شاهه صاحب جي تقرير کان پوءِ، پروگرام ۾ حصي
وٺندڙ ٻارن ساڻس گڏ اسٽيج تي گروپ فوٽو ڪڍايو.
ميلي جو باقي هڪ پروگرام رهيل هو- فلمون.
اسٽيج جي پروگرام ختم ٿيڻ بعد اڌ ڪلاڪ رسيس
ڪئي ويئي، ۽ ان کان پوءِ فلمون ڏيکاريون
وييون.
4. فلمون:
ڪل چار فلمون ڏيکاريون وييون: ٻه پاڪستان جون
۽ ٻه هندستان جون. پاڪستاني فلمون هيٺئين موجب
هيون:
1. سنڌو درياءُ. (هيءَ فلم رنگين هئي، منجهس
ڏيکاريل هو ته درياءُ شاهه ڪٿان وهڻ شروع ٿئي
ٿو، پوءِ ڪيئن پاڪستان جي مختلف علائقن مان
وهندو، اچي عربي سمنڊ ۾ پوي ٿو. درياءَ جي ڪپن
تي، ڀانت ڀانت جا سهڻا قدرتي نظارا، جهونا
ويران توڙي وسندڙ شهر ڏيکاريل هئا. هيءَ فلم
اسان کي حڪومت پاڪستان جي ”فلم سازي ۽ مطبوعات
جي کاتي“ ڏِني هئي ۽ انهن جي ئي شڪريي سان
ڏيکاري ويئي.)
2. آدمشماري. (هن فلم ۾ ڏيکاريل هو ته
آدمشماريءَ جو ڪم ڪيئن ٿو ٿئي ۽ ان ڪم جي
اهميت ڪيڏي آهي. هيءَ فلم ”ڳوٺ سڌار“ کاتي جي
مهربانيءَ سان ڏيکاري ويئي.)
هندستاني فلمون هيٺئين موجب هيون:
هندستان ۾ ٻارن جو ڏينهن. (سڄي دنيا ۾ هر سال
ٻارن جو ڏينهن ملهايو ويندو آهي. هن فلم ۾
ڏيکاريل هو ته هندستان ۾ اهو ڏينهن ڪيئن
ملهايو ويندو آهي.)
جامع مليه اسلاميه. (جامع مليه، هندستان جو هڪ
عظيم قومي ۽ تاريخي، علمي ادارو آهي. هن فلم ۾
اداري جي انتظام ۽ ڪم ڪرڻ جو نمونو ڏيکاريل
هو.)
فلمون رات جو ڏهين بجي پوريون ٿيون. ان بعد
قومي ترانو وڄايو ويو، جنهن جي خاتمي سان ميلي
جي ڪاروائي پوري ٿي.
حاصلات:
”اقوام متحده“ جي جنرل اسيمبليءَ، 20 نومبر
1459ع تي، ٻارن جي حقن جي پڌرنامي جو اعلان
ڪيو هو. ان پڌرنامي جي پهرينءَ پهرينءَ سٽ ۾
چيل آهي: ”انسانذات تي فرض آهي ته ٻار کي
پنهنجي بهترين حاصلات سپرد ڪري.“ –غالباً،
انسانذات جي ”بهترين حاصلات“ سندس ثقافتي ورثو
آهي، جو صدين جي انساني تهذيب جو جوهر آهي، ۽
جو هڪ نسل ٻئي نسل تائين، نه فقط پوريءَ
پوريءَ ايمانداريءَ سان پهچايو آهي، پر ان ۾
سهڻو واڌارو پڻ ڪيو آهي. انساني تهذيب جو
معراج سونهن ۽ خوشي آهي، ۽ انسان سونهن ۽
خوشيءَ جو بهترين اظهار پنهنجي ثقافت وسيلي ئي
ڪري سگهي ٿو.
ڦڙيءَ ڦڙيءَ تلاـءُ ٿئي ٿو، ۽ ڪڻي ڪڻي ڍڳ-
سونهن ۽ خوشيءَ کي چوڏس پکيڙڻ ۾ اسان جيڪي به
ڪوششون ڪيون، تن جو قدر، قيمت ۽ اهميت آهي-
توڙي جو اهي ڪيتريون به معمولي ڇو نه هجن.
تنهنڪري پنهنجي هن نماڻيءَ ڪوشش جي ڪاميابيءَ
تي، اسان کي بجا طور خوشي ۽ فخر آهي، ۽ ان سان
گڏ اميد آهي ته من ڪي ٻيا به ان کان متاثر ٿي،
سنڌ جي ڪنڊ ڪڙڇ ۾ ساڳئي قسم جون ڪوششون وٺن.
ڏيئي مان ڏيئو ٻرندو آهي.
ميلي بابت ڪن اديبن ۽ تعليمدانن جا تاثرات
- رسالي ”گل ڦل“ جي سالگره تي، ٻارڙن جو ميلو،
جو اداري ”گل ڦل“ جي رهنمائيءَ هيٺ حيدرآباد ۾
لڳايو ويو، سو هن قسم جو پهريون ميلو هو، جنهن
۾ ٻارڙا شريڪ ٿيا ۽ پنهنجي راندين راڳن، ناچن
۽ ناٽڪن سان ان کي رونق وٺارايائون. هيءُ ميلو
ٻارڙن جي وندر توڙي ترتيب جي لحاظ کان پنهنجو
مٽ پاڻ هو.
- ڊاڪٽر نبي بخش خان بلوچ
(ڊين آف دي فئڪلٽي آف آرٽس،
سنڌ يونيورسٽي، حيدرآباد.)
- اڄڪلهه جي مصروف زندگيءَ ۾، ٿورڙيون اهڙيون
گهڙيون ميسر ٿين ٿيون، جن کي صحيح معنيٰ ۾
”خوشيءَ جون گهڙيون“ سڏي سگهجي ٿو. تازو ٻارن
جي رسالي ”گل ڦل“ جي ٻئي سالگره جي سلسلي ۾،
سنڌي ادبي بورڊ ٻارن جو هڪ ميلو ڪري، اهڙيون
ئي خوشيءَ جون گهڙيون فراهم ڪيون، جن جي
يادگيري هميشه منهنجي دل ۾ رهندي.
جيستائين مان سمجهان ٿو، ته هي ميلو پاڪستان ۾
پنهنجي نموني جو ”پهريون ميلو“ هو. ٻارن جي
ادب ۽ تعليم ۽ تربيت سان دلچسپي رکندڙ ماڻهن
جو سنڌي ادبي بورڊ جي هن قدم پورو پورو توجهه
۽ ويچار لهڻو. اميد آهي ته تعليم جا ماهر ۽
ٻارن جي ادب سان دلچسپي رکندڙ ماڻهو، هن قسم
جا ميلا ڪري، ٻارن لاءِ صحتمند ماحول پيدا ڪرڻ
جي ڪوشش ڪندا.
- الياس عشقي
(پروگرام آرگنائيزر،
ريڊيون پاڪستان، حيدرآباد.)
- ٻارن جي ميلي ۾ ويٺي، ائين ٿي لڳو ڄڻ ته
اسان جي ايندڙ نسل جي لاءِ بي انتها خوشين جو
خزانو ميسر ٿيو پيو آهي، ۽ اسان جي آئيندي جا
ابا، اسان جي ثقافت جي روشنيءَ ۾، هڪ شاندار
مستقبل ڏي قدم وڌائي رهيا آهن. ميلي جي وڏي
خصوصيت هيءَ هئي ته ان ۾ سڀ ڪجهه ٻارن جي
طرفان پيش ٿي رهيو هو- ننڍڙا پتڪڙا، جمالو
ڳائيندي ۽ جهمر هڻندي، ڏاڍا پيارا پئي لڳا!
- تنوير عباسي
(هائوس سرجن،
لياقت ميڊيڪل ڪاليج هاسپيٽل، حيدرآباد سنڌ.)
- تنهن ڏينهن ٻارڙن جي ميلي ۾، مٺڙا ٻول، دل
لڀائيندڙ ناچ، سنگيت ڀريا ٽهڪڙا ۽ مٺڙا مٺڙا
گيت ٻڌي، ائين ٿي محسوس ٿيو ته هن دنيا ۾ ڪو
به اهنج، ايذاءُ، تڪليفون ۽ مصيبتون آهن ئي
ڪونه. چؤطرف رڳو امن، کل، خوشي ۽ انسان جي
ازلي پاڪيزگي ۽ پوترتا جو سمنڊ لهرون هڻي رهيو
آهي.
سنڌي ٻارڙن ۾ پنهنجي پاڻ ۾ قرب ۽ پنهنجائپ،
ويجهڙائي ۽ پيار جو احساس ۽ سنڌي هئڻ جو شعور
پيدا ڪرڻ جو هيءُ پهريون ئي موقعو ڏٺو اٿئون،
جنهن لاءِ سنڌي ادبي بورڊ جا ڪارڪن مبارڪن جا
مستحق آهن. ٻارڙن ۾ پنهنجي ثقافت جي حسن جو
شعور، وطن دوستي، تنگ نظريءَ کان آزادي ۽ وڏي
هوندي عالمگير امن جي جوابداري پيدا ڪرڻ لاءِ
اهڙا جشن ئي موزون ترين آهن. شل اسان جا ٻارڙا
هر سال انهن جذبن ۾ پنهنجو ايمان ۽ يقين تازو
ڪندا رهن.
- سراج الحق
(انڪم ٽئڪس آفيسر،
حيدرآباد.)
- سنڌي ادبي بورڊ، ٻارن جي ماهوار رسالي ”گل
ڦل“ جي ٻئي سالگره ملهائڻ جي سلسلي ۾، تاريخ
15 جنوري 1961ع تي، ٻارن جو هڪ ميلو ڪرايو، جو
نهايت دلچسپ هو. ٻارن جي امنگن کي وڌائڻ لاءِ
۽ سندن ذهني تربيت لاءِ اهڙا شغل تمام ضروري
آهن، جي بدقسمتيءَ سان هن وقت تائين نظرانداز
ڪيا ويا هئا. اميد آهي ته هاڻي اهڙا شغل سنڌ
جي هر تعلقي ۾ خصوصاً ٻهراڙيءَ جي وڏن ڳوٺن ۾
ڪرايا ويندا، ته ٻارن لاءِ نهايت ئي مفيد ثابت
ٿيندا.
- الهه ڏتو بلوچ
(ايڊيو ڪيشنل انسپيڪٽر،
حيدرآباد ڊويزن.
- جنوريءَ جي 15 تاريخ، ”گل ڦل“ رسالي جي ٻئي
سالگره ملهائڻ لاءِ ٿيل ٻارن جي ميلي ۾، مون
کي به شريڪ ٿيڻ جو موقعو ملي ويو هو. سڄو
ڏينهن صبح کان شام تائين، جلسي جي ميدان ۾
عجيب چهچٽو لڳو پيو هو. معصوم ٻارڙن جا وڻندڙ
تماشا ۽ ٺينگ ٽپا ڏسي، وڏن جي دلين به خوشيءَ
وچان پئي ٽپا ڏنا: شام وارو اسٽيج جو پروگرام
ته نهايت ڪامياب رهيو. جيڪي والدين جلسي ۾
شريڪ هئا، تن جو اهو متفق رايو هو ته ٻارڙن جي
خوشيءَ خاطر اهڙا شغل ضرور ٿيڻ گهرجن. اهڙا
جلسا واقعي ٻارڙن ۾ خوشي ۽ تازگي پيدا ڪرڻ جا
بهترين ذريعا آهن.
- غلام اصغر
(پرنسپال، ٽريننگ ڪاليج فارمين،
حيدرآباد.)
اسٽيج جي پروگرام لاءِ ڏنل انعامن جو تفصيل
1- دعا... 5 رپيا (قاضي
عبدالقيوم بوائز اسڪول ۽ پرئڪٽسنگ اسڪول جي
ٻارن کي)
2- سنڌي لولي... 5 رپيا (قاضي عبدالقيوم
گرلس اسڪول جي ٻارن کي)
3- کٽئي جو اڌ (ناٽڪ)...5 رپيا (اسلاميه ماڊرن
هاءِ اسڪول ۽ نور محمد هاءِ اسڪول جي ٻارن کي)
4- راسوڙو (لوڪ ناچ) 10 رپيا (خواجه ٻارن جي
ڦلواڙيءَ کي)
5- تقرير (مس گلبدن)... 2 رپيا (خواجه
ٻارن جي ڦلواڙيءَ کي)
6- سهرو (ڳائڻ وارن کي پنج رپيا ۽ ناچ وارن ٻن
ڇوڪرين کي پنج رپيا.) 10 رپيا (قاضي عبدالقيوم
گرلس اسڪول کي)
7- ڳجهارتون... 5 رپيا (سڀني
اسڪولن ۽ ڦلواڙين کي)
8- ڀاڄيون (ناٽڪ)... 10 رپيا (وومينس ٽريننگ
ڪاليج کي)
9- فئنسي ڊريسون...
26 رپيا (سڀني اسڪولن ۽ ڦلواڙين کي)
10- ”اجائي پاسخاطريءَ جو نتيجو“
(ناٽڪ)... 5 رپيا (خواجه ٻارن جي
ڦلواڙي کي)
11- ”جمالو“
(لوڪ ناچ)... 15 رپيا (وومينس ٽريننگ
ڪاليج کي)
12- سرائڪي لولي (ڇوڪريءَ کي)... 2 رپيا
(وومينس ٽريننگ ڪاليج کي)
جملي انعامن ۾ ڏنل 100 رپيا
پئسا شاهه صاحب ۽ سندس دوستن طرفان گڏ ڪيل 94
رپيا هڪ ٻئي دوست وٽان مليل 6 رپيا- جملي 100
رپيا.
هيٺين ٻارن کي، ميلي ۾ شريڪ ٿي سهڻي ڪم ڏيکارڻ
سبب، آفرين ناما ڏنا ويا
قاضي عبدالقيوم گرلس اسڪول حيدرآباد طرفان
نمائش ۾ بهرو وٺندڙ شاگردياڻين جا نالا:
1- نورجهان جمعو، 2- زبيده ايوب، 3- زيب
النساء احمد، 4- مهرالنساء احمد، 5- غلام
سڪينه اَبن شاهه، 6- حسنه نبي بخش، 7- زبيده
الهڏنو، 8- نظير احمد علي، 9- آمنت خالقڏنو،
10- زبيده ولي محمد، 11- شهناز عبدالقيوم، 12-
شميم شيرافگن، 13- تارابي محمد يعقوب، 14-
ممتاز محمد يعقوب، 15- نسيم ثبان علي، 16-
پروين محمد حسين، 17- شريفن محمد اسحاق، 18-
اختري عظيم بخش، 19- زيبون بندوخان، 20-
خورشيد محمد لکي، 21- رضيه احمد سعيد، 22-
سلميٰ شفيع محمد، 23- فريده افضل محمد، 24-
ميمونت مشتاق علي، 25- فيض بالو ولي محمد، 26-
رشيده الهه وسايو، 27- بلقيس حاجي عثمان، 28-
زهره عبدالڪريم، 29- فخرالنساء عبدالغفور، 30-
فريده محمد عبدالله، 31- مبينه ڦول محمد، 32-
وزير بيگم محمد اسماعيل، 33- شميم شوقين علي،
34- رئيسه عبدالجبار، 35- رضيه عزيز الدين،
36- رشيده حسام الدين، 37- شميم محمد الياس،
38- سعيده عبدالرحيم، 39- حسن بانو احمد علي،
40- نورجهان محمد رحيم، 41- حسن افروز محمد
رحيم شاهه، 42- غلام جنت غلام حسين، 43- غلام
جنت الهجڙيو، 44- صاحبزادي يار محمد، 45- انور
غلام قادر، 46- حميده لطف علي، 47- مهرالنساء
محمد بچل، 48- شميم عبدالقيوم، 49- رحمت پير
محمد، 50- زبيده محمد آچر، 51- حاتل الهڏنو،
52- بلقيس لکانو، 53- شيرين الهجڙيو، 54-
رشيده لکانو، 55- حسن بانو حيدر بخش، 56- ثريا
محمد خان، 57- سڪينه واليڏنو، 58- ممتاز صفر،
59- شهر بانو محمد رمضان، 60- افروز محمد
صديق، 61- شميم عبدالقيوم، 62- سڪينه لعل بخش،
63- ممتاز لعل محمد، 64- حاجاڻي ڇٽو، 65-
عزيزان مولا بخش، 66- نسيم حاجي، 67- گلشن
ڪريم بخش، 68- غلام فاطمه عبدالستار، 69- حسن
بانو ولي محمد، 70- ڪبرى ڪريم بخش، 71-
نورالنساء نبي بخش، 72- فهميده مولا بخش، 73-
حاجران ولي محمد، 74- نظيران ڪريم بخش، 75-
زبيده پير بخش، 76- بانو محمد آچر.
سينٽ ڪانوينٽ هاءِ اسڪول:
1- پروين علوي، درجو ڇهون؛ 2- جميله دراني،
درجو ڇهون؛ 3- نسيم علوي، درجو ڇهون؛ 4- نجمه
صديقي، درجو ڇهون؛ 5- رضوان عباس، درجو ستون؛
6- انجم شاهه، درجو ستون؛ 7- عقيله دراني.
گورنمينٽ گرلس هاءِ اسڪول حيدرآباد:
1- ناصره، درجو ڇهون؛ 2- منظور، درجو پنجون؛
3- نيلوفر، درجو ڇهون؛ 4- شمس درجو پنجون؛ 5-
ماهه جبين، درجو ڇهون؛ 6- شبنم، درجو ڇهون؛ 7-
منظور، درجو ڇهون؛ 8- رقيه بلوچ، درجو پنجون؛
9- حسنا، درجو چوٿون؛ 10- انوري، درجو ڇهون؛
11- بلقيس، درجو ڇهون؛ 12- غلام صغرا، درجو
چوٿون؛ 13- نجمه، درجو چوٿون؛ 14- ماهه جبين،
درجو ڇهون، 15- زرينه، درجو ڇهون؛ 16- رشيده،
درجو پنجون؛ 17- امينه آرائين، درجو پنجون؛
18- ريحانه، درجو ڇهون؛ 19- شمسنسا، درجو
چوٿون؛ 20- رخسانه سهتو، درجو پنجون؛ 21-
منظور سلطانه، درجو پنجون؛ 22- حميده صديقي،
درجو چوٿون؛ 23- عصمت، درجو چوٿون؛ 24- ڪلثوم،
درجو چوٿون، 25- اسلم، درجو چوٿون؛ 26- ماهه
جبين، درجو چوٿون؛ 27- زبيده؛ 28- رفيقه، درجو
ستون؛ 29- زرينه، درجو پنجون؛ 30- زهره ڀٽي،
درجو چوٿون؛ 31- شاهده، درجو ڇهون؛ 32- سردار
بانو، درجو پنجون؛ 33- خورشيد بانو، درجو
چوٿون؛ 34- بشرى، درجو ڇهون؛ 35- نسيم، درجو
ڇهون.
گورنمينٽ ماڊل گرلس اسڪول:
1- دردانه منير، درجو ٽيون؛ 2- ممنونه دراني،
درجو چوٿون؛ 3- شميم، درجو ٽيون؛ 4- نورجهان،
درجو ٽيون، 5- نسيمه، درجو ٽيون؛ 6- شاه جهان،
درجو ٽيون؛ 7- شبانه، درجو چوٿون؛ 8- نجمه،
درجو ٽيون؛ 9- مهرالنساء، درجو چوٿون؛ 10-
رسيا، درجو ٽيون؛ 11- مهرالنساء، درجو ٽيون؛
12- رضيه شاره، درجو ٽيون؛ 13- ريحانه، درجو
ٽيون، 14- ستاره، درجو ٽيون؛ 15- قمر، درجو
ٽيون؛ 16- ملڪه، درجو ٽيون؛ 17- ڪاسمي، درجو
ٽيون؛ 18- شاهين اختر؛ 19- ياسمين؛ 20- رضيه
سلطانه، درجو ٽيون؛ 21- ممتاز علي، درجو
چوٿون، 22- شاهده خانم، درجو چوٿون؛ 23-
دلشاد.
خان بهادر غلام علي نانا پرائمري گرلس اسڪول:
1- ارشاد؛ 2- منور؛ 3- شاهده پروين؛ 4- ستاره
جبين؛ 5- نجم حيدر؛ 6- شهر بانو؛ 7- رضيه
سلطانه؛ 8- خالده عبدالحنان؛ 9- خورشيد؛ 10-
ريحانه؛ 11- روحي؛ 12- شمشاد؛ 13- رضيه؛ 14-
عارفه؛ 15- انعيمه؛ 16- راحمت؛ 17- انيس؛ 18-
عقيله؛ 19- مهر رخسانه؛ 20- مهرالنساء؛ 21-
محسنه؛ 22- عاشيه؛ 23- رخسانه؛ 24- ڪوثر
پروين؛ 25- زاهده؛ 26- سنجيده؛ 27- خورشيد علي
حسن؛ 28- سلمه؛ 29- ممتاز؛ 30- منور
عبدالغني.
گورنمينٽ پرائمري گرلس اسڪول قاضي عبدالقيوم
حيدرآباد:
1- آمنت خالقڏنو- سهري، لوليءَ ۽ دعا ۾ پارٽ
ورتو؛ حسن 2- افروز محمد رحيم شاه- لوليءَ ۽
دعا ۾ پارٽ ورتو؛ ۽ ساڳئي اسڪول جي هيٺين
ڇوڪرين فقط سهري ۾ پارٽ ادا ڪيو:
1- سڪينه، 2- لعل بخش، 3- فهميده، 4- مولا
بخش، 5- شميم عبدالقيوم، 6- نسيم محمد يعقوب،
7- حميده الهه وسايو، 8- حسنه ولي محمد، 9-
نسيم حافي، 10- افروز محمد صديق، 11- زيب
النساء احمد، 12- نورجهان جمعو، 13- زبيده
ايوب، 14- نظير احمد علي.
پرئڪٽسنگ اسڪول جا شاگرد:
1- مظفر علي جويو، درجو چوٿون؛ 2- عمران
پنهور، درجو ٽيون؛ ۽ 3- ولي الله مرزا، درجو
چوٿون.
گورنمينٽ هاءِ اسڪول جا شاگرد:
1- نظير شيخ، درجو چوٿون؛ 2- شمس الحق، درجو
ڇهون؛ ۽ 3- شاهده پروين.
نور محمد هاءِ اسڪول جا شاگرد:
1- قربان علي پنهور، درجو پنجون؛ 2- روشن علي
پنهور، درجو ٽيون؛ 3- عبدالمجيد ميمڻ، درجو
پنجون؛ ۽ 4- محبوب علي، درجو پنجون.
اسلاميه ماڊرن هاءِ اسڪول:
1- عبدالمالڪ پٺاڻ، درجو چوٿون؛ 2- عسڪر علي
قلباڻي، درجو پنجون؛ ۽ 3- محمود علي قلباڻي،
درجو ڇهون.
جامعه عربيه هاءِ اسڪول جا شاگرد:
1- محمد اشرف، درجو ٽيون.
راندين ۾ حصو وٺندڙ شاگرد:
1- محمد رمضان غلام حيدر، درجو چوٿون، قاضي
عبدالقيوم پرائمري اسڪول؛ 2- شير علي محمد
عثمان، درجو ٽيون، قاضي عبدالقيوم پرائمري
اسڪول؛ 3- روشن علي محمد عثمان، درجو ٽيون،
قاضي عبدالقيوم پرائمري اسڪول؛ 4- ارشاد احمد،
درجو ٽيون، قاضي عبدالقيوم پرائمري اسڪول؛ 5-
نواب علي بخش، درجو ٽيون، گورنمينٽ هاءِ
اسڪول؛ 6- ضياءُ الحق محمد يعقوب، درجو
پهريون، گورنمينٽ هاءِ اسڪول؛ 7- ظفرالله،
درجو چوٿون، پرئڪٽسنگ اسڪول؛ 8- هدايت الله،
درجو چوٿون، پرئڪٽسنگ اسڪول؛ 9- ولي الله،
درجو چوٿون، پرئڪٽسنگ اسڪول؛ 10- ابراهيم،
درجو چوٿون، پرئڪٽسنگ اسڪول؛ 11- ڀشم ڪمار،
درجو چوٿون، پرئڪٽسنگ اسڪول؛ 12- بشير، درجو
چوٿون، پرئڪٽسنگ اسڪول؛ 13- امير الدين، درجو
چوٿون، پرئڪٽسنگ اسڪول؛ 14- مظفر جويو، درجو
چوٿون، پرئڪٽسنگ اسڪول؛ 15- عمران پنهور، درجو
چوٿون، پرئڪٽسنگ اسڪول؛ 16- محمد انور، درجو
ٽيون، پرئڪٽسنگ اسڪول؛ ۽ 17- لياقت، درجو
ٽيون، پرئڪٽسنگ اسڪول.
