
وائي _ سرڪلياڻ
شاهه عبداللطيف ڀٽائي
ٿيندو تَن طبيبُ، دارُون منهنجي درد جو.
ٻُڪي ڏِيندُم ٻاجههَ جي، اچي شال عجيبُ،
دارُون منهنجي درد جو.
پريَن اچي پاڻ ڪِيو، سندو غور غريبُ.
دارون منهنجي درد جو.
ڏکندو سڀوئي ڏور ڪِيو، مَنجهَؤن تن طبيبُ،
دارون منهنجي درد جو.
اديون عبداللطيف چئي، هاتڪ آهِ حبيبُ،
دارون منهنجي درد جو.
احمد خان” آصف“
(نظم)
ڀيڻ
ننڍڙي ڀاڳن واري ڀيڻ،
توکي ڏسندي ٺريا نيڻ.
اهڙي تنهنجي صورت آهه،
تون ٿي ٻولين جيڪي ٻول،
مائٽ مٽ توتان ٻلهار،
ٿيندءِ عمر جڏهن پنج سال،
پڙهڻ لکڻ سان رکجان چاه،
موٽي گهر ۾ پائين پير،
خوش ٿي گهر جو ڪج ڪم ڪار،
|
جهڙي چند جي مورت آهه.
آهن موتي ڄڻ انمول.
ڀائر تنهنجا خدمتگار.
مڪتب ۾ وڃجان هر حال.
علم پڙهڻ ۾ ناهه گناه.
پاڻ کي رڌ پچاءَ تي هير.
سبڻ ڀرڻ ۾ ٿي هوشيار.
|
پياري ڀاڳن واري ڀيڻ،
توکي ڏسندي ٺريا نيڻ.
ٿيندءِ سورهن سال ڄمار،
عرض ڪري ٿوکي ڀاءُ،
چوکي رکجان پنهنجي چال،
سهريجن جو رکجان شان،
داغن کان رک دامن پاڪ،
|
ڀيڻ اسان کان ٿيندينءَ ڌار.
ڌارج ڌيرج شرم حياءُ.
لڄ پت ست ۽ سيل سنڀال.
پيڪن جو به مٿي ڪر مان.
گهر گهر ٿيندي تنهنجي هاڪ،
|
پياري ڀاڳن واري ڀيڻ،
ڪين ورائج ڪنهن کي ويڻ.
روچو ”خوابي“
(نظم)
سرڪس
ڏسو!ڏسو!هيءُ سرڪس، يارو!
واه جي ڪن ٿا ورزش، يارو!
1- شينهن، ٻلي گڏ کير پين ٿا،
ڪتو ٻلي کنڊ کير ٿين ٿا،
ڏسي وٺي ٿو تپرس، يارو! ڏسو ڏسو...
2- رڇ ڪري ٿو سائيڪل سواري،
سا به وري هڪ ڦيٿي واري!
ڏسي، ڪريون ٿا سُس پس، يارو! ڏسو ڏسو....
3- ڏسو! رنگ ماسٽر ”مستانو“،
ڪيئن نه ڀرائي شينهن کي جانو!
شينهن ٿي بيٺو بيوس، يارو! ڏسو ڏسو...
4- شينهن جي مٿان ٻڪريءَ جي سواري،
جهنگل جي راجا جي خواري!
سور وڃي ٿو پي، بس، يارو! ڏسو ڏسو....
5- بندر ليٽايو هاٿيءَ کي،
هُو ته ڏسو شينهن جي ڇاتيءَ تي!
ڇا زندگي آ سندس يارو! ڏسو ڏسو...
6- ”خوابي“ هاڻي کيل ختم ٿيو!
پئسا پورا، مال هضم ٿيو!
هلو گهرن ڏي واپس، يارو! ڏسو ڏسو.....
|